ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی با توجه به نقش واسطه‌ای عزت نفس در میان دانش‌آموزان پایه سوم دبیرستان‌های شهر شیراز

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 7، دوره 6، شماره 23، آذر 1392، صفحه 105-121   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نگین اسلمی¹؛ محمد خیر²؛ لادن هاشمی

¹استاد دانشگاه شیراز * نویسنده مسئول

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارسنجان، گروه روانشناسی، ارسنجان، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی با توجه به نقش واسطه­ای عزت‌نفس در میان نوجوانان پایه سوم دبیرستان بود. بدین منظور از بین دانش‌آموزان دختر و پسر پایه سوم دبیرستان در نواحی چهارگانه آموزش‌وپرورش شیراز در سال تحصیلی91-90 نمونه­ای به تعداد 222 نفر (115 دختر و 107 پسر) به شیوه­ی نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای، انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس­های اضطراب اجتماعی جرابک (1996)، عزت نفس روزنبرگ (1965) و مقیاس چندبعدی کمال‌گرایی هویت و فلت (1991)، مورد آزمون قرار گرفتند. داده­های به دست آمده با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه هم­زمان و از روش بار اُن و کنی (1986)، ارزیابی شدند. نتایج یافته­ها حاکی از آن بود که کمال‌گرایی جامعه­مدار پیش­بینی کننده مثبت و معنی‌دار اضطراب اجتماعی می­باشد. کمال‌گرایی جامعه­مدار پیش­بینی کننده منفی و کمال‌گرایی خودمدار پیش­بینی کننده مثبت عزت­نفس می­باشد و عزت نفس نقش واسطه­ای در ارتباط کمال‌گرایی جامعه­مدار و اضطراب اجتماعی ایفا می­کند.
 
 

کلیدواژه‌ها

اضطراب اجتماعی؛ کمال‌گرایی جامعه‌مدار؛ کمال‌گرایی خودمدار؛ عزت‌نفس

اصل مقاله

 

 

 

 

 

ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی با توجه به نقش واسطه­ای عزت نفس در میان دانش‌آموزان پایه سوم دبیرستان­های شهر شیراز

 

دکتر نگین اسلمی^*[1]

محمد خیر²

لادن هاشمی

 

 

 

چکیده:

هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی با توجه به نقش واسطه­ای عزت‌نفس در میان نوجوانان پایه سوم دبیرستان بود. بدین منظور از بین دانش‌آموزان دختر و پسر پایه سوم دبیرستان در نواحی چهارگانه آموزش‌وپرورش شیراز در سال تحصیلی91-90 نمونه­ای به تعداد 222 نفر (115 دختر و 107 پسر) به شیوه­ی نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای، انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس­های اضطراب اجتماعی جرابک (1996)، عزت نفس روزنبرگ (1965) و مقیاس چندبعدی کمال‌گرایی هویت و فلت (1991)، مورد آزمون قرار گرفتند. داده­های به دست آمده با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه هم­زمان و از روش بار اُن و کنی (1986)، ارزیابی شدند. نتایج یافته­ها حاکی از آن بود که کمال‌گرایی جامعه­مدار پیش­بینی کننده مثبت و معنی‌دار اضطراب اجتماعی می­باشد. کمال‌گرایی جامعه­مدار پیش­بینی کننده منفی و کمال‌گرایی خودمدار پیش­بینی کننده مثبت عزت­نفس می­باشد و عزت نفس نقش واسطه­ای در ارتباط کمال‌گرایی جامعه­مدار و اضطراب اجتماعی ایفا می­کند.

 

 

واژگان کلیدی: اضطراب اجتماعی، کمال‌گرایی جامعه­مدار، کمال‌گرایی خودمدار، عزت­نفس.

 

 

 

مقدمه:

یکی از مشکلات بزرگ نوجوانان در حال حاضر انزوا، گوشه‌گیری، دوری از ایجاد روابط موفقیت آمیز با دیگران است که ممکن است علت آن «اضطراب اجتماعی[2]» فرد باشد. اگر چه در گذشته انزوا و گوشه‌گیری با اکتفا به یک ارتباط محدود و کم وسعت برای افراد ممکن بود، امروزه دیگر امکان ندارد و هر لحظه نیاز است که فرد دامنه­ی ارتباط خود را با همنوع‌های خود گسترش دهد. رسیدن به اوج قله‌های خودباوری و خودشکوفایی و کسب مطلوبیت فرهنگی و اجتماعی مستلزم داشتن روابط اجتماعی سالم و سازنده می­باشد (شریعتمداری،1370). فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی معمولاً سعی می­کند از موقعیت خاصی که در آن ممکن است از سوی دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد و نشانه­هایی از اضطراب از خود بروز دهد یا با دستپاچگی رفتار کند، اجتناب ورزد. اصولاً صحبت کردن، خوردن، نوشیدن در جمع، استفاده از توالت عمومی و هر نوع فعالیتی که باید در حضور دیگران صورت گیرد، آن­ها را به شدت مضطرب می­سازد و حتی می­تواند باعث یک حمله­ی وحشتزدگی تمام عیار شود. آن­ها در این موقعیت­ها به این باور می­رسند که به طرز خجالت بار یا تحقیرآمیز عمل خواهند کرد (رینگولد[3]، هربرت[4] و فرانکلین[5]، 2003).

روانشناسان اجتماعی اعتقاد دارند اضطراب عاملی مخرب و نابودکننده است، از طریق یادگیری و الگوبرداری آموخته می‌شود و می­تواند باعث کاهش رضایت از زندگی افراد باشد. اضطراب اجتماعی به اضطراب یا تجربه هراس که در موقعیت­های میان فردی یا عملکردی ایجاد می‌شود، اطلاق می‌شود. افراد دارای اضطراب اجتماعی بالا از ارزیابی منفی دیگران نسبت به خود و یا انجام عملی که باعث شرمندگی شود، بیمناک­اند. تحقیقات حاکی از آن هستند که اضطراب اجتماعی با گرایش به اختصاص توجه به اطلاعات تهدیدآمیز اجتماعی، از جمله اضطراب مرتبط با احساسات و رفتارها و نشانه­های عدم رضایت دیگران همراه است. نظریه­های شناختی در زمینه اضطراب حاکی از آن هستند که توجه انتخابی به تهدیدها، اضطراب را شدیدتر کرده و قضاوت در زمینه رویدادهای اجتماعی را به انحراف می­کشاند (تایلر[6]، بومیا[7] و آمیر[8]، 2010).

در علت‌شناسی اضطراب اجتماعی ویژگی­های شخصیتی نقش اساسی را ایفا می‌کنند، یکی از ویژگی­های شخصیتی مؤثر بر اضطراب اجتماعی، کمال‌گرایی است (فراست[9]، لاهارت[10] و روزنبلت[11]، 1991).

هویت[12] و فلت[13] (1991)، کمال‌گرایی را به عنوان سازه­ای چندبعدی در نظر گرفته­اند که شامل ابعاد کمال‌گرایی خویشتن­مدار، جامعه­مدار و دیگرمدار می‌شود. کمال‌گرایی خویشتن­مدار مجموعه استانداردهای دقیق، برای ارزیابی رفتار فرد به شیوه­ای دقیق و افراطی است. این نوع کمال‌گرایی دارای مؤلفه­ای انگیزشی و نیرومند است که در  تلاش­های شخصی برای رسیدن به خویشتن کامل و اجتناب از شکست نمایان شده و منجر به انتقام از خود و خودتنبیهی می‌شود. کمال‌گرایی جامعه­مدار شامل معیارهای کمال­گرایانه یا غیرواقع­بینانه تحمیلی از سوی دیگران بر فرد است. کمال‌گرایی دیگرمدار یک بعد میان فردی است، که در برگیرنده­ی گرایش به داشتن معیارهای کمال­گرایانه برای اشخاصی است که برای فرد اهمیت بسیاری دارند (فلت و هویت، 1997). این مؤلفه منجر به سرزنش دیگران، فقدان اعتماد به نفس و احساس ناکامی در روابط با دیگران، بدبینی، تنهایی و مشکلات زناشویی و خانوادگی می‌شود (شفران[14] و منسل[15]، 2001).

تحقیقات چندی در خصوص مکانیسم تأثیرگذاری کمال‌گرایی بر سلامت روان صورت گرفته است. برخی از این تحقیقات نشان داده­اند که عزت­نفس می­تواند به عنوان واسطه نقش مهمی بین کمال‌گرایی و سلامت روانی ایفا کند (ملکیان بهابادی و همکاران، 1388).

پژوهش­هایی که مؤید نقش واسطه­ای عزت نفس در این ارتباط می­باشند به دو دسته تقسیم می­شوند  1-پژوهش­هایی که به بررسی ارتباط کمال‌گرایی و عزت نفس پرداخته­اند 2- پژوهش­هایی که به بررسی ارتباط عزت نفس و اضطراب اجتماعی پرداخته‌اند، در ادامه توضیح مختصری در این زمینه آورده می‌شود. ترامپتر[16] و همکاران (2006) در بررسی رابطه کمال‌گرایی و عزت­نفس در دانش‌آموزان پیش دانشگاهی به این نتیجه رسیدند که خویشتن‌پذیری به فرد کمک می­کند که صرف نظر از موفقیت یا شکست، به خود احترام بگذارد و این امر با کمال‌گرایی مثبت هماهنگ است، در حالی که کمال‌گرایی منفی با خودانتقادگری و کاهش عزت­نفس ارتباط دارد. در راستای رابطه­ی کمال‌گرایی و عزت­نفس، یافته‌های پژوهشی نشان داده­اند که کمال‌گرایی مثبت با عزت­نفس بالاتر و کمال‌گرایی منفی با عزت­نفس پایین­تر ارتباط دارد. بعد کمال‌گرایی دیگرمدار در مردان با نشانه­های روانی و به صورت مثبت با عزت­نفس همبسته است. این بعد با قدرت طلبی و تسلط نیز رابطه دارد و بعد کمال‌گرایی جامعه­مدار نیز با نشانه‌های آسیب روانی، درخواست تأیید از طرف دیگران و ترس از ارزشیابی منفی در ارتباط است. علاوه بر این، بعد کمال‌گرایی جامعه­مدار با آسیب­شناسی روانی و با خویشتن ادراک شده پایین ارتباط بسیار نزدیکی دارد (فلت و هویت، 1997؛ هویت و فلت، 1991).

در خصوص ارتباط سازه­های عزت­نفس و اضطراب اجتماعی بسیاری از محققین معتقدند که ترس از ارزشیابی علت اساسی «اضطراب اجتماعی» است. به بیان دیگر، افراد مضطرب اجتماعی نگران نظرات دیگران راجع به خودشان هستند و از ارزشیابی منفی دیگران وحشت دارند (برگر[17]؛ به نقل از مهرابی‌زاده هنرمند، نجاریان و بهارلو، 1378). یافته‌های شوماخر[18] و رودیبایوگ[19] (2009) نشان داد که اضطراب اجتماعی بالاتر ارتباط ویژه­ای با بالا رفتن هر دو جنبه کمال‌گرایی (سازگارانه و ناسازگارانه) ندارد. در حالی که افراد دارای اضطراب اجتماعی و بالاتر، بیشتر احتمال دارد تا دارای پریشانی در مورد عدم دستیابی به اهداف باشند، اما این افراد استانداردهای پایین­تری را برای عملکرد گزارش می‌کنند که برخلاف اکثر تعریف­های کمال‌گرایی است. آلدن[20] و همکاران (2002) معتقدند: اضطراب اجتماعی با استانداردهای شخصی پایین­تر ارتباط دارد و نه استانداردهای برتر. دانکلی[21] و همکاران (2003) به این نتیجه رسیده­اند که کمال‌گرایی منفی با افسردگی، اضطراب و عزت­نفس پایین ارتباط دارد. رایس[22]، آشبی[23] و اسلانی[24] (1998) یک نقش میانجی­گری مهمی را برای عزت­نفس میان کمال‌گرایی ناسازگارانه و افسردگی مشاهده کردند. مطالعه­ای که به بررسی تأثیرات میانجی­گری شیوه‌های مقابله­ای ناسازگارانه و عزت­نفس بر ارتباط میان کمال‌گرایی در مورد مسایل ارزیابانه و پریشانی، با یک نمونه از دانشجویان دانشکده کره­ای پرداخته بود، به این نتیجه رسید که تأثیر میانجی­گری عزت­نفس میان کمال‌گرایی در مسایل ارزیابانه و پریشانی را تأیید نکرده است. مشخص نیست که آیا این یافته‌های غیرمنتظره نشان دهنده اختلافات فرهنگی است و یا تفاوت­هایی در متغیرهای مستقل (افسردگی در مقابل سازگاری روان­شناختی عمومی) یک نشانه که می­تواند به توضیح این نتیجه کمک کند مسیر مهم: کمال‌گرایی در مسایل ارزیابانهشیوه‌های مقابله کردن ناسازگارانهعزت­نفس پایینپریشانی است. این مسیر نشان می­دهد که افراد دارای کمال‌گرایی ناسازگارانه مستعد هستند تا از شیوه‌های مقابله­ای ناسازگارانه استفاده کنند که می­تواند عزت نفس آن­ها را پایین آورد و باعث پریشانی می‌شود، به عبارت دیگر، در این تحقیق عزت نفس به عنوان یک میانجی میان شیوه‌های مقابله­ای ناسازگارانه و پریشانی است، نه به عنوان میانجی بین کمال‌گرایی ناسازگارانه و پریشانی (پارک[25]، هیپنر[26] و لی[27]، 2010). دیزوریلا[28]، چانگ[29] و سانا[30] (به نقل از پارک و همکاران، 2010) گزارش کردند که حل مشکلات اجتماعی یکی از میانجی های مهم میان عزت نفس و پرخاشگری بوده است و اما عکس آن صدق نمی­کند. استامپ[31] و پارکر[32] (2000) مطرح نمودند که کمال‌گرایی مثبت از یک سو با خودشکوفایی و احساس پیشرفت ارتباط مثبت و با افسردگی، اختلالات خوردن و اضطراب رابطه منفی دارد. بیطرف، شعیری و حکیم جوادی (1389)، در پژوهشی نشان دادند که هراس اجتماعی با سبک والدگری مستبدانه و با دو بعد از کمال‌گرایی شامل نگرانی درباره اشتباه­ها و شک درباره اعمال همبستگی مثبت دارد، در حالی که با سبک والدگری مقتدرانه و بعد انتظارهای والدینی (از ابعاد کمال‌گرایی فراست) همبستگی منفی معنی‌دار نشان داده است. مهرابی­زاده هنرمند و همکاران (1378) نشان دادند که بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی و دو خرده مقیاس آن «اجتناب اجتماعی» و «ترس از ارزشیابی» رابطه مثبت معنی­دار وجود دارد و بین کمال‌گرایی و حمایت اجتماعی رابطه منفی معنی­دار وجود دارد. سودانی، احیاکننده، محمدی و عباس­پور (1387) نشان دادند که بین کمال‌گرایی با اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان دختر رابطه معنی‌دار وجود دارد. عبدخدایی، مهرام و ایزانلو (1390) نشان دادند که بین ابعاد کمال‌گرایی با اضطراب پنهان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد، یعنی هر چه میزان کمال‌گرایی افزایش یابد میزان اضطراب پنهان نیز افزایش می­یابد و در مقایسه مولفه­های کمال‌گرایی،کمال‌گرایی جامعه­مدار پیش­بینی کننده معنی­داری برای اضطراب پنهان دانشجویان می­باشد.

یافته‌های پژوهشی نشان داده­اند که کمال‌گرایی مثبت با عزت­نفس بالاتر و کمال‌گرایی منفی با عزت‌نفس پایین­تر ارتباط دارد (رایس و همکاران، 1998؛ ترامپتر و همکاران، 2006). به دلیل این­که عزت­نفس افراد کمال­گرا مبتنی بر کسب کمال و اغلب اهداف دست نیافتنی است،کوچک­ترین بازخورد منفی توسط دیگران به عنوان تفاوت میان موقعیت و خودواقعی و موقعیت و خودایده‌آل تلقی می‌شود، که باعث پایین آمدن عزت نفس می­شود (سوروتزکین[33]؛ به نقل از کواویلا[34] و همکاران، 2002). بشارت (1383) در بررسی رابطه کمال‌گرایی و عزت نفس در دانش آموزان پیش دانشگاهی به این نتیجه رسید که خویشتن پذیری به فرد کمک می­کند که صرف نظر از موفقیت یا شکست، به خود احترام بگذارد و این امر با کمال‌گرایی مثبت هماهنگ است، در حالی که کمال‌گرایی منفی با خودانتقادگری و کاهش عزت­نفس ارتباط دارد. به اعتقاد این محقق یکی از متغیرهایی که نقش مهمی را بین کمال‌گرایی و سلامت روانی ایفا می­کند، عزت­نفس می­باشد. یافته‌های تحقیقات بلات[35] (1995)، رایس و همکاران (1998) نشان می­دهند که جنبه­های کمال‌گرایی نامنطبقانه با عزت­نفس پایین و افسردگی بالا همراه است و بر این اساس می­توان نتیجه گرفت که کمال‌گراهای نامنطبق فقط زمانی دچار افسردگی می­شوند که احساسات شدیدی از بی کفایتی و عزت­نفس پایین داشته باشند. ملکیان بهابادی و همکاران (1388) با تحقیق بر روی آزمودنی­های نخبه و غیرنخبه دریافتند بین کمال‌گرایی مثبت و عزت نفس رابطه­ی مثبت و بین کمال‌گرایی منفی و عزت­نفس رابطه­ی منفی وجود دارد.

در مورد متغیرهای کمال‌گرایی و عزت­نفس، یافته‌های پژوهشی نشان داده­اند که کمال‌گرایی بهنجار با عزت­نفس بالاتر و کمال‌گرایی نوروتیک با عزت­نفس پایین­تر همبستگی دارد (بلات، 1995؛ رایس و همکاران، 1998؛ اسلانی، به نقل از بشارت، 1383). البته دسته­ای از پژوهش­ها در عین حال که همبستگی کمال‌گرایی نوروتیک را با سطح  پایین­تر عزت نفس تأیید کرده­اند، با این حال نشان داده­اند که بین کمال‌گرایی بهنجار و عزت­نفس رابطه­ای وجود ندارد (آکوردینو[36] و همکاران، 2002). نتایج پژوهش فراهانی، شهرآرای و عباسپور (1385) نشان داد که رابطه منفی و معنی‌داری بین دو متغیر کمال‌گرایی و سلامت روان شناختی و رابطه مثبت و معنی‌داری بین متغیرهای عزت نفس و سلامت روان شناختی است و بین دو متغیر کمال‌گرایی و عزت نفس نیز رابطه منفی و معنی‌دار وجود دارد، پس عزت نفس به تنهایی پیش‌بینی کننده قوی‌تری برای سلامت روان‌شناختی است. ایزگیک[37] و همکاران (2004) در مطالعه­ای بر روی دانشجویان لیسانس به این نتیجه رسیدند که بالاترین شیوع اضطراب اجتماعی در میان دانشجویان با عزت‌نفس پایین و پایین‌ترین شیوع اضطراب اجتماعی در میان دانشجویان با عزت‌نفس بالا وجود داشته است. گرام[38] و پرات[39] (2001) در مطالعه­ای مشابه بر روی دانشجویان نشان دادند که عزت نفس پایین، منجر به اضطراب اجتماعی در میان دانشجویان می شود. جی دی جونگ[40] (2002) دریافت افراد دارای اضطراب اجتماعی، تصویر تقریباً منفی­تری نسبت به دیگران از خود دارند که می‌تواند به خاطر کاهش گرایش به خود تأییدی باشد که اساس اضطراب اجتماعی است. سجادی‌نژاد و محمدی (1386) در پژوهشی نشان دادند عزت نفس و ترس از ارزیابی منفی به ترتیب بهترین پیش بینی کننده اضطراب اجتماعی بودند، متغیر نگرانی از تصویر بدنی در پیش بینی متغیر وابسته سهم معنی‌داری نداشت. از بین دو خرده عامل نگرانی از تصویر بدنی، عامل نارضایتی از بدن، توانست به طور معنی‌داری، اضطراب اجتماعی را پیش بینی کند. در مجموع، نتایج نشان داد که متغیر عزت نفس بهترین پیش بینی کننده اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان است. نیسی، شهنی ییلاق و فراشبندی (1384) دریافتند که متغیرهای عزت نفس، حمایت اجتماعی ادراک شده، سرسختی روان شناختی و اضطراب عمومی با اضطراب اجتماعی رابطه مثبت معنی­دار دارند.

مجموع این یافته­ها در خصوص ارتباط سازه­های کمال‌گرایی، عزت نفس و اضطراب اجتماعی مبنایی برای مطرح کردن مدل مورد بررسی پژوهش حاضر قرار گرفتند، که در این مدل کمال‌گرایی جامعه­مدار به واسطه­ای کاهش عزت­نفس منجر به افزایش اضطراب اجتماعی می‌شود و کمال‌گرایی خودمدار برعکس به واسطه­ی افزایش عزت نفس منجر به کاهش اضطراب اجتماعی می‌شود. در کل با عنایت به توضیحات پیش، هدف اصلی در این پژوهش پی بردن به رابطه بین ابعاد کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی با توجه به نقش واسطه عزت­نفس در بین دانش‌آموزان است. به عبارت دیگر هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است که آیا عزت­نفس نقش واسطه­ای بین سازه­های کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی ایفا می­کند؟

پژوهش حاضر از نوع همبستگی است که بر روی دانش آموزان پایه سوم دبیرستان­های شهر شیراز، در سال تحصیلی91-90 انجام پذیرفت. نمونه­ی پژوهش شامل 222 نفر (115 دختر و 107 پسر) بود که بر اساس جدول مورگان به دست آمده و به شیوه­ی نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای از بین دانش‌آموزان پایه سوم دبیرستان­های ناحیه‌های 2 و 3، انتخاب شدند. جهت ارزیابی آزمودنی­ها در پژوهش حاضر از مقیاس چندبعدی کمال‌گرایی[41] (ام پی اس) هویت و فلت (1991)، مقیاس اضطراب اجتماعی جرابک (1996) و مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1979)، استفاده شد.

1) مقیاس چندبعدی کمال‌گرایی (ام پی اس): این مقیاس توسط هویت و فلت (1991) ساخته شده و از سه خرده مقیاس 15 گویه­ای تشکیل شده است که کمال‌گرایی خودمدار، کمال‌گرایی دیگرمدار و کمال‌گرایی جامعه‌مدار را اندازه می­گیرد. در تحقیق حاضر دو بعد از کمال‌گرایی (خود‌مدار و جامعه‌مدار) که بر کمال‌گرایی در خود فرد متمرکز است مورد بررسی قرار می­گیرد. هر گویه دارای پاسخی است که بر روی طیفی از کاملاً مخالفم (نمره 1) تا کاملاً موافقم (نمره 5) قرار دارد. نمرات بالاتر نشان دهنده­ی کمال‌گرایی بیشتر است (هاشمی و لطیفیان، 1388). دامنة ضرایب آلفا برای این مقیاس بین74/0 و 89/0 گزارش شده است (هاشمی و لطیفیان، 1388). هاشمی و لطیفیان (1388)، ضریب آلفا برای خرده مقیاس کمال‌گرایی خودمدار و جامعه‌مدار به ترتیب برابر با 80/0 و 72/0 به دست آوردند که نشان دهنده­ی همسانی درونی بالای مقیاس است. در تحقیق حاضر پایایی این مقیاس به شیوه­ی آلفای کرونباخ محاسبه شد، و میزان این ضرایب به ترتیب برای ابعاد خودمدار و جامعه­مدار معادل 71/0 و 52/0 به دست آمد.

2) پرسشنامه اضطراب اجتماعی جرابک: این پرسشنامه توسط ایلینا جرابک (1996) ساخته شده و دارای 25 سوال 5 گزینه­ای است و توسط سام دلیری (1381) در یک گروه نمونه 477 نفری از دانش‌آموزان اجرا و پایایی این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ معادل 76/0 و روایی این پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عاملی مورد تأیید قرار گرفته است (شریفی، 1387). در تحقیق حاضر پایایی این مقیاس به شیوه­ی آلفای کرونباخ محاسبه شد، میزان این ضریب 77/0 به دست آمد.

3) مقیاس عزت­نفس روزنبرگ: این مقیاس توسط روزنبرگ (1965) تدوین شد و رجبی و بهلول (1386) آن را به فارسی ترجمه کرده­اند. این مقیاس شامل 10 ماده چهارگزینه­ای از کاملاً موافقم (نمره1) تا کاملاً مخالفم (نمره4) است. راسیتکاس[42]، هابلی[43] و زامبو[44] (2004) ضرایب آلفای کرونباخ را برای دانشجویان آمریکایی 87/0، کانادایی 86/0 و نیوزلندی 83/0 محاسبه کردند. رجبی و بهلول (1386) ضرایب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را در نمونه دانشجویی 84/0، به دست آوردند. در تحقیق حاضر پایایی این مقیاس به شیوه­ی آلفای کرونباخ محاسبه شد، میزان این ضریب 79/0 به دست آمد، بررسی روایی این آزمون با روش تحلیل عاملی مؤید وجود یک عامل در کل مقیاس بود.

اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه­ها توسط آزمون­های تحلیل رگرسیون چندگانه به صورت متوالی همزمان[45]، مطابق با مراحل بار اُن[46] و کنی[47] (1986) و روش ضریب همبستگی پیرسون، با نرم­افزار SPSS-18 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.

 

یافته­ها:

جدول 1 ضرایب همبستگی مشاهده شده بین ابعاد کمال‌گرایی، اضطراب اجتماعی و عزت­نفس را نشان می­دهد.

جدول 1: ماتریس همبستگی مشاهده شده بین متغیرهای پژوهش

متغیرها		1	2	3	4
1	کمال‌گرایی خودمدار	1
2	کمال‌گرایی جامعه­مدار	**26/0	1
3	اضطراب اجتماعی	02/0	**24/0	1
4	عزت­نفس	**20/0	**20/0-	**32/0-	1

      001/0>P **

 

برای پاسخگویی به فرضیه­های پژوهش از رگرسیون چندگانه به صورت متوالی همزمان، استفاده شد. این مراحل عبارتند از: 1-رگرسیون کمال‌گرایی جامعه­مدار روی اضطراب اجتماعی (به دلیل معنی‌دار نبودن همبستگی کمال‌گرایی خودمدار با اضطراب اجتماعی، این متغیر در معادله رگرسیونی وارد نشده است)  2-رگرسیون همزمان کمال‌گرایی جامعه­مدار و کمال‌گرایی خودمدار روی عزت­نفس 3-رگرسیون همزمان عزت نفس روی اضطراب اجتماعی با کنترل (کمال‌گرایی جامعه‌مدار) 4- مقایسه مرحله یک و سه؛ چنانچه ضرایب رگرسیون کمال‌گرایی جامعه­مدار از مرحله یک به سه کاهش یابد نشان از نقش واسطه­ای عزت­نفس بین متغیرهای مذکور و اضطراب اجتماعی دارد.

 

جدول 2: مرحله اول رگرسیون خطی ساده کمال‌گرایی جامعه‌مدار روی اضطراب اجتماعی

متغیر ملاک	متغیر پیش­بین	B	β	P	R	R2adj
اضطراب‌اجتماعی	کمال‌گرایی جامعه­مدار	47/0	24/0	001/0	24/0	06/0

همان­گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود، کمال‌گرایی جامعه­مدار به صورت مستقیم، پیش­بینی کننده معنی‌دار اضطراب اجتماعی می­باشد.

 

جدول 3: مرحله دوم رگرسیون چند متغیره کمال‌گرایی جامعه­مدار و کمال‌گرایی خودمدار روی عزت نفس

متغیر ملاک	متغیر پیش­بین	B	β	P	R	R2adj
عزت­نفس	کمال‌گرایی جامعه­مدار	20/0-	27/0-	001/0	33/0	11/0
	کمال‌گرایی خودمدار	19/0	26/0	001/0

همان­گونه که در جدول 3 مشاهده می‌شود، کمال‌گرایی جامعه­مدار و کمال‌گرایی خودمدار پیش­بینی کننده معنی‌دار عزت نفس می­باشند.

در مرحله سوم رگرسیون عزت­نفس روی اضطراب اجتماعی با کنترل نقش کمال‌گرایی جامعه­مدار محاسبه شد. هدف از این مرحله تعیین نقش واسطه گری عزت­نفس با کنترل کمال‌گرایی جامعه­مدار بود.

 

جدول 4: مرحله سوم رگرسیون چند متغیره عزت نفس و کمال‌گرایی جامعه‌مدار روی اضطراب اجتماعی

متغیر ملاک	متغیر پیش­بین	B	β	P	R	R2adj
اضطراب اجتماعی	کمال‌گرایی جامعه­مدار	13/0	17/0	009/0	37/0	13/0
	عزت­نفس	17/0	29/0-	001/0

همان­گونه که در جدول 4 مشاهده می‌شود، کمال‌گرایی جامعه­مدار و عزت­نفس پیش­بینی کننده معنی‌دار اضطراب اجتماعی می­باشند.

در مرحله چهارم ضرایب مسیر کمال‌گرایی جامعه­مدار از مرحله یک به چهار مقایسه شد و با کاهش ضرایب مسیر مستقیم کمال‌گرایی جامعه­مدار به اضطراب اجتماعی(از 24/0 در دیاگرام اول به 17/0 در دیاگرام سوم)، متغیر  عزت­نفس پیش­بینی کننده واسطه­ای ارتباط کمال‌گرایی جامعه­مدار و اضطراب اجتماعی در نظر گرفته شد. نتایج نهایی در دیاگرام شماره 1 آورده شده است.

 

دیاگرام 1: مدل نهایی نقش واسطه­ای عزت­نفس در ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی

 

در خصوص تأثیر غیرمستقیم کمال‌گرایی جامعه­مدار بر اضطراب اجتماعی (مسیر کمال‌گرایی جامعه­مدار به اضطراب اجتماعی از طریق عزت­نفس) ضرایب مسیر در هم ضرب گردید. اثر غیرمستقیم کمال‌گرایی جامعه­مدار بر اضطراب اجتماعی برابر 081/0 بود.

 

بحث و نتیجه­گیری:

این پژوهش بررسی نحوه­ی مکانیسم تأثیرگذاری سازه­ی کمال‌گرایی بر اضطراب‌اجتماعی و نقش سازه‌ی عزت­نفس را به عنوان واسطه بین این دو متغیر مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که به دلیل معنی‌دار نبودن همبستگی کمال‌گرایی خودمدار با اضطراب اجتماعی، این متغیر در معادله رگرسیونی وارد نشده است و هم‌چنین کمال‌گرایی جامعه­مدار به صورت مستقیم، پیش­بینی کننده معنی‌دار اضطراب اجتماعی در دانش‌آموزان می­باشد. این یافته­ها با نتایج حاصل از پژوهش­های شوماخر، رودیبایوگ (2009)، پارک و همکاران (2010)، استامپ و پارکر(2000)، آلدن و همکاران (2002)، فراست و همکاران (1990) و رایس و همکاران (1998) همخوانی دارند و هم‌چنین با یافته‌های مهرابی‌زاده هنرمند و همکاران (1384)، بیطرف و همکاران (1389)، مهرابی­زاده هنرمند و همکاران (1378)، بشارت (1383)، عبدخدایی و همکاران (1390)، سودانی و همکاران (1387) و عباسی (1380) همسو می­باشد.

در تبیین این یافته­ها، شوماخر و رودیبایوگ (2009) دریافتند که نبود استانداردهای برتر، همراه با مشکل ادراک شده از دستیابی به استانداردها، ظاهراً با کژکارکردی روان‌شناختی در شکل اضطراب اجتماعی ارتباط دارد. در تبیین معنی‌دار نبودن رابطه­ی بین بعد کمال‌گرایی خود مدار بااضطراب اجتماعی می­توان به این اشاره کرد که این بعد با مشخصه­های مثبت تلاش و رقابت برای پیشرفت، عزت­نفس و خودشکوفایی از یک سو و با مشخصه­های منفی خودشیفتگی، خودسرزنش‌گری، خودانتقادگری، احساس گناه و افسردگی از سوی دیگر ارتباط دارد و کمال‌گرایی جامعه‌مدار با نیاز به تأیید دیگران، ترس از ارزیابی منفی، منبع کنترل بیرونی، بیش تعمیم دهی شکست، خودسرزنش­گری و دیگر سرزنش‌گری، خشم و اضطراب مرتبط است (بشارت، 1383).

در تببین یافته‌های تحقیق در خصوص ارتباط کمال‌گرایی جامعه­مدار با اضطراب اجتماعی می­توان گفت: اگر چه اضطراب اجتماعی گاهی اوقات با کمال‌گرایی همراه است، اما اضطراب اجتماعی اساساً شامل استانداردهای برتر شخصی نیست در عوض بعد دیگر کمال‌گرایی، یعنی کمال‌گرایی جامعه­مدار با اضطراب اجتماعی بالاتر ارتباط دارد زیرا اضطراب اجتماعی با استانداردهای شخصی پایین­تر و با استانداردهای برتری که از سوی جامعه تعیین می‌شود ارتباط دارد (بشارت، 1383). فراست و همکاران (1990) کمال‌گرایی را به عنوان دنبال کردن اهداف بلند مدت و دست نیافتنی از طریق ترس از شکست و نگرانی درباره­ی قضاوت ارزیابانه از جانب دیگران تعریف کرده­اند. کمال­گرایان جامعه‌مدار همیشه در تلاش برای رسیدن به اهدافی هستند که از طرف جامعه برای آن­ها مشخص شده است و آن­ها همیشه در تلاش هستند که خود را از انتقاد والدین و اطرافیان دور نگه دارند، به طور کلی سطوح بالای کمال‌گرایی جامعه‌مدار با نگرانی در مورد اشتباهات و انتقاد بالای والدین همراه است (آکوردینو و همکاران، 2002؛ رایس و آشبی، 2002؛ و دیکسون، لاپسلی و هانچن، 2004). با توجه به مطالب ذکر شده کمال­گرایان جامعه‌مدار به علت این­که اهداف از سوی دیگران برای آن­ها انتخاب می‌شود، هنگامی که با اشتباه یا شکست مواجه می­شوند نگرانی زیادی را تجربه می‌کنند (هویت و فلت، 1991). این امر ممکن است باعث ایجاد اضطراب اجتماعی بالا در آن­ها شود.

نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که کمال‌گرایی جامعه‌مدار و خودمدار توانستند عزت نفس را پیش‌بینی نمایند. بدین ترتیب که کمال‌گرایی جامعه‌مدار پیش‌بینی کننده منفی عزت نفس و کمال‌گرایی خود مدار پیش‌بینی کننده مثبت عزت نفس بودند. این یافته­ها با پژوهش­های هویت و فلت (1991)، کواویولا و همکاران (2002)، رایس و همکاران (1998)، ترامپتر و همکاران (2006)، دیکسون و همکاران (2004)، بلات (1995)، رایس و همکاران (1998)، فراهانی و همکاران (1385) و بشارت (1383) هم‌خوانی دارد.

در تبیین این یافته­ها می­توان اظهار کرد، اغلب تحقیقات نشان داده­اند که استامپ و پارکر (2000) معتقدند که کمال‌گرایی خصوصاً کمال‌گرایی ناسالم، با کمبود عزت نفس همبستگی دارد اما هنوز مشخص نشده است که ابعاد خاص کمال‌گرایی از چه طریق با عزت نفس ارتباط دارد. کمال‌گرایی خودمدار که ماهیتی مثبت دارد با عزت نفس بالا و کمال‌گرایی جامعه‌مدار که ماهیتی منفی دارد با عزت نفس پایین ارتباط دارد (ملکیان بهابادی و همکاران، 1388). کمال‌گرایی خودمدار، انعکاس توجه مثبت است که با خودباوری بالا همبستگی دارد، از آن­جایی که این نوع کمال‌گرایی یک ماهیت مثبت دارد با افزایش خودارزشمندی همراه می­باشد، این امر بدیهی است که کمال‌گرایی خودمدار یک ماهیت سازگارانه، طبیعی و کارکردی را به دنبال دارد و هر چه بالاتر باشد، باعث می‌شود که دانش آموزان خودپنداره و عزت‌نفس بالای را از خود نشان دهند و هم‌چنین وقتی اهداف از سوی خود فرد مشخص شده باشد فرد برای دست یافتن به این اهداف از خود تلاش نشان می­دهد و از انگیزه­ی درونی بالایی برای رسیدن به این اهداف برخوردار است (هاشمی و لطیفیان، 1388). این امر می­تواند باعث تشکیل عزت نفس بالا در این افراد شود. کمال­گرایان جامعه‌مدار هنگام مواجهه با اشتباهات و شکست­ها به دلیل ترس از ارزیابی منفی دیگران، عزت نفس پایینی را از خود به نمایش می­گذارند (فلت و هویت، 2002).

در خصوص ارتباط متغیرهای عزت نفس و اضطراب اجتماعی یافته­ها حاکی از آن بود که هر چه نمرات عزت نفس در دانش‌آموزان پایین­تر باشد، اضطراب اجتماعی در آن­ها بالاتر است. این یافته با نتایج حاصل از پژوهش­های (فالن،1997؛ ایزگیگ و همکاران، 2004؛ نیسی و همکاران، 1384؛ سجادی­نژاد و محمدی 1386؛ کلارک و ولز، 1995؛ جی.دی.جونگ، 2002) همسو می­باشد.

در تببین این یافته می­توان اظهار کرد که افراد با سطوح بالایی اضطراب اجتماعی، ادراک از خود پایینی را گزارش کردند. برای مثال: افراد با سطح بالایی اضطراب اجتماعی،از نظر اجتماعی کم‌تر خود را می‌پذیرند و سطوح پایین­تری از عزت نفس را در مقایسه با همتایان که از لحاظ اجتماعی کمتر مضطرب‌اند، دارا هستند (جی.دی. جونگ، 2002). در نتیجه رفتار جرأت ورزانه با خودپنداره مثبت، عزت نفس، تسلط، خودبسندگی و اعتماد به نفس همگرایی و همبستگی دارد و با رفتار غیرجرأت ورزانه، بازدارنده و اجتنابی همبستگی مثبت و بالایی با ترس­ها، هراس­ها و اضطراب اجتماعی و انواع پرخاشگری­های درونی دارند (رحیمی و همکاران، 1385). فالن (1997) دریافت که پاسخ های اضطرابی افراد مبتلا به هراس اجتماعی با سرخ شدن، لرزش، مشکلات عاطفی و ارتباطی و ترس از ارزیابی همراه است و این پاسخ­های حاد به میزان زیادی با واکنش­های طولانی مدت خلق افسرده ادامه دارد و عزت‌نفس را پایین می­آورد. سجادی‌نژاد و محمدی (1386) دریافتند متغیر عزت­نفس بهترین پیش‌بینی کننده اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان است.

نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که با وارد کردن متغیر عزت­نفس، ضریب مستقیم کمال‌گرایی جامعه­مدار به اضطراب اجتماعی کاهش یافت. از این رو می­توان متغیر عزت نفس را واسطه­ی ارتباط کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی در نظر گرفت. نتایج حاصل از تحلیل­ها نشان دادند کمال‌گرایی جامعه‌مدار می­تواند به دو شیوه بر اضطراب اجتماعی تأثیر بگذارد: اول به شیوه­ی مستقیم و دوم با واسطه­ی عزت نفس. در خصوص اثر مستقیم کمال‌گرایی جامعه­مدار بر اضطراب اجتماعی در تبیین فرضیه­ی اول بحث شده است. اما در خصوص نقش واسطه­ی عزت نفس یافته­ها نشان دادند که کمال‌گرایی جامعه­مدار با واسطه­ای عزت نفس بر اضطراب اجتماعی تأثیر می­گذارد. هم‌چنین یافته­ها نشان دادند که جهت این تأثیر به صورت منفی می­باشد. به این صورت که کمال‌گرایی جامعه­مدار به واسطه­ای کاهش عزت نفس منجر به ایجاد اضطراب اجتماعی بالا در دانش‌آموزان می­باشد. در تبیین این یافته می­توان گفت: کمال‌گرایی جامعه­مدار ماهیتی منفی و ناسازگارانه دارد و این امر باعث کاهش عزت نفس در افراد می‌شود (هویت و فلت، 1991؛ آکوردینو و همکاران، 2002؛ رایس و آشبی، 2002 و دیکسون و همکاران، 2004). همان­طور که در تبیین فرضیه دوم گفته شد، کمال‌گرایی ناسازگارانه با شکل­های مختلف ناسازگاری همراه است (پارک و همکاران،2010). ترس از ارزیابی منفی به عنوان یکی از ویژگی های مشترک در اضطراب اجتماعی و کمال‌گرایی به صورت میل به اثرگذاری مطلوب در دیگران و احساس بی‌کفایتی درباره توانایی خود مشخص می‌شود (مهرابی‌زاده هنرمند و همکاران، 1384). همان طور که در تبیین فرضیه سوم گفته شد، هنگامی که عزت نفس افزایش پیدا کند اضطراب اجتماعی کاهش پیدا می­کند و این امر به بهبود روابط اجتماعی افراد کمک می­کند و افراد دیگر نگران مورد ارزیابی دیگران قرار گرفتن نیستند و احساس بی کفایتی نمی‌کنند این امر امکان دارد باعث ایجاد یک رابطه­ی دوسویه بین عزت نفس و اضطراب اجتماعی شود. بدین صورت که ابتدا کاهش اضطراب اجتماعی باعث ایجاد عزت نفس بالا در دانش‌آموزان می‌شود و از سوی دیگر با بالا رفتن عزت­نفس، اضطراب اجتماعی کاهش پیدا می­کند. در نتیجه در تأیید این فرضیه می­توان گفت: هر چه کمال‌گرایی جامعه‌مدار در دانش آموزان بالاتر باشد، عزت نفس در آن­ها کاهش می­یابد و عزت­نفس پایین در دانش آموزان باعث تشکیل اضطراب اجتماعی بالا در آن­ها می‌شود. از این رو می­توان گفت که متغییر عزت نفس احتمالاً می­تواند نقش واسطه‌ای بین سازه‌های کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی ایفا کند. نتایج حاصل با یافته‌های (رایس و همکاران، 1998؛ کواویلا و همکاران 2002) همسو می­باشد. رایس و همکاران (1998) به این نتیجه رسیدند که نقش میانجی­گری مهمی برای عزت نفس میان کمال‌گرایی ناسازگارانه و افسردگی وجود دارد. و این نتایج با یافته‌های تحقیق پارک و همکاران (2010) غیرهمسو است، این تحقیق به بررسی تأثیرات واسطه­گری شیوه‌های مقابله­ای ناسازگارانه و عزت نفس بر ارتباط میان کمال‌گرایی و نگرانی از مورد ارزیابی قرار گرفتن، به این نتیجه رسیدند که عزت نفس یک میانجی میان شیوه‌های مقابله­ای ناسازگارانه و پریشانی است و نه یک میانجی میان کمال‌گرایی ناسازگارانه و پریشانی و به همین دلیل نقش واسطه­ای عزت نفس را تأیید نکرده‌اند. البته محقق در این تحقیق خود اعلام کرده است که مشخص نیست که این یافته­ی غیرمنتظره نشان دهنده­ی اختلافات فرهنگی است یا تفاوت­های در متغیرهای مستقل (افسردگی در مقابل سازگاری روان شناختی) بوده است.

با توجه به نتایج حاصله از پژوهش پیشنهاد می‌شود مسئولان آموزشگاهی با مد نظر گرفتن ارتباط بین متغیرها، با تخصیص امکانات آموزشگاهی مناسب، از قبیل آموزش خانواده،آموزش مهارت­های جرأت‌مندی، مشاوره فردی برای بهبود عزت­نفس و ارائه راهکارهای افزایش عزت­نفس به دانش‌آموزان کمک نمایند. هم‌چنین با توجه به این­که اضطراب اجتماعی یکی از عوامل تأثیرگذار در روابط اجتماعی و حتی تحصیلی می­باشد. وجوداضطراب اجتماعی بالا در دانش‌آموزان می­تواند باعث بروز مشکلات و بحران­های از قبیل عزت­نفس پایین، خودکارآمدی پایین در تحصیل، روابط اجتماعی ضعیف و ناسازگاری­های دیگر شود. در این خصوص مسئولان آموزشگاهی و به خصوص معلمان می­توانند با مد نظر گرفتن این موضوع به ایجاد راهکارهای از قبیل امکانات آموزشگاهی مناسب، مشاوره­های فردی و گروهی، گروه درمانی­های مناسب و آموزش مهارت­های اجتماعی و راهکارهای بهبود عزت­نفس که از این طریق می­توانند به دانش‌آموزان کمک نمایند.

سپاس­گزاری:

این مقاله برگرفته شده از پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان می­باشد، لذا نویسندگان مقاله بر خود واجب می­دانند تا از معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان و مسئولان آموزش‌وپرورش شیراز، که در اجرای این تحقیق ما را همراهی کردند، تشکر و قدردانی نمایند.

منابع

بشارت، محمدعلی. (1383). بررسی رابطه کمال‌گرایی و حرمت خود در دانش‌آموزان پیش دانشگاهی. فصلنامه روانشناسان ایرانی، شماره 1. صص 25-1.

بیطرف، شبنم؛ شعیری، محمدرضا؛ حکیم جوادی، منصور. (1389). بررسی نقش کمال‌گرایی و سبک­های والدگری در تبیین هراس اجتماعی دانشجویان. فصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی تحولی. شماره 5، سال 7، صص 25-1.

شریفی، حسن­پاشا. (1387). پرسشنامه­های پژوهشی. تهران: انتشارات سخن.

رجبی، غلامرضا و بهلول، نسرین. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. مجله پژوهش های تربیتی و روانشناختی دانشگاه اصفهان، سال 3، شماره 2، صص 48-33.

رحیمی، جعفر؛ حقیقی، جمال؛ مهرابی­زاده هنرمند، مهناز و بشلیده، کیومرث. (1385). بررسی تأثیر آموزش جرأت ورزی بر مهارت‌های اجتماعی، اضطراب اجتماعی و ابراز وجود در دانش آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران، دوره 3، شماره 1، صص 124-111.

سجادی‌نژاد، مرضیه؛ محمدی، نورالله. (1386). رابطه نگرانی از تصویر بدنی، ترس از ارزیابی منفی و عزت نفس با اضطراب اجتماعی. فصلنامه روانشناسی دانشگاه تبریز. صص 22-17.

سودانی، منصور؛ احیاکننده، منیژه؛ محمدی،کبری؛ عباسپور، ندا؛ سودانی، شهین. (1387). بررسی رابطه کمال‌گرایی با اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان دختر پایه سوم دبیرستان‌های شهر اهواز. مجله دانشگاه شهیدچمران اهواز. شماره1. صص33-12.

شریعتمداری، علی. (1370). جامعه و تعلیم و تربیت. تهران: نشر امیرکبیر.

عباسی، مریم. (1380). بررسی رابطه بین اضطراب و کمال‌گرایی منفی والدین با اضطراب امتحان دانش آموزان سوم دبیرستان شهرستان ملایر. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

عبداللهی، سکینه. (1377). بررسی ارتباط فوبی اجتماعی با عزت نفس و مقایسه عزت نفس در افراد مبتلا و عادی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه فردوسی مشهد.

عبدخدایی، محمدسعید؛ مهرام، بهروز؛ ایزانلو، زهرا. (1390). بررسی رابطه بین ابعاد کمال‌گرایی و اضطراب پنهان در دانشجویان. مجله پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، سال 1، شماره 1، صص 55-45.

فراهانی، محمد؛ شهرآرای، مهرناز؛ عباسپور، مهناز. (1385). بررسی رابطه بین کمال‌گرایی و عزت نفس با سلامت روانشناختی (بهزیستی) در دانشجویان پزشکی دانشگاه­های دولتی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.

مسعودنیا، ابراهیم. (1388). بررسی رابطه بین عزت نفس و اضطراب اجتماعی در دانشجویان دوره کارشناسی. مجله دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، سال 16، شماره 37، صص 20-16.

ملکیان بهابادی، محسن؛ محسنی ذنوزی، هاشم؛ کشاورز، محسن. (1388). کمال‌گرایی و عزت نفس از نخبگان علمی، ورزشی و افراد غیرنخبه در شهر تهران. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، شماره 41.

مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز؛ بساک نژاد، سودابه؛ شهنی ییلاق، م؛ شکرکن، حسین؛ حقیقی، جمال. (1384). بررسی رابطه ساده و چندگانه ترس از موفقیت، عزت نفس،کمال‌گرایی و ترس ازارزیابی منفی با نشانگان وانمودگرایی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، سال 12، شماره 3، صص 24-1.

مهرابی­زاده هنرمند، مهناز؛ نجاریان، بهمن؛ بهارلو، رویا. (1378). رابطه کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی در دانشجویان. مجله روانشناسی، شماره 3، صص 12-1.

نیسی، عبدالکاظم؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ فراشبندی، افسانه. (1384). بررسی رابطه ساده و چندگانه متغیرهای عزت نفس، اضطراب عمومی، حمایت اجتماعی ادراک شده و سرسختی روانشناختی با اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان پایه اول دبیرستان­های شهر آبادان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران اهواز، شماره 3، صص12-1.

هاشمی، لادن؛ لطیفیان، مرتضی. (1388). بررسی رابطه بین کمال‌گرایی و جهت گزینی هدف در میان دانش‌آموزان پیش دانشگاهی دولتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س). مجله مطالعات روانشناختی، دوره 5، شماره 3، صص112-99.

Accordions, D.B., Accordion, M.P., & Slaney, R.B. (2002). An investigation of perfectionism, mental health, achievement, and achievement motivation in adolescents. Psychology in the Schools, 37: 535-545.

Alden, L.E., Ryder, A.G., & Millings, T. M.B. (2002). Perfectionism in context of social fears: Toward a Two-Component Model. In G. L. Flett & P.L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, Research, and Treatment. Washington, DC: American Psychological Association: 373-391.

Antony, M.M., Purdon, C.L., Hutu, W., and Swenson, R.P. (1998). Dimensions of perfectionism across the anxiety disorders. Behavior Research and Therapy, 36: 1143-1154.

Beck, A.T., Emery, G., & Greenberg, R.L. (1985). Anxiety disorders and phobia: A cognitive perspective. New York: basic books, 34, 101-122.

Billing, P. J, Israeli, A. I, & Antony, M. M (2004). Is perfectionism good, bad or both? Examining models of the perfectionism construct. Personality and Individual Differences, 36: 1373-1385.

Blat, S. J. (1995). The destructiveness of perfectionism. American Psychologist, 50 (12): 1003-1020.

Clark, D., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia in R. G. Hemi berg & Liebowitz, M. R. (EDS), Social Phobia: Digenesis, Assessment and Treatment: 69-93, New York: Guilford.

Dixon, F. A., Lapsley, D. K., & Hanchon, T. A. (2004). An empirical typology of perfectionism in gifted adolescents. Gifted Child Quarterly, 48(2): 95-106.

Dunkley, D. M., Zuroff, D. C. & Blank stein, K. R (2003). Self-critical perfectionism and daily affect: Dispositional and situational influences on stress and coping. Journal of Personality and Social Psychology, 84: 234-252.

Fallen, T. (1997). Core symptom pattern of social phobia. Depress-Anxiety. 4(5): 223-232.

Flett, G. L. & Hewitt, P. L. (2002). Perfectionism and maladjustment, an overview of Theoretical, definitional, and treatment issues. Perfectionism Theory, Research and Practice: 5-31.

Flett, G. L. & Hewitt, P. T. (1997). Perfectionism, Self-actualization and personal adjustment. Journal of Social Behavior and Personality, 6: 117-160.

Frost, R. O, Lahart, C. M. & Rosenblatt, R. (1991). The development of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 15: 469-490.

Frost, R. O., Marten, P., Lahart. C., & Rosenblatt, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14: 449-468.

Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contents: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60: 456-470.

Izgic, F., Akyuz, G., Dogan, O., Kugu, N. (2004). Social phobia among university students and its relation to self-esteem and body image. Canadian Journal of Psychiatry. 49 (9): 630-634.

J. de Jong, p. (2002). Implicit self-esteem and social anxiety: Differentional self-favoring in high and low anxious individuals. Behavior Research and Therapy, 40: 501-508.

Koivula, N., Has man, P. H., fall by, J (2002). Self-esteem and perfectionism in elite athletes: effect on competitive anxiety and self-confidence. Personality and Individual Differences, 32: 865-875.

Park, H. J, Heppner, P. P, Lee, D. G. (2010). Maladaptive coping and self-esteem as mediators between perfectionism and psychological distress. Personality and Individual Differences, 48: 469-474.

Rheingold, A. A, Herbert, J. D., Franklin, M. E. (2003). Cognitive bias in adolescents with social anxiety, Cognitive Therapy and Research, 639-655.

Rice, K. G., Ashby, J. S., & Slaney, R. B. (1998). Self-esteem as a mediator between perfectionism and pression: a structural equation analysis. Journal of Counseling Psychology, 45: 304-314.

Rustics, S. H., Hubley, A. M., & Zambo, B. D. (2004). Cross-National comparability of the Rosenberg self-esteem scale. Poster Presented at the 112Convention of the American Psychological Association, Honolulu, Hawaii. 133-145.

Shumaker, E. A., Rodebaugh, T. L. (2009). Perfectionism and social anxiety: Rethinking the role of high standard. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 40: 423-433.

Shafran, R., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism cognitive- behavior analysis. Behavior Research and Therapy, 40: 773-791.

Shafran, R. & Man sell, W. (2001). Perfectionism and psychopathology: A review of research and treatment. Clinical Psychology Review, 21: 866-906.

Stump, H. & Parker, W. D. (2000). A hierarchical structural analysis of perfectionism and its relation to the personality characteristics. Personality and Individual Differences. 28: 837-852.

Taylor, C. T., Bomyea, J. & Amir, N. (2010). Attention bias away from positive social information mediates. The link between social Anxiety and anxiety Vulnerability to a social stressor. Journal of Anxiety Disorder, 24 (4): 403-408.

Trumpeter, N., Watson, R. J., & O’Leary, B. J (2006). Factors within multidimensional perfectionism scales: Complexity of relationships with self-esteem, narcissism, self-control and self-criticism. Personality and Individual Differences, 41: 849-860.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

1- استاد دانشگاه شیراز * نویسنده مسئول [e-mail]

2- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارسنجان، گروه روانشناسی، ارسنجان، ایران.

[2] - Social anxiety

[3] - Rheingold

[4] - Herbert

[5] - Frankelin

[6] - Taylor

[7] - Bonyea

[8] - Amir

[9] - Frost

[10] - Lahart

[11] - Rosenbelt

[12] - Hewitt

[13] - Flett

[14] - Shefran

[15] - Mensel

[16] - Trampeter

[17] - Berger

[18] - Shumaker

[19] - Rodebaugh

[20] - Alden

[21] - Dunkley

[22] - Rice

[23] - Ashby

[24] - Slaney

[25] - Park

[26] - Heppner

[27] - Lee

[28] - Dzurilla

[29] - Chang

[30] - Sanna

[31] - Stoump

[32] - Parker

[33] - Soruteskein

[34] - Koivula

[35] - Bellat

[36] - Acardino

[37] - Izgic

[38] - Gram

[39] - Part

[40] - G D Jong

[41] - Multidimensional perfectionism scale (MPS)

[42] - Rusticus

[43] - Hubley

[44] - Zambo

[45] - Simultaneous sequential regression

[46] - Bar on

[47] - Kenny

مراجع

بشارت، محمدعلی. (1383). بررسی رابطه کمال‌گرایی و حرمت خود در دانش‌آموزان پیش دانشگاهی. فصلنامه روانشناسان ایرانی، شماره 1. صص 25-1.

بیطرف، شبنم؛ شعیری، محمدرضا؛ حکیم جوادی، منصور. (1389). بررسی نقش کمال‌گرایی و سبک­های والدگری در تبیین هراس اجتماعی دانشجویان. فصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی تحولی. شماره 5، سال 7، صص 25-1.

شریفی، حسن­پاشا. (1387). پرسشنامه­های پژوهشی. تهران: انتشارات سخن.

رجبی، غلامرضا و بهلول، نسرین. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. مجله پژوهش های تربیتی و روانشناختی دانشگاه اصفهان، سال 3، شماره 2، صص 48-33.

رحیمی، جعفر؛ حقیقی، جمال؛ مهرابی­زاده هنرمند، مهناز و بشلیده، کیومرث. (1385). بررسی تأثیر آموزش جرأت ورزی بر مهارت‌های اجتماعی، اضطراب اجتماعی و ابراز وجود در دانش آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران، دوره 3، شماره 1، صص 124-111.

سجادی‌نژاد، مرضیه؛ محمدی، نورالله. (1386). رابطه نگرانی از تصویر بدنی، ترس از ارزیابی منفی و عزت نفس با اضطراب اجتماعی. فصلنامه روانشناسی دانشگاه تبریز. صص 22-17.

سودانی، منصور؛ احیاکننده، منیژه؛ محمدی،کبری؛ عباسپور، ندا؛ سودانی، شهین. (1387). بررسی رابطه کمال‌گرایی با اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان دختر پایه سوم دبیرستان‌های شهر اهواز. مجله دانشگاه شهیدچمران اهواز. شماره1. صص33-12.

شریعتمداری، علی. (1370). جامعه و تعلیم و تربیت. تهران: نشر امیرکبیر.

عباسی، مریم. (1380). بررسی رابطه بین اضطراب و کمال‌گرایی منفی والدین با اضطراب امتحان دانش آموزان سوم دبیرستان شهرستان ملایر. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

عبداللهی، سکینه. (1377). بررسی ارتباط فوبی اجتماعی با عزت نفس و مقایسه عزت نفس در افراد مبتلا و عادی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه فردوسی مشهد.

عبدخدایی، محمدسعید؛ مهرام، بهروز؛ ایزانلو، زهرا. (1390). بررسی رابطه بین ابعاد کمال‌گرایی و اضطراب پنهان در دانشجویان. مجله پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، سال 1، شماره 1، صص 55-45.

فراهانی، محمد؛ شهرآرای، مهرناز؛ عباسپور، مهناز. (1385). بررسی رابطه بین کمال‌گرایی و عزت نفس با سلامت روانشناختی (بهزیستی) در دانشجویان پزشکی دانشگاه­های دولتی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.

مسعودنیا، ابراهیم. (1388). بررسی رابطه بین عزت نفس و اضطراب اجتماعی در دانشجویان دوره کارشناسی. مجله دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، سال 16، شماره 37، صص 20-16.

ملکیان بهابادی، محسن؛ محسنی ذنوزی، هاشم؛ کشاورز، محسن. (1388). کمال‌گرایی و عزت نفس از نخبگان علمی، ورزشی و افراد غیرنخبه در شهر تهران. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، شماره 41.

مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز؛ بساک نژاد، سودابه؛ شهنی ییلاق، م؛ شکرکن، حسین؛ حقیقی، جمال. (1384). بررسی رابطه ساده و چندگانه ترس از موفقیت، عزت نفس،کمال‌گرایی و ترس ازارزیابی منفی با نشانگان وانمودگرایی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، سال 12، شماره 3، صص 24-1.

مهرابی­زاده هنرمند، مهناز؛ نجاریان، بهمن؛ بهارلو، رویا. (1378). رابطه کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی در دانشجویان. مجله روانشناسی، شماره 3، صص 12-1.

نیسی، عبدالکاظم؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ فراشبندی، افسانه. (1384). بررسی رابطه ساده و چندگانه متغیرهای عزت نفس، اضطراب عمومی، حمایت اجتماعی ادراک شده و سرسختی روانشناختی با اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان پایه اول دبیرستان­های شهر آبادان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران اهواز، شماره 3، صص12-1.

هاشمی، لادن؛ لطیفیان، مرتضی. (1388). بررسی رابطه بین کمال‌گرایی و جهت گزینی هدف در میان دانش‌آموزان پیش دانشگاهی دولتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س). مجله مطالعات روانشناختی، دوره 5، شماره 3، صص112-99.

Accordions, D.B., Accordion, M.P., & Slaney, R.B. (2002). An investigation of perfectionism, mental health, achievement, and achievement motivation in adolescents. Psychology in the Schools, 37: 535-545.

Alden, L.E., Ryder, A.G., & Millings, T. M.B. (2002). Perfectionism in context of social fears: Toward a Two-Component Model. In G. L. Flett & P.L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, Research, and Treatment. Washington, DC: American Psychological Association: 373-391.

Antony, M.M., Purdon, C.L., Hutu, W., and Swenson, R.P. (1998). Dimensions of perfectionism across the anxiety disorders. Behavior Research and Therapy, 36: 1143-1154.

Beck, A.T., Emery, G., & Greenberg, R.L. (1985). Anxiety disorders and phobia: A cognitive perspective. New York: basic books, 34, 101-122.

Billing, P. J, Israeli, A. I, & Antony, M. M (2004). Is perfectionism good, bad or both? Examining models of the perfectionism construct. Personality and Individual Differences, 36: 1373-1385.

Blat, S. J. (1995). The destructiveness of perfectionism. American Psychologist, 50 (12): 1003-1020.

Clark, D., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia in R. G. Hemi berg & Liebowitz, M. R. (EDS), Social Phobia: Digenesis, Assessment and Treatment: 69-93, New York: Guilford.

Dixon, F. A., Lapsley, D. K., & Hanchon, T. A. (2004). An empirical typology of perfectionism in gifted adolescents. Gifted Child Quarterly, 48(2): 95-106.

Dunkley, D. M., Zuroff, D. C. & Blank stein, K. R (2003). Self-critical perfectionism and daily affect: Dispositional and situational influences on stress and coping. Journal of Personality and Social Psychology, 84: 234-252.

Fallen, T. (1997). Core symptom pattern of social phobia. Depress-Anxiety. 4(5): 223-232.

Flett, G. L. & Hewitt, P. L. (2002). Perfectionism and maladjustment, an overview of Theoretical, definitional, and treatment issues. Perfectionism Theory, Research and Practice: 5-31.

Flett, G. L. & Hewitt, P. T. (1997). Perfectionism, Self-actualization and personal adjustment. Journal of Social Behavior and Personality, 6: 117-160.

Frost, R. O, Lahart, C. M. & Rosenblatt, R. (1991). The development of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 15: 469-490.

Frost, R. O., Marten, P., Lahart. C., & Rosenblatt, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14: 449-468.

Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contents: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60: 456-470.

Izgic, F., Akyuz, G., Dogan, O., Kugu, N. (2004). Social phobia among university students and its relation to self-esteem and body image. Canadian Journal of Psychiatry. 49 (9): 630-634.

J. de Jong, p. (2002). Implicit self-esteem and social anxiety: Differentional self-favoring in high and low anxious individuals. Behavior Research and Therapy, 40: 501-508.

Koivula, N., Has man, P. H., fall by, J (2002). Self-esteem and perfectionism in elite athletes: effect on competitive anxiety and self-confidence. Personality and Individual Differences, 32: 865-875.

Park, H. J, Heppner, P. P, Lee, D. G. (2010). Maladaptive coping and self-esteem as mediators between perfectionism and psychological distress. Personality and Individual Differences, 48: 469-474.

Rheingold, A. A, Herbert, J. D., Franklin, M. E. (2003). Cognitive bias in adolescents with social anxiety, Cognitive Therapy and Research, 639-655.

Rice, K. G., Ashby, J. S., & Slaney, R. B. (1998). Self-esteem as a mediator between perfectionism and pression: a structural equation analysis. Journal of Counseling Psychology, 45: 304-314.

Rustics, S. H., Hubley, A. M., & Zambo, B. D. (2004). Cross-National comparability of the Rosenberg self-esteem scale. Poster Presented at the 112Convention of the American Psychological Association, Honolulu, Hawaii. 133-145.

Shumaker, E. A., Rodebaugh, T. L. (2009). Perfectionism and social anxiety: Rethinking the role of high standard. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 40: 423-433.

Shafran, R., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism cognitive- behavior analysis. Behavior Research and Therapy, 40: 773-791.

Shafran, R. & Man sell, W. (2001). Perfectionism and psychopathology: A review of research and treatment. Clinical Psychology Review, 21: 866-906.

Stump, H. & Parker, W. D. (2000). A hierarchical structural analysis of perfectionism and its relation to the personality characteristics. Personality and Individual Differences. 28: 837-852.

Taylor, C. T., Bomyea, J. & Amir, N. (2010). Attention bias away from positive social information mediates. The link between social Anxiety and anxiety Vulnerability to a social stressor. Journal of Anxiety Disorder, 24 (4): 403-408.

Trumpeter, N., Watson, R. J., & O’Leary, B. J (2006). Factors within multidimensional perfectionism scales: Complexity of relationships with self-esteem, narcissism, self-control and self-criticism. Personality and Individual Differences, 41: 849-860.