نقش تجارت بین الملل بر کیفیت محیط زیست، مطالعه موردی: کشورهای منتخب حوزه خلیج فارس

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 4، دوره 2، شماره 1، شهریور 1392، صفحه 67-83   

نویسندگان

هوشنگ شجری¹؛ حسین استادی²؛ نبی الله کاوسی^{* 3}

¹دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

²استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

³کارشناس ارشد برنامه ریزی سیستم های اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

پژوهش ها نشان می دهد که رابطه بین برخی شاخصهای تخریب محیط زیست و تولید در برخی موارد ارتباطی به شکل U وارونه دارند، که منحنی زیست محیطی کوزنتس نامیده شده است. این منحنی اغلب به عنوان یک نتیجه‌ای از رشد اقتصادی تفسیر می‌شود و بیان می کند که کاهش و سپس بهبودی کیفیت محیط زیست منعکس کننده منبع رشد است. برای افزایش رشد اقتصادی و حفظ حمایت از تجارت، کشورها باید قادر به بهره‌برداری از فرصت‌ها ایجاد شده بوسیله تجارت باشند. تجارت از مکانیسم‌های اصلی است که از طریق آن نیروهای بازار جهانی - رقابت، توسعه منابع انسانی، انتقال تکنولوژی و ابداعات فن‌آوری – در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، رشد اقتصادی ایجاد می‌کند. هدف این مطالعه بررسی نقش منابع رشد مانند تجارت بر روی کیفیت محیط زیست در کشورهای منتخب خلیج فارس است. برای دستیابی به این هدف آمارهای بانک جهانی برای دوره زمانی 2011-1980 مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در منطقه خلیج فارس، هنگامی که تجارت منبع رشد است، منحنی ^[1]EKC به شکل U است. این منحنی برای کشورهای ایران و عربستان N شکل، برای کشور عمان U وارونه و برای قطر تعریف نشده است.



[1]-Environment Kuznets Curve

کلیدواژه‌ها

منحنی زیست محیطی کوزنتس (EKC)؛ رشد اقتصادی؛ تجارت بین الملل

مراجع

ابریشمی، حمید، و تمدن‌نژاد، علیرضا 1388 ، بررسی رابطه تجارت خارجی و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه: روش گشتاورهای تعمیم یافته، مجله دانش و توسعه(علمی- پژوهشی)، سال شانزدهم، شماره26، بهار 1388

آذربایجانی، کریم و شیرانی فخر، زهره 1388 ، اثر تجارت و توسعه بازار بر رشد اقتصادی مطالعه موردی ایران و شرکای تجاری اش در سال های 2005-1995، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال نهم، شماره اول، بهار 1388،صص 20-1

امیر تیموری، سمیه، خلیلیان، صادق 1388 ، بررسی رشد اقتصادی و میزان انتشار گاز CO2 در کشورهای عضو اوپک: رهیافت منحنی زیست محیطی کوزنتس، فصلنامه علوم محیطی، سال هفتم، شماره اول، پاییز 1388، صص 161-172

داودی، پرویز، و شاهمرادی،اکبر 1383 ، بازشناسی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران و 46 کشور جهان در چارچوب یک الگوی تلفیقی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 20، صص 113- 81

طیبی، سید کمیل و عمادزاده، مصطفی و شیخ بهایی، آزیتا 1387 ، تاثیر تجارت خارجی و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، فصلنامه پژوهش نامه اقتصادی، شماره پنجم، صص 20-1

عباسی نژاد، حسین،حبیبی، فاتح 1384 ، تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی- مقطعی، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 7، پاییز، صص 115-91

فطرس، محمد و همکاران 1389 ، مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت، فصلنامه پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره اول، صص 78-60

فطرس، محمد حسن و نسرین دوست، میثم 1388 ، بررسی رابطه آلودگی هوا، آلودگی آب، مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران 83-1359، فصل نامه مطالعات اقتصاد انر‍ژی، سال ششم، شماره 21، صص 135-113

گرجی، ابراهیم و علیپوریان، معصومه 1385 تحلیل اثر آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک، فصلنامه پژوهش های بازرگانی، شماره 40، صص 203-187

مهدوی، ابوالقاسم و جوادی، شاهین 1384 ، آزمون رابطه تجارت خارجی و رشداقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال پنجم، شماره چهارم، زمستان 1384،صص 19-1

نصرالهی، زهرا و غفاری گولک، مرضیه 1389 ، بررسی رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی در سطح 28 استان کشور مطالعه موردی (NO,SO,CO)، مجله دانش و توسعه، سال هجدهم، شماره 33، صص 20-1

Abdulai, A. &Ramcke, L. 2009, The Impact of Trade and Growth on the Environment: Revisiting the Cross- country Evidence; Kiel Working Paper No. 1491, March 2009

Bigsten, A, Collier, P. Dercon, S. Fafchamps, M. Gauthier, B. Gunning, J.W.Habarurema, J. Oduro, A. Oostendorp, R. Pattillo, C. Soderbom, M. Teal, F, and Zeufack, A. 2000, Exports and Firm- Level Efficiency in African Manufacturing, CSAE Working Paper, 2000/ 16, Oxford University.

Chen.C and R.Gupta. 2006 . "An Investigation of Openness and Economic Growth Using Panel Estimation", Department of Economics Working Paper Series.

Dinda,S. 2004 . EnvironmentalKuznetscurvehypothesis: Asurvey.EcologicalEconomics, 49: 431-455

Egger, P. 2000 . A Note on The Proper Econometric Specification on The Gravity Equation, Economic Letter, No. 66, PP. 25- 31

Frankel,J. A. and Rose, A. 2005, "Is Trade Good or Bad for the Environment? Sorting out the Causality", The Review of Economics and Statistics,No.87,pp. 85-91

Grossman,G.M.,Krueger,A.B. 1995. Economic grow thand the environm ent. Quarterly Journal of Economics,110(2), 353-377

Grossman, Gene M., Krueger, Alan B. 1993 . Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement. In Garber, Peter M., ed., The Mexico-U.S. free trade agreement, Cambridge and London: MIT Press, 13-56.

Herzer, D. 2005 . Manufacturing Export, Mining Export and Growth: Co-Integration and Causality Analysis for Chile, German Institute for Economic Research.

Kuznets,S. 1955 . Economic grow than dincomein equality. American Economic Review, 45 (1), 1-28

Miller, S. M, &Upadhyay, M. P. 2000 . The Effects of Openness, Trade Orientation, and Human Capital on Total Factor Productivity, Journal of Development Economic

Panayotou,T. 2000 . Economicgrowthandtheenvironment.CIDWorkingPaperNo.56.

Rui Pedro, M. & Joao, D. 2006 . Determinants of CO₂ Emissions in Open Economics Curve Hypothesis 1970- 2000, Munich Personal RePEc Archive.

Soderbom, M, & Teal, F. 2003 . Trade and Human Capital as Determinant of Growth, Department of Economics, University of Oxford.

Song, T., Zheng, T. and Tong, L. 2008 . An Emprical Test of the Environmental Kuznets Curve in China: A Panel Cointegration Approach, China economic Review, 19. Pp. 381-392.

Teixeira, A. C, & Fortuna, N. 2004 .Human Capital, Trade and Long- Run Productivity. Testing The Technological Absorption Hypothesis for The Portuguese Economy 1960- 2001, CEMPRE, Faculdade De Economic.

Toru Iwami. 2001 Economic Development and Environment In Southeast Asia: An Introductory Note. International Journal Of social Economics, Vol.28, No 8, pp, 605-622