بررسی سرولوژیکی میزان آلودگی به ویروس کم خونی عفونی اسب ها در منطقه تبریز

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 6، دوره 4، 2 (14) تابستان، شهریور 1389، صفحه 837-841   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

علی حسن پور^{* 1}؛ امیرپرویز رضایی صابر¹؛ فرهاد موسی خانی²

¹گروه علوم درمانگاهی، دانشکده‌ دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

²گروه پاتوبیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

چکیده

چکیده
کم­خونی عفونی اسب یک بیماری ویروسی با عامل لنتی ویروس در تک سمیان است که منجر به تب، کم خونی همولیتیک، زردی، افسردگی و کاهش وزن مزمن می‌شود. این مطالعه به منظور ارزیابی میزان آلودگی سرمی به این ویروس در اسب‌های منطقه تبریز انجام گرفت. از 287 رأس اسب (200 رأس نریان و 87 رأس مادیان) نمونه سرمی اخذ شد و پس از سانتریفوژ سرم جدا گردید. جهت جستجوی آنتی بادی‌های سرمی بر علیه این ویروس از روش ELISA و کیت IDEXX استفاده شد. میانگین میزان تراکم نوری (OD) در این نمونه‌ها 016/0± 372/0 بود که کمترین آن 273/0 و بالاترین آن 511/0 بود و بر اساس تفسیر نتایج هیچ موردی مثبتی وجود نداشت. میانگین OD در اسب‌های نر 014/0± 381/0 و در اسب‌های ماده 010/0 ± 387/0 بود که اختلاف آماری معنی‌داری در بین دو گروه وجود نداشت (356/0p=). اسب‌های تحت بررسی در  4 گروه سنی 3-1 (54 رأس)، 6-3 سال (125 رأس)، 9-6 سال (70 راس) و بالای 9 سال (38 رأس) تقسیم شدند که میانگین OD ثبت شده در این نمونه­ها به­ترتیب 011/0 ± 373/0، 012/0 ± 381/0، 009/0 ± 383/0 و 017/0 ± 388/0 بود. نتیجه نهایی اینکه بر اساس تست الایزا آلودگی سرمی به ویروس کم خونی عفونی اسب در اسب‌های تحت بررسی سطح منطقه تبریز وجود نداشت.

کلیدواژه‌ها

کم‌خونی عفونی اسبان؛ آلودگی سرولوژیک؛ الایزا؛ تبریز

اصل مقاله

مقدمه

 

    بیماری کم­خونی عفونی اسب­ها (Equine Infection Anemia) یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس کم خونی عفونی اسب که یک لنتی ویروس از خانواده رتروویریده می­باشد، ایجاد می­شود. حشرات در انتقال این بیماری نقش اصلی را دارند که با انتقال مکانیکی ویروس از دام­های آلوده به دام­های سالم باعث ایجاد اپیدمی می­شوند (2، 3 و 4). این بیماری در تمام نقاط دنیا وجود دارد و احتمال وجود بیماری در ایران و منطقه تبریز نیز وجود دارد، در مطالعات صورت گرفته در ایران نیز به این موضوع اشاره شده است (1 و 14). اسب، پونی و قاطر نسبت به این بیماری حساسند ولی الاغ مقاوم بوده و نقش ناقل را ممکن است داشته باشد (5 و 6). انتقال بیماری علاوه بر حشرات با سرسوزن مشترک و وسایل جراحی غیر استریل نیز میسر است. نشانه­های بیماری به­صورت تب، دپرسیون، ادم، هموراژی، سقط جنین، کاهش وزن مزمن، بزرگی طحال، کم خونی و رنگ پریدگی مخاطات می­باشد (7، 8 و 15). در بیشتر موارد دام ممکن است از لحاظ سرمی مثبت ولی فاقد نشانه­های بالینی باشد که این تحقیق به منظور شناسایی سرمی اسب­های آلوده در منطقه تبریز صورت گرفت. جهت شناسایی آنتی بادی­های تولید شده علیه پروتئین­های ویروس از روش­های AGID و ELISA استفاده می­شود. این مطالعه به منظور تعیین میزان آلودگی سرمی اسب­های منطقه تبریز به ویروس کم­خونی عفونی اسب­ها و مقایسه میزان آلودگی سرولوژیک اسب­های منطقه تبریز به ویروس کم­خونی عفونی اسب­ها در بین دو جنس نر و ماده انجام  گرفت.

مواد و روش­ها

    این مطالعه در قالب یک مطالعه توصیفی روی 287 رأس اسب انجام شد. در تابستان 1388 با مراجعه به محل‌های
نگه­داری اسب در اطراف تبریز از ورید وداج خون­گیری به عمل آمد. نمونه‌های خونی پس از لخته شدن به آزمایشگاه منتقل و با سانتریفیوژ سرم جدا شد و فریز گردید. در مورد هر اسب، جنس و سن یادداشت شد. سرم­ها در فریزر نگه­داری شده و پس از جمع شدن کامل نمونه­ها سرم­ها در شرایط فریز به آزمایشگاه تخصصی مبنا واقع در کرج ارسال شد. در روز انجام آزمایش سرم­ها از فریزر خارج شد و میزان آلودگی سرولوژیک به ویروس کم خونی عفونی اسب­ها به روش الایزا با استفاده از کیت ADDEX اندازه­گیری شد. در نهایت میانگین تیتر حاصله، میزان آلودگی سرولوژیک و میزان آلودگی در بین دو جنس و سنین مختلف بررسی شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم افزاز آماری spss  ویرایش 17 استفاده شد که میزان آلودگی به­صورت توصیفی بیان شد و جهت مقایسه میانگین­ها در بین دو جنس نر و ماده از روش t-Test وجهت مقایسه در بین سنین مختلف از روش ANOVA استفاده شد.

یافته­ها

    این مطالعه در سال 1389 روی 287 رأس اسب در منطقه تبریز انجام گرفت که 200 رأس نر و 8719 رأس ماده بودند. میانگین میزان تراکم نوری (OD )‌ برای جستجوی آنتی­بادی ویروس کم خونی عفونی اسبان در این نمونه‌ها 016/0±372/0 بوده که بر اساس تفسیر نتایج ارائه شده در کیت الایزای این ویروس که OD کمتر از 15/0 مثبت تلقی می‌شود، هیچ­کدام از 287 نمونه اخذ شده مثبت نبودند. کمترین OD ثبت شده 273/0 و بالاترین آن 511/0 بود.

میانگین OD در اسب‌های نر 014/0 ± 381/0 و در اسب‌های ماده 010/0 ± 387/0 بود که در تجزیه و تحلیل آماری اختلاف آماری معنی‌داری بین میزان آلودگی در جنس نر و ماده وجود نداشت (جدول 1).

 

جدول 1- مقایسه میانگین مقادیر تراکم نوری در دو جنس نر و ماده

جنس	میانگین OD	خطای استاندارد	سطح معنی‌داری
نر	381/0	014/0	356/0
ماده	387/0	010/0

 

اسب‌های تحت بررسی در 4 گروه سنی 3-1 سال (54 رأس)، 6-3 سال (125 رأس) 9-6 سال (70 رأس) و بالای 9 سال (38 رأس) قرار گرفتند که میانگین تراکم نوری در این گروه‌های سنی به ترتیب 011/0 ± 373/0، 012/0 ± 380/0، 009/0± 383/0 و 017/0± 388/0 بود که در آنالیز اختلاف آماری معنی‌داری در بین گروه­های سنی وجود نداشت و ارتباط معنی‌داری بین کاهش یا افزایش سن با میزان تراکم نوری بر علیه آنتی‌بادی‌های این ویروس مشاهده نشد (جدول 2)

 

 

 

 

 

 

 

جدول2- مقایسه میانگین (SEM±mean) میزان تراکم نوری در گروه‌های سنی مختلف

گروه سنی	3-1 سال	6-3 سال	9-6 سال	بالای 9 سال
OD	a011/0 ± 373/0	a 012/0± 381/0	a 009/0± 383/0	a 017/0± 388/0

a,b,c حروف غیرمشابه در هر ردیف نشانه اختلاف آماری معنی­دار می‌باشد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

     در حال حاضر کنترل کم خونی عفونی اسبان بر اساس تعیین و شناسایی ویروس کم­خونی عفونی اسبان و آنتی‌بادی­های ضد آن پایه‌ریزی شده است. PCR و الایزا جزو روش­هایی هستند که جهت شناسایی دام‌های آلوده کاربرد دارد (13 و 15). در این مطالعه با روش الایزا ردپای این بیماری در اسب‌های منطقه تبریز بررسی گردید. با توجه به اینکه تا به­حال تحقیق جامعی در خصوص میزان آلودگی سرولوژیک به ویروس کم خونی عفونی اسبان در تبریز انجام نگرفته بود، انجام این تحقیق توانست که میزان این آلودگی را مشخص نماید تا راهکارهای لازم جهت جلوگیری از انتشار آلودگی ارائه شود. در این مطالعه بر اساس تفسیر نتایج حاصل از میزان تراکم نوری (OD) در دستورالعمل ارائه شده کیت مشخص شد که هیچ کدام از نمونه‌های اخذ شده مثبت نبودند طوری که کمترین OD ثبت شده 273/0 و بالاترین آن 511/0 بود. در مطالعه انجام گرفته در ایران روی 310 رأس اسب با روش ایمونودیفیوژن ژل آگار در تعداد 9 رأس (90/2 درصد) آلودگی سرمی مثبت گزارش گردید (14). مودّب در مطالعه­ای، نمونه سرمی از 951 رأس اسب به منظور بررسی عیار پادتنی علیه پنج سرووار از لپتوسپیرا، بروسلا، توکسوپلاسما، کم­خونی عفونی اسب، آنفلوانزای اسب، پاراآنفلوانزای تیپ 3 و هرپس ویروس تیپ 1 اخذ و در هیچ نمونه مورد متبت از کم­خونی عفونی اسب گزارش نکرد (1). استفاده از الایزا و ایمونودیفیوژن ژل آگار در مطالعات متعددی جهت بررسی آنتی‌بادی‌های سرمی ویروس کم­خونی عفونی اسبان انجام گرفته است (2 و 17). Tatso و همکاران در مطالعه‌ای استفاده از دو روش فوق بر روی 420 رأس اسب جهت جستجوی آنتی‌بادی‌های ویروس کم خونی عفونی اسبان را با هم مقایسه کرد و کارآیی هر دو روش را تأیید نمودند (16). Kono و همکاران در ژاپن با بررسی 512 رأس اسب، آنتی‌بادی‌های نمونه سرمی این ویروس را با تست CF بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند که 32 نمونه از لحاظ سرولوژیک مثبت بودند که قابل توجه می‌باشد (10 و 11). در مطالعه انجام گرفته توسط kong و همکاران در ژاپن جهت جستجوی آنتی ‌بادی­های سرمی بر علیه پروتئین P26 این ویروس از دو تست الایزا و ایمنودیفوزیون ژل آگار (AGID) استفاده شد که کارآیی هر دو روش تأیید شده و حساسیت و ویژگی هر دو تست بالا گزارش شده است (9). Ataseven و Arslan در کشور ترکیه آنتی بادی­های سرمی 631 رأس تک‌سمی شامل 69 رأس قاطر، 154 رأس الاغ و 408 رأس اسب در 6 منطقه جغرافیایی را با روش الایزا علیه ویروس کم‌خونی عفونی اسبان بررسی کرده و هیچ مورد مثبتی گزارش نکردند (2). در تمام مناطق حشره وجود دارد و چون انتقال این بیماری با حشرات امکان­پذیر است، لذا احتمال آلودگی در بیشتر نقاط دنیا وجود دارد. بر اساس تست الایزا و ایمونودیفوژیون ژل آگار میزان آلودگی در آمریکا 2/5-1/5 درصد، کانادا 6 درصد، آلمان 16-1 درصد و آرژانتین 25-15 درصد گزارش شده است (8). نقش حشرات در انتقال این بیماری به اثبات رسیده است و با عنایت بر اینکه منطقه تبریز از نظر آب و هوایی منطقه سرد بوده و احتمال وجود حشرات کمتر می‌باشد، لذا عدم مثبت بودن تمام نمونه‌های سرمی می‌تواند قابل توجه باشد. در این تحقیق مشخص شد که میانگین OD در اسب­های نر به طور غیرمعنی‌داری کمتر از اسب­های ماده می‌باشد (به ترتیب 014/0±381/0 و 010/0±387/0) (356/0=p). در مطالعات انجام گرفته توسط سایر محققین نیز ارتباطی بین میزان آلودگی در جنس نر و ماده مشاهده نشده است (2، 11، 12 و 15). با عنایت به اینکه در منطقه تبریز از اسب­های نر بیشتر جهت سواری استفاده می‌کنند و احتمال تماس اسب­های نر نسبت به اسب­های ماده با حشرات بیشتر می‌باشد، به نظر می‌رسد احتمال رخداد آلودگی در جنس نر بیشتر از جنس ماده باشد ولی در این مطالعه چنین نتیجه‌ای حاصل نشد.

در این مطالعه مشخص شد که در گروه سنی بالای  9 سال میانگین OD بیشتر از سایر گروه­های سنی می‌باشد ولی در مقایسه آماری اختلاف معنی‌داری در بین گروه­های سنی وجود نداشت و ارتباط معنی‌داری بین بالا یا پایین بودن سن با میزان تراکم‌پذیری بر علیه آنتی‌بادی‌های این ویروس وجود نداشت. در تحقیقات صورت گرفته توسط دیگران بر این موضوع کمتر اشاره شده است و تنها در مطالعه انجام گرفته توسط Ataseran و Arslan  در ترکیه گزارش شده است که OD در اسب­های زیر 5 سال بیشتر از اسب­های بالای 5 سال می‌باشد (2). با توجه به اینکه اسب­های منطقه‌ تبریز بیشتر جهت سواری نگه­داری می‌شوند و اسب­های جوانتر بیشتر از اسب­های مسن جهت سواری به بیرون از اصطبل و گاهاً به جاهای گرمتر برده می‌شوند که احتمال وجود پشه بالاست، لذا به نظر می‌رسد که در این اسب­ها احتمال آلودگی بالا باشد ولی این نتیجه حاصل نشد. JOHN و همکاران بر روی 71 رأس اسب از PCR جهت شناسایی ویروس کم خونی عفونی اسبان و تست الایزا جهت جستجوی آنتی‌بادی‌های سرمی استفاده کردند و مشخص شد که هیچ مورد مثبتی وجود ندارد و در 7 رأس اسب آلودگی تجربی ایجاد کردند و مشخص شد که PCR حتی در روزهای اول آلودگی این بیماری را شناسایی می‌کند در حالی­که الایزا در روزهای اول قادر به شناسایی نبوده و PCR مفید می‌باشد (7).

نتیجه نهایی اینکه آلودگی سرمی به ویروس کم‌خونی عفونی اسبان در منطقه تبریز در اسب‌های تحت بررسی وجود ندارد ولی نیاز به مطالعات جامع در این منطقه بر اساس روش PCR نیز وجود دارد تا آلودگی را به طور قطع مشخص نماید.

مراجع

1. مودّب، ح. 1389. بررسی فراوانی بروز یوه­آیتیس دوره­ای و عوامل همراه آن در اسب­های نژادهای مختلف در باشگاه­های پرورش و یا سوارکاری در اطراف تهران. پایان نامه جهت اخذ دکتری تخصصی بیماری­های داخلی دام­های بزرگ، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، پایان­نامه شماره 44582، صفحات: 69-67.

2. Ataseven, H. and Arslan, V. 2006. Equine infectious anemia in mules, donkeys, and horses: Epidemiologic studies in the different geographic regions of Turkey.  Journal of Equine Veterinary Science. 25(10):439-441.
3. Baccam, P., Thompson, R., Li, Y., Sparks, W.O., Belshan, M., Dorman, K.S., et al. 2003. Subpopulations of equine infectious anemia virus rev coexist in vivo and differ in phenotype. Journal of Virology. 77(22):12122-12131.
4. Burki, F., Rossmanith, W. and Rossmanith, E. 1992. Equine lentivirus: comparative studies on four serological tests for the diagnosis of equine infectious anaemia. Vet. Microbiol. 33:353-360.
5. Feng, L.I., Leroux, C., Craigo, J.K., Cook, S.J., Issel, C.J. and Montelaro, R.C. 2000. The S2 gene of equine infectious anemia virus is a highly conserved determinant of viral replication and virulence properties in experimentally infected ponies. Journal of Applied Virology. 74:573-579.
6. Issel, C.J. and Foil, L.D. 1984. Studies on equine infectious anemia virus transmission by insects. J. Am. Vet. Med. Assoc. 184:293-297.
7. John, L.L., Sheilla J.C., Cook, R.F., Rush, K.E. 1996. Detection of equine infectious anemia viral RNA in plasma samples from recently infected and long- term in apparent carrier animals by PCR. Journal of Clinical Microbiology. 41:1481-1487.
8. Kong, X.G., Pang, H., Sugiura, T., Matsumoto, Y., Onodera, T. and Akashi, H., 1998. Evaluation of equine infectious anemia virus core proteins produced in a baculovirus expression system an Agar Gel Immunodiffusion Test and Enzyme-Linked Immunosorbent Assay. J. Vet. Med. Sci. 60:1361-1362.
9. Kong, X.G., Pang, H., Sugiura, T., Sentsui, H., Onodera, T., Matsumoto, Y., Akashi, H. 1997. Application of equine infectious anemia virus core proteins produced in a baculovirus expression system to serological diagnosis. Microbiol. Imunol. 41:975-980.
10. Kono, Y. 1987. Development of immunity after immunization and infection with avirulent, attenuated and virulent equine infectious anemia viruses. Proc. 3rd Int. Conf. Equine Infectious Diseases. p:242-254.
11. Kono, Y., Kobayashi, K. and Fukunage, Y. 1971. Serological comparison among various strains of equine infectious anemia virus. Archives of Virology. 34(3):202-208.
12. Lee, J.H., Murphy, S.C., Belshan, M., Sparks, W.O., Wannemuehler, Y., Liu, S., et al. 2006. Characterization of functional domains of equine infectious anemia virus rev suggests a bipartite RNA-binding domain. J. Virol. 80:3844-3852.
13. Maury, W., Thompson, R.J., Jones, Q., Bradley, S., Denke, T., Baccam, P. et al. 2005. Evolution of equine infectious anemia virus long terminal repeat during the alteration of cell tropism. Journal of Virology. 79:5653-5664.
14. Momtaz, H. and Nejat, S. 2010. Detection of proviral sequences of equine infectious anemia virus in peripheral blood cells of horses in iran. Bulgarian Journal of Veterinary Medicine. 13(1):18-22
15. Radostitis, O.M., Blood, D.C., Hinchliff, K.W. and Constable, P.D. 2007. Veterinary Medicine. Saunders, London, 10th Edition. p:1173-1177.
16. Tatsuo, M., Hesterberg, L.K., Porter, J.P., Smith B.J. and Newman, LE. 1989.  Comparison of diagnostic tests for the detection of equine infectious anemia antibody. Vet Diagn Invest. 1:50-52.
17. Toma, B. 1980. Persistent negative serologic reaction in a mare infected with equine infectious anemia virus. Recl. Med. Vet. 156:55-63.