مطالعه همزمانی آلودگی به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه ها با ابتلا به بیماری‌های نیوکاسل و آنفلوانزا در گله‌های گوشتی در استان چهارمحال و بختیاری

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 4، دوره 7، 1 (25) بهار، خرداد 1392، صفحه 1762-1772   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عزت اله فتحی هفشجانی^*

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، دانشکده دامپزشکی، استادیار بخش بیماری‌های طیور، شهرکرد، ایران.

چکیده

چکیده
   عامل بیماری کم‌خونی عفونی جوجه‌ها، ویروسی از خانواده سیرکوویریده است که باعث کم‌خونی شدید می­شود. سرکوب ایمنی بدن و افزایش حساسیت نسبت به سایر بیماری‌های باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی از دیگر اثرات این بیماری می‌­باشد. هدف از این مطالعه، بررسی میزان همزمانی آلودگی به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها با ابتلا به بیماری‌های نیوکاسل و آنفلوانزا در گله‌های گوشتی در استان چهار محال و بختیاری بود. به این منظور، در سال 1390 از 14 گله گوشتی با سن 7-2 هفته که بیماری نیوکاسل و یا آنفلوانزا در آنها تائید شده بود، نمونه‌های بافتی تیموس و بورس فابرسیوس اخذ گردید. نمونه‌ها به روش هیستوپاتولوژی و PCR مورد آزمایش قرار گرفتند. جهت انجام PCR قطعه­ای از ژن VP1 و از پرایمری با پهنای باند 1390  استفاده گردید. نتایج آزمایش PCR نشان داد که 4 گله (57/28 درصد) از نظر ویروس کم‌خونی صد در صد مثبت بودند و آزمایش هیستوپاتولوژی نمونه‌ها نیز این مسئله را تائید کرد. این آلودگی نشان­دهنده میزان بالایی از همزمانی بیماری CIAV (Chicken Infectious Anemia Virus) با بیماری‌های نیوکاسل و یا آنفلوانزا در گله‌های گوشتی این استان می‌باشد که سبب افزایش تلفات در گله‌های CIAV مثبت نسبت به گله‌های منفی شده است. لذا اهمیت وجود ویروس به­خاطر توانایی آن در کاهش سیستم ایمنی بدن به تنهایی و یا همراه با سایر عفونت‌ها می‌باشد.   

کلیدواژه‌ها

ویروس کم‌خونی عفونی؛ چهار محال و بختیاری؛ PCR؛ هیستوپاتولوژی

اصل مقاله

مقدمه

   کم‌خونی عفونی جوجه‌ها اولین بار توسط یوواسا در سال 1979 به عنوان یک بیماری جدید که توسط ذره ویروسی نوظهور ایجاد می‌شود، در جوجه‌های جوان گزارش شد. (Saif et al., 2003; Cloud et al., 1992b)

   عامل بیماری ویروسی از خانواده سیرکوویریده با ژنوم DNA تک‌رشته‌ای حلقوی و دارای سنس منفی است(Saif et al., 2003). ویروس کم‌خونی عفونی جوجه نسبت به اغلب ضدعفونی‌کننده‌ها مقاومت زیادی نشان می‌دهد (Otaki et al., 1991). جوجه‌ها تنها میزبان شناخته شده برای CIAV هستند و در تمام سنین به عفونت حساس می‌باشند، اما ابتلا به بیماری در جوجه سالم از لحاظ ایمونولوژی در طی 3-1 هفته زندگی سریعاً کاهش می‌یابد (Imai and Yuasa, 1990). اگرچه گزارش شده است که عفونت تجربی با بعضی سویه‌ها در سن 10 هفتگی جوجه‌های مادر گوشتی باعث بیماری کلینیکی شده است (Toro et al., 1997). در تحقیقی در سال 1987 ثابت نمودند که جوجه‌های نر تلفات نسبتاً بالاتری نسبت به جوجه‌های ماده در مقابل بیماری داشته‌اند و همچنین جوجه‌های گوشتی حساسیت بیشتری نسبت به جوجه‌های تخمی از خود بروز داده‌اند (Goryo et al., 1989a). علائم بالینی و مرگ و میر معمولا 14-10 روز بعد از تلقیح ویروس شروع می‌شود ولی مرگ و میر از 30% تجاوز نمی‌کند. پرندگان مبتلا رنگ پریده هستند و پس از روزهای 28-12 بعد از آلودگی می‌میرند (Saif et al., 2003; Yuasa et al., 1979). رنگ پرید‌گی لاشه و خونریزی­های زیرجلدی و عضلانی مشهود بوده و نواحی وسیعی از زیر پوست حاوی ترشحات سروزی به رنگ آبی تیره به­خصوص در نوک بال‌ها و قسمت‌های پایین ران می­باشد.  در عده‌ای از جوجه‌ها تورم سر و پا به علت ترشحات سروزی زیرجلدی  ایجاد می‌گردد (Saif et al., 2003; Otaki et al., 1991).

   علایمی مانند کم‌خونی شدید همراه با هماتوکریت پایین (27-6%) و از همه مهم­تر سرکوب ایمنی بدن و افزایش حساسیت نسبت به سایر بیماری‌ها و تحلیل بورس­فابریسیوس، آتروفی غده تیموس همراه با تغییر رنگ آن، کمرنگی مغز استخوان همراه با هیپوپلاستیک بودن آن و کلیه‌های متورم و رنگ پریده و مشاهده اجسام هسته‌ای ائوزینوفیلیک کوچک در سلول‌های کبدی از دیگر علائم بیماری هستند (Lucio et al., 1990).  باسامی و همکاران در سال 1998 نشان دادند که تکثیر ویروس کم‌خونی عفونی به طور اولیه در هماسیتوبلاست­های مغز استخوان و پیش لنفوسیت­های T در قشر تیموس رخ می‌دهد (Bassami et al., 1998). 

   برای تشخیص بیماری از شناسایی پادتن‌های ضد CIAV (Chicken Infectious Anemia Virus) به­وسیله روش‌های سرولوژی مانند ایمونوفلورسنت غیرمستقیم (IIF)، سرم خنثی کننده­ (SN)، الایزا (ELISA) و PCR  می‌توان استفاده کرد. با توجه به سرکوب سیستم ایمنی که این بیماری در گله‌های طیور ایجاد می‌کند، در صورتی که همزمان با سایر بیماری‌ها مانند نیوکاسل و آنفلوانزا در گله وجود داشته باشد، میزان خسارت بیشتر خواهد بود. لذا در این مطالعه به بررسی میزان فراوانی همزمان این ویروس با ویروس‌های نیوکاسل و آنفلوانزا و بررسی میزان تلفات در گله‌های گوشتی تحت مطالعه پرداخته شد، چرا که برخی از گله‌های گوشتی که درگیر بیماری نیوکاسل و یا آنفلوانزا می‌شوند از میزان تلفات بالایی در این استان برخوردار هستند. ویروس کم­خونی عفونی جوجه‌ها عاملی است که در تشخیص آن از خواص آنتی ژنتیکی، فیزیکوشیمیایی و پاتولوژی می‌توان استفاده کرد. عفونت با ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها به صورت  کلینیکی و تحت کلینیکی موجب بروز خسارات اقتصادی فراوانی در جوجه­های گوشتی (Mahzounieh et al., 2005) و از همه مهمتر باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن جوجه‌ها می‌شود. با توجه به انتقال این بیماری از طریق عمودی و افقی بررسی مداوم گله‌های مادر و جلوگیری از انتشار بیماری به جوجه‌ها یکی از راهکارهای اصلی در کنترل و پیشگیری از بیماری است (Saif et al., 2003; Jordan et al., 2001).

 

مواد و روش‌ها

 

   این مطالعه در فاصله زمانی تیر تا شهریور ماه سال 1391 در استان چهارمحال و بختیاری روی 14 گله گوشتی نژاد راس با سن 7-2 هفته مبتلا به بیماری‌های آنفلوانزا سویهH9N2  و یا نیوکاسل که بیماری آنها توسط آزمایش RT-PCR تأیید شده‌ بود، جهت بررسی فراوانی همزمانی با بیماری کم‌خونی عفونی جوجه‌ها پرداخته شد. لازم به ذکر است که تعداد کل مرغداری‌های فعال در فاصله زمانی فوق 50 فارم بودند و گله‌های مورد بررسی شده 28% را تشکیل می­داد. جهت اخذ نمونه، پس از ثبت تاریخچه، به­طور تصادفی از هرگله به ازای هر 10000 قطعه جوجه، تعداد 10 نمونه بافتی (جمعاٌ تعداد 140 نمونه از 14 گله گوشتی) شامل بافت­های بورس فابرسیوس و تیموس از جوجه‌های تلف شده جهت آزمایش PCR و هیستوپاتولو‍‍‍‍ژی اخذ گردید. لازم به ذکر است هیچکدام از گله‌های مورد بررسی سابقه واکسیناسیون علیه بیماری CIAV را نداشتند.

 

آزمایش PCR

 

   به منظور استخراج DNA از بافی­کوت جدا شده از نمونه‌ها، از دستورالعمل ارائه شده  کیت PCRCIAV استفاده شد (Natesan et al., 2006).

   برای ارزیابی کیفی، از DNA تخلیص شده از ژل آگاروز 1 درصد استفاده شد و ژل حاصله در ولتاژ ثابت 80 ولت الکتروفورز گردید. ارزیابی کمی DNA به‌وسیله دستگاه بیوفتومتر Instruments, Germany Co.) Eppendorf) در طول موج نوری 260 نانومتر صورت گرفت. در مجموع، نمونه‌هایی که از کیفیت مناسب و کمیتی معادل 100-200 نانوگرم در میکرولیتر DNA بودند، جهت انجام آزمایش PCR انتخاب شدند.

جهت انجام PCR قطعه ای از ژن VP1 و از پرایمرهای با توالی­های زیر و با پهنای باند 1390 استفاده گردید (Natesan et al., 2006).

 

VP₁R: 5`TCA-GGG-CTG-CGT-CCC-CCA-GTA-CA 3`

VP₁F: 5` AGC-CGA-CCC-CGA-ACC-GCA-AGA-A3`

 

    برای انجام آزمایش PCR و تکثیر قطعه ژنی مورد نظر (نقطه الحاقی IS900) از دستگاه Master cycle gradient (Eppendorf Germany Co..) با حجم 50 میکرولیتر واجد 5 میکرولیتر PCR buffer 10X، 20 میکرومول MgCl2، 200 میکرومول dNTP، 2 میکرومول از زوج پرایمرهای R و F، 1 واحد آنزیم 1 واحدی DNA PolymeraseTag و 1 میکروگرم از DNA نمونه و با برنامه حرارتی یک سیکل 95 درجه 6 دقیقه، 34 سیکل تکراری (95 درجه 50 ثانیه، 61 درجه 50 ثانیه و72 درجه 45 ثانیه) و سیکل انتهایی 72 درجه 10 دقیقه انجام شد.

 

   جهت تأیید وجود قطعه تکثیریافته 20 میکرولیتر از محصول PCR روی ژل آگاروز 1% واحد ایتدیوم بروماید در حضور مارکر 100 جفت بازی Fermentas) DNA) در ولتاژ ثابت 80 ولت الکتروفورز گردید.

نحوه آماده‌سازی مقاطع هیستوپاتولوژیک شامل: 1- ثبوت بافت‌های بورس و تیموس در فرمالین بافر 10%، 2- آبگیری، 3- شفاف‌سازی، 4- آغشتگی به پارافین، 5- قالب‌گیری، 6- تهیه برش‌های بافتی و 7- رنگ‌آمیزی برش‌های بافتی با هماتوکسیلین و ائوزین بود. بررسی هیستوپاتولوژی نمونه‌ها جهت شناسایی دقیق‌تر گله‌های درگیر و تائید آزمایش PCR انجام گردید. برای تحلیل آماری نتایج، کلیه داده‌ها در نرم افزار SPSS طبقه‌بندی و جهت مقایسه میزان تلفات و دوره بیماری از روش T-test در سطح 05/0p< استفاده شد.

 

 

 

 

 

یافته‌ها

 

میانگین تلفات در گروه CIAV منفی 7/936 ±9/2542 و میانگین تلفات در گروه CIAV مثبت 3/906±7/4923 و میانگین دوره بیماری در گروه CIAV منفی 82/2 ±10 و در گروه CIAV مثبت 5/3 ±75/17 بود که از نظر آماری اختلاف معنی‌داری بین دو گروه قابل مشاهده است.

 

    همچنین نتایج هیستوپاتولوژی در گله‌های CIAV مثبت شامل تغییرات هیستوپاتولوژِیک در جوجه‌های کم‌خون به صورت کاهش همه رد‌ه‌های سلول‌های خونی، تحلیل مغز استخوان و آتروفی عمومی بافت‌های لنفوئیدی بود. کانون‌های لنفوئیدی، کوچک و فشرده بودند. آتروفی شدید تا متوسط و گاهی کانون‌های خونریزی در بافت لنفوئیدی بورس فابرسیوس، دژنراسیون و تخلیه‌ شدید لنفوسیت‌ها در ناحیه‌ی کورتکس و مدولا غده تیموس کاملاً مشخص بود (شکل‌های 2 تا 4). جدول شماره 1 ‌نتایج حاصل از آزمایش PCR  (CIAV)، بافت نمونه‌گیری شده، سن گله در شروع تلفات و مشاهده علائم بیماری و سن گله در زمان نمونه‌گیری را نشان می‌دهد.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1: ‌نتایج حاصل از آزمایش PCR  (CIAV) نمونه‌های مورد مطالعه

کد نمونه	نمونه	سن گله در شروع تلفات (روز)	سن گله در زمان نمونه­گیری (روز)	نتیجه‌ آزمایش PCR (CIAV)
1/1	بورس	34	40	_ _
2/1	تیموس
1/2	بورس	21	26	+ +
2/2	تیموس
1/3	بورس	27	33	_ _
2/3	تیموس
1/4	بورس	38	42	_ _
2/4	تیموس
1/5	بورس	28	34	_ _
2/5	تیموس
1/6	بورس	25	31	+ +
2/6	تیموس
1/7	بورس	34	40	_ _
2/7	تیموس
1/8	بورس	35	42	_ _
2/8	تیموس
1/9	بورس	28	35	_ _
2/9	تیموس
1/10	بورس	25	32	_ _
2/10	تیموس
1/11	بورس	27	32	_ _
2/11	تیموس
1/12	بورس	22	27	+ +
2/12	تیموس
1/13	بورس	29	36	_ _
2/13	تیموس
1/14	بورس	19	25	+ +
2/14	تیموس

 

 

   از تعداد 14 گله گوشتی که بیماری نیوکاسل و یا آنفلوانزا در آنها تأیید شده بود، تعداد 4 گله (57/28 درصد) به­طور همزمان آلوده به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها بودند. در گله‌های آلوده به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها ویروس از دو بافت بورس و تیموس آنها جدا گردید. میزان تلفات و دوره بیماری در گله‌های CIAV مثبت نسبت به گله‌های منفی بیشتر بوده است. درجدول شماره 2 طول دوره بیماری، مقایسه میزان تلفات و نتایج آزمایش PCR گله‌های تحت مطالعه از نظر آلودگی به بیماری‌های نیوکاسل، آنفلوانزا و کم خونی عفونی جوجه را نشان می‌دهد.

 

         

 

جدول 2: مقایسه میزان تلفات ناشی از همزمانی بیماری‌های IA ، ND وCIAV در گله‌های تحت مطالعه

کد فارم	طول دوره بیماری IA   و یا ND	نتایج PCR AI (H9N2)	نتایج PCR     ND	نتایج PCR  CIAV	میزان تلفات برحسب 10000 قطعه
1	10	*	*		2400
2	22	*	*	*	4500
3	6	*	-		800
4	9	*	*		3250
5	11	*	*		2800
6	16	*	-	*	3850
7	8	-	*		2800
8	7	*	*		1000
9	10	*	*		2500
10	15	*	*		3379
11	14	*	*		3500
12	19	*	*	*	5745
13	10	-	*		3000
14	14	-	*	*	5600

* نشان‌دهنده مثبت بودن آزمایش PCR نمونه است.

 

M

 

pc

 

1

 

شکل 1: تصویر ژل الکتروفورز حاصل از آزمایش CIAV) PCR) با پهنای باند 1390

M = مارکر،PC  = کنترل مثبت، 1 = نمونه

 

 

 

 

 

شکل 2: تخلیه لنفوسیت‌های نوعT  در قسمت کورتکس تیموس و پرخونی مویرگ‌ها در نمونه‌های آلوده (رنگ‌آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین، درشت‌نمایی ×800).

 

 

شکل 3: آتروفی فولیکول‌ها و کاهش تعداد لنفوسیت‌ها در بورس فابرسیوس نمونه‌های آلوده (رنگ‌آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین، درشت‌نمایی ×400).

 

 

 

 

 

 

تصویر 4: دژنراسیون و تخلیه‌ لنفوسیت‌های نوع T  در تیموس نمونه‌های آلوده (رنگ‌آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین، درشت‌نمایی ×400).

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

   این مطالعه در گله‌هایی انجام شد که به ویروس آنفلوانزا و یا نیوکاسل آلوده بودند. بر اساس نتایج، همزمانی آلودگی به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها با ابتلا به بیماری‌های آنفلوانزا و یا نیوکاسل سبب بالا رفتن میزان تلفات و افزایش طول دوره بیماری در آنها شده بود. بررسی نتایج مشخص کرد گله‌هایی که از نظر کم‌خونی عفونی جوجه‌ها مثبت بودند، تلفات در آنها تقریباً دو برابر گله‌هایی بوده کهCIAV آنها منفی بود و تا انتهای دوره پرورش بهبودی کاملی در آنها مشاهده نشد و از نظر آماری اختلاف معنی‌داری (05/0p<) بین دو گروه وجود داشت. در بررسی نمونه‌های بورس و تیموس به روش هیستوپاتولوژی علائم میکروسکوپی فقط در نمونه‌هایی که CIAV آنها در آزمایش PCR مثبت بودند دیده شد، که شامل آتروفی و از بین رفتن فولیکول‌های لنفوئیدی بورس فابرسیوس، دژنراسیون و تخلیه‌ لنفوسیت‌ها در ناحیه‌ کورتکس و مدولا غده تیموس بود. همچنین تغییرات هیستوپاتولوژی در جوجه‌های کم‌خون به صورت کاهش همه رده‌های سلول‌های خونی، تحلیل مغز استخوان و آتروفی عمومی غدد لنفاوی بود. کانون‌های لنفوئیدی کوچک و فشرده شده بودند ولی هیچکدام از علائم هیستوپاتولوژی فوق در نمونه‌های منفی کم‌خونی عفونی مشاهده نگردید. لذا نتایج هیستوپاتولوژی می‌تواند دلیل بر صحت نتایج آزمایش PCR و یکی از راه‌های تشخیصی دقیق بیماری در گله باشد.

   بر اساس نتایج آزمایش PCR  تعداد 4 گله (57/28 درصد) از گله‌های تحت بررسی به­طور همزمان آلوده به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها بودند.

محزونیه و همکاران در سال 2004 در مطالعه‌ای در 46 گله گوشتی در استان چهارمحال و بختیاری میزان شیوع تیتر سرمی ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها را که در سن 2 تا 7  هفتگی بودند، با تست الایزا 100 درصد، در حالی­که میانگین تیتر مثبت در کل نمونه‌های تست شده را 7/87 درصد گزارش کردند. این اولین گزارش در مورد وجود ویروس کم‌خونی عفونی در ایران است و از آنجایی که استان چهارمحال و بختیاری در مرکز جغرافیایی ایران واقع شده است و جوجه‌های یک روزه را از سایر استان‌ها دریافت می­کند، به نظر می­رسد که سایر مناطق هم آلوده هستند. (Mahzounieh et al., 2005).

   مؤمن در سال 2010 در منطقه­ای از استان آسیتور در شمال کشور مصر در گله‌های گوشتی که دارای علائم مشابه بیماری CIAV بودند با استفاده از روش PCR و RFLPاز 165 نمونه مورد آزمایش، 44 مورد را مثبت گزارش کرد (Moemen, 2010).

   عمادی در سال1383 از طریق آزمایش PCR  توانست با تکثیر ژنوم ویروس کم‌خونی عفونی در بافت‌های آلوده جوجه‌های گوشتی یک‌روزه در استان چهارمحال و بختیاری وجود آلودگی را تائید کند. وی میزان آلودگی را حدود 3/25 درصد گزارش کرد (عمادی، 1383).

   یاسر و همکاران در سال 2002 با اخذ 460 نمونه تیموس از گله‌های گوشتی در نواحی مختلف چین و پس از آزمایش PCR ، 11 درصد نمونه‌ها را  مثبت اعلام کردن،. ولی هیچکدام از نمونه‌های جمع‌آوری شده از جوجه‌های یک تا 7 روزه جزء نتایج مثبت نبودند (Yassir et al., 2011).

   در تحقیقی به جستجوی ژنوم ویروس کم‌خونی عفونی جوجه به روش PCR و مقایسه نتایج آن با روش الایزا در جوجه‌های گوشتی استان کردستان پرداختند. در مطالعه ایشان از ۱۰۰ جوجه گوشتی ۲ تا ۸ هفته که از کبد و خون آنها نمونه‌گیری شد، درصد موارد تیتر مثبت به روش الایزا 3/77% و در آزمایش PCR 19% مثبت بودند (محمدزاده، 1382).

  حجازی و همکاران در سال 2010 در مصر با مقایسه دو روش آزمایش الایزا و PCR به بررسی میزان شیوع ویروس کم‌خونی عفونی جوجه­ها در گله‌های تخمگذار دارای علایم کلینیکی بیماری پرداختند. در این مطالعه همه نمونه‌های گرفته شده از کبد، طحال، تیموس و مغز استخوان در آزمایش PCR مثبت بودند در حالی­که در تست الایزا 67/81 درصد مثبت بودند (Hejazi et al.,2010).

   در این مطالعه جهت انجام PCR قطعه‌ای از ژن VP1 و با پهنای باند 1390 استفاده گردید (Lucio et al., 1990). با بررسی روش PCR در تشخیص موارد مشکوک به بیماری CIAV و با مقایسه تکثیر قسمتی از ژن‌های VP1 و VP3 نشان دادند که این متد یک راه اختصاصی در تشخیص ویروس در بافت‌های آلوده است همخوانی دارد (Nogueira1 et al., 2005).

   از مطالعه سایر محققین و بررسی حاضر چنین می‌توان استنباط کرد که میزان فراوانی CIAV در گله‌های گوشتی در استان چهارمحال و بختیاری در محدوده‌ بالایی قرار دارد و با توجه به مرکزی بودن این استان و ورود جوجه‌های یک‌روزه از نقاط مختلف کشور به این استان، احتمالاً ارتباط نزدیکی با  میزان آلودگی در سطح کشور دارد. در این مطالعه میزان آلودگی به ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها در آزمایش PCR، 5/28 درصد بود که با گزارش میزان شیوع CIAV محزونیه (7/87 درصد) اختلاف قابل توجهی دارد که مربوط به محدود بودن این مطالعه در گله‌های آلوده به دو بیماری آنفلوانزا و یا نیوکاسل بوده است، ولی با گزارش عمادی (3/25 درصد) یک اتفاق نظر را نشان می‌دهد. هچنین جالب توجه است که کلیه گله‌های CIAV مثبت در سن کمتری مبتلا به بیماری‌های نیوکاسل و یا آنفلوانزا شده‌اند که احتمالاً ناشی از همزمانی آنها با کم‌خونی عفونی بوده که سبب ضعف شدید سیستم ایمنی بدن در جوجه‌ها شده لذا بروز بیماری‌های فوق در سن کمتر اتفاق افتاده است. نتایج این مطالعه نشان داد که هر دو روش آزمایشی هیستوپاتولوژی و PCR از حساسیت بالایی برخودار هستند و می‌توان از آنها برای تشخیص دقیق بیماری استفاده کرد. با توجه به گزارشات مختلف از میزان شیوع بیماری کم‌خونی عفونی جوجه‌ها در نقاط مختلف کشور و استان چهار محال و بختیاری نیاز به یک تحقیق کلی در سطح کشور و در کلیه گله‌های طیور می‌باشد تا بتوان اقدامات کنترلی دقیق و کامل جهت پیشگیری و ریشه‌کنی بیماری در کشور انجام داد.

 

 

مراجع

• ﻋﻤﺎدی، آ. (1383). ﺟﺴﺘﺠﻮی ژﻧﻮم وﻳﺮوس ﻛﻢ‌ﺧﻮﻧﻲ ﻋﻔﻮﻧﻲ ﺟﻮﺟﻪ ﺑﻪ روش PCR درﺟﻮﺟﻪ‌ﻫﺎی ﮔﻮﺷﺘﻲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎری. داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﺮﻛﺮد، ﭘﺎﻳﺎن‌ﻧﺎﻣﻪ شماره 91.
• ·    محمد زاده، پ. (1382). جستجوی ویروس کم خونی عفونی جوجه‌ها در استان کردستان. شرکت داروی والا اندیشان ناب.

               

• Bassami, M.R., Berryman, D., Wilcox, G.E. and Raidal, S.R. (1998). Psittacine beak and feather disease virus nucleotide sequence analysis and its relationship to porcine circovirus plant circoviruses, and chicken anemia virus. Virology, 249(2): 453-459.
• Cloud, S.S., Rosenberger, J.K. and Lillehoj, H.S. (1992b). Immune dysfunction following infection with chicken anemia agent and infectious bursal disease virus. 2. Alterations of in vitro lymphoproliferation and in vivo immune responses. Veterinary Immunopathology, 34: 353-366.
• Goryo, M., Suwa, T., Umemura, T., Itakura, C. and Yamashiro, S. (1989a). Histopathology of chicks inoculated with chicken anemia agent (MSB1-TK5803 strain). Avian Pathology, 18: 73-89.
• Hejazi, A.M., Abdallahi, F.M., Abd-El Samie, L.K. and Nazim, A.A. (2010). Chicken Infectious Anemia Virus in Broilers and Laying Hensin Sharkia Province Egypt. Journal of American Science, 6(9): 52-59
• Imai, K. and Yuasa, N. (1990). Development of a micro test method for serological and virological examinations of chicken anemia agent. Japanes Journal of Veterinary Sciences, 52: 873-875.
• Jordan, F., Pattison, M., Alexander, D. and Faragher, T. (2001). Poultry Disease. 5^th ed., Londan: W.B. Sunders, pp: 352-356.
• Lucio, B., Schat, K.A. and Shivaprasad, H.L. (1990). Identification of the chicken anemia agent, reproduction of the disease and serological survey in the United States. Avian Disease, 34: 146-153.
• Mahzounieh, M., Karimi, I. and ZahraeiSalehi, T. (2005). Serologic evidence of chicken infectious anemia in commercial chickens flocks in Shahrekord, Iran. International Journal of Poultry Science,  4(7): 500-503
• Moemen, A.M. (2010). Chicken infectious anemia status in commercial broiler chickens flocks in Assiut-upper Egypt, occurrence, molecular analysis using PCR-RFLP and apoptosis effect on affected tissues. International Journal of Poultry Science, 9(6): 591-598
• Natesan, S., Kataria, J.M., Dham, K., Rahul, S. and Baradhwaj, N. (2006). Biological and molecular characterization of Chicken Infectious Anemia virus isolates of Indian origin. Virus Research, 118: 860-878.
• Nogueira, E.O., Brentano, L. and Ferreira, A.J.P. (2005). A VP3/VP1 gene polymerase chain reaction assay for detection of chicken anemia virus in broiler samples. Brazilian Journal of Veterinary and Animal Science, 57(2): 131-140.
• Otaki, Y.K., Saito, M.T. and Namura, Y. (1991). Detection of antibody to chicken anemia agent acomparison of three serological tests. Avian Pathology, 20: 315-324.
• Saif‚ Y.M.‚ Barnes, H.J.‚ Glisson, J.R.‚ Fadly‚ A.M., Mcdougald, L.R. and Swayne, D.E. (2003). Disease of poultry. 11^th ed., USA: Iowa State Press‚ Blackwell, pp: 181-202.
• Toro, H., Ramirez, A.M. and Larenas, J. (1997). Pathogen city of chicken anemia virus (isolate 10343) for young and older chickens. Avian Pathology, 26(3): 485-499.
• Yassir, M.E., KunQian, W.J., Pingping, W. and Aijian, Q. (2011). Molecular epidemiology of chicken anemia virus in commercial farms in China. Virology Journal, 8: 145.
• Yuasa, N., Taniguchi, T. and Yoshida, I. (1979). Isolation and some characteristics of an agent inducing anemia in chicks. Avian Disease, 23: 366-385.