ارزیابی میزان خسارت سوسک کشیش (Rhizopertha dominica) بر قوه تنژگی و صفات فیزیکی بذر ارقام گندم در شرایط انباری گلستان

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 16، شهریور 1393، صفحه 172-163   

نویسندگان

کبیر عیدوزهی^* ؛ سلطان رون؛ عباس خانی؛ سلیمان خرمالی

چکیده

سوسک Rhizopertha dominica (Col.:Bostrychidae)، دارای انتشار جهانی بوده و خسارت زیادی به محصولات انباری خصوصاً گندم انبارشده وارد می‌کند. غالباً خسارت این آفت منجر به کاهش وزن دانه و قوه نامیه می‌شود. میزان خسارت و تغذیه این آفت در هشت رقم و ژنوتیپ: کوهدشت، زاگرس، مروارید، دریا، پاستور، لاین17، لاینA و 19-80- N، در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط انبار بررسی شد. مقدار 100 گرم بذر گندم در ظرف شیشه‌ای ریخته و سپس در هر ظرف 10 عدد حشره کامل قرار داده و درب آن با توری ململ پوشانده شد. وزن دانه، قوه نامیه و خلوص ارقام در دو مرحله، قبل از رهاسازی آفات و در انتهای آزمایش اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که همه صفات بررسی‌شده ارقام گندم به خسارت و تغذیه سوسک کشیش واکنش مشابهی نشان داده و اختلاف معنی‌داری نداشتند. مقایسه میانگین‌های ارقام مورد بررسی نشان داد که قوه تنژگی وزن دانه قبل از آزمایش اختلاف معنی‌داری نداشتند ولی در اثر تغذیه و خسارت سوسک کشیش، قوه تنژگی ارقام گندم دچار کاهش شده و به جزء رقم مروارید، قوه تنژگی بقیه ارقام کمتر از استاندارد بود. مروارید دارای کمترین درصد کاهش قوه تنژگی (39/10)، کمترین درصد ناخالصی بذر (84/12) و کمترین درصد کاهش وزن دانه (07/13) بود. رقم مروارید همچنین وزن هکتولیتر (50/66) بالای داشت. اگرچه رقم دریا دارای بیشترین درصد کاهش وزن (97/21) و بیشترین درصد ناخالصی (63/21) بود ولی دارای بالاترین وزن هکتولیتر (32/67) پس از آزمایش بود. بیشترین درصد کاهش قوه تنژگی (33/27) متعلق به رقم پاستور بود. بنابراین، تغذیه و خسارت سوسک کشیش کمترین تأثیر را بر قوه تنژگی و صفات فیزیکی بذر مروارید گذاشته و مقاوم‌ترین و ارقام دریا و پاستور که بیشتر تحت تأثیر تغذیه آفت قرار گرفته‌اند، حساس‌ترین رقم در بین ارقام مورد بررسی بودند. 

کلیدواژه‌ها

ارقام گندم؛ صفات فیزیکی بذر؛ قوه تنژگی؛ سوسک کشیش؛ Rhizopertha dominica

مراجع

Abdulaziz, S. A. & Henry, S. B. 1992. Pest Management and the Environment in (2000). C. A.B. International. Agricultural Instit Malaysia.

Agrawal, R. 2005. Seed Technology. Oxford and I BH Publishing Co.

Bageri Zenoz, E. 1996. Agricultural Products Storage Technology. Tehran: Tehran University of Medical Sciences Publication; (In Persian).

Cortez-Rocha, M. O., Wong-Corral, F. J., Borboa-Flores, J., Sanches-Marines, R. I. & Cinco-Moroyoqui, F. J. 1993. A study on the susceptibility of wheat varieties to Rhizoperthadominica (Fab). South Western Entomologist,18: 287-291.

Copland, McD. 1997. Seed Technology. Translation to Persian: Sarmadnya, GH. Second edition. Mashhad Press SID. 288 p

Dowdy, A. K. 1994. Flight initiation of lesser grain borer (Coleoptera: Bostrichidae) as influenced by temperature, humidity and light. Journal of Economic Entomology, 87: 1714–1717.

Esmaeili, M., Mirkarimi, A. & Azmayeshfard, P. 2003. Agricultural Entomology, Tehran University of Medical Sciences Publication, No. 2073 (In Persian)

Khormali, S., Taheri, MS.  & Boroomand, H. 2002. Fanatic study of storage pest insects in Gonbad and Minoodasht. Applied Entomology and Phytopathology, 70:13-23. (In Persian)

Potter, C. 1935. The biology and distribution of Rhyzopertha dominica (Fab). Transactions of the Royal Entomological Society of London, 83: 449–482.

Rao, G. H. R. & Wilson, D. A. 1972. Loss of Weight from feeding of lesser grain borer. Kansas Journal of Entomology, 45: 238-241.

Singh, O. P. & Singh, V. S. 1995b. Inheritance of resistance to Rhizopertha dominica (Fab) in wheat grain. Bulletin of Entomological Research, 36: 63-71.

Singh, J. & Talluri, B. R. 1972. Studies on the relative resistance of some varieties of pea (pisumsativum) to Callosobruchus chinensis (L.). Bulletin of Grain Technology,10: 37-40.

Sayed, T. S., Hirad, F.Y. & Abro, G. H. 2006. Resistance of Different Stored Wheat Varieties to Khapra Beetle, Trogoderma granarium (Ev) and Lesser Grain Borer, Rhizopertha dominica (Fab). Pakistan Journal of Biology, 9(8):1567-1571.

Tekrony, D.M. & Egli, D.B. 1991. Relation ship of seed vigor to crop yield: a review. Crop science 31:816-822.

Tiwari, R. & Sharma, V. K. 2002. Susceptibility of wheat germplasm to stored grain pests. Indian Journal of Entomology, 64 (1): 1-11.

White J. & Edwards, J. 2007. Wheat Growth and Devlopment. NSW Department of Primary Industries.