توزیع پارک‌ها و ارزیابی کیفیت آنها در سطح شهرها با استفاده از مدل VIKOR (نمونه موردی: شهر عنبرآباد ، استان کرمان)

آمایش محیط

مقاله 6، دوره 8، شماره 31، اسفند 1394، صفحه 123-145   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسین یغفوری¹؛ ابوذر پایداری^{* 2}؛ امیرارسلان سنجری³

¹( استادیار دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان)

²( استادیار دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان)

³(دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان)

چکیده

پارک‌ها به عنوان یک عنصر کالبدی، سهم عمده­ای در تحقق کارکرد تفریحی برای شهروندان ساکن در فضاهای شهری برعهده دارند. تحقق جنین کارکردی به دو فاکتور اصلی "مکانیابی و توزیع بهینه" و "تنوع کارکردی" وابسته است زیرا اولا حس زیبایی­شناسی و تفریح حق هر شهروندی است و ثانیا پارک­ها نقش چندکارکردی "اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست­محیطی" را برای فضاهای شهری بر عهده دارند. لذا هدف تحقیق حاضر؛ بررسی توزیع آمایشی و بررسی وضعیت پارک‌های شهر عنبرآباد به لحاظ شاخص­های کمی و کیفی پرداخته است. نوع تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی بوده و روش گرداوری داده­ها؛ بررسی آمار سازمانی، کتابخانه­ای و میدانی می­باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن شهر عنبرآباد، و کارشناسان ذیربط می­باشند. حجم جامعه نمونه شامل50 نفر از کارشناسان و 300 نفر از شهروندان می­باشد. وزن‌دهی متغیرها توسط مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیط نرم­افزار Expert Choice انجام شد. استفاده تحلیل­ داده­ها با استفاده از تکنیک رتبه­بندی VIKOR^[1]، و قابلیت گرافیکی نرم­افزار GIS انجام شد. نتایج پژوهش نشانگر سرانه پایین پارک و فضای سبز (4/4 مترمربع) نسبت به استانداردهای ملی و جهانی، توزیع نامناسب پارک­ها، و مطلوبیت پایین پارک‌های شهر عنبرآباد از دیدگاه شهروندان می‌باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان داد پارک لاله، پارک شهرک امام، پارک محله مختارآباد و پارک کوه فجر دارای بالاترین و پارک محله زیارت، پارک حسین آباد، و پارک محله عباس­آباد دارای کم ترین کیفیت و مطلوبیت می­باشند. بررسی تک­­تک شاخص­ها نیز نشان داد از میان همه پارک­های شهر؛ تنها پارک لاله است که شاخص­های مطلوبیت و کیفیت آن تا حدی ارتقا یافته است.
 



[1]- Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje

کلیدواژه‌ها

توسعه ی پایدار شهری؛ ارزیابی کیفیت؛ کاربری تفریحی؛ توزیع پارک­ها؛ مدل VIKOR؛ شهر عنبرآباد

مراجع

1-  اکبرپور سراسکانرود، م.  1387. بررسی کاربری فضای سبز (پارکهای شهری) از دیدگاه برنامه­ریزی شهری، سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری، شماره 37.

2-  اذانی، م، عبدیان راد، م و ملکی، م. 1388. برنامه­ریزی فضای سبز شهری با تأکید بر مناطق گرم و خشک جنوب ایران، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 31.

3-  ایران­نژاد پاریزی، م.ح و تجملیان، م. 1391. بوستان و فضای سبز شهری انتشارات دانشگاه یزد.

4-  بزی، خ. خسروی، س و حسین­نژاد، م. 1391. برسی وضع موجود و مکان­یابی فضای سبز مورد نیاز شهر زابل، مجله برنامه­ریزی فضایی، سال اول، ش 4.

5-  بافنده، ا .1391. فضای سبز و مبلمان شهری، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

6-   پوراحمد، ا، اکبرپور سراسکانرود، م و سمانه، س 1388، مدیریت فضای سبز شهری منطقه، 9 شهرداری تهران، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 69.

7-  زیاری، ک، واحدیان، بیگی، ل. پرنون، ز. 1390. تحلیل بر بحران زیست محیطی و توزیع مکانی- فضایی سبز شهر تهران، مطالعات پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره 4.

8-  زیاری ک. شادمان، م. حسن پور، س. و مصطفایی، ا. 1391. مکان­یابی عرصه­های مناسب فضای سبز شهری با استفاده از روش ترکیبی، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی.

9-  باروقی، ف .1382. کاربری فضای سبز شهری از برنامه تا واقعیت، ماهنامه شهرداری­ها، سال پنجم، شماره 6.

10- حمیدی، س. ک و نمیریان، م. 1391. ارتباط فضای سبز شهری و توسعه پایدار شهری اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخش کشاورزی، منابع طبیعی، و محیط زیست.

11- جامعه مهندسین شهرساز.  1393. استاندارد­های فضای سبز شبکه ملی مدارس رشد.

12- سعیدنیا. ا. 1379. فضای سبز شهری، سازمان شهرداری­ها، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهری، جلد 9.

13- سلیمانی، ک، شعبانی، م. و دیوسالار، ا .1391. بررسی کمی و کیفی پارکهای شهرسازی با استفاده از مدل AHP فازی، فصلنامه سنجش از دور شماره دوم.

14- خان سفید، م (1390)، اصول و برنامه­ریزی فضای سبز شهری، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­ها.

15- صالحی، ا. رمضانی، م، مجیدی افراسیابی، ه، داوودی، س. م، بصیری مژدهی، ر. 1392. ارزیابی توزیع مکانی پارک­های شهری با استفاده از تحلیل شبکه، فصلنامه مدیریت شهری شماره 32.

16-  لغت­نامه دهخدا. 1377. چاپ سوم.

17- معتمدی، م. شورای، ر. دهقانیان، ا. حسن­آباد، م. 1391. ارزیابی وضعیت فضای شهری و مقایسه آن با سرانه­های استاندارد در منطقه 10 شهرداری مشهد، چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، 10 و 11 اردیبهشت مشهد مقدس.

18-  Girardet(1992),EEA,two third of all Europeans now reside in tower , boston .

19-  Combest , jones.Ap Hillsdon M (2010) the relationship of activity and over weight to objectivity measured grean space acces – sibility and use . social science medicine, 70(6), 816-822

20-  jennifer R wolch.jasonByrne.Joshua p.Newell,2014urban green space,public health,and environmental justice: The challenge of making cities, Just green enough,landscape and urban planning

21-  j.l.seburanga.B.A.Kaplin.Q-x.zhang.T.Gatesire,2014Amenity trees and green space structure in urban settlements of Kigali, Rwanda.urban forestry,pag84-93

22-  Biao zhang.Gao-dixie.ji-xiGao. Yang Yang,2014The cooling of urban green spaces as a contribution to energy- saving and emission-reduction:Acase study in Beijing, china.Building and environment,page37-43

23-  Combest, jones.A,p Hillsdon,M(2010) the relationship of physical activity and over- weight to objectively measured grean space acces- sibility and use. Social science medicine,70(6)816-822

24-  Numan flex(1998) Data fusion and data quality Institut fur informatik, Humboldt univer university at zu Berlin