نگاهی به اشعار و ترانه ‏های عروسی در کهگیلویه

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 5، شماره 4، اسفند 1394، صفحه 21-40   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

سید برزو جمالیان زاده^{* 1}؛ محمدحسین کرمی²؛ جلیل نظری³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی (گرایش غنایی)، دانشگاه شیراز، مدرس دانشگاه فرهنگیان.

²استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز

³دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج.

چکیده

در کهگیلویه، سرودها و آوازهای آهنگین و دل‌نشین با موضوعاتی مانند طول چپ (طبل چپ)، یاریار، اشعار حماسی، دی بلال،  شروه (مرثیه)، اشعار طنزآمیز، اشعار و ترانه‏های عروسی دیده می‌شود. اشعار و ترانه‏های عروسی یکی از انواع شعر غنایی می‌باشند که بیشتر بین زنان متداول است و در تمام مراحل عروسی (از خواستگاری تا زفاف)، گاه گروهی و گاه به تنهایی، به­وسیلۀ زنان، اغلب در وصف داماد، عروس، افراد خانوادۀ آن‌ها، خوانده می‏شود. این ترانه‏ها در برخی از مناطق نام‏هایی خاص دارد. در این مقاله به ویژگی‌های این سرودها، انواع ترانه‏های بومی عروسی، دسته‌بندی اشعار سرو و شیرداماد، پرداخته می‏شود. این پژوهش با گردآوری به دو شیوۀ کتابخانه‏ای و میدانی  و با  تحلیل محتوا و رویکرد توصیفی انجام شده­است.

کلیدواژه‌ها

عروس؛ داماد؛ سرود؛ شیرداماد؛ شعر لری؛ ترانه

مراجع

1. احمد‏پناهی‏سمنانی، محمد، (1376)، ترانه و ترانه‏سرایی در ایران، چاپ اوّل، تهران، سروش.

2. استوری، جان، (1386)، مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، حسین پاینده، چاپ اوّل، تهران، آگه.

3. اشمیت، رودیگر، (1382)، راهنمای زبان‏های ایرانی، آرمان بختیاری و دیگران، چاپ اوّل، تهران، ققنوس.

4. تمیم‏داری، احمد، (1390)، فرهنگ عامه، چاپ اوّل، تهران، مهکامه.

5. حسینی، ساعد، (1381)، بخشی از شعر، موسیقی و ادبیّات شفاهی کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، یاسوج، فاطمیه.

6. غفاری، یعقوب، (1378)، تاریخ اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد، چاپ دوّم، اصفهان، گل‏ها.

7.__________، (1390)، مراسم عروسی و دگرگونی‏های آن در کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، تهران، نقش مانا.

8.___________، (1362)، نمونه‏ای از اشعار محلّی استان کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، یاسوج، امیر.

9. مجیدی‏کرایی، نور محمد، (1371)، تاریخ و جغرافیای کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، تهران، علمی.

10._______________، (1381)، مردم و سرزمین کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، تهران، بازتاب اندیشه.

11. داوری، فریدون، (1384)، بررسی یک سده شعر و شاعری در استان کهگیلویه و بویراحمد، پایان‏نامه کارشناسی ارشد با راهنمایی دکتر رادمنش.

مصاحبه‌ها:

1. اقبالیان، غلامشاه (80 ساله). روستای آرو گچساران. بی‏سواد. چوپان. فروردین 1394.

2. بشر، پریجان (75 ساله). منطقۀ عشایری دره‏بید کهگیلویه. بی‌سواد. خانه‌دار. فروردین 1394.

3. بهرامی، حسن (45 ساله). گچساران. معلم. بهمن 1393.

4. تراز، شیرین (70 ساله). لیکک کهگیلویه. بی‏سواد. خانه‏دار. اسفند 1393.

5. جهانی، علی (75 ساله). دم عباس کهگیلویه. بی‌سواد. کشاورز و دامدار. اسفند 1393.

6. حسینی، ابوالحسن (75 ساله). بویراحمد. معلّم. بهمن 1393.

7. حمایتی، قدرت (50 ساله). دهدشت. ابتدایی. اسفند 1393.

8. داوری، فریدون (55 ساله). بویراحمد. معلّم. اسفند 1393.

9. غفاری، یعقوب (65 ساله). بویراحمد. معلّم. بهمن 1393.

10. قاسمی، خدیجه (70 ساله). آرو گچساران. بی‏سواد. خانه‏دار. اسفند 1393.