بازتاب آموزه های تعلیمی امثال قرآنی در تاریخ جهانگشای جوینی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 5، شماره 17، مهر 1392، صفحه 85-100   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

زهرا سلیمانی^*

استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین ـ پیشوا ـ ایران

چکیده

آثار ادبای فارسی از دیرباز عرصه­ای برای عرضۀ ادبیات تعلیمی بوده است چنان که غالب آنان از انواع امثال و حکم در جهت غنای حکمی و اخلاقی شعر و سخن خود بهره­ها برده­اند. چرا که امثال، عصارۀ حکمت­های ملل و چکیدۀ حکایات نحل می­باشد و راه نویسنده را در نیل به مقصود کوتاه­تر و جذاب­تر می­نماید. از سوی دیگر، ادب فارسی همواره با کلام الهی عجین بوده است و نویسندگان با اقتباس و تضمین آیات الهی و امثال قرآنی بر زیبایی و غنای لفظی و معنوی آثار خود افزوده­اند. البته این ویژگی در سبک نثر فنی بیشتر به چشم می­خورد که در این رهگذر، تاریخ جهانگشای جوینی از نمونه­های برجسته و بارز آن به شمار می­آید. مؤلف این کتاب با تبحر و تسلطی که بر زبان عربی و کلام الهی داشته است گام به گام با اغراض متنوعی از جمله بهره­مندی از آموزه­های مختلف، تفسیر و توضیح، متن جهانگشا را مزین به آیات الهی نموده است. این نوشته با نگاهی اجمالی به جوینی و این کتاب تاریخی بر آن است تا با ارائه نمونه­ای از ضرب المثل­های قرآنی جهانگشا، نقش تعلیمی این امثال را تبیین نموده و موفقیت جوینی را به نمایش گذارد که چگونه با تکیه بر امثال قرآنی توانسته است جهانی نو از آموزه­های مختلف را به روی مخاطب بگشاید.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تعلیمی؛ امثال قرآنی؛ ضرب المثل؛ عطاملک؛ جوینی؛ تاریخ جهانگشا