مطالعه تطبیقی بررسی نقش و کارکرد پدران در خانواده و میزان رضامندی آنان از موقعیت خود*

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 7، دوره 4، شماره 13، بهمن 1390، صفحه 91-110   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

زهرا قاسمی

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، استادیار گروه‌ علوم‌اجتماعی؛ تهران- ایران.

چکیده

خانواده از مهم­ترین نهادهای جامعه است و پدر به عنوان عنصر اصلی­ خانواده در سه سطح کلان، میانه و خرد در نظام اجتماعی همپای خانواده کارکرد تاثیرگذار بر جامعه دارد. این مقاله با هدف شناخت عوامل برجسته و اصلی موثر بر نارضایتی ­پدر از نقش و جایگاه خود در خانواده تدوین شده­است. تحقیق توصیفی ­تبیینی است و با تعداد 500 پدر ساکن در تهران، دارای حداقل یک فرزند ازدواج نکرده، پرسشگری­ شده­است. روش­ نمونه­گیری احتمالی طبقه­بندی است. چارچوب نظری تحقیق در سه سطح خرد، میانه، کلان تدوین شده ­است. با استفاده از دیدگاه دورکیم، وبر و مارکس، تغییر در تقسیم­ کار، میزان وابستگی پدر به والدین، تغییر نوع وظایف عملی پدر، تفاوت­های میان نسلی پدر و فرزندان، تفاوت تحصیلی، سنی و شغلی زن و مرد، میزان پدرسالاری، میزان قدرت زن و در جامعه شناسی ­خرد میزان تابعیت زن، نوع  پنداشت پدر از نقش ­و جایگاه خود در خانواده بررسی ­شده ­است.

کلیدواژه‌ها

رضامندی ‌پدر؛ پنداشت‌ پدر از نقش و جایگاه خود در خانواده؛ تفاوت‌های میان‌ نسلی پدر و فرزندان؛ تغییر نوع وظایف ‌عملی ‌پدر؛ تغییر تقسیم ‌کار پدر؛ تغییرات نقش‌ پدر‌؛ تغییر کارکرد پدر؛ تفاوت تحصیلی و سنی و طبقه اجتماعی و شغلی زن با مرد؛ ساخت اقتصادی خانواده

اصل مقاله

             

   

   

«مطالعات جامعه‌شناسی»

   

سال     چهارم، شماره سیزدهم، زمستان 1390

   

ص     ص 110-91

   

   

 

 

 

 

 

 

 

مطالعه تطبیقی بررسی نقش و کارکرد پدران در خانواده و میزان رضامندی آنان از موقعیت خود^*

دکتر زهرا قاسمی^[1]

تاریخ دریافت مقاله:2/12/1392       

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:31/3/1393

چکیده

خانواده از مهم­ترین نهادهای جامعه است و پدر به عنوان عنصر اصلی­ خانواده در سه سطح کلان، میانه و خرد در نظام اجتماعی همپای خانواده کارکرد تاثیرگذار بر جامعه دارد. این مقاله با هدف شناخت عوامل برجسته و اصلی موثر بر نارضایتی ­پدر از نقش و جایگاه خود در خانواده تدوین شده­است. تحقیق توصیفی ­تبیینی است و با تعداد 500 پدر ساکن در تهران، دارای حداقل یک فرزند ازدواج نکرده، پرسشگری­ شده­است. روش­ نمونه­گیری احتمالی طبقه­بندی است. چارچوب نظری تحقیق در سه سطح خرد، میانه، کلان تدوین شده ­است. با استفاده از دیدگاه دورکیم، وبر و مارکس، تغییر در تقسیم­ کار، میزان وابستگی پدر به والدین، تغییر نوع وظایف عملی پدر، تفاوت­های میان نسلی پدر و فرزندان، تفاوت تحصیلی، سنی و شغلی زن و مرد، میزان پدرسالاری، میزان قدرت زن و در جامعه شناسی ­خرد میزان تابعیت زن، نوع  پنداشت پدر از نقش ­و جایگاه خود در خانواده بررسی ­شده ­است.

     واژگان کلیدی: رضامندی ­پدر، پنداشت­ پدر از نقش و جایگاه خود در خانواده، تفاوت­های میان­ نسلی پدر و فرزندان، تغییر نوع وظایف ­عملی ­پدر، تغییر تقسیم ­کار پدر، تغییرات نقش­ پدر­، تغییر کارکرد پدر، تفاوت تحصیلی و سنی و طبقه اجتماعی و شغلی زن با مرد، ساخت اقتصادی خانواده.

 

مقدمه

خانواده از مهم­ترین نهادهای جامعه ­است. خانواده در جامعه امروزی، در سه سطح کلان، میانه و خرد در نظام اجتماعی کارکرد مؤثر دارد. خانواده در سطح­ خرد نقش­پذیری اعضای­ خانواده و عملکرد نهادینه کردن هنجارها و فرهنگ­ رفتاری، یادگیری ارزش­ها و آرمان­ها، جامعه­­پذیرکردن کودکان را به عهده­ دارد. کارکرد سطح میانه خانواده، متوجه سازمان­ها و خرده نظام­های درون جامعه است، خانواده محلی برای ایجاد احساس امنیت خاطر، آرامش، رفع خستگی، تأمین رفاه عاطفی، بازسازی انرژی و توان نیروی فعال جامعه است.

کارکرد سطح ­کلان خانواده امروزه در پی تحولات اخیر درسطح جهانی بسیار مهم است. همان طوری ­که شاهد تغییرات متوالی در ساختار جوامع در حال توسعه هستیم. توسعه ­انسانی به ­عنوان، اساسی­ترین و مهم­ترین شاخص­ تغییر و تحول پایدار و پویا در نظام اجتماعی مطرح شده ­است. از این دیدگاه خانواده محل یادگیری سازگاری دو جنس مخالف در کنار هم، براساس روابط عاطفی و زناشویی است. در بستر روابط خانوادگی، مرد و زن طی دوره طولانی زندگی مشتر­ک باز اجتماعی می­شوند تا بتوانند حقوق خصوصی یکدیگر را به رسمیت بشناسند و وظایف و کار­کردهای خود را با دیگری انطباق دهند و مجدداً یاد­ بگیرند چگونه رعایت یکدیگر را بکنند تا صلح و سازگاری­ و حسن­نیت میان دو نفر جریان یابد. از این دیدگاه خانواده در سطح کلان، نیروی انسانی را برای صلح پایدار در روابط اجتماعی و حتی میان جوامع آماده می­کند(بشیریه، 1378: 81)‌.

زمانی­­ که میان والدین رابطه­ مبتنی بر رعایت حقوق سایر اعضا و انجام تعهدات متقابل و نیز همکاری عاطفی است، خانواده در این شرایط ­آرام و کم تنش می­تواند سه سطح کار­­کرد خود را ایفا کند و در مسیر توسعه کلی جامعه حرکت ­کند. علی­رغم نیاز شرایط اجتماعی­ کنونی به چنین خانواده ای به دلیل شرایط گذار اجتماعی و نابسامانی در ایران شاهد، وجود بقایای خانواد­ه گسترده در کنار اجزای جدید و ضروری خانواده هسته­ای هستیم. این دو ساختار در جامعه تضاد ایجاد کرده ­است. وجود حاکمیت ­پدر در خانواده­ای­ گسترده و تأکید ساختار ذهنی و قانونی جامعه برنقش پدر به­ عنوان رئیس خانواده، گذار خانواده را با دو مسئله اساسی روبرو کرده­ است. از یک ­سو نیاز به قواعد جدید در روابط میان زن و شوهر­، و از سویی دیگر توسعه روابط انسانی مبتنی بر نیاز متقابل­ عینی و رعایت حقوق و وظایف زن و شوهر، مطرح ­است.

پدر به عنوان اصلی­ترین عضو خانواده در ایران و کشورهای در حال­ توسعه مهم­ترین نقش را در خانواده دارد. متاثر از شرایط گذار اجتماعی، و تحول خانواده از مدل گسترده به سوی مدل تقریباً هسته­ای، بحران اقتصادی، گسترش تکنولوژی و امکانات زندگی ­ماشینی، رشد رسانه­های ارتباط ­جمعی ­جهانی و ... نوع الگوی ساختارقدرت، تصمیم­گیری و اجرای ­امور در خانواده  تغییر کرده ­است. این تغییرات سبب ایجاد تعارضاتی میان نقش­های قدیمی پدری که جزء فرهنگ و ارزش­های خانوادگی شده­ است از یک سو و نقش­های ضروری­ جدید پدری شده­ است(آرون‌، 1370: 30). محصول این ­تعارضات نارضایتی­ پدر از نقش و جایگاه خود در جامعه ­است. پس پدر به عنوان هادی خانواده، حمایت­گر اصلی خانواده، تامین­ کننده نیازهای مالی خانواده لازم است محور بررسی و توجه قرار گیرد. مجموعه عوامل اجتماعی و شخصیتی و نیز تغییر پنداشت پدران از نقش و جایگاه­شان لازم است مورد بررسی دقیق قرار گیرند (قاسمی، 1392: 57).

برای دست­یابی به ­هدف اول­:شناخت میزان تغییرات نقش پدر ازگذشته تاکنون (توصیفی)­ ابتدا نقش­های امروزی و سنتی که پدران برای خود قائلند و پنداشت پدران از نقش و جایگاه خود در خانه، و سپس وظایف و نقش­های عینی سنتی و امروزی که پدران عملاً بر عهده ­گرفته­اند بررسی ­شد. به منظور تحقق هدف دوم (تبیینی) شناخت عوامل برجسته و اصلی نارضایتی ­پدر:

1. شناخت ساخت ­اقتصادی خانواده ازنظر میزان انرژی­که پدربرای تامین معاش می­گذارد. 2. شناخت ساخت اجتماعی خانواده از نظر میزان تفاوت جایگاه زن در مقابل مرد 3. شناخت میزان نفوذ زن و قدرت او درخانواده 4. شناخت میزان وابستگی والدین به­پدر 5. شناخت تفاوت­های میان ­نسلی بین پدر وفرزندان 6. شناخت میزان پدرسالاری درخانواده 7. شناخت­ میزان­تابعیت وسازگاری زن درخانه 8. شناخت سطح دانش و اطلاعات درخواستی پدر، بررسی ­می­گردند.

 

مبانی نظری

مطابق ­با نظردورکیم، با افزایش تراکم جمعیت و تشدید ارتباطات، تقسیم­­کار سنتی مبتنی­ برمعیارهای محول جای خود را به تقسیم­­ کار اجتماعی مبتنی بر معیارهای محقق نظیر تخصص و تجربه­ می­دهد. تحول خانواده از مدل ­گسترده با ازدست­ دادن کارکردهای اساسی ­قبلی و پذیرش­کارکردهای جدید مبتنی بر اشتراک در شیوه ­احساس و عمل، سبب تقویت اخلاق­ مدنی و انسجام خانوادگی مبتنی بر نیاز متقابل می­گردد(اعزازی، 1380: 169). با توجه ­به نظر دورکیم می­توان­ گفت در ایران در حال ­گذار امروزی به موازات فروپاشی نظام سنتی جامعه، نظام­ نوین شکل نگرفته ­است. در حالی ­که تکنولوژی جدید وارد شده است وتقسیم­ کار اقتصادی رخ­ داده­ است. اما در خانواده میان اعضای­ خانواده قواعد عمل و رفتار متناسب با شکل­ جدید و کارکردهای جدید و تقسیم­ کار اقتصادی جدید، ایجاد نشده ­است(Ogbur and tibitz, 1934: 670) و خانواده­ ایرانی، دچار نابسامانی (آنومی و آنومیا) است. این برزخ سنت و مدرنیته از دیدگاه کارکردگرایی ­ساختاری مرتن، زمینه را برای انواع شیوه­های تطابق ناهمنوایانه درون ­خانواده و برون آن از جمله هنجارشکنی، طغیان، انزواطلبی فراهم کرده است(مرتن، 1968: 186 و 21)؛(والاس، 1980).

در ایران تقسیم ­کار سنتی مبتنی بر شرایط اجتماعی دوران سنتی را داریم و مرد دارای نقش­های طایفه­ای­، فامیلی، پدری و همسری می­باشد. در حالی ­که در خانواده هسته­ای الویت­ پدر و همه تلاش پدر برای زن و فرزند است و خانواده والدینی اهمیت کمتری­دارند(کوئن، 1370: 120). اثر میزان وابستگی پدر به والدین بر رضایت پدر از زندگی­ خانوادگی بر اساس این ­تئوری تعیین ­شده­ است.

با تحول جامعه و رشد جمعیت تنوع مشاغل و پیچیدگی ­آن زندگی ­اجتماعی تغییر کرد و شهرها به تدریج گسترش ­یافتند، جامعه از مدل روستایی خارج­ و خانواده نیز دگرگون­ شد(گیذنز، 1374: 420). فعالیت‌های اقتصادی ­مردم و نحوه توزیع این ­فعالیت‌ها در بخش‌های سه‌گانه اقتصادی، میزان­ مواد، تجهیزات­ درمانی، آموزشی و رفاهی، شرایط ­زندگی و سطح درآمد، چگونگی­ مشارکت ­زنان در امور خارج از منزل(زنجانی­زاده، 1372: 124)، نقش­های جدید را برای پدر آورد(اعزازی، 1380: 121). پدر همان پنداشت قبلی از نقش­ها و وظایف­ خود دارد، در حالی­که در جامعه امروزی زندگی ­می­کند. پدرانی ­که نقش­های جدید را پذیرفته­اند در واقع آن نقش­ها را درونی ­کرده و اجرا می­کنند احتمالاً میزان رضایت بیشتری از زندگی ­خانوادگی داشته و تعارض­ کمتری در ایفای نقش­های خود دارند. اثر نوع وظایفی عملی­که پدران انجام می­دهند و نوع پنداشت پدران از نقش­ها و وظایف خود بر رضایت پدر از زندگی خانوادگی منطبق بر این تئوری بدست آمد.

در جامعه­شناسی ­خرد، دیدگاه­های نمادگرا در تحلیل کنش ­اجتماعی افراد بیشتر روی عوامل ­ذهنی­، نمادین ازجمله پیامدها، ارزش­ها، گرایش­ها و ویژگی­های­شخصیتی آنان تأکید­ می­کنند. فردکنشگر موجود آگاه، مختار، فعال و سازنده کنش­های اجتماعی خود است(ریتزر، 1389: 111-101). وبر برای کنش­ها معانی ذهنی قائل است و بنابراین برای تحلیل رخدادها و  پدیده­ها، یافتن معانی ­ذهنی کنشگر مهم­ترین راه­ شناخت است. پدر بر همه اعضای­ خانواده تسلط ­داشته و این تسلط از دید همه اعضای خانواده قابل قبول ­است. به­ طوری­که  زنان نیز جامعه­پذیر شده و از خود انتظار حرف­ شنویی از مرد تابع ­بودن در برابر خواسته­های او و درون ­خانه­ ماندن و انجام امور تکراری و ساده­ خانه به شکل یومیه و تکراری را دارند(سگالن، 1370: 267-257). اثر تابعیت زن از مرد و پدرسالاری بر رضایت پدر از زندگی ­خانوادگی با این دیدگاه رابطه­ دارد.

از دیدگاه­ مارکس، میزان رشد نیروهای ­مولد و نیز نوع نیروهای ­مولد در هر جامعه، رابطه انسان با طبیعت و به ­تبع آن رابطه انسان با انسان را تعیین می­کند(مارکس، 1973: 30). پس رهایی ­انسان در گرو میزان تضاد میان نیروهای ­تولیدی ورابطه موجود درشیوه ­تولید آن­هاست. هرچه ­این تضاد بیشتر و آگاهی و اطلاع نیروهای ­تولید از شرایط خود بیشتر شود، زمینه تبدیل ­آگاهی درخود به­ آگاهی برای خود فراهم شده و اختلاف میان طبقه­ تحت ­ستم با طبقه ­مسلط بیشتر می­شود(جکسون و اسکات، 2002: 3). پدران هم­چنان خواهان تسلط بر نیروی ­تولید (زن ­خانه­دار و زن­ شاغل مسئول تولد فرزند، بزرگ­ کردن، تغذیه، پرورش­ کودک­، آشپزی، نظافت و پخت­ و پز ...) بوده و ناراضی از تغییر موقعیت زن هستند(ساروخانی، 1375: 120)، اثر تفاوت ­تحصیلی­، سنی، طبقه اجتماعی و شغلی زن با مرد بر میزان رضایت پدر از زندگی طرح­ گردید.

عملکرد پدران در خانواده به عنوان یک پدیده ­اجتماعی در دیدگاه­های تلفیق­گرای امروزی جامع­تر از دیدگاه­های تقلیل­گرای جامعه­شناسی­ خرد و کلان تحلیل ­شده ­است. گیدنز در قالب دیدگاهی ­تلفیقی، کنش ­انسان را در ارتباط با دو دسته عوامل خرد وکلان مرتبط برهم یکی ساختارهای ­اجتماعی و دیگری عامل ­انجام ­کار تحلیل­­می­کند. او هرکنش را برآیند عوامل ساختاری و شخصیتی می­داند و با طرح مفهوم ساختارمندی وابستگی ­متقابل میان ساختار وکنش را مورد تأکید قرارمی­دهد. از دیدگاه گیدنز بین ویژگی­های ساختاری خانواده و نیز رضایت ­پدران پیوستگی ­متقابل­ داریم(ریتزر، 1374:  603-600).

 

روش­پژوهش

در این تحقیق از روش کمی و کیفی به طور متوالی استفاده شد. در مرحله­اول: با مصاحبه­ اکتشافی از خود پدران و متخصصین جامعه علمی تغییرات نقش و کارکرد پدران تدوین ­گردید. در مرحله ­دوم:  با اطلاعات­ حاصله و مطالعات­ نظری مفاهیم ­اصلی تعریف­ گردیده و با کمک روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه از جامعه ­آماری اطلاعات گردآوری ­گردید.قلمرو زمانی و مکانی تهران ­بزرگ به ­سه بخش شمال و مرکز و جنوب تقسیم و به­ صورت تصادفی از هر بخش­ 3 منطقه انتخاب و در هر منطقه نه الی یازده محله بطور تصادفی در نظر گرفته ­شد. نمونه­گیری در داخل این 50 محدوده نیز به ­صورت احتمالی­ انجام ­شد. با پدران دارای حداقل یک فرزند (فرزند ازدواج نکرده) که با همسر خود زندگی ­می­کنند پرسشگری صورت ­گرفت. حجم جامعه 500 نفر پدر در نظرگرفته­ شد.

 

جداول توصیفی

ابتدا جدول متغیر وابسته و سپس متغیرهای مستقل سطح­ کلان و در انتها متغیرهای مستقل سطح­ خرد را مشاهده ­می­کنید.

 

جدول شماره (1): فراوانی میزان رضایت ­پدران در خانواده­های مورد بررسی

سوالات  یا مولفه­های   هر متغییر	انواع گزینه­ها	شاخص اصلی		گزینه	فراوانی	درصد
از موقعیت ­خود در خانواده رضایت از قدرشناسی­ کل خانواده، رضایت از عملکرد فرزندان، رضایت از عملکرد همسر رضایت از رابطه میان همسر و فرزندان رضایت از کارهایی که به عهده اوست	بسیارکم کم متوسط زیاد بسیار   زیاد	نما نما نما نما نما نما		زیاد زیاد زیاد زیاد زیاد متوسط	188 201 202 197 191 197	38 40 40 39 38 53

 

میزان رضایت ­پدران توسط شش­ گروه ­سوال سنجیده ­شد. برای هرسوال پنج حالت "بسیارکم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" را درنظر گرفتیم. بیشترین فراوانی متعلق­ به­ گزینه­ زیاد است. به طوری­که ازکل­ پدران پاسخگو در تعداد 188 خانواده، بیش ­از یک ­سوم پدران از موقعیت­ خود در خانه زیاد راضی­ هستند. در تعداد 201 خانواده، بیش­ از یک ­سوم­ خانواده­ها پدر از کل فضای­ خانواده و قدردانی از زحماتش زیاد راضی ­است. در تعداد 202 خانواده، بیش ­از یک ­سوم خانواده­ها پدر از عملکرد فرزندان ­خود زیاد راضی است. در بیش­ از یک ­سوم خانواده­ها پدر از همسر خود و از زحمات او زیاد راضی­است. در 38 درصد خانواده­ها، رضایت پدر از رابطه میان همسر و فرزندان زیاد ­است. در بیش­ از نیمی ­از خانواده­ها، پدر از کارهایی­که به ­عهده اوست متوسط­ راضی ­است.

 

متغییرهای مستقل سطح­ میانه

 شامل: ساختار اقتصادی ­خانواده، ساختار اجتماعی ­خانواده، وابستگی ­ساختی ­خانواده به­ والدین ­پدر، مقدار قدرت­ ساختی­ زن، تفاوت­ میان ­نسلی­ خانواده، توان­ کاربرد تکنولوژی روز هستند.   

 

جدول شماره (2): فراوانی مشخصات ساختار اقتصادی خانواده­های مورد بررسی برحسب شرایط اشتغال پدران

مولفه­های هر متغییر	انواع گزینه­ها	شاخص	گزینه	فراوانی
تعداد شغل­های پدر  نوع شغل پدر میانگین   ساعت کار پدر  اشتغال زن	(یک شغله ... 4 شغله (کارگرفصلی، خدماتی­جزء ...علمی­تخصصی) (5 تا 18 ساعت ) ( خانه­دار، شاغل )	نما نما نما نما	3

ساختار اقتصادی با چهار گروه ­سوال بررسی ­شد. بیشترین­ فراوانی متعلق­ به گزینه یک­ شغله بودن مرد است و 380 خانواده (سه­ چهارم) مرد دارای یک ­شغل­است و فشاردو ­شغله­ بودن را ندارد. درنوع شغل بیشترین ­فراوانی متعلق ­به تقریبا نیمی ­از پدران است­ که دارای مشاغل رده ­پنجم در دسته­بندی ما هستند کارگر فصلی، خدماتی­جزء و ... . در بررسی میانگین ساعت ­کار پدر بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه 8 ساعت­ کار در روز است. دریک ­سوم ­از پدران یا خانواده­ها مرد مانند همه­ جوامع سرکار می­رود. در اشتغال زن  بیشترین­ فراوانی متعلق­ به زن خانه­دار است، تقریبا دو سوم­ از پدران یا خانواده­ها زن خانه­دار است.

 

جدول شماره (3): فراوانی مشخصات ساختار اجتماعی، خانواده­های مورد بررسی برحسب تفاوت­های میان پدر با مادر

سوالات یا   مولفه­های هر متغیر	انواع گزینه­ها	شاخص	گزینه	فراوانی	درصد
تفاوت تحصیلی مادرو پدر تفاوت طبقه اجتماعی مادرو پدر تفاوت درآمد مادر و پدر تفاوت رتبه شغلی مادر و پدر تفاوت سن مادر و پدر	زن بسیار کمتر از مرد،  زن کمتر   از مرد،  زن و مرد   برابر،  زن بیشتر   از مرد،  زن بسیار   بیشتر از مرد،	نما نما نما نما نما	زن و مرد برابر زن و مرد برابر زن بسیار کمتراز مرد زن بسیار کمتراز مرد زن کمتر از مرد	244 375 230 166 358	48 75 46 32 71

 

ساختار اجتماعی توسط پنج­ گروه سوال، در پنج­ حالت "زن بسیارکمتر از مرد، زن­ کمتر از مرد، زن و مرد برابر، زن بیشتر از مرد، زن­ بسیار بیشتر از مرد"سنجیده­ شد. در بررسی تفاوت ­تحصیلی ­زن و مرد بیشترین ­فراوانی (تقریباً در نیمی از خانواده­ها) درگزینه تحصیل زن و مرد برابر، است. تقریبا سه ­چهارم از خانواده­ها زن و مرد سطح­ طبقاتی ­همسان­ هم دارند. در بررسی­ تفاوت درآمد زن و مرد تقریباً نیمی از پدران، زن درآمد بسیار کمتر از مرد دارد. در تفاوت ­رتبه شغلی ­زن و مرد  تقریبا دو سوم از خانواده­ها زن شغل بسیار کم اهمیت­تر از مرد دارد. تفاوت­ سن زن و مرد درتقریباً دو سوم ­از پدران یا خانواده­ها سن زن از مرد کمتراست.

 

جدول شماره (4): فراوانی مشخصات وابستگی والدین پدر به خانواده­های مورد بررسی برحسب میزان نیازهای آنان

سوالات    یا مولفه­های هر متغیر                              انواع   گزینه­ها                                               شاخص   اصلی                                                            فراوانی             درصد
وابستگی ­محل زندگی   والدین   وابستگی ­درآمد   والدین   وابستگی ­مراقبتی   والدین نیاز شدیدکل­   خانواده به مرد درگیری­­ذهنی با نیازهای   والدین	(مستقل،   وابسته­ به­ یک ­فرزند، با یکی­از فرزندان،  نزدیک ­به­ من­ وابسته­ به پدر پاسخگو) (مستقل، تاحدی وابسته فرزندان، کاملاً وابسته به بچه‌ها، تاحدی توسط من، کاملاً وابسته من) (سالم، تقریباً   سالم، کمی بیمار، بیمار مزمن، زمین گیر) (بسیار کم،   کم، ..... بسیار زیاد) (بسیار کم،   کم، ..... بسیار زیاد)	نما   نما   نما نما نما	محل زندگی­مستقل   درآمد مستقل   والدین سلامت بی­نیاز بسیار کم	177   275   130 315 168	35   46   26 65 34

 

    وابستگی­ والدین پدر توسط­ پنج­ گروه ­سوال و درپنج­ حالت "از انواع مدل­های وابستگی" درنظر گرفته ­شد. در بررسی وابستگی­ محل زندگی­ والدین به ­پدر در تقریباً یک­ سوم ­از خانواده­ها محل ­زندگی ­والدین مستقل ­است. وابستگی­ درآمد والدین به ­مرد تقریباً نیمی ­از والدین درآمد مستقل دارند. وابستگی ­مراقبتی­ والدین به ­مرد تقریبا یک­ چهارم ­از خانواده­ها مادربزرگ و پدربزرگ پدری­ سالم­ دارند. برای نیاز شدید کل­ خانواده به ­مرد بیشترین ­فراوانی متعلق ­به گزینه والدین بسیار کم نیازمند کمک مرد، می­باشند. درگیری­های ذهنی با نیازهای والدین بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه بسیار کم درگیری­ ذهنی ­پدر با نیازهای­ والدین، است. در تقریباً دو ­سوم از خانواده­ها زن خانه­دار است.          

 

جدول شماره (5): فراوانی میزان قدرت و نفوذ زن در خانواده­های  پاسخگویان– پدران مورد بررسی

سوالات  یا مولفه­­های هر متغیر	انواع گزینه­ها	شاخص   اصلی	گزینه	فراوانی	درصد
مشاوره کردن با زن انتخاب مکان مسکن توسط زن انتخاب  نام بچه­ها   تنظیم رفت و آمد بچه­ها اطلاع ازمراودات مالی­مرد باوالدین مرد توضیح اتفاقات­اساسی بیرون خانه بازن	(ازبسیارکم، تا... بسیارزیاد)	نما نما نما نما نما نما	زیاد متوسط متوسط متوسط کم متوسط	190 236 371 232 190 199	38 47 74 46 38 40

 

قدرت و نفوذ زن شش­گروه­ سوال با پنج­ گزینه "بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" دارد. در 190 خانواده (38 درصد) از خانواده­ها مشاوره­کردن با زن توسط ­پدر زیاد انجام ­می­شود. در انتخاب­ مکان ­مسکن توسط­ زن بیشترین ­فراوانی متعلق ­به­ گزینه نفوذ متوسط است. در انتخاب نام بچه­ها بیشترین­ فراوانی متعلق­ به گزینه نفوذ متوسط است. برای تنظیم رفت و آمد بچه­ها، بیشترین فراوانی متعلق ­به گزینه نفوذ متوسط است. اطلاع زن از مراودات­ مالی مرد با والدین مرد بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه نفوذ کم زن است، پدر کم خانواده و زن خود را درجریان مراودات ­مالی خود با والدین­ می­گذارد. درتوضیح ­اتفاقات ­اساسی بیرون­ خانه با زن بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه نفوذ کم است. البته از آن­جایی­که از پدران این اطلاعات گرفته ­شده ­است ممکن ­است پاسخ­ها ناشی از برداشت ­شخصی ­آنان باشد که سبب خطا در پاسخ­ها می­شود.

    

جدول شماره (6): فراوانی میزان تفاوت­ میان نسلی بین پدر و فرزندان در خانواده­های  پدران مورد بررسی

سوالات یا مولفه­های هر متغیر	انواع گزینه­ها	شاخص   اصلی	گزینه	فراوانی	درصد
کنکور دادن درک زرنگی­های­دیگران وانتخاب مسیر حفظ حدود خانوادگی و اسرارداری کسب درآمد از طرق مختلف	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد) (بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد) (بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد) (بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما نما نما نما	متوسط بسیار کم  متوسط متوسط	141 133 98 142	28 26 20 28

  

میزان تفاوت­ میان ­نسلی بین پدر و فرزندان در خانواده­ها چهار گروه ­سوال، هر سوال پنج­ حالت "بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" دارد. از کل­ پدران پاسخگو در 142 خانواده، (28 درصد) تقریباً یک­ سوم از خانواده­ها پدر فقط مهارت کنکور دادن را یاد گرفته ­است و در دوران جوانی تجربه ­اصلی او فقط درس­ خواندن­ بوده ­است. میزان تجربه­های پدر از آشنایی با زرنگ­ بازی­های ­دیگران و نحوه ­انتخاب مسیرزندگی توسط ­پدر دردوران­ جوانی بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه بسیارکم است، این نشان می­دهد که پدران غرق دردنیایی­ دیگر غیر ازتجربه ­اندوزی از زندگی ­مستقیم­اند. میزان یادگیری روش­های کسب ­درآمد ازطرق مختلف مثل نجاری، بنایی، آشپزی، رانندگی و ... بیشترین ­فراوانی متعلق ­به گزینه یادگیری متوسط است. پدر به ­طور متوسط مهارت­های دیگر ضروری را یاد گرفته ­است.

       

جدول شماره (7): فراوانی میزان درخواست ­پدر جهت کسب دانش و سطح آشنایی او با تکنولوژی­های جدید

مولفه­های هر متغیر	انواع گزینه­ها	شاخص	گزینه	فراوانی	درصد
نوع اطلاعاتی­که   پدر جستجومی­کند	هیچ­اطلاعاتی، اطلاعات­شغلی، مذهبی، اطلاع ­ازروابط­اعضای­خانواده،   شناخت بچه­ها، روان­شناسی، علمی، دانشی	نما	هیچ اطلاعاتی	154	30
			اطلاع   ازروابط اعضای­خانواده	96	19
			اطلاعات شغلی	82	16
توان استفاده از بلوتوس­موبایل توان استفاده از اینترنت­کامپیوتر	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد) (بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما نما	بسیار کم بسیار کم	148 170	30 34

میزان درخواست ­پدر جهت کسب ­دانش و سطح ­آشنایی او با تکنولوژی­های جدید توسط ­سه­ گروه سوال سنجیده­ شده­ است. در سوال اول از حالت­های "هیچ ­اطلاعاتی، اطلاعات ­شغلی، اطلاعات ­مذهبی، اطلاع­ از روابط اعضای­ خانواده، شناخت ­بچه­ها، روان­شناسی­­علمی، دانشی علمی "بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه هیچ ­اطلاعاتی است، و در یک ­سوم از خانواده­ها پدر هیچ ­اطلاعاتی را لازم نمی­بیندکه به­ دست آورد و همین­که هست را کافی برای زندگی ­می­داند. درهمین سوال 96 نفر ازپدران مایل بودندکه از اسرار فرزند و زن خود ودیگران بیشتر سر در آورند تا بتوانند بفهمند چه رخ می­دهد و دیگران چگونه و چه طور عمل ­می­کنند. توان ­استفاده پدر از بلوتوس موبایل نیز بررسی­ شد. بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه توانایی ­بسیار کم است، وتقریباً یک­ چهارم ازپدران توان­ استفاده از این ­ابزار جدید را دارند. درتوان­ استفاده ازاینترنت کامپیوتر بیشترین ­فراوانی متعلق به ­گزینه توان­ بسیارکم­ است و در 34 درصد تقریباً یک چهارم­ از پدران یا خانواده­ها، پدر به ­میزان­ بسیارکم و یا هیچ ­اطلاعی ازنحوه ­استفاده از اینترنت و کامپیوتر ندارد.

 

متغییرهای مستقل ­سطح­ خرد

 این متغیرها شامل: نوع­ پنداشت­ پدر ازنقش و جایگاه­ خود درخانواده، نوع وظایف ...، میزان پدرسالاری، شناخت ­میزان ­تابعیت و سازگاری ­زن در خانه هستند.

نوع­ پنداشت پدران از نقش ­و جایگاه خود در خانواده در چهار حوزه فرزندان، همسر، مدیریت­ خانه، تعهد به­ والدین مورد بررسی­ قرار گرفت. هر مولفه دارای چند سوال و هر سوال پنج حالت پاسخ "بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" دارد. در مورد فرزندان پنج سوال مطرح شده ­است. کارآمدی پدر در حل­ مشکلات درسی ­بچه­ها درخانوادها نشان می­دهد: درتعداد 210 خانواده یا تقریباً نیمی­ ازآن­ها پنداشت پدر کمک به مشکلات درسی بچه­ها به طور متوسط است. در 240 نفر، تقریباً نیمی ­از پدران پدر به طور متوسط می­پندارد وظیفه­ی آرامش ­دهندگی و دوستی با بچه­ها دارد. در بررسی پنداشت ­پدر از لزوم ­همراه و همبازی ­شدن با بچه­ها بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه متوسط است. درپنداشت­ پدر ازتوجه ­او به بلوغ بچه­ها و حل مسائل­ آن­ها بیشترین ­فراوانی (46 درصد) ­تقریباً نیمی­ از خانواده­ها متعلق ­به گزینه­ متوسط است. در زمینه آوردن شادمانی و تفریح برای خانواده و برنامه­ریزی فضاهای ­تفریحی و شادکردن­ بچه­ها در خانه بیشترین ­فراوانی متعلق ­به گزینه متوسط است.

پنداشت­ پدر از نقش و جایگاه خود در مورد همسر نیز در شش ­سوال طرح ­شد. از کل پدران ­پاسخگو، 45 درصد تقریباً ­نیمی ­از خانواده­ها، پدر می­پندارد همسر او به ­اندازه نفر دوم در خانه مهم ­است (نفر اول خود پدر است). در مشورت با مادر برای تربیت­ بچه­ها نیز بیشترین فراوانی متعلق­ به گزینه ­متوسط است. بررسی پنداشت ­پدر از هدیه ­دادن به­ زن خود در خانه (46 درصد) خانواده­ها به طور متوسط است. پنداشت­ پدر در توجه به غم­ها و غصه­های شخصی ­زن و همدردی با زن بیشترین ­فراوانی متعلق ­به گزینه متوسط است. پنجمین پنداشت­ پدر در زمینه­ کمک به ­زن در کارهای­ خانه است و بیشترین فراوانی گزینه متوسط است. در صمیمی­ بودن با زن و لزوم ایجاد فضای­ صمیمی و دوستانه و خودمانی ­درخانه بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه متوسط است.

 

جدول شماره (8): فراوانی نوع پنداشت پدران از نقش و جایگاه خود در خانواده­های مورد بررسی برحسب چهاربعد

پنداشت   پدران از نقش و جایگاه خود:                                                  مولفه­ها و سوالات اساسی                                                  انواع   حالت­های انتخابی                                                   شاخص        نوع   گزینه             فراوانی               درصد
در مورد فرزندان              کارامدی درحل مشکلات درسی بچه­ها            آرامش   دهنده و دوست با بچه­ها              همبازی شدن با بچه­­ها در خانه           توجه   به بلوغ بچه­ها و حل مسایل این دوره           پدری   اهل تفریح و شاد کردن بچه­ها در	بسیارکم، کم، متوسط، زیاد،  بسیار زیاد	نما نما نما نما نما	متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط	210 240 176 231 240	42 48 36 46 48
در مورد زن            الویت   دادن به زن در خانه           مشورت با مادر برای تربیت بچه­ها           هدیه   دادن به زن           شریک   غم و همدردی با زن           کمک به زن در کارهای خانه           صمیمی   با زن	بسیارکم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد	نما نما نما نما نما نما	متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط	221 231 230 220 171 269	45 46 46 44 34 54
در مدیریت خانه          مهربانی   با خانواده آشنا با وسایل و   تکنولوژی در خانه          حفظ و   تامین امنیت اعضای خانواده در وابستگی به والدین          مسئول   در برابر خانواده والدینی خود     پیگیری مشکلات خانواده پدری خود          از خود   گذشته برای فامیل          مردم­دار   و توجه به دیگران	بسیارکم، کم، متوسط، زیاد،  بسیار زیاد       بسیارکم، کم، متوسط، زیاد،  بسیار زیاد	نما نما نما   نما نما نما نما	متوسط متوسط متوسط   متوسط متوسط متوسط متوسط	302 216 325   287 242 216 306	60 43 70   57 48 44 61

 

در بررسی پنداشت ­پدر از نقش و جایگاه خود در مدیریت ­خانه سه سوال طرح­ شد. در مهربانی با خانواده و فامیل بیشترین ­فراوانی گزینه متوسط است. آشنایی با وسایل و تکنولوژی­های مورد استفاده در خانه و توان ­تعمیر و کار کردن با آن­ها در زمان ­خرابی بیشترین ­فراوانی متوسط است. بررسی پنداشت پدر از لزوم حفظ و تامین ­امنیت ­اعضای ­خانواده توسط پدر بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه متوسط است.

در بررسی پنداشت ­پدر از نقش ­و جایگاه خود در تعهد ­به والدین ­خود چهار سوال طرح­ شد. از حداقل احساس ­تعهد به ­شکل احساس مسئولیت­ ساده تا حداکثر احساس ­تعهد به ­شکل مداخله و پیگیری نه تنها مشکلات­ والدین بلکه همه ­فامیل و حتی ­هم­ شهری­ها را در نظر گرفتیم. مسئول­ در برابر خانواده والدینی (پدر و مادر و خواهرها و برادرها) بیشترین­ فراوانی متعلق ­به 57 درصد خانواده­ها است که به­ طور متوسط پدر احساس ­تعهد می­کند. درپیگیری به ­شکل دخالت درحل­ مشکلات­ خانواده ­پدری خود بدون اعلام نیاز آن­ها بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه احساس­ تعهد متوسط است. درپنداشت­ پدر از لزوم ازخود گذشتگی برای فامیل بیشترین ­فراوانی احساس­ تعهد متوسط است و این همان روحیه ­قوم­مداری و تعلق­ به خانواده ­گسترده است. درپنداشت ­پدر از مردم­دار بودن و توجه به جامعه و حفظ ­آبرو ازطریق توجه به در و همسایه بیشترین ­فراوانی متعلق ­به گزینه ­احساس ­تعهد متوسط است.

 

جدول شماره (9): فراوانی نوع وظایف­ عملی پدران در خانواده­های مورد بررسی برحسب سنتی یا امروزی ­بودن آن

نوع وظایف عملی پدر:                                        مولفه­ها   و سوالات اساسی                                                            نوع نقش                انواع حالت­های انتخابی                         شاخص           نوع گزینه                    فراوانی            درصد
در مورد فرزندان         همبازی و رفیق­شدن با بچه­هادرخانه         تفریح وشاد کردن بچه­ها         توجه به بلوغ بچه­ها و تعادل روانی او         توجه به نیازها و روحیات بچه­ها	امروزی    بسیارکم، کم، متوسط، زیاد،          امروزی           بسیار زیاد امروزی امروزی	نما نما نما نما	متوسط متوسط متوسط بسیار کم	168 131 190 202	34 26 38 40
در مورد زن        مهربانی و   صمیمیت با همسر         هماهنگی با   مادر برای تربیت بچه­ها        توجه به   عواطف همسرخود        همکاری   درکارهای روزانه منزل         شریک غم و   غصه­های زن شدن        هدیه دادن   به زن        حفظ   حرمت و احترام به زن	بسیارکم، کم، متوسط، امروزی        زیاد، بسیار زیاد امروزی امروزی امردزی امروزی امروزی امروزی	نما نما نما نما نما نما نما	زیاد زیاد زیاد متوسط زیاد متوسط زیاد	190 176 175 166 168 176 183	38 35 35 32 37 35 37
در مدیریت خانه        ایجاد   ارامش و جو  دوستانه در خانه        تامین   امنیت اعضای خانواده        ارتباط­کلامی مناسب و بیان­احساس در وابستگی به والدین        مداخله   درحل مشکلات­خواهرو برادر        میزان   کمک مالی به برادر و خواهر        درگیری­ذهنی با ­مسائل­خواهرو برادرها       احساس­ضروری­بودن­کمک او به ­خانواده­پدری	بسیارکم، کم، متوسط، امروزی        زیاد، بسیار زیاد سنتی سنتی سنتی   سنتی       بسیارکم،   کم، متوسط،              سنتی            زیاد، بسیار زیاد سنتی سنتی	نما نما نما   نما نما نما نما	متوسط بسیارزیاد متوسط   کم متوسط بسیار کم بسیارکم	177 188 180   169 185 168 309	35 38 36   34 37 34 61

 

همان­ طور که ملاحظه­ می­کنید فراوانی نوع وظایف ­پدران در خانوادهای مورد بررسی برحسب سنتی یا امروزی ­بودن­ آن درچهار بعد پرسش ­شد. هر سوال پنج پاسخ "بسیارکم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" دارد. نوع وظایف پدران در مورد فرزندان با چهار سوال طرح ­شد. میزان همراه و رفیق و همبازی شدن با بچه­ها، بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه انجام­ متوسط این­ وظیفه است. ایجاد شادمانی ­و تفریح برای خانواده و برنامه­ریزی فضاهای ­تفریحی­ و شادکردن بچه­ها درخانه بیشترین­ فراوانی متعلق­ به گزینه انجام متوسط این وظیفه ­است. در توجه به بلوغ­ بچه­ها و حل مسایل آن­ها بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه انجام­ متوسط این­ وظیفه ­است. توجه به نیازها و روحیات­ بچه­ها بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه انجام متوسط این وظیفه ­است.

وظایف­ عملی ­پدران در مورد همسر نیز با هفت سوال پرسیده­ شد. در مهربانی و صمیمیت با همسر بیشترین ­فراوانی متعلق­ به­­گزینه انجام­ زیاد این وظیفه­است. هماهنگی با مادر برای تربیت ­بچه­ها بیشترین فراوانی­ متعلق ­به گزینه انجام زیاد این وظیفه ­است. درتوجه به عواطف همسر خود بیشترین­فراوانی متعلق ­به گزینه انجام زیاد این وظیفه ­است. همکاری در کارهای روزانه منزل  بیشترین ­فراوانی متعلق­ به گزینه انجام ­متوسط این­ وظیفه است. درشریک­ غم وغصه­های زن شدن بیشترین فراوانی متعلق­ به گزینه انجام­ زیاد این وظیفه ­است. در هدیه­ دادن به زن و قدردانی ­مادی از زن بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه انجام متوسط این وظیفه ­است. در حفظ حرمت و احترام به زن بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه انجام ­زیاد این وظیفه ­است.

وظایف ­عملی ­پدر در مدیریت ­خانه با سه سوال طرح ­شد. ایجاد آرامش و جو دوستانه درخانه بیشترین ­فراوانی در 35 درصد از خانواده­ها (تقریباً دو سوم) پدر به­ طور متوسط مهربانی­می­کند. در حفظ­ و تامین امنیت ­اعضای­ خانواده بیشترین فراوانی متعلق ­به گزینه بسیار زیاد  است. ارتباط­ کلامی ­مناسب و بیان احساس خود به­ خانواده بیشترین­ فراوانی متعلق ­به گزینه متوسط است.

وظایف عملی ­پدر در تعهد ­به والدین ­خود با چهار سوال در چهار سطح از حداقل (احساس ­مسئولیت­ ساده) تاحداکثر احساس ­تعهد (پیگیری مشکلات­ والدین) درنظر گرفته ­شد. بیشترین­ فراوانی در 33 درصد (یک ­سوم­) خانواده­ها پدر به ­طور کم عملاً مداخله­ می­کند. میزان ­کمک مالی ­به برادرها و خواهرهای­ خود بیشترین فراوانی متعلق ­به 37 درصد (تقریبا یک­ سوم) با گزینه متوسط است. درگیری­ ذهنی ­پدر برای حل مسائل­ خواهرها و برادرها بیشترین ­فراوانی (34 درصدکه تقریباً یک ­سوم) گزینه بسیار کم است. این­ همان روحیه­ تعلق به خانواده­ گسترده است. احساس ­ضروری ­بودن­ کمک او به خانواده پدری بیشترین­ فراوانی (61 درصد یعنی تقریباً دو سوم از پدران) گزینه بسیار کم است.

پدرسالاری درچهار بعدسنجیده­ شده ­است: 1. اعمال­ قدرت ­پدر 2. دخالت درتصمیم­گیری 3. پای­بندی و احساس ­تعلق ­به خانواده گسترده 4. شخصیت­ روانی پدر. هر بعد دارای­ چند سوال است، هر پاسخ پنج­ حالت "بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، بسیار زیاد" دارد.

اعمال­ قدرت­ پدر با شش­ سوال: فشار برای حرمت­گذاری بچه­ها به پدر بیشترین ­فراوانی گزینه­ زیاد است. 32 درصد پدران روی­ فرزندان این فشار را می­آورند. در رعایت ­تشریفات با پدر بیشترین­ فراوانی (32 درصد) گزینه ­متوسط است. کنترل و تنظیم روابط ­با غریبه­ها و افراد جدید بیشترین­ فراوانی (77 درصد) گزینه متوسط است. تنظیم رفت و آمد و مهمانی­ها با دوستان بیشترین ­فراوانی (39 درصد) گزینه زیاد است. الویت ­به استراحت ­پدر در خانه بیشترین ­فراوانی (35 درصد) گزینه متوسط است.

 

جدول شماره (10): فراوانی میزان پدرسالاری در خانواده­های مورد بررسی برحسب چهار مولفه آن

مولفه­ها   و سوالات اساسی                                                                       انواع   حالت­های انتخابی                     شاخص            نوع گزینه                             فراوانی             درصد
اعمال قدرت   پدر              فشار برای حرمت­گذاری به پدر              میزان   جبروت و قدرت در خانه              رعایت   تشریفات با پدر              کنترل   و تنظیم روابط با غریبه­ها و              تنظیم   رفت و آمد و مهمانی­ها با دوستان              الویت   به پدر برای استراحت و رفع خستگی او	بسیارکم، کم، متوسط،    زیاد، بسیار زیاد	نما نما نما نما نما نما	زیاد متوسط متوسط متوسط زیاد متوسط	208 210 386 232 195 176	42 48 77 46 39 35
دخالت در   تصمیم­گیری­ها               انتخاب نام فرزند             حق   جابجا کردن مسکن و خرید خانه             انتخاب   دوستان بچه­ها             انتخاب   روابط­ خانوادگی و کنترل ­ارتباطات فامیلی	بسیارکم، کم، متوسط، زیاد، بسیار   زیاد	نما نما نما نما	متوسط متوسط متوسط متوسط	396 232 223 232	73 46 34 46
متعهد به­ خانواده   گسترده            میزان پذیرش رفتارهای پدر خود            نوع   الگوی رفتاری پدرانه در خانه            تعهد   برای کمک به خواهر و برادر            آمادگی   ­مداخله در رفع­ نیازهای برادر و خواهرها            مخفی­ کردن میزان انرژی ­و وقت­   مصرفی ­برای خانواده پدری                                                                                     شخصیت   روانی پدر             کنترل­گر و   تنظیم کننده همه             جدی   و خشک و خشن بودن             دستور   دهنده و مداخله­گر             پر قدرت   و اعمال نفوذ بر همه            بی­توجه   به تصمیمات دیگران و خودرای	بسیارکم، کم، متوسط،  زیاد، بسیار زیاد         بسیارکم، کم، متوسط، زیاد، بسیار   زیاد	نما نما نما نما نما   نما نما نما نما نما	زیاد فقط­ پدرخود متوسط کم زیاد   متوسط متوسط متوسط بسیار زیاد متوسط	160 184 185 169 188   257 212 235 282 197	32 37 37 34 38   51 42 51 56 39

 

دخالت­ درتصمیم­گیری چهار سوال دارد. انتخاب­ نام ­فرزند (73 درصد، دوسوم پدران) بیشترین فراوانی­ گزینه متوسط است. حق­ جابجا کردن­ مسکن و خرید خانه بیشترین­ فراوانی (36 درصد) گزینه ­متوسط است. انتخاب­ دوستان ­بچه­ها و روابط با افراد جدید بیشترین ­فراوانی (34 درصد) گزینه­ متوسط است. کنترل ­ارتباطات­ فامیلی و تنظیم­ رفت و آمد و مهمانی­ها (46 درصد) پدر به­ طور بسیار زیاد همه­ کاره تنظیم رفت ­وآمد و مهمانی­ها با دوستان است.

پای­بندی و احساس ­تعلق­ به خانواده ­گسترده پنج­ سوال دارد. میزان ­پذیرش رفتارهای­ پدر به­ عنوان الگو بیشترین­ فراوانی (32 درصد) گزینه زیاد است. مقدار کمک ­به خواهر و برادر خود بیشترین­ فراوانی گزینه متوسط است. آمادگی­ مداخله برای رفع­ نیازهای­ خواهران وبرادران بیشترین ­فراوانی­گزینه کم است. مخفی­ کردن میزان ­انرژی و وقت ­صرف ­شده برای خانواده پدری از همسر (38 درصد) گزینه­ زیاد است و پدر زیاد معتقد است صرف ­وقت و انرژی برای خانواده­ والدینش ربطی ­به زن و بچه او ندارد.

شخصیت ­روانی­پدر پنج ­سوال دارد. درکنترل­گری و تنظیم­­کنندگی بیشترین ­فراوانی (51 درصد) گزینه متوسط است. شخصیت ­خشن و جدی و خشک بیشترین ­فراوانی (42 درصد پدران) گزینه متوسط است. شخصیت ­دستور دهنده و مداخله­گر بیشترین ­فراوانی (51 درصد پدران) گزینه متوسط است. شخصیت پر قدرت و اعمال ­نفوذگر بر همه (34 درصد) بیشترین­ فراوانی گزینه بسیار زیاد است. شخصیت ­بی­توجه به تصمیمات­ دیگران و خودرای  بیشترین­ فراوانی (39 درصد) گزینه متوسط است.

تابعیت ­و سازگاری زن هفت­ سوال دارد. از حداقل تابعیت به شکل­ درگیری ­و کتک­کاری تا حداکثر احساس ­تابعیت و سازگاری به شکل اطمینان ­کامل به مرد بررسی شد.

 

جدول شماره (11): فراوانی میزان تابعیت وسازگاری زن در خانواده­های مورد بررسی برحسب چهار مولفه آن

سوالات  یا مولفه­های هر متغییر	انواع گزینه­ها	شاخص اصلی	گزینه	فراوانی	درصد
اطمینان کامل به همدیگر	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد	نما	بسیار زیاد	232	46
علاقه­مندی و احساس تعلق	(بسیار کم، کم،.....بسیارزیاد)	نما	زیاد	171	34
اختلاف­نظرهای معمولی	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما	کم	196	39
بگو مگوهای خانوادگی	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما	بسیار کم	224	45
درگیری و دعوای طولانی	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما	بسیار کم	238	48
داد و بیداد و پرت کردن اشیاء	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما	بسیار کم	322	64
کتک­کاری	(بسیار کم، کم، ..... بسیارزیاد)	نما	بسیار کم	365	73

 

 دراطمینان کامل به همدیگر بیشترین­ فراوانی متعلق ­به (46 درصد) پدران، بسیار زیاد اطمینان­ کامل به زن خود دارند. علاقه­مندی واحساس­ تعلق بیشترین ­فراوانی متعلق 34 درصد پدران با گزینه­ زیاد است. در اختلاف ­نظر­های معمولی بیشترین ­فراوانی در گزینه­ کم است. از کل پدران پاسخگو 39 درصد دائماً با زن خود اختلاف­ نظرهای ­معمولی دارند. بگو مگوهایی­که ­به­ گوش دیگران رسیده ­است، بیشترین­ فراوانی گزینه ­بسیارکم است. از کل پدران­ پاسخگو 45 درصد درخانواده بگو مگوهای بلند دارند. درگیری و دعوای­ طولانی بیشترین­ فراوانی (48 درصد) متعلق­ به گزینه ­بسیار کم است. این ­همان جنگ گرم ­زیر یک ­سقف ­است. داد و بیداد و پرت­کردن ­اشیاء بیشترین فراوانی متعلق­ به گزینه ­بسیار کم است در 64 درصد پدران داد و بیداد و پرت­ کردن اشیاء کم است و بچه­ها کم شاهد صحنه ­درگیری والدین به شکل ­دائمی هستند. میزان­ کتک ­کاری در خانواده بیشترین ­فراوانی (73 درصد) خانواده­ها بسیارکم است.

 

خلاصه ­و جمع­بندی

در 72 درصد از پاسخگویان سن­ زن کمتر از مرد است و فقط 1 درصد پاسخگویان زن ­و مرد هم ­سن بودند. در یک ­سوم پاسخگویان شغل مرد بسیار بالاتر از زن است. فقط 3 درصد پاسخگویان شغل­ زن بسیار بالاتر از مرد است. تفاوت­ درآمد 46 درصد از مردها بسیار بیشتر از زن­هاست فقط در 2 درصد از زن­ها درآمد بسیار بیشتر از مردهاست. در 14 درصد از افراد جامعه درآمد مرد و زن برابر است. فقط دریک درصد از آنان طبقه ­اجتماعی ­زن بسیار بالاتر از مرد است. در 3 درصد آنان مرد بسیار بالاتر از زن است.

در حالی ­که طبقه ­اجتماعی و سطح ­تحصیل زن و مرد در بیشتر ازدواج­ها در تهران برابر است یعنی زن و مرد از خانواده­هایی هم طبقه هستند و تحصیلات یکسانی ­دارند، اما هم سطح­ درآمد وهم نوع­ شغل در مردان بسیار بالاتر از زنان­ است. سن ­زنان در ازدواج نیز کمتر از مردان است از سوی دیگر 62 درصد این زنان خانه­دار هستند و فقط 30% از زنان در این خانواده­ها شاغل هستند. این وضعیت نشانگر فرهنگ ازدواج در ایران است که زنان و مردان با تحصیلات برابر و طبقه اجتماعی برابر ازدواج می­کنند اما پس از ازدواج زن وادار به خانه­نشینی می­شود، و  زنان شاغل هم دارای مشاغلی به مراتب  پایین­تر از مردان خود هستند. هم فرهنگ شغلی و هم فرهنگ ­ازدواج هردو زنان را به خانه­داری یا گرفتن شغل­های پایین­تر در  جامعه سوق­ می­دهند.

میزان­ تعهد ­عملی پدر به خانواده­ مادری خود نیز بررسی­ شده­ است. در میان پدران پاسخگو 4 درصد آنان دارای ­پدر ومادر درقید حیات­ هستند. فقط 26 درصد آنان تقریباً 3/1 خانواده­ها پدر و مادر هردو فوت­ کرده­اند، در 26 درصد آنان نیز فقط یکی ­از والدین در قید حیات­ است. در جامعه مورد بررسی، 25 درصد پدران ­والدین­ خود را از دست­ داده­اند و 35 درصد آنان والدین ­محل زندگی ­مستقل از همه بچه­ها دارند و فقط در 14 درصد پدران، والدین با این افراد زندگی­ می­کنند. و در 24 درصد موارد والدین وابسته به فرزند دیگر هستند. ازنظر وابستگی به درآمد والدین 55 درصد والدین درآمد جدا دارند، و 20 درصد آن­ها وابسته به بچه­های خود هستند و فقط 14 درصد از پدران مورد بررسی­ ما، درآمد والدین خود را تأمین­ می­کنند.تقریباً نیمی از والدین (40 درصد) در ایران محل زندگی مستقل ندارند و به فرزندان خود متکی ­هستند. 45 درصد والدین وابستگی مالی به فرزندان ­خود دارند، اگر والدین مرده را مستقل فرض کنیم.

در 25 درصد موارد والدین فوت­کرده­اند و در 26 درصد هر دو سالم هستند و 22 درصد دیگر والدین تقریباً سالم و 30 درصد والدین از نظر سلامت ­کلی کمی­ بیمار یا مزمن یا زمین­گیر هستند. در 65 درصد پدران، در خانواده کسی به­ آن­ها نیاز ندارد و ازنظر احساس­ ذهنی از والدین خود آزاد هستند، در 18 درصد پدران یکی از والدین به آن­ها نیاز دارد، و 10 پدران لازم است به خواهرها و برادرهای خود کمک­کنند. از میان­ کل پدران 34 درصد آنان­ (یک سوم) پدران والدین ­نیاز به کمک آن­ها ندارند، و 24 درصد آن­ها درگیری ­ذهنی زیاد و بسیار زیاد برای رفع نیازهای خانواده خود دارند. در واقع یک­ سوم پدران در جامعه مورد بررسی درگیر کمک­ ذهنی به خانواده ­والدینی خود هستند.

 40 درصد پدران مورد بررسی بازنشسته ­هستند و 76 درصد آنان یک ­شغل دارند و 19 درصد آنان دو شغله، و 7 درصد پدران سه شغله هستند. نوع­ شغل پدران در 50 درصد موارد در رده 5: شامل مشاغل متوسطی چون اموراداری و صاحبان ­وسایل حمل­ و نقل عمومی و ... می­باشد، 33 درصد پدران بالاتر از این رده­ شغلی هستند (معلم، تکنسین­ها، اپراتورها، پرستار، ماما، صاحبان­ فروشگاه، مغازه­دار مستقل، مهندسین فعلاً بیکار و ...) و 27 درصد پدران  پایین­تر از این یعنی در رده بیکاران ­فصلی، کارگر و دست­فروش. شغل­های­ فصلی­ خدماتی جزء، فروشنده بدون سرمایه هستند. 5/13 درصد پدران 7 ساعت و کمتر کار می­کنند و 80 درصد پدران بین 8 تا 9 ساعت از خانه دورند. 67 درصد خانواده­ها زنان خانه­دارند و 8 درصد دارای مشاغلی در رده 6 و بالاترند. 19% نیز در مشاغل رده 5 هستند. دو سوم خانواده­های مورد بررسی در تهران زنان خانه­دار هستند. پدران اکثراً (76 درصد) آنان یک­ شغل دارند. فقط 25 درصد پدران دو و سه شغله هستند. فشار کار و فشار ساعت­ کاری بر پدران واقعی ­نیست و ناشی از جو اقتصادی و تورم همگی خود را درگیر ارزیابی می­کنند. اما عملاً 93 در صد پدران کمتر و یا حدود نه ساعت دور از خانه هستند.

پنداشت­ پدران  از نقش­هایی که فکر می­کنند برای  فرزندان خود دارند. در 37 درصد پدران وظیفه­ای برای خود قائل­ نیستند و 42 درصد متوسط احساس وظیفه می­کنند. 21 درصد خود را کاملاً درحل مشکل درسی بچه­ها دخیل می­دانند. در تفریحات و رفاقت با بچه­ها پدرها بیشتر خود را موظف می­دانند، فقط 19 درصد پدران در تفریحات بچه­ها نقش خود را کم می­دانند، 25 درصد پدران به مسئله بلوغ بچه­ها کاری ندارند، 34 درصد پدرها حوصله همبازی شدن با بچه­ها را ندارند و 13 درصد حوصله دوست­ بودن با بچه­های خود را ندارند و 37 درصد پدرها می­دانند که به درس بچه­ها کاری ندارند. در مورد فرزندان در حوزه تفریحات پدران بیشتر از بقیه حوزه­ها خود را دخیل می­دانند.

پنداشت­ پدران از نحوه رابطه با همسر خود 38 درصد پدران بچه­های خود را مهم­تر از زن خود می­پندارند و 45 درصد می­پندارند که به هر دو لازم است توجه کنند، 46 درصد پدران برای تربیت بچه­ها، مشورت با مادر را کاملاً لازم می­دانند، و فقط 14 درصد مادر را برکنار می­پندارند. 23 درصد مردان خود را اهل هدیه ­دادن به زن نمی­دانند و 13 درصد مردان اهل همدردی در غم­های همسر خود نیستند، 38 درصد مردان خود را اهل کمک در کارهای­ خانه را نمی­دانند. فقط 28 درصد پنداشت کمک در کارهای داخلی را دارند. 8 درصد مردان خود را اهل صمیمی بودن با همسرشان نمی­دانند. 53 درصد مردان خود را اهل صمیمی بودن با همسرشان می­دانند. در پنداشت­ پدران از نحوه مدیریت خانه 60 درصد مردان کاملاً خود را پدر مهربان در خانواده می­دانند، و فقط 6 درصد آنان می­پندارند در خانه مهربان نیستند، 32 درصد پدران خود را آشنا با وسایل و تکنولوژی جدید نمی­بینند، و فقط 24 درصد خود را آشنا با این وسایل می­دانند. 70 درصد پدارن می­پندارندکه خودشان در تامین امنیت خانواده نقش دارند و 5 درصد خود را ناتوان می­دانند. در پنداشت پدران از تعهد به والدین خودشان، 57 درصد پدران کاملاً وظیفه خود می­دانند که در برابر دیگرانی غیر از والدین و خواهر و برادرهای­شان مسئول باشند فقط 7 درصد خود را کمی ­مسئول می­دانستند. 48 درصد پدران به­ طور متوسط مایل به پیگیری و حل مشکلات دیگران  بودند. 28 درصد کاملاً خود را مسئول پیگیری مشکلات افراد غیر خانواده خود می­دانند. 29 درصد پدران برای نیازهای فامیل ازخود گذشتگی کمتر می­کنند 26 درصد آنان خود را کاملاً از خود گذشته برای فامیل می­دانند. 61 درصد پدران خود را خانواده دوست و مردم­دار می­دانند و 5 درصد خود را مردم­دار می­دانند.

در انجام وظایف  عملی در خانه در کل پدران بسیار کم با مادر به هماهنگی تربیتی برای بچه­ها می­پردازند.  32 درصد پدارن به طور متوسط این هماهنگی تربیتی را انجام می­دهند، 35 درصد به عواطف همسر خود توجه زیاد دارند، 71 درصد پدران بسیار کم به عواطف همسر خود می­پردازند و 30 درصد به طور متوسط به احساسات زن خود توجه می­کنند. 32 درصد پدران به طور متوسط برای استراحت­ کردن همسر خود در کارهای منزل با او همکاری می­کنند. 29 درصد پدران زیاد و 5 درصد پدران بسیار کم به همکاری با زن می­پردازند تا همسرشان بتواند استراحت کند. 36 درصد پدران زیاد شریک غم و شادی همسر خود می­شوند و فقط 2 درصد بسیار کم به غم همسر خود توجه می­کنند. 35 درصد به همسر خود به طور متوسط هدیه می­دهند. 26 درصد بسیار کم و کم هدیه می­دهند و  25 درصد زیاد به همسرخود هدیه می­دهند. 36 درصد زیاد به همسر خود احترام می­گذارند و 4 درصد پدران بسیار کم به زن خود احترام می­گذارند، 3 درصد معتقدند که بسیار زیاد برای زن خود احترام قائل ­هستند.

درحوزه مدیریت ­خانه، 35 درصد پدران (بالاترین فراوانی) بطور متوسط فضای دوستانه و آرام در خانه فراهم می­کنند، 24 درصد بسیار کم و کم به فضای دوستانه در خانه توجه می­کنند. 28 درصد زیاد به تأمین فضای دوستانه در خانه می­پردازند. بالاترین فراوانی در 38 درصد پدران بسیار کم و کم امنیت خانواده خود را تأمین می­کنند. 20 درصد بسیار کم و کم ارتباط کلامی مناسب با خانواده دارند. بیشترین فراوانی متعلق به پدرانی است که ارتباط کلامی آن­ها با خانواده متوسط است و فقط 31 درصد پدران زیاد ارتباط کلامی مناسب با خانواده دارند.

در تعهد به والدین خود، بیشترین فراوانی متعلق به پدرانی است که کم درحل مسائل خواهر و برادرها مداخله می­کنند و فقط 5 درصد افراد با فکر کردن و سنجش شرایط زندگی خانوادگی خود، به حل مسائل خواهر و برادرها می­پردازند . 32 درصد پدران زیاد به مسائل خواهر و برادرهای خود مداخله می­کنند. 37 درصد از پدران به طور متوسط به برادر و خواهرهای­ خود کمک می­کنند، 10 درصد بسیار کم به خواهر و برادر خود کمک می­کنند 9 درصد بسیار زیاد به این­کمک می­پردازند. 33 درصد درگیری ذهنی بسیار کم و 17 درصد درگیری ذهنی متوسط در مورد نیازهای خواهر و برادرهای خود دارند. در 18 درصد از پدران مورد بررسی، والدین آن­ها (پدر ومادر) نیاز شدید به کمک دارند. و در 10 درصد خواهرها و برادرهای آنان نیاز شدید به کمک دارند.

در بررسی پدرسالاری ابتداً ساختار قدرت بررسی می­شود. ساختار قدرت درخانواده به گونه­ای است که بیشترین فراوانی 42 درصد متعلق به پدرهایی است­که معتقدند بچه­ها باید زیاد به پدرخود حرمت بگذارند.    

40 درصد پدرها معتقدند بسیار زیاد بچه­ها باید به پدر خود حرمت بگذارند. و فقط 17 درصد خواهان احترام کم، بسیار کم و متوسط برای خود هستند.

22 درصد ازپدران جبروت متوسطی دارند و 77 درصد از پدرها درخانه احترام متوسط دارند. 17 درصد پدرها درخانه ازهمه بیشتر احترام دارند. 46 درصد بطور متوسط ارتباط باغریبه­ها را درخانه کنترل می­کنند و فقط 60 درصد پدرها بسیار کم کنترل ارتباطات خانواده با غریبه­ها را به­ عهده دارند. 32 درصد بسیار زیاد و زیاد کنترل خانواده باغریبه­ها را انجام می­دهند. در دعوت مهمان به خانواده بیشترین­ فراوانی متعلق­ به پدرهایی است که زیاد نظر خودشان در دعوت مهمان­ها به خانه را پیش می­برند. فقط 14 درصد پدرها بسیار کم و کم در امر مهمان ­دعوت ­کردن به خانه دخالت می­کنند و نظر خودشان را تحمیل نمی­کنند. فقط 17 درصد پدرها در تلویزیون دیدن زمان استراحت خود تابع نظر اعضای خانواده هستند. در استراحت پدران و استفاده از تلویزیون بیشترین فراوانی متعلق به پدرانی است­ که بقیه اعضا به تبعیت از پدر برنامه تلویزیون را عوض می­کنند و 35 درصد پدرها به طور متوسط برنامه خودشان الویت دارد. 35 درصد پدرها زیاد برنامه­های خودشان الویت دارد.

در حوزه تصمیم­گیری، 73 درصد پدران در تعیین نام فرزند با همسر خود مشترک تصمیم می­گیرند. 18 درصد پدران بیشتر خودشان تصمیم می­گیرند و فقط 18 درصد مواردکمتر پدر و بیشتر مادر نام بچه­ها را انتخاب کرده ­است. در جابجایی منزل، بیشترین فراوانی در 46 درصد پدرانی است که معتقدند با همسر خود بطور مشترک نظر می­دهند و 10 درصد معتقدند کمتر خودشان بیشتر همسرشان در جابجایی مسکن نظر می­دهد. و 43 درصد معتقدند نظر خود آنان بیشتر از همسرشان در جابجایی منزل و خرید آن اهمیت دارد.

در انتخاب دوستان بچه­ها 34 درصد پدران با مشورت همسر خود عمل­ می­کنند. 10 درصد بیشتر خودشان دوستان بچه­ها را انتخاب می­کنند و 43 درصدکمتر خودشان بیشتر همسرشان درانتخاب دوستان بچه­ها صاحب­نظر هستند. در تنظیم روابط­ با غریبه­ها و افراد جدید، 46 درصد با همسرخود مشترک و 33 درصد بیشتر خودشان و کمتر همسرشان به­ کنترل روابط با غریبه­ها می­پردازند.

در زمینه پذیرش و قبول الگوهای رفتاری والدین و وابستگی رفتاری و عملی به خانواده ­قبلی خود: 32 درصد پدران رفتارهای پدر خود را زیاد قبول دارند و فقط13 درصد بسیار کم و کم الگوی رفتاری پدر خود را می­پذیرند. 24 درصد بسیار زیاد رفتار پدر خود را قبول دارند. در انتخاب الگوی رفتاری برای خود بیشترین فراوانی در 37 درصد پدران است که فقط پدر خود را به عنوان الگو قبول داشته و 2 درصد برادر خود را و 11 درصد یکی از اقوام را بعنوان الگو پذیرفته­اند. در 14 درصد موارد به الگوهای مذهبی اشاره کرده­اند. در زمینه جدا کردن حساب مالی و انرژی گذاشتن برای خانواده پدری خود از زن و فرزند و بیشترین فراوانی متعلق به 37 درصد پدران است­که معتقدند زیاد لازم است به زن و بچه­ها در مورد پول خرج­ کردن وقت گذاشتن برای والدین­ خود و برادر و خواهرها توضیح بدهند. 15 درصد پدران کمک به والدین خود را از همسرخود و فرزندان خود مخفی می­کنند و 30 درصد گاهی نمی­گویند وگاهی می­گویند، و به­ طور متوسط حق زن خود می­دانند که اطلاعاتی داشته باشد.

در زمینه شخصیت رفتاری پدرها  35 درصد آنان بسیار کم کم لازم می­بینند که اشتباهات خود را به خانواده بگویند و 39 درصد آن­ها به طور متوسط مایل هستند خطاهای خود را به خانواده توضیح ­دهند. پدران خود را کاملاً قابل احترام وتنظیم­ کننده خانواده می­دانند و درمجموع  80 درصد خود را کاملاً قاطع و برنامه­ریز یا به طور متوسط برنامه­ریز می­دانند و فقط 19 درصد خود را کمی قاطع می­دانند. 15 درصد خود را کاملاً خشن و جدی می­دانند و بیشتر آنان خود را  کمتر یا به طور متوسط جدی و خشن می­بینند و 89 درصد خود را کاملاً قوی وکنترل­ کننده مشکلات یا به­ طور متوسط­ کنترل ­کننده مشکلات می­دانند و فقط 10 درصد خود را کمی قوی ارزیابی کردند.

      ‌

منابع

آرون‌، ر. (1370). مراحل‌اساسی‌اندیشه‌ در جامعه­شناسی. ترجمه:‌ باقر، پرهام. تهران‌: انتشارات‌ آموزش‌ انقلاب اسلامی.        ازکیا، م. (1370). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی توسعه روستایی.تهران: انتشارات اطلاعات.

اعزازی، ش. (1380). جامعه­شناسی ­خانواده با تاکید بر نقش ­ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

بروف، ر. (1369). نظریه­های توسعه نیافتگی. ترجمه: علی هاشمی­گیلانی. تهران: نشر سفیر.

بشیریه، ح. ‌(1378). جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران گفتارهایی در جامعه­شناسی سیاسی.تهران: نشر نی.

بشیریه، ح. ‌(1378)‌. جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران گفتارهایی در جامعه­شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.

دورکیم‌، ا. (1369). تقسیم‌کاراجتماعی. ترجمه: باقر، پرهام. بابل: کتابسرای‌ بابل‌.

رابرتسون، ی. (1372). درآمدی بر جامعه با تاکید بر نظریه­های کارکردگرایی ستیز، کنش متقابل نمادی. ترجمه: حسین، بهروان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

ریتزر، ج. (1374). نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: نشر علمی.  

ریتزر، ج. (1389). مبانی نظریه جامعه­شناختی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن. ترجمه: خلیل، میرزایی. تهران: جامعه­شناسان.

ساروخانی، ب. (1375). جامعه­شناسی خانواده. تهران: نشر سروش.

قاسمی، ز. (1392). مطالعه تطبیقی تغییرات نقش و کارکرد پدر در خانواده و میزان رضامندی او از موقعیت فعلی خود (دیروز و امروز ).تهران: معاونت پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

کوزر، ل. (1370). زندگی واندیشه‌بزرگان جامعه­شناسی. ترجمه: محسن،‌ ثلاثی. تهران‌: انتشارات‌ عالمی.  

کیویستو، پ. (1378). اندیشه­های بنیادی در جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: نشر نی.

کوئن، ب. (1370). در آمدی بر جامعه­شناسی. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر. 

  گیدنز، آ. (1374). جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: اورامان.

گریفتن، ک؛ و دیگران. (1376). توسعه انسانی دیدگاه و راهبرد. ترجمه: غلامرضا خواجه­پور. تهران: نشر وداد.

گولد، ج؛ و دیگران. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه: محمدجواد زاهدی­مازندرانی. تهران: انتشارات مازیار.

گیدنز، آ. (1374). جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: اورامان.

گیدنز، آ. (1374). دیدگاه­هایی درباره دگرگونی اجتماعی. ترجمه: کاووس سیدامامی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

میشل، آ. (1372). جنبش اجتماعی زنان. ترجمه: هما، زنجانی­زاده. مشهد: نشر نیکا.

وبر، م. (1368). مفاهیم‌اساسی‌جامعه‌شناسی. ترجمه: احمد، صدارتی. تهران: نشر مرکز.

هولاب‌، ر. ‌(1378). یورگن‌هابرماس‌نقددر حوزه‌عمومی. ترجمه: حیسن،‌ بشیریه. تهران: نشر نی‌.  

 

---

* استخراج از پژوهش انجام شده در معاونت­ پژوهشی دانشگاه­ آزاد ا­سلامی واحد تهران ­مرکز.

1. عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، استادیار گروه­ علوم­اجتماعی؛ تهران- ایران.

مراجع

آرون‌، ر. (1370). مراحل‌اساسی‌اندیشه‌ در جامعه­شناسی. ترجمه:‌ باقر، پرهام. تهران‌: انتشارات‌ آموزش‌ انقلاب اسلامی.        ازکیا، م. (1370). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی توسعه روستایی.تهران: انتشارات اطلاعات.

اعزازی، ش. (1380). جامعه­شناسی ­خانواده با تاکید بر نقش ­ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

بروف، ر. (1369). نظریه­های توسعه نیافتگی. ترجمه: علی هاشمی­گیلانی. تهران: نشر سفیر.

بشیریه، ح. ‌(1378). جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران گفتارهایی در جامعه­شناسی سیاسی.تهران: نشر نی.

بشیریه، ح. ‌(1378)‌. جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران گفتارهایی در جامعه­شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.

دورکیم‌، ا. (1369). تقسیم‌کاراجتماعی. ترجمه: باقر، پرهام. بابل: کتابسرای‌ بابل‌.

رابرتسون، ی. (1372). درآمدی بر جامعه با تاکید بر نظریه­های کارکردگرایی ستیز، کنش متقابل نمادی. ترجمه: حسین، بهروان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

ریتزر، ج. (1374). نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: نشر علمی.  

ریتزر، ج. (1389). مبانی نظریه جامعه­شناختی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن. ترجمه: خلیل، میرزایی. تهران: جامعه­شناسان.

ساروخانی، ب. (1375). جامعه­شناسی خانواده. تهران: نشر سروش.

قاسمی، ز. (1392). مطالعه تطبیقی تغییرات نقش و کارکرد پدر در خانواده و میزان رضامندی او از موقعیت فعلی خود (دیروز و امروز ).تهران: معاونت پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

کوزر، ل. (1370). زندگی واندیشه‌بزرگان جامعه­شناسی. ترجمه: محسن،‌ ثلاثی. تهران‌: انتشارات‌ عالمی.  

کیویستو، پ. (1378). اندیشه­های بنیادی در جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: نشر نی.

کوئن، ب. (1370). در آمدی بر جامعه­شناسی. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر. 

  گیدنز، آ. (1374). جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: اورامان.

گریفتن، ک؛ و دیگران. (1376). توسعه انسانی دیدگاه و راهبرد. ترجمه: غلامرضا خواجه­پور. تهران: نشر وداد.

گولد، ج؛ و دیگران. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه: محمدجواد زاهدی­مازندرانی. تهران: انتشارات مازیار.

گیدنز، آ. (1374). جامعه­شناسی. ترجمه: منوچهر، صبوری. تهران: اورامان.

گیدنز، آ. (1374). دیدگاه­هایی درباره دگرگونی اجتماعی. ترجمه: کاووس سیدامامی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

میشل، آ. (1372). جنبش اجتماعی زنان. ترجمه: هما، زنجانی­زاده. مشهد: نشر نیکا.

وبر، م. (1368). مفاهیم‌اساسی‌جامعه‌شناسی. ترجمه: احمد، صدارتی. تهران: نشر مرکز.

هولاب‌، ر. ‌(1378). یورگن‌هابرماس‌نقددر حوزه‌عمومی. ترجمه: حیسن،‌ بشیریه. تهران: نشر نی‌.