بررسی زمینه‌های دل‌تنگی در شعر قیصر امین‌پور

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 4، شماره 14، اسفند 1391، صفحه 27-46   

نویسنده

مهدی شریفیان

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا ـ همدان

چکیده

«نوستالژی» یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دل‌تنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی می‌شود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربه‌های اجداد ما در طی میلیون‌ها سال که بسیاری از آنها ناگفته مانده است. و یا انعکاس رویدادهای جهان ما قبل تاریخ که گذشت هر قرن تنها مقدار بسیار کمی به آن می‌افزاید. این مقاله، پژوهشی است دربارة «زمینه‌های دل‌تنگی در شعر قیصر امین‌پور »که به عنوان یکی از رفتارهای ناخودآگاه فرد، در شعر «قیصر امین‌پور» بررسی شده است. در بخش خاطره فردی به غم غربت و دوری از وطن به عنوان حسرت برگذشته و در بخش نوستالژی اجتماعی، تحت عنوان شاعران و خاطره جمعی به دل‌تنگی شاعر برای آرمان شهر اسلامی با ذکر شواهدی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

نوستالژی؛ غم غربت؛ شعر معاصر فارسی؛ قیصر امین پور

مراجع

الف) منابع فارسی:

1-   امین پور، قیصر: (1363)، در کوچة آفتاب، تهران: مروارید.

2-   ــــــــــــــ (1363)، تنفس صبح، تهران: مروارید.

3-   ــــــــــــــ (1365)، ظهر روز دهم، تهران: مروارید.

4-   ــــــــــــــ (1368)، مثل چشمه،مثل رود، تهران: مروارید.

5-   ــــــــــــــ (1372)، آینه های ناگهان، تهران: مروارید.

6-   ــــــــــــــ (1375)، آینه‌های ناگهان2، تهران: مروارید.

7-   ــــــــــــــ (1375)، به قول پرستو، تهران: مروارید.

8-   ــــــــــــــ (1378)، گزیدة اشعار، تهران: مروارید.

9-   ــــــــــــــ (1380)،گل ها همه آفتاب‌گردانند، تهران: مروارید.

10-   ــــــــــــــ (1380) ، دستور زبان عشق، تهران: مروارید.

11-   انوری، حسن: (1381)، فرهنگ بزرگ سخن؛ 7 جلد، تهران: سخن.

12-   اخوان ثالث، مهدی: (1369)، آخر شاه‌نامه، تهران: مروارید، چ نهم.

13-   انوشه، حسن: (1376)، فرهنگ نامة ادبی فارسی؛ ج 2، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

14-   براهنی، رضا: (1371)، طلا در مس؛ 3 جلد، تهران: ناشر نویسنده.

15- پورافکاری، نصرت اله: (1376)، فرهنگ جامع روان شناسی و روان پزشکی؛ تهران: فرهنگ معاصر، چ دوم.

16-   ترابی، ضیاءالدیّن: (1376)، سهرابی دیگر، تهران: مینا، چ دوم.

17-    دستغیب، عبدالعلی: (1373)، نگاهی به مهدی اخوان ثالث؛ تهران: مروارید.

18- دیوان ناصر خسرو، ( 1368)، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران، چ دوم.

19-   راس، آلن اٌ ( 1375)، روان شناسی شخصیت، ترجمة سیاوش جمال فر تهران: روان، چ دوم.

20-    سید حسینی، رضا: (1366)، مکتب‌های ادبی، تهران: نیل، چ سوم.

21-   سپهری، سهراب: (1374)، هشت کتاب، تهران: کتاب‌خانة طهوری، چ سیزدهم.

22-   ــــــــــــــ : (1382)، اتاق آبی، تهران: کتاب‌خانة طهوری، چ سیزدهم.

23-    شاتوبریان: (1369)، آتالا و رنه؛ ترجمة میرجلال الدّین کزّازی؛ تهران: مرکز، چ سوم.

24-    شاملو، سعید: (1375)، آسیب شناسی روانی؛ تهران: رشد، چ ششم.

25-    طاهباز، سیروس: (1380)، زندگی و شعر نیما یوشیج؛ تهران: ثالث.

26-   عماد، حجت: (1378)، به باغ همسفران، تهران: کتاب خوب.

27-    ــــــــــــــــ : (1380)، مجموعه اشعار نیما یوشیج؛ تهران: نگاه، چ پنجم.

28-   فرخزاد،فروغ: ( 1376)،دیوان اشعار،،تهران: مروارید، چاپ پنجم.

29-  فرهنگ آکسفورد (انگلیسی به انگلیسی): (1993)، A. S. Hornboy ، انگلیس: دانشگاه آکسفورد، چ چهارم.

30-   فرهنگ لاروس: (1989ـ 1987 م)، (فرانسه به فرانسه) ، 5 جلد، پاریس: بی‌تا.

31-   نفیسی، سعید: (1371)،  فرهنگ فرانسه ـ فارسی؛ 2 جلد، تهران: صفی علیشاه.

32-   مشیری، فریدون (1380)، بازتاب نفس صبح دمان، دو جلد، تهران: چشمه.

33-   یوسفی، غلامحسین: (1374)، چشمة روشن؛ تهران: علمی‌و فرهنگی، چ ششم.

34- یونگ، کارل گوستاو، (1377)، انسان و سمبل‌هایش، ترجمة محمود سلطانیه، تهران: جامی، چ چهارم.

35- ..................................(1379)، روح و زندگی، ترجمة لطیف صدقیانی، تهران: جامی.

 

 

 

 

مقالات:

1ـ ریکور، پل: (1374)، خاطره، تاریخ و فراموشی، فصل‌نامة گفتگو، شمارة 8، تابستان 82.

2ـ سه‌یر، رابرت / لووی، میشل: (1383)، رومانتیسم و تفکر اجتماعی، «ارغنون» تهران: شمارة 2، سازمان چاپ.

3- شاهنگیان، نوری سادات: (1386) نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ویژة ادبیات و زبان دورة جدید، شماره  21(پیاپی 18، بهار 86)

ب) منابع انگلیسی:

1. Archer, J., Irland, J., Amus, S.L., Broad, H., & Currid, L. (1998). Duration of Homesickness Scale. British Journal of  Psyschology, 89, 205.

2. Downs, J. (2002). Adapting to secondary and boarding school: self-concept, place identity and homesickness. Driving International Research Agerdas, James cook .

3. Fisher, S., and Hood, b. (1988). Vulnerability factors in the transition to university: Self-reported mobility history and sex differences as factors in psychological disturbance. British Journal of psychology, 79, 309.

4. Fisher, S., and Hood, b. (1987). The stress of transition to university: a longitudinal study of psychological disturbance, absent-mindedness and vulnerability to homesickness. British Journal of psychology, 78, 425.

5. Ray, yveline, memoire, oubliette, nostalgiaen thrapie: va demander a mammy,  elle te recontera, 1996, Journal-Article.

6. Vantilburg, M. A. L. (1997). The psychological context of homesickness. In M. A. L. Vantilborg & A. J. J. M. Vingerhoets (Eds.), Psychological aspects of geographical moves: homesickness and acculturation stress, 39. Tilburg. Tilburg University press.