بررسی سرولوژیکی میزان آلودگی به ویروس بوردر در گله‌های گوسفندان اطراف تبریز با سابقه سقط جنین در سال 1387

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 3، دوره 4، 2 (14) تابستان، شهریور 1389، صفحه 811-815   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

چکیده

چکیده
عامل بیماریی بوردر یکپستی ویروس شبیه به عامل اسهال ویروسی گاوان می‌باشد. نشانه‌های کلینیکی شامل: ناباروری،کاهش باروری، تولد زودرس، تولد بره­های ضعیف و کوچک، جنین مومیایی، سقط، لرزش عضلانی و پوشش خارجی غیرطبیعی می‌باشد. این بررسی در طول زمستان 87 انجام گرفت. با مراجعه به گوسفندداری­های اطراف تبریز (با سابقه سقط جنین) خصوصاً منطقه لیقوان که یکی از قطب­های گوسفندداری در کشور محسوب می‌شود،  جمعیت 4000 رأسی انتخاب شد. از هر گله حدود 10% خون­گیری از ورید وداج با ونوجکت به عمل آمد و بلافاصله در کنار یخ به آزمایشگاه انتقال و بعد از اخذ سرم در 20-درجه سانتی­گراد فریز شد. نمـونه‌ها به آزمایشــگاه دامپزشــکی مبــنا (دکتر موســی­خانی) جهت اندازه­گـیـــری میزان
آنتـــی­بادی با کیت الایزای مخصــوص BDV  (LSI  KIT  Franch) فرستاده شد. در کل از تعداد 373 رأس گوسفند که شامل: 333 رأس میش و 40 رأس قوچ بود، 282 رأس (6/75%) از نظر آنتی­بادی ضد ویروس بوردر سرم مثبت و 91 رأس (4/24%) از نظر آنتی­بادی ضد ویروس بوردر سرم منفی اعلام شد. بر اساس تفکیک نمونه­ها 252 (6/75%) رأس میش سرم مثبت و 81 (4/24%) رأس میش سرم منفی، 30 رأس قوچ (75 %) سرم مثبت و 10 رأس قوچ (25%) سرم منفی اعلام شد. این بررسی نشان می­دهد 6/75% گوسفندان تبریزمواجهه با ویروس BDVهستند و به احتمال زیاد ویروس بوردر یکی از عوامل مهم دخیل در کاهش کارآیی تولید مثل گله­های گوسفند در منطقه تبریز محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها

سرولوژیک؛ ویروس بوردر؛ گوسفند؛ تبریز

اصل مقاله

مقدمه

 

    گوسفنداری زمانی برای دامپروری مفیدترین اثر را خواهد داشت که سالانه 1 الی 2 بره از هر میش گرفته شود. عوامل متعددی در ایجاد سقط جنین، کاهش وزن تولد، کاهش باروری و مرده­زایی و ضررهای حاصل از آن در گوسفندداری ممکن است دخیل باشد. عامل بیماری بوردر یک پستی ویروس از خانواده فلاوی ویریده است. بیماری اولین بار در مزرعه‌ای واقع در منطقه مرزی بین انگلیس و ولز در سال 1950 گزارش شد و به همین دلیل آن را بیماری مرزی نامیدند. 4 گونه یا ژنوتیپ مختلف در جنس پستی ویروس شناسایی شده ‌است که شامل اسهال ویروسی گاوان (BVDV) (Bovine Viral Diarrhea Virus) تیپ 1 و 2، ویروس تب خوکی کلاسیک (CSFV) ( Classical Swine Fever Virus) و ویروس بیماری بوردر (BDV) (Border Disease Virus) می‌باشد (2 و 15).

 نشانه­های کلینیکی مختلفی وجود دارد و شامل: میش­های نازا، سقط، بره­های متولد شده با ترمور و دیگر نشانه­های کلینیکی از جمله: پوشش موئی غیر طبیعی یا تولد بره­های ضعیف با رشد کم می­باشد (11). ویروس بیماری بوردر در سطح دنیا گسترش زیادی یافته و از نواحی مختلف اسپانیا گزارش شده است (3 و 5). در شمال اسپانیا بررسی سرولوژیکی 21-4% گوسفندان بالغ و 93-10% گله­های گوسفندان را پستی ویروس سرم مثبت نشان داد (3).

بیماری می‌تواند با خرید گوسفندان عفونت مزمن و جایگزین‌ کردن در گله مطرح شود. گوسفندان عفونت مزمن ویروس را از ترشحات بینی، بزاق، ادرار و مدفوع دفع و منشاء اصلی عفونت هستند. عفونت ممکن است در گوسفند مزمن باقی بماند و به نسل‌های بعد هم انتقال یابد. ویروس همچنین در جفت و مایعات جنینی بره‌های متولد شده و نیز در سقط حاصل از عفونت با ویروس در زایمان زودرس هم وجود دارد. به هر حال کارآیی تولید مثل گوسفند عفونت مزمن ضعیف است (15). عفونت مزمن گاوها با BVDV می‌تواند گوسفند را متأثر کند و در کشورهایی که گوسفندان آبستن و گاوها در محیط بسته در مجاورت هم نگه­داری می­شوند خصوصاً در طول زمستان، این حالت می‌تواند منشاء مهم عفونت برای شیوع بیماری بوردر باشد (15).

کلید کنترل پستی ویروس تشخیص سریع و جداسازی گوسفندان عفونت مزمن است. حیوانات عفونت مزمن ناقل عفونت باقی می­مانند و معمولاً ویروس مثبت و آنتی­بادی منفی در طول زندگی باقی می­مانند (13).

اخیراً پیشنهاد شده است که این عفونت در جمعیت بزهای کوهی به طور گسترده پراکنده شده، از جمله در ناحیه  Pyrenees   فرانسه در سال 1995، اگرچه مرگ و میر زیاد نداشته بلکه با نشانه­های کلینیکی همراه بوده است (14).

مطالعات در این زمینه یک نیاز برای کنترل پستی ویروس
می­باشد، که هنوز یک علت اصلی شکست تولید مثل و ایمنو ساپرس در گله­های گوسفندان و گاوها در اغلب کشورها
می­باشد (15).

لذا در این مطالعه به بررسی سرولوژیکی میزان آلودگی به ویروس بوردر در گله­های گوسفندان اطراف تبریز با سابقه سقط جنین در سال 1387 پرداخته شده است.

مواد و روش­ها

     این بررسی در طول زمستان 87 انجام گرفته ‌است. به همراه اکیپ واکسیناتور سازمان دامپزشکی به گوسفنداری‌های اطراف تبریز (با سابقه سقط جنین) خصوصاً لیقوان که یکی از قطب‌های گوسفنداری در کشور محسوب می‌شود مراجعه‌کرده و جمعیت حدود 4000 رأس انتخاب شد. از هر گله حدود 10% گوسفندان به صورت تصادفی انتخاب، که در کل 373 رأس گوسفند شامل: 333 رأس میش و 40 رأس قوچ بود. خون‌گیری با ونوجکت از ورید وداج به عمل آمد. از هر رأس 10 میلی­لیتر خون اخذ و بلافاصله در کنار یخ به آزمایشگاه جهت جداسازی سرم انتقال ‌داده شد. با سانترفیوژ 3000 دور به مدت 10 دقیقه، سرم جدا شد. پس از جدا شدن سرم آن را در ^0c20- درجه سانتی­گراد فریزکرده و نمونه‌ها به آزمایشگاه دامپزشکی مبنا (دکتر موسی‌خانی) جهت اندازه‌گیری میزان آنتی‌بادی با کیت الایزای مخصوص
 (LSI KIT Franch BDV) فرستاده شد.

براساس توصیه کارخانه سازنده کیت نمونه‌های با عیار سرمی 50 PP< منفی و نمونه‌های با عیار سرمی 50PP مثبت تلقی شدند. در این بررسی نتایج به­دست آمده با برنامه آماریInstate  آنالیز شد.

یافته­ها

    از کل جمعیت گوسفندهای مورد آزمایش 282 رأس سرم مثبت و 91 رأس سرم منفی و بر حسب درصد 6/75% گوسفندان سرم مثبت و4/24% گوسفندان سرم منفی شدند. بر اساس تفکیک نمونه­ها، از 333 رأس میش مورد آزمایش قرار گرفته، 252 رأس میش سرم مثبت و 81 رأس میش سرم منفی و بر حسب درصد  6/75% میش­ها سرم مثبت و 4/24% میش­ها سرم منفی اعلام شدند. از 40 رأس قوچ مورد آزمایش، 30 رأس قوچ سرم مثبت و10 رأس قوچ سرم منفی و بر حسب درصد 75% قوچ­ها سرم مثبت و 25% قوچ­ها سرم منفی شدند. (جدول 1)          

 

 

جدول1- گوسفندان سرم مثبت و منفی بر حسب فراوانی و درصد

نوع دام	تعداد	تعداد سرم مثبت (درصد)	تعداد سرم منفی (درصد)
میش	333	252 (6/75%)	81 (4/24%)
قوچ	40	30 (75%)	10 (25%)
جمع	373	282 (6/75%)	91 (4/24%)

.

 

در گروه گوسفندان سرم مثبت حداکثر تیتر آنتی­بادی،
61/87 = PP  و حداقل تیتر آنتی بادی  36/50 =PP و در گروه گوسفندان سرم منفی حداکثر تیتر آنتی بادی 75/49 = PP و حداقل تیتر آنتی بادی 0 = PP به­دست آمد. متوسط تیتر آنتی بادی در گروه گوسفندان سرم مثبت در جدول 2 ارائه شده است.

 

 

جدول 2- میانگین و انحراف معیار تیتر آنتی‌بادی در گوسفندان با عیار سرمی

 

گروه‌ها	تعداد	متوسط تیتر آنتی‌بادی	انحراف معیار	انحراف استاندارد	حداقل تیتر آنتی‌بادی	حداکثر تیتر آنتی‌بادی
سرم منفی 50 PP<	91	52/28	148/16	69/1	0	75/49
سرم مثبت 50  PP	282	29/70	9/9	59/0	36/50	61/87

 

 

 

بحث و نتیجه­گیری

 سقط جنین در گوسفند یک سندروم است که صنعت دامپروری را دچار خسارات فراوان کرده و دامداران نیز دچار مشکل می­شوند. در این بررسی سعی شده است یکی از عوامل سقط جنین در گوسفندان به نام بیماری بوردر که عامل آن یک پستی ویروس است پرداخته شود. در این بررسی که در زمستان 87 انجام گرفت، جمعیت 4000 رأس گوسفندان انتخاب و از حدود 10% هر گله جهت اندازه­گیری تیتر آنتی



 بادی علیه ویروس بوردر خون­گیری از ورید وداج به عمل آمد. نتایج این تحقیق وجود آنتی بادی علیه ویروس بوردر را در گوسفندان آذربایجان شرقی تأیید نمود که درصد مثبت بودن آنتی بادی سرمی در این منطقه در حد قابل توجهی بود. درصد گوسفندان سرم مثبت 6/75% بود که از 27 گله گوسفندان این استان نمونه­های اخذ شده مورد بررسی قرار گرفته­اند و در هر 27 گله درصد آلودگی مثبت گزارش گردید. در تست سرولوژیک الایزا که در این تحقیق استفاده شد درصد مثبت بودن تست (pp) pp50 مثبت و 50>pp منفی تلقی گردید. بالاترین درصد آنتی‌بادی 61/86 =pp و کم­ترین 0=pp بود. میزان شیوع آنتی بادی ویروس بوردر در سرم گوسفندان نرو ماده به ترتیب 75% و 6/75% بود. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که بیش از 75% گوسفندان آذربایجان شرقی دارای تیتر مثبت علیه این ویروس­اند و با ویروس مواجهه داشته­اند. به احتمال زیاد ویروس بوردر، یکی از عوامل مهم در کاهش کارآیی تولید مثل گله­های گوسفند در منطقه تبریز محسوب می­شود. تحقیقات مشابه دیگری در کشورهای مختلف انجام گرفته است.

وقوع کلینیکی بیماری با تعداد زیادی سقط، تولد زودرس و تولد بره­های ضعیف با یا بدون ترمور توصیف شده است، حضور نشانه­های کلینیکی BD در گله­های آلوده وابسته به تعداد و مراحل آبستنی در میش­های حساس و همچنین سویه ویروس است (7 و 13).

ارتباط مستقیمی بین حیوانات مستعد و عفونت مزمن در انتقال و شیوع عفونت جنینی در مراحل آبستنی وجود دارد (9). تحقیقات نشان داده است که در در اطراف استان قم 1/19% سقط­ها ناشی از بیماری بوردر می­باشد که نشان دهنده حضور ویروس در منطقه می­باشد (1). میزان آلودگی سرولوژیک به ویروس بوردر در اسپانیا را 83-51% و میزان آلودگی در نواحی دیگر اسپانیا را 6/38% گزارش کرده­اند (10 و 16).

در مطالعه‌ای دیگر در ایالت  باسکو اسپانیا  68% نمونه‌های در تانک شیر آنتی بادی مثبت و در تحقیق دیگری در همین  ایالت 99-67% گوسفندان پرواری که با گوسفندان عفونت مزمن همجوار بودند را سرم مثبت اعلام کرد (8 و 9). درصد آلودگی سرولوژیک به ویروس بوردر در ناحیه مادرید اسپانیا 50% و در کاستیل لئون اسپانیا درصد آلودگی را 48% و در  آستاریا 10% گزارش شده است (3).  در نواحی دیگر اسپانیا درصد گوسفندان آنتی بادی سرم مثبت 50-5% اعلام شده است (12). در مطالعه دیگری در ترکیه درصد آلودگی سرولوژیک به ویروس بوردر 9/17% گزارش شد (6). در تحقیق دیگری در اسپانیا 9/71% بزهای کوهی به روش الایزا سرم مثبت اعلام گردید (8).

در تحقیق مشابه دیگری که در فرانسه روی بزهای کوهی انجام گرفت نشان داد که 3/70% بزها به این ویروس آلوده هستند (14).

در کل، کنترل عفونت پستی ویروس در گوسفندان و بزها مشکل است. تعداد زیادی از گله­های نشخوارکنندگان کوچک فاقد مدیریت و ثبت آمار در گله می­باشند. به هر حال ظهور نشانه­های کلینیکی به ندرت در بره­های با موهای لرزان قابل مشاهده است. اگرچه آنتی ژن و آنتی بادی تجاری قابل اطمینان الایزا به صورت روتین برای تشخیص BVDV در گله گاوها مصرف دارد، ولی برای تشخیص BD در گوسفندان انجام نمی­گیرد. حذف حیوانات عفونت مزمن سریع انجام گیرد. برای کنترل BD در این زمان واکسیناسیون یک انتخاب صحیح نیست. تنها واکسن BVDV در اسپانیا اجازه مصرف دارد اما به صورت جزئی گوسفندان را در برابر BD محافظت می­کند (4).

مراجع

1. رفیعی و همکاران، 1384.  ارزیابی علل سقط جنین میکروبی در گوسفند و بز استان قم. طرح سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم، صفحات: 10-9.
2. کیوانفر، ه. و کریمی، ن. 1376. ویروس شناسی دامپزشکی (ترجمه)، تألیف: فنر، اف. جی. و همکاران. انتشارات دانشگاه تهران، صفحات: 176-175.
3. Alvarez, M., Prieto, M., Mun˜oz, M. and Ca´rmenes, P. 1989. Prevalencia de la infection por pestivirus (Border disease) en ovinos de las regiones castellano-leonesa y asturiana. Med. Vet. 6:353-355.
4. Barlow, R.M., Vantsis, J.T., Gardiner, A.C., Rennie, J.C., Herring, J.A. and Scott, F.M.M. 1980. Mechanisms of natural transmission of Border disease. Journal of Comparative Pathology. 90:57-65.
5. Berriatua, E., Barandika, J., Aduriz, G., Atxaerandio, R., Garrido, J. and Garcia-perez, A.L. 2004. Age-specific seroprevalence of Border disease virus and presence of persistently infected sheep in Basque dairy-sheep flocks, Vet. J. 168:336-342.
6. Gur, S. 2009.A investigation of border disease virus in sheep  in Western Turkey , # Springer Science + Business Media B.V. Trop Anim Health Prod DOI 10.1007/s11250-009-9328-5.
7. Loken, T. 2000. Border diseases in goats. In: Tempesta, M. (ed.), Recent advances in goat diseases, International Veterinary Information Service. On line: http://www.ivis.org/advances/Disease_ Tempesta/Loken/chapter_frm.asp?LA=1
8. Marco, I., Lopez-Olvera, J.R., Rosell,R., Vidal, E., Hurtado, A.,  Juste, R., et al. 2007. Severe outbreak of disease in the Southern chamois (Rupicapra pyrenaica) associated with border disease virus infection.Vet. Microbiol. 120:33-41.
9. Moen, A., Sol, J. and Sampimon, O. 2005. Indication of transmission of BVDv in the absence of persistently infected (PI) animals. Prev. Vet. Med. 72:93-98.
10. Monies, R.J., Paton, D.J. and Vilcek, S. 2004. Mucosal disease-like lesions in sheep infected with Border disease virus. Vet. Rec. 155:765-769.
11. Nettleton, P.F. 2000. Border disease. P: 95-102, In: Martin, W.B. and Aitken, I.D. (eds.), Diseases of Sheep. Blackwell Science, London.
12. Nettleton, P.F., Gilray, J.A., Russo, P. and Dlissi, E. 1998. Border disease of sheep and goats.Vet. Res. 29, 327–340.
13. Nettleton, PF. and Entrican, G. 1992. The diagnosis of ruminant pestivirus infections. Proceedings of the 2nd Symposium on Pestiviruses. p: 185-191.
14. Pioz, M., Loison, A., Gibert, P., Dubray, D., Menaut, P., Le Tallec, B., et al. 2007. Transmission of a pestivirus infection in a population of Pyrenean chamois. Vet. Microbiol. 119:19-30.
15. Radostitis, O.M., Blood, D.C., Hinchliff, K.W. and Constable, P.D. 2007. Veterinary Medicine. Saunders, London, 10th Edition. p: 1414-1418.
16. Valdazo-Gonzalez, B., Alvarez-Martinez, M. and Greiser-Wilke, I. 2006.Genetic typing and prevalence of Border disease virus (BDV) in small ruminant flocks in Spain).Vet. Microbiol. 117:141-153.