بررسی و مقایسه نیمرخ های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تبریز

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 1، دوره 4، شماره 13، خرداد 1390، صفحه 13-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مهدی آقاپور

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، گروه روانشناسی، اهر، ایران

چکیده

 هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه نیمرخ­های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی در زندان تبریز می­باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی است. حجم نمونه در این تحقیق 40 نفر بزهکار و40 نفر عادی می­باشد که به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. در این تحقیق جهت گرد­آوری اطلاعات از آزمونMMPI استفاده شده است. داده­ها و اطلاعات بدست آمده از طریق آزمونt استودنت دو گروهی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشانگر این است که بینD، Hy، Pd، Pa و Pt و Sc نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. هم­چنین نتایج تحقیق نشان داد بین Ma و Hs در دو گروه تفاوت معنادار وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های بالینی؛ MMPI؛ نوجوانان و جوانان بزهکار

اصل مقاله

مقدمه

مسأله بزهکاری اطفال و نوجوانان از جمله مسائل بغرنج اجتماعی است که افکار عمومی را شدیداً به خود مشغول داشته است. از ابتدای قرن بیستم مسأله بزهکاری اطفال و نوجوانان بخصوص در کشورهای صنعتی توجه روان شناسان، جامعه شناسان، جرم شناسان، روانپزشکان و متخصصین تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده، تا با اتخاذ تدابیری از ازدیاد و افزایش، آن جلوگیری بعمل آید. طبق گزارش سازمان ملل در طی سال­های 1980 تا 1986 سالیانه به طور متوسط 5 درصد بر میزان جرائم در سطح جهان افزوده شده که بیش از میزان رشد جمعیت است (دانش، 1372).

درباره ریشه­یابی این مسأله تحقیقات انجام شده بر دو دسته از عوامل اشاره دارد. 1ـ عوامل بزه­زای فردی: شامل عوامل انسانی و روانی اعم از ساختمان بدنی، طرز کار غدد داخلی، ناراحتی­های روانی، بیماری­های جسمی و مغزی، اختلالات کروموزومی، عوامل مربوط به دوران حاملگی مادر، نظیر: (سن مادر، سوء تغذیه، مسمومیت دارویی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر، ناراحتی­های عاطفی، بیماری­ها، اثر تشعشعات رادیو اکتیو) و یا انواع عقده­های روانی شخص (عقده ادیپ و الکترا[1]) و همچنین عوامل مربوط به دوران زایمان و... دانست.

 2ـ عوامل بزه­زای محیطی: شامل کلیه تأثیرات ناشی از محیط؛ اعم از محیط خانوادگی، وضع اجتماعی، وضع اقتصادی و... می­شود (شامبیانی،1378).

نتایج تحقیقات نیز نشان داده است که سن، جنس، نژاد، محل اقامت، هوش، تحصیلات، پایگاه اقتصادی و اجتماعی و بطور کلی عوامل بزه­زای فردی و محیطی، با مقیاس­های پرسشنامه چند وجهی مینه سوتا[2] (MMPI) در ارتباطند. هنگامی که در مورد متغیرهای جمعیتی تصحیح انجام می­گیرد، برافراشتگی نسبتاً یکسان پروفایل­های MMPI ممکن است معانی کاملا متفاوت داشته باشند. یکی از مهم­ترین مواردی که از نتیجه تحقیقات حاصل گردیده، این است که معمولا در مورد جمعیت­های بهنجار مسن­تر در مقیاس­های خودبیمار انگاری و هیستری برافراشتگی دیده می­شود لیکن مقدار میزان هیستری در بین افراد ناهنجار و عادی تفاوت معنی­داری با هم ندارد ولی میزان خود بیمار انگاری در افراد ناهنجار بیش از افراد عادی دیده می­شود (لئون[3]،گیلوم[4]، گوز[5]،1980،ص400)

نتایج پژوهش غفوری (1359) تحت عنوان ناهنجاری­های رفتاری و بزهکاری نوجوانان و کودکان بر روی 3183 بزهکار انجام یافته نشان داد که کودکان اکثر خانواده­هایی که از نظر سواد خیلی پایین هستند ناهنجاری­های رفتاری بیشتری دارند.

فراهانی (1365) در تحقیقی تحت عنوان (پرخاشگری و رابطه آن با ساخت خانواده در میان دانش‌آموزان ابتدایی در شهر تهران) نتیجه گرفت که خانواده­ها به علت عدم آگاهی نمی­توانند با رفتارهای پرخاشگرایانه فرزندانشان به موقع مقابله کنند و در نتیجه فرزندان آنان پرخاشگر می­شوند و در جامعه کارهای ناهنجاری را مرتکب می­شوند. همچنین یکی دیگر از نتایج حاصل شده در تحقیق فوق نشان می­دهد که انحراف­های روانی در بین نوجوانان بزهکار بیشتر از نوجوانان عادی است.

مظاهری تهرانی (1369) در تحقیقی با عنوان (مقایسه الگوی پاسخ­های نوجوانان بزهکار و بهنجار به آزمون رورشاخ) به نتایج زیر رسیده است: 1ـ آزمودنی­های گروه بزهکار از سطح هوشی کمتری نسبت به گروه بهنجار برخورداند. 2ـ آزمودنی­های گروه بزهکار از رشد یافتگی هیجانی کمتری برخوردارند. در پاسخ دادن به موقعیت­های هیجانی با مشکلات فراوانی مواجه هستند و کنترل کمتری به هیجان­های خود دارند. 3ـ در پروتکل­های گروه بزهکار نشانه­های زیادی که حاکی از وجود دلهره و اضطراب هستند وجود دارد. تعداد علائم همگرا در این زمینه به ما اجازه می­دهد از وجود یک نشانگان دلهره و اضطراب که خارج از حدود بهنجاری واقع شده سخن بگوئیم. 4ـ کنترل آزمودنی­های گروه بزهکار بر اعمال، رفتار، افکار، هیجانات، عواطف و غرایز خود کمتر از گروه بهنجار و ناکافی است. 5­­­ـ در پروتکل­های آزمون رورشاخ نوجوانان بزهکار پاسخ­های با محتوای خون‌، آتش و آناتومی، بیشتر از نوجوانان بهنجار است.

انجمن نارکوتیک[6] (1993) در مطالعه خود بر روی 150 نفر معتاد متوجه گردید که اکثر این افراد در مراحل اولیه از بزهکاری و انحرافات اجتماعی شروع و در ادامه از مشکلات بالینی مانند افسردگی و ضعف روانی رنج می­برند و بالاخره برای نجات خود از مشکلات روانی ناشی از شاخصه­های بالینی به اعتیاد روی آورده­اند.

فخرائی(1371) پژوهشی با عنوان مقایسه ویژگی­های شخصیتی نوجوانان بزهکار و عادی پسران 16-18 ساله در شهر تهران انجام داد. این بررسی به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه MMPI روی 15 نفر نوجوان بزهکار و 15 نفر نوجوان عادی پسر انجام گرفته است. یافته­ها نشان داد که علیرغم تحقیقات انجام شده در این زمینه که حاکی از وجود مشکلات رفتاری در گروه بزهکاران و بالابودن پرخاشگری و خصومت در آنان نسبت به گروه مقایسه (عادی) بوده است اما نتایج تحقیق فخرائی بر خلاف تحقیقات قبلی بودبه عبارت دیگر بین دو گروه بزهکار و عادی در هیچکدام از ابعاد شخصیتی MMPI تفاوت معنی­دار مشاهده نشده است. عدم تأیید این فرضیه­ها ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند عدم اجرا و نظارت درست بر اجرای پرسشنامه و ناآگاهی نوجوانان از مفاد آنها و در نتیجه کنترل پاسخ­هایشان بوده باشد.

در نتایجی که کاپلان[7] (2000) از بررسی­های خود در یک مرکز بازپروری نوجوانان بزهکار بدست آورد دیده می­شود که اکثر نوجوانان از ناراحتی­هایی مانند افسردگی وضعف روانی رنج می­برند. کاپلان در ادامه مطالعات خود به این نتیجه رسید که باید به این افراد کمک شود تا در درجه اول از ناراحتی­هایی مانند افسردگی و ضعف روانی خلاص شوند (کاپلان، 2000، ترجمه پورافکاری، 1384). بایرن[8] (2002) در یک تحقیق که روی 200 نفر از افراد بزهکار انجام داد به این نتیجه رسید که همه آنها از یک نوع استعداد بزهکاری و انحراف برخوردار هستند که بعداً خود را با نمودهای رفتاری بزهکاری نمایان   می‌سازد. این افراد اکثراً از شاخص­های بالینی انحراف اجتماعی، افسردگی و ضعف روانی برخوردار هستند (بایرن، 2002).

اسمعلی کورانه (1379) در تحقیقی تحت عنوان مقایسه ویژگی­های شخصیتی و سبک­های مقابله­ای مجرمین و افراد بهنجار به این نتیجه رسید که مجرمین به میزان کمتری از ابعاد شخصیتی مثبت و بهنجار برخوردار بوده­اند و الگوهای ناهنجار و نشانگان بالینی شدیدتری از اختلالات شخصیتی را نشان داده­اند و خود بیمارانگاری نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از افراد عادی است. گارت[9] (2002) در یک تحقیق بر روی دو گروه از افراد بزهکار و عادی به این نتیجه رسیده است که افراد بزهکار خیلی بیشتر از افراد عادی افسرده هستند بطوریکه 91 درصد از گروه بزهکار شرکت کننده در پژهش گارت افسرده بوده­اند.

 ابراهیمی‌نسب (1387) تحقیقی با عنوان بررسی مقایسه­ای ویژگی­های شخصیتی پسران نوجوان (14 تا 18 سال) بزهکار و عادی در شهر اصفهان انجام داد و به این نتیجه رسید که پسران نوجوان بزهکار به طور معنی داری، برون­گراتر از پسران نوجوان عادی بوده­اند همچنین پسران نوجوان بزهکار، به طور معنی­داری، روان رنجورتر از پسران نوجوان عادی بوده­اند و اینکه پسران نوجوان بزهکار، به طور معنی­داری، روان پریش­تر از پسران نوجوان عادی بوده­اند.

کامرانی (1367) طی تحقیقی با عنوان بررسی میزان افسردگی در نزد نوجوانان مقیم مراکز امور رفاهی در مقایسه با نوجوانان مقیم در خانواده با توجه به برخی از عوامل زمینه ساز در شهر تهران نتیجه گرفت متغیر سن و میزان تحصیلات، داشتن خواهر و برادر، رضایت از زندگی با خانواده و وجود و عدم‌وجود پدر و مادر و وجود دوستان با میزان افسردگی نوجوانان ارتباط داشت و بطور کل نوجوانان مراکز امور رفاهی از میزان افسردگی بالاتری برخوردار بودند. همچنین نوجوانان پسر در هر دو گروه از میزان افسردگی بالاتری نسبت به دختران برخوردار بودند.

قدس و ماکسول[10] (1990) معتقدند چون افراد در تمایل نسبت به تجارب نیاز به تحرک و شیوه­های پاسخ­دهی به امور متفاوتند همین تفاوت­ها می­تواند برخی از آنها را به سوی ترک بزهکاری سوق دهد. بنابراین بزهکاری را می­توان بخشی از رفتار هیجان طلبی یا تحریک­پذیری ناشی از ابعاد شخصیت فرض کرد.

 به طور کلی لزوم تحقیق در این مورد می­توان به قول کواراتیوس[11] در دو چیز دانست: 1- کمک و هدایت فوری بزهکاران کنونی، 2- چیزی که معمولاً فراموش می­شود، انجام تحقیق دامنه‌دار، تا روش معتبری برای شناسایی و کمک به خردسالان که ممکن است روزی رفتارشان به بزهکاری منجر شود، فراهم آید ((کوراکیوس، (یونسکو) ترجمه نجفی‌زند، 1367، ص 45)) در نهایت یکی دیگر از جنبه­های اهمیت انجام پژوهش حاضر اینکه، چنین پژوهش­هایی موجب توجه به بزهکاری نوجوانان و جوانان و به احتمال قوی پیشگیری از بروز بزهکاری در آنها است.

بنابراین هدف کلی پژوهش حاضر مقایسه شاخص­های بالینی بین نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی شهرستان تبریز است. در تحقیق حاضر منظور از بزه عملی است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است مانند: قتل، سرقت، ضرب و جرح و منظور از بزهکار شامل فردی است که به علت ارتکاب عمل غیر قانونی در مرکز کانون اصلاح و تربیت تبریز محبوس است.

 

جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری تحقیق حاضر عبارت است از کلیه بزهکاران دستگیر شده در زندان تبریز که از میان آنها 40 نفر که دارای تحصیلات راهنمایی بودند به روش در دسترس انتخاب و به همان تعداد بصورت در دسترس از بین نوجوانان و جوانان عادی مورد مطالعه قرار گرفت. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی می­باشد.

 

ابزار اندازه­گیری

برای اندازه­گیری شاخص­های بالینی افراد در این پژوهش از فرم کوتاه 71 سؤالی تست استاندارد شده پرسشنامه چند وجهی مینه سوتا (MMPI) استفاده شده است. پرسشنامه چند وجهی مینه سوتا (MMPI) توسط هته وی و مک کین لی[12] (1943) تهیه شده است (گراهام[13]، 2006؛ ترجمه کافی ماسوله و یعقوبی، 1388). چهارچوب اصلی آزمون از 504 جمله مثبت که بصورت صحیح و غلط به آنها پاسخ داده می­شد تشکیل شده بود. بعدها با افزودن ماده­های تکراری و مقیاس­های مردانگی– زنانگی و درونگرایی اجتماعی تعداد ماده­ها به 566 رسید (مارنات[14]، 2003). MMPI در سال 1967 توسط کانن[15] به 71 سؤال تقلیل یافت. وی ادعا نمود این ماده­ها می­توانند همان قدرت تشخیصی آزمون اصلی را داشته باشند. اخوت، براهنی، شاملو و نوع پرست (1354) با درنظر گرفتن فرهنگ و ارزش­های ایرانی این آزمون را روی دانشجویان و دانش­آموزان دختر و پسر نرم کردند. فرم 71 سؤالی شامل 8 مقیاس بالینی و سه مقیاس روایی می­باشد. مقیاس­های روایی عبارتند از L: مشخص کننده میزان تلاش مراجع برای ارائه توصیف مثبت از خود است. مقیاس F: میزان پاسخ­های انحرافی و استثنایی فرد را اندازه می­گیرد. مقیاس K: نشان دهنده تلاش آزمودنی برای انکار آسیب شناسی و ارایه خودشان بصورت مطلوب یا بر عکس برای اغراق در آسیب شناسی و تلاش برای بدتر نشان دادن خودشان است. مقیاس­های بالینی عبارتند از: 1- افسردگی[16] (D)، 2- خود بیمارانگاری[17] (Hs)، 3- هیستری[18] (Hy)، 4- انحراف اجتماعی[19] (Pd)، 5- پارانویا[20] (Pa)، 6- ضعف روانی[21] (Pt)، 7- اسکیزوفرنیا[22] (Sc)، 8- هیپومانی[23] (Ma)، (خدایاری فرد و پرند، 1388).

 

اعتبار[24] و روایی[25]MMPI

میانه­ی اعتبار مقیاس­های آزمون اصلی با روش دو نیمه کردن بین 70% تا 80% است که بعضی از این ضرایب برابر 96% اما برخی دیگر خیلی کمتر از آن است. میانه­ی ضرایب همبستگی مقیاس­ها از راه باز آزمایی بین 50% تا 90% است (با میانه­ی80%). گرچه ضرایب گزارش شده در مقایسه با ضرایب اعتبار آزمون­های معتبر توانایی­های ذهنی از انسجام کمتری برخوردارند اما بالاتر از ضرایب اعتبار سایر آزمون‌های شخصیتی مشابه­اند. مطالعات انجام شده درباره خصایص الگوهای معین نیمرخ­های روانی، شواهدی از روایی سازه آزمون را نشان می­دهد (فتحی آشتیانی و داستانی، 1388).

روش تجزیه و تحلیل داده­ها

برای تحلیل داده­های بدست آمده در این پژوهش از روش­های آمار توصیفی میانگین و انحراف استاندارد و روش استنباطی آزمون تی­تست مستقل[26] استفاده شد.

 

یافته ها

جدول 1: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات خود بیمارانگاری نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدارt	سطح معناداری
خود بیمار انگاری	بزهکار	4/5	6/2	3/2	022/0 *
	عادی	2/4	8/1

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 1 مقدارt محاسبه شده (3/2) کوچکتر از t جدول (2) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین خود بیمارانگاری نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

جدول2: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات افسردگی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدارt	سطح معناداری
افسردگی	بزهکار	6/9	3/3	9/3	001/0 **
	عادی	9/6	5/2

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 2 مقدار t محاسبه شده (9/3) بزرگتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین افسردگی نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

 

 

جدول3: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات هیستریک نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
هیستریک	بزهکار	7/10	7/2	2/1	233/0
	عادی	10	7/2

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 3 مقدار t محاسبه شده (2/1) کوچکتر از t جدول (1) است

بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات هیستیریک نوجوانان و جوانان بزهکار تفاوت معناداری با گروه عادی ندارند.

 

جدول4: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات انحراف اجتماعی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
انحراف اجتماعی	بزهکار	6/9	5/2	2/2	032/0 *
	عادی	2/8	1/3

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 4 مقدار t محاسبه شده (2/2) کوچکتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات انحراف اجتماعی نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

جدول5: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات پارانوئید نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
پارانوئید	بزهکار	6/6	2/2	5/2	012/0 *
	عادی	3/5	4/2

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 5 مقدار t محاسبه شده (5/2) بزرگتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات شاخص پارانوئید نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

جدول6: نتایج آزمون تی تست جهت مقایسه میانگین نمرات ضعف روانی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدارt	سطح معناداری
ضعف روانی	بزهکار	10	5/3	8/2	005/0 **
	عادی	9/7	7/2

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 6 مقدار t محاسبه شده (8/2) بزرگتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات ضعف روانی نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

جدول7: نتایج آزمون تی­تست جهت مقایسه میانگین نمرات اسکیزوفرنی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدارt	سطح معناداری
اسکیزوفرنی	بزهکار	1/11	8/3	8/2	005/0 **
	عادی	9/8	1/3

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 7 مقدار t محاسبه شده (8/2) بزرگتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات اسکیزوفرنی نوجوانان و جوانان بزهکار به طور معنادار متفاوت و بیشتر از گروه نوجوانان و جوانان عادی می­باشد.

 

جدول8: نتایج آزمون تی­تست جهت مقایسه میانگین نمرات مانیک نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی

مقیاس بالینی	گروه	میانگین	انحراف استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
مانیک	بزهکار	6	9/1	922/0	359/0
	عادی	6/5	1/2
N= 40  هر گروه         78 = درجه آزادی        01/ P<0**       05/0 P<*

 

بر اساس نتایج مندرج در جدول 8 مقدار t محاسبه شده (922/0) کوچکتر از t جدول (1) است، بنابراین با اطمینان 95/0 درصد نتیجه می­گیریم میانگین نمرات مانیک نوجوانان و جوانان بزهکار تفاوت معناداری با گروه عادی ندارند.

بحث و نتیجه­گیری

 در جدول (1) نتایج آزمون تی­تست جهت مقایسه میانگین نمرات شاخص­های بالینی در مقیاس خود بیمار انگاری گروه نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی شهر تبریز به همراه میانگین و انحراف استاندارد شاخص­ها به تفکیک گروه آورده شده است. بر اساس نتایج مندرج، بین خود بیمار انگاری نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد و میانگین گروه بزهکار بیشتر از گروه عادی می­باشد. نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیق لئون و گیلوم و گوز (1980) مبنی بر اینکه سن، جنس، ن‍ژاد، محل اقامت، هوش، تحصیلات و پایگاه اقتصادی و اجتماعی، همگی با مقیاس­های MMPI در ارتباطند، همسویی دارد. و میزان خود بیمار انگاری در افراد ناهنجار بیش از افراد عادی دیده می­شود (لئون، گیلوم و گوز، 1980، ص 400). همچنین نتیجه تحقیق اسمعلی(1379) مبنی بر اینکه مجرمین به میزان کمتری از ابعاد شخصیتی مثبت و بهنجار برخوردار بوده است و الگوهای ناهنجار و نشانگان بالینی شدید­تری از اختلالات شخصیتی را نشان داده است و خود بیمار انگاری و نوجوانان بزهکار بیش از افراد عادی است همسو است. خود بیمار انگاری عبارت است از نگرانی مبالغه آمیز در مورد سلامت جسمی که مبنایی عضوی ندارد بلکه بر تعبیر غیر واقعی نشانه­ها یا غیر طبیعی بودن احساس متکی است (کاپلان،2007).

بر اساس نتایج جدول (2) بین افسرگی نوجوانان وجوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. نتایج تحقیق حاضر با تحقیق سرمست (1377) با عنوان بررسی شیوع افسردگی در زندانیان نوجوان ندامتگاه تأدیبی شهرستان یزد و نتایج اسمعلی کورانه که میزان اضطراب و افسردگی در میان مجرمین در سطح بالاتری قرار دارد همسو است. طبق نظر سالیوان افسردگی یک فرایند عمده­ی مخرب است که همه­ی انگیزه­های برقراری روابط سازنده با دیگران را قطع کرده و تنها شرایط مخرب را باقی می­گذارد (آزاد، 1384).

بر اساس نتایج جدول (3) بین هیستیریک نوجوانان وجوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود ندارد. در تأیید نتیجه یاد شده لئون، گیلوم و گوز در مطالعات و تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که مقدار میزان هیستری در بین افراد ناهنجار و عادی تفاوت معنی­داری با هم ندارد. هیستری نوعی بیماری روانی است که به صورت بیماری جسمی تجلی می­کند از نشانه­های آن می­توان دردهای مختلف، اضطراب، اختلال گوارشی، اختلال در روابط جنسی، عصبانیت و... را نام برد برای توصیف حالتی که در آن، اختلالات روانی به صورت بیماری­های جسمی تجلی می­کند از اصطلاح هیستری تبدیلی استفاده می­کنند. نشانه‌های هیستری تبدیلی عبارتند از: بی­حسی، بی­هوشی، کوری، فلج­شدن، اختلال در راه رفتن، از دست دادن حافظه و... (کاپلان، 2007)

بر اساس نتایج مندرج در جدول (4) بین انحراف اجتماعی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. و انحراف­های روانی اجتماعی در نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از نوجوانان و جوانان عادی است. نتیجه تحقیق حاضر با نتایج فراهانی (1365) مبنی بر اینکه که انحراف­های روانی در بین نوجوانان بزهکار بیشتر از نوجوانان عادی است، همچنین با نتایج مظاهری تهرانی (1369) همسو است.

بر اساس نتایج مندرج در جدول (5)، بین پارانوئید نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. و پارانوئید در نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از نوجوانان و جوانان عادی است. نتیجه بدست آمده با نتایج رهنما (1372) که نشان داد میانگن نمرات نوجوانان بزهکار در مقایسه با نوجوانان عادی با سطح اطمینان 99 درصد معنی­دار و میزان پارانوئید نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از نوجوانان عادی بود همسو است. پارانویا نوروزی است که جلوه­های زیادی دارد. این جلوه­ها می­توانند از عدم تعادل روانی خفیف تا سایکوزهای شدید و توهمات گسترش یابند (مارنات 2003؛ ترجمه شریفی، 1387).

نتایج جدول(6)، نشانگر این است که بین ضعف روانی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد و ضعف روانی در نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از نوجوانان و جوانان عادی است. این یافته با نتایج رهنما (1372) که ضعف روانی نوجوانان و جوانان بزهکار بیش از نوجوانان عادی است همسو می­باشد. ضعف روانی شامل وسواس­های عملی، ترس­های غیرمنطقی و تردیدهای افراطی بوده و کاملا شبیه اختلال وسواس فکری-عملی است. با وجود این چند تفاوت عمده وجود دارد. ضعف روانی بیشترین ترس­ها و اضطراب­های آشکار را که ممکن است شخص تجربه کند اندازه می­گیرد. بر عکس کسانی که به اختلال وسواس فکری-عملی مبتلا هستند ممکن است در مقیاس ضعف روانی نمره کاملاً پایینی بگیرند. زیرا رفتارها و وسوس­های فکری آنان در کاهش سطح اضطرابشان مؤثر است (مارنات، 2003؛ پاشا شریفی، 1387).

بر اساس نتایج مندرج در جدول 7 بین اسکیزوفرنی نوجوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد. نتایج تحقیق مبنی بر متفاوت بودن اسکیزوفرنی این دو گروه با نتایج تحقیق علی مددی (1379) تحت عنوان بررسی ویژگی­های زیستی، شناختی، شخصیتی بزهکاران کانون اصلاح و تربیت تبریز و با این نتیجه که بین اسکیزوفرنی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد همسو است.

بر اساس نتایج جدول 8 بین مانیک نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود ندارد. نتیجه یاد شده با نتایج علی مددی (1379) همسو است.

تغییرات روانی– اجتماعی، شناختی و بیولوژیکی در دوره نوجوانی، فرصت­های تحولی بی­شماری را برای نوجوانان فراهم می­کند تا در رفتارهایی درگیر شود که به طور ضمنی در اتخاذ سبک زندگی همراه با سلامت یا به خطر انداختن سلامت اهمیت دارد (هریس[27] و همکاران، 2002). استنزفیلد و کرستیم[28] (2005) مطرح می­کنند که نوجوانی­، دوره رفتارهای پرخطر و افزایش اکتشاف است (خسروی و همکاران، 1386). بر اساس مقالات مطرح شده و شماری از تحقیقات در ایران با آسیب­های عمده و در حال گسترشی روبرو هستیم (عبداللهی، 1381). میزان جرائم نیز در بین نوجوانان و جوانان رو به افزایش است (صدیق سروستانی، 1381؛ راج‌زاده،1380؛ رقیبی، 1381؛ حسینی، 1381 به نقل از پالاهنگ و همکاران، 1381). بنابراین با توجه به نتیجه تحقیق حاضر و تحقیقات مشابه می­توان با آموزش­های مناسب مانند آموزش روابط صحیح بین فردی، مهارت­های ارتباط مؤثر، جرأت‌ورزی، کنترل خشم و پرخاشگری، آموزش مهارت­های زندگی و آمزش حل مسئله از روی آوردن نوجوانان و جوانان به بزه و بزهکاری و مشکلات روانی آنان کاهش داد، تا بدین طریق هم بهداشت روانی افراد جامعه را بالا برد و هم از هزینه‌های درمان و بازپروری و خسارت­های ناشی از بزهکاری آنان کاهش داد.

---

                                                                                                                                                                                                                                                 ·                       [1]- Oedipus and Electra Complex

                                                                                                                                                                                                                 ·                       [2]- Minnesota Multiple Personality Inventory

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       [3]- Leon

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ·                       [4]- Gillum

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ·                       [5]- Gouze

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         ·                       N.A -[6]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ·                       [7]- Kaplan

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ·                       [8]- Byrne

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                ·                       [9]- Garrett

                                                                                                                                                                                                                                                                             ·                       Ghodse & Maxwell -[10]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       Quaratiuse -[11]

                                                                                                                                                                                                                                                                  ·                       [12]- Hathaway & McKinley

                                                                                                                                                                                                                                                                                                           ·                       [13]- Graham

                                                                                                                                                                                                                                                                                                           ·                       [14]- Marnat

                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ·                       [15]- Canon

                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       [16]- Depression

                                                                                                                                                                                                                                                                                      ·                       [17]- Hypochondrias

                                                                                                                                                                                                                                                                                                          ·                       [18]- Hysteria

                                                                                                                                                                                                                                                               ·                       [19]- Psychopathic Deviotion

                                                                                                                                                                                                                                                                                                       ·                       [20]- Paranoia

                                                                                                                                                                                                                                                                                         ·                       [21]- Psychasthenia

                                                                                                                                                                                                                                                                                         ·                       [22]- Schizophrenia

                                                                                                                                                                                                                                                                                                ·                       Hypomania -[23]

                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ·                       [24]- Reliability

                                                                                                                                                                                                                                                                                                            ·                       Validity -[25]

                                                                                                                                                                                                                                                                              ·                       [26]- Independent t-test

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 ·                       [27]- Harris

                                                                                                                                                                                                                                                                      ·                       [28]- Stansfield & Kirsteim 

مراجع

مآخذ

آزاد، حسین (1384). آسیب شناسی روانی (با ضمیمه طبقه­بندی DSM-IV)، [چاپ نهم]، تهران: انتشارات بعثت، 1384.

ابراهیمی‌نسب، ک.، (1387). بررسی مقایسه­ای ویژگی­های شخصیتی پسران نوجوان (14 تا 18 سال) بزهکار و عادی در شهر اصفهان.پایان­نامه کارشناسی‌ارشد چاپ نشده. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

اسمعیلی کورانه، احمد (1379). مقایسه ویژگی­های شخصیتی و سبک­های مقابله­ای مجرمین و افراد بهنجار

پالاهنگ، ح؛ وکیل­زاده، س.ب؛ دریس، ف؛ (1381). بررسی فراوانی اختلال­های شخصیت در مجرمین مرد زندانی در زندان شهرکرد (1379-1380). مجله اندیشه و رفتار، سال هشتم، شماره 3.

حسینی، س. ق؛ (1377). بررسی عوامل روانی، اجتماعی در یکصد نفر نوجوان بزهکار مقیم زندان تبریز، تحقیق (چاپ نشده) اداره کل زندان­های استان آذربایجان‌شرقی.

خدایاری فرد، محمد؛ پرند، اکرم (1388). ارزیابی و آزمونگری روانشناختی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

خسروی، زکریا؛ کیامنش، علیرضا؛ بنی­جمالی، شکوه و نیک­منش، زهرا (1386). بررسی کیفی نقش عملکرد خانواده در بروز رفتارهای مخاطره آمیز. مجله مطالعات روانشناختی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه الزهرا. دوره 3، شماره 4.

دانش، تاج زمان (1372). اطفال و جوانان بزهکار. تهران: مؤسسه تهران تایمز.

رهنما، اکبر (1372). بررسی تحول اخلاقی نوجوانان بزهکار پسر و مقایسه آن با نوجوانان عادی پسر، پایان نامه کارشناسی ارشد، داشنگاه تربیت معلم تهران، دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده علوم تربیتی.

سرمست، حسین (1377). بررسی شیوع افسردگی در زندانیان نوجوان ندامتگاه تأدیبی شهرستان یزد، پایان نامه دکترا، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دانشکده پزشکی.

شامبیانی، هوشنگ (1378). بزهکاری اطفال و نوجوانان [چاپ هشتم] تهران: انتشارات ژوبین.

ضوابطی، مهدی (1365). مبانی مشکل شناسی (کودکی و نوجوانی) [چاپ اول] تهران: انتشارات نشر فردا.

عبداللهی، محمد (1381). آسیب­های اجتماعی وروند تحول آن در ایران. مجموعه مقالات اولین همایش ملی آسیب­های اجتماعی در ایران. تهران انجمن جامعه شناسی ایران، ص 24.

فتحی آشتیانی، علی (1388). آزمون­های روان شناختی (ارزشیابی شخصیت وسلامت روان). تهران: انتشارات مؤسسه بعثت.

فخرائی، زینت (1371). مقایسه ویژگی­های شخصیتی نوجوانان بزهکار و عادی پسران 16-18 ساله در شهر تهران، دانشگاه علامه طباطبایی. پایان­نامه چاپ نشده کارشناسی‌ارشد.

فراهانی، محمد تقی (1365).پرخاشگری و رابطه آن با ساخت خانواده در میان دانش­آموزان ابتدایی شهر تهران.

غفوری، (1359). بررسی ناهنجاری­های رفتاری و بزهکاری نوجوانان و کودکان.

کاپلان، هارولد و سادوک، ویرجینا (2003). خلاصه روانپزشکی (علوم رفتاری-روانپزشکی بالینی)، ترجمه پورافکاری (1382)، تهران: شهرآب.

کامرانی، صغری (1367). بررسی میزان افسردگی در نزد نوجوانان مقیم مراکز امور رفاهی در مقایسه با نوجوانان مقیم در خانواده با توجه به برخی از عوامل زمینه­ساز در شهر تهران، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشکده پرستاری و مامائی.

کوارکیوس، ویلیام سی (یونسکو)، (1367). بزهکاری نوجوانان مسئله­ای برای دنیای مدرن، ترجمه نجفی زند. ناشر: نمایشگاه کتاب کودک.

گراهام، جان رابرت (2006). ارزیابی شخصیت وآسیب شناسی روانی، ترجمه کافی ماسوله و یعقوبی، (1388). تهران: نسل فردا، ارجمند.

گری گراث، مارنات (2003). راهنمای سنجش روانی [چاپ سوم] ترجمه حسن‌پاشا شریفی (1387). تهران: انتشارات رشد، [جلد اول].

مددی، علی (1379). بررسی ویژگی­های زیستی، شناختی، شخصیتی بزهکاران کانون اصلاح و تربیت تبریز.

مظاهری تهرانی، محمدعلی (1369). مقایسه الگوی پاسخ­های نوجوانان بزهکار و بهنجار به آزمون رورشاخ، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران: دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

Byrne, D. F., (2002). The development of role taking in adolescence. Dessertation abstract. 34, Vol.11, 5647 B.

Harris, K., Mullan, Duncan,G., Boisjoly (2002). Evaluation the role of ’’ Noting to lose’’ Attitudes on Risky Behavior in Adolescence. Social forces, 00377732. Vol.11.80(3).

Garrett Flopyd (2002). The Addicts Dilemna

Ghadse, H., & Maxwell, D., (1990). Substance abuse and dependency. Macmill press.

Kaplan & Sadock (2007). Synapsis of Psychiatry. Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry. 9 edition. Baltimore, Williams & Wilkins.

Narcotics Anonymous (1993). A resource in your community copyright narcotics anonymous، inc.

Stansfield, K.H., Kirsteim, C.L., (2005). Neuro Chemical Effect of Cocaine in Adolescence Compared to Adulthood. Developmental Brain Research, Vol.159(2). P.119.