رده شناسی ترتیب واژه‌ در گویش لری بویراحمدی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 3، دوره 5، شماره 4، اسفند 1394، صفحه 41-58   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

والی رضایی^{* 1}؛ محمد خیرخواه²

¹دانشیار دانشگاه اصفهان

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه اصفهان .

چکیده

رده­شناسی زبان شاخه­ای از دانش زبان­شناسی است که به مطالعۀ تفاوت­ها و شباهت­های نظام­مند میان زبان­های جهان و مقایسۀ ساختارهای صرفی و نحوی میان زبان­های مختلف بدون در نظر گرفتن پیشینۀ آنها می­پردازد. یکی از مباحث اصلی این شاخه ترتیب واژه است که بر مبنای آن، زبان­های گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه­ها بررسی می­شوند و طبقه­بندی و مقایسۀ زبان­ها با بررسی این ترتیب­ها انجام می­گیرد. در این تحقیق سعی بر آن است تا گویش لری بویراحمدی از منظر رده­شناسی ترتیب واژه بررسی  تا مشخص شود که این گویش به کدام یک از رده­های فعل­میانی یا پایانی تعلق دارد. جهت نیل به این هدف ابتدا به جمع­آوری و ثبت داده­های گویش­وران بومی شهر سی­سخت و روستاهای اطراف، در استان کهگیلویه و بویراحمد پرداختیم تا ساخت­های مختلف زبان لری را از منظر مؤلفه­های 24 گانۀ درایر بررسی کنیم. سپس به مقایسۀ زبان لری با زبان­های جهان و زبان­های اروپا – آسیا پرداختیم. نتایج حاصله نشان می دهد که لری بویراحمدی در بسیاری از ساخت­ها شباهت زیادی با زبان فارسی دارد و گرایش غالب در این زبان هم در مقایسه با زبان­های اروپا- آسیا و هم زبان­های جهان به سمت زبان­های فعل­میانی قوی است. در مقایسه با زبان­های جهان این زبان دارای 14 مؤلفه از مؤلفه­های زبان­های فعل­پایانی قوی و 20 مؤلفه از مؤلفه­های زبان­های فعل­میانی قوی است. این مؤلفه­ها به همین نسبت در مقایسه با زبان­های اروپا- آسیا صدق می­کند

کلیدواژه‌ها

رده شناسی؛ لری بویراحمدی؛ ترتیب سازه ها؛ همبستگی رده شناختی

مراجع

• ثمره، یدالله (1369). ویژگی رده­شناختی زبان فارسی، مجله زبان شنا سی، س 7 شماره 1 ص 61_80
• دبیر مقدم، محمد (1392).رده­شنا سی زبانهای ایرانی، انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی
• شجاعی، فرخنده (1392).توصیف ساخت نحوی گویش بختیاری از دیدگاه رده شنا سی، پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه اصفهان(1392)
• طاهری، اسفندیار(1391).گویش لری بویراحمد، ناشر- تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
• مرکز آمار ایران،(1390).سالنامۀ آماری استان کهگلویه و بویراحمد، تهران: مرکز آمار ایران.
• مقیمی، افضل (1373)،بررسی گویش بویراحمد و ...، انتشارات نوید شیراز یوسفیان، پاکزاد (1381 ). توصیف رده شناختی زبان بلوچی، پایان نامه دکتری زبان شنا سی همگانی، اصفهان، دانشگاه اصفهان

Anonby, E.J, (2003). update on Lori, How many dialects. JRAS3, 13, 2, pp 171-97

Comrie, B,(1989). Languge Universals and Linguistic Typology. University of Chicago Press.

Comrie, B.(2001).Different View of Language Typology. In M. Haspelmath, E.  

           Konig, W. Oesterreicher,& W.Raible (Eds.), Language Typology and Language Universals (pp.25-

          39).Berlin & new York: Walter de gruyter.

Croft, W. (2003). Typology and Universals. 2nd ed.Cambridge:Cambridge University Press.

Dryer, M.(1992). The Greenbergian Word Order Correlation.Language,68,81-138.

Dabir-moghadam, Mohammad (2012). Linguistic Typology: An Iranian perspective, Jornal of universal

 Language 13-1, March (2012), 31-70

Greenberg, J. H.(1963). Some Universals of Grammar with Particular Reference to the Order of

        Meaningful Elements. In J. Greenberg (Ed.). Universals of  Language (p p.73-113).Cambridge, MIT Press.

Hawkins, J.A.(1980). On Implicational and Distributional of Word Order, Jl,16,193- 235

Hawkins, J.A.(1983). Word Order Universals. Academic Press.

Hawkins, J,A.(1998). Some Issues in a Performance Theory of Word Order. In A. Siewierska (Ed),pp. 729-780

Lehmann, W.P.(1978). Syntatic Typology: studies in the Phenomenology of  Language, 49, 47-66

Mackinnon, C, (2003).  Lori dialects. Encyclopedia Iranica, online, www.Iranica.com.

Vennemman, T,(1974). Topics,Subjects and Word Order: From SXV to SVX via TVX. In J.

Anderson&Ch. Jones (Eds), Historical Linguistics. Proceedings of First International Conference on

Historical Linguistics. Edinburgh, 3-7 September 1973, 2 Vols. North Holland, Amesterdam, pp. 339-376