نسخة خطى مثنوی یوسف ‌و ‌زلیخا اثر غنایی ‌از ‌شعلة گلپایگانی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 5، شماره 16، شهریور 1392، صفحه 35-56   

نویسنده

اردشیر اصلانی

دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد فریدن - ایران

چکیده

امروزه ارزش و اهمیت نسخ خطی بر اهل دانش روشن است. این آثار ارزشمند پل­ ارتباطی میان زبان و فرهنگ دیروز با امروز هستند و تجربه­های گران­سنگ گذشته را به    نسل­های پسین انتقال می­دهند. به همین دلیل تصحیح و احیای این نسخه­ها از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از آثاری که در این جستار آن را معرفی خواهیم کرد، نسخة خطی منظومی است عاشقانه، با نام «یوسف و زلیخا» از ملا مهدی گلپایگانی متخلّص به شعله که در نیمة ­دوم قرن دوازدهم می­زیسته است. شعله شاعری مثنوی­سرا­ بوده که در اشعارش به ­نظامی­ توجه خاصی داشته و به تأثیرپذیری از او­­ خمسه­ای سروده است. یکی از مثنوی­های پنجگانة او همین یوسف و زلیخا اوست که تعداد ابیات آن به 4700 بیت بالغ می­شود.از این مثنوی کلاً شش نسخه باقی مانده است. شعله در این اثر غنایی قبل از پرداختن به اصل داستان، ضمن اشعاری عرفانی و مذهبی در موضوعاتی همچون توحید، آفرینش جهان، خلقت آدمی، نعت پیامبر اکرم(ص) و ستایش امامان شیعه سخن گفته است. تلاش نگارنده بر آن است که با معرفی شعله، نقاب از چهره این شاعر گمنام بردارد.

کلیدواژه‌ها

شعله گلپایگانی؛ یوسف و زلیخا؛ بازگشت ادبی؛ خمسه؛ نسخه‌خطی

مراجع

1. قرآن کریم، (1379). ترجمه الهی قمشه‌ای، مهدی، تهران: انتشارات الهادی.
2. آقابزرگ، تهرانی (1975م). الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 19، بی جا: انتشارات دارالاضواء.
3. جهانبخش، جویا (1384). راهنمای تصحیح متون، تهران: میراث مکتوب.
4. خیامپور، عبدالرسول (3913). «رساله­ی ­یوسف و زلیخا»، در مجله­ ادبیات ­دانشگاه­ تبریز، شماره­ 52.  
5. دهخدا، علی­اکبر (1310). امثال و حکم، تهران: پارمیس.
6. شعله گلپایگانی، ملامهدی (1391). مثنوی یوسف و زلیخا، پایان نامه کارشناسی ارشد، اردشیراصلانی، قائم شهر: دانشگاه آزاد اسلامی.
7. شمیسا، سیروس (1382). سبک‌شناسی شعر، تهران: فردوس.
8. ــــــــــــــ  (1386). نگاهی تازه به بدیع، تهران: نشر میترا.
9. فروزانفر، بدیع الزمان (1385). احادیث و قصص مثنوی، تهران: امیر­کبیر.
10. مذهّبی، محمدتقی (1380). تذکره­الشعرای­گلپایگان، قم: سلمان فارسی.
11. نظامی گنجوی (1363). کلّیّات، تصحیح و تحشیه وحید­دستگردی، ج ­سوم، تهران: ­علمی.
12. هدایت، رضا قلی­خان (1340). مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر.
13. همایی، جلال­الدین (1370). فنون و بلاغت و صناعات ادبی، نشر تهران: هما.