مقایسه‌ مهارتهای حرکتی ظریف و درشت دانش‌آموزان با اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی((ADHD و عادی

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 5، دوره 1، شماره 4، اسفند 1387، صفحه 131-145   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن سپهری بناب¹؛ احمد فرخی²؛ صغری ابراهیمی ثانی³

¹مربی آموزشی دانشگاه پیام نور شبستر

²استادیار دانشگاه تهران

³دانشجوی کارشناسی ارشدتربیت بدنی دانشگاه تهران

چکیده

هدف از این تحقیق مقایسه مهارتهای حرکتی ظریف و درشت دانش­آموزان با اختلال کم­توجهی- بیش فعالی (ADHD) ^[1]  و عادی است. به همین منظور، نخست تعداد 28 دانش­آموز سر با اختلال ADHD (10-7ساله) از مدرسه خاص کودکان استثنایی  منطقه 14 آموزش و پرورش تهران به عنوان حجم گروه اول و 28 دانش­آموز همسن و هم­جنس بدون اختلال از همان منطقه جهت همسان کردن وضیعت اجتماعی و فرهنگی دو گروه به صورت تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای وابسته تحقیق حاضرمهارتهای حرکتی ظریف و درشت بودند که با مقیاس رشدی لینکلن-ازرتسکی بررسی شدند. تحلیل آماری داده­ها بوسیله آزمونهای t مستقل و من ویتنی یو نشان داد که کودکان با اختلال ADHD در مهارتهای حرکتی ظریف، مهارتهای حرکتی درشت،هماهنگی دوطرفه اندامهای فوقانی و تحتانی و دیگر خرده آزمونهای مقیاس رشدی لینکلن(0.01P<) به شکل معنی­داری نمرات پایین­تری در مقایسه با آزمودنی­های بدون اختلال داشتند.



[1] - Attention deficit hyperactivity disorder                                                                                                                   

کلیدواژه‌ها

دانش آموزان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی؛ مهارتهای حرکتی ظریف و درشت

اصل مقاله

	« علوم تربیتی» سال اول _ شماره4 _ زمستان 1387 ص ص 145- 131

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقایسه­ مهارتهای حرکتی ظریف و درشت دانش­آموزان با اختلال

کم­توجهی/ بیش­فعالی((ADHD و عادی

 

حسن سپهری بناب[1]

دکتر احمد فرخی[2]

صغری ابراهیمی ثانی[3]

 

چکیده

هدف از این تحقیق مقایسه مهارتهای حرکتی ظریف و درشت دانش­آموزان با اختلال کم­توجهی- بیش فعالی (ADHD) ^[4]  و عادی است. به همین منظور، نخست تعداد 28 دانش­آموز سر با اختلال ADHD (10-7ساله) از مدرسه خاص کودکان استثنایی  منطقه 14 آموزش و پرورش تهران به عنوان حجم گروه اول و 28 دانش­آموز همسن و هم­جنس بدون اختلال از همان منطقه جهت همسان کردن وضیعت اجتماعی و فرهنگی دو گروه به صورت تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای وابسته تحقیق حاضرمهارتهای حرکتی ظریف و درشت بودند که با مقیاس رشدی لینکلن-ازرتسکی بررسی شدند. تحلیل آماری داده­ها بوسیله آزمونهای t مستقل و من ویتنی یو نشان داد که کودکان با اختلال ADHD در مهارتهای حرکتی ظریف، مهارتهای حرکتی درشت،هماهنگی دوطرفه اندامهای فوقانی و تحتانی و دیگر خرده آزمونهای مقیاس رشدی لینکلن(0.01P<) به شکل معنی­داری نمرات پایین­تری در مقایسه با آزمودنی­های بدون اختلال داشتند.

 

واژه‌های کلیدی:

دانش آموزان با اختلال کم­توجهی بیش­فعالی، مهارتهای حرکتی ظریف و درشت

 

مقدمه

سنجش مهارتهای حرکتی به لحاظ نقش مهمی که در زندگی انسان داشته، مورد علاقه بسیاری از محققان بوده است. پرداختن به این موضوع از دو بعد حائز اهمیت است: یکی نقش مهارتهای حرکتی دریادگیری، موفقیت تحصیلی،­­ کفایت اقتصادی و اجتماعی فرد و دوم ارتباطی که مهارتهای حرکتی با سایر جنبه­های شخصیت از قبیل خودپنداره، رفتار اجتماعی و هیجانی دارد. از طرفی بسیاری از مطالعات تایید کرده اند که یادگیری مشاغل مختلف نیازمند کسب حدودی از مهارتهای حرکتی است و مهارت در شغل نیز به کفایت اجتماعی و اقتصادی فرد کمک می کند.

بطور کلی در طبقه بندی مهارتهای حرکتی انسان از لحاظ گروههای عضلانی درگیر، مهارتهای حرکتی در دو دسته مهارتهای درشت و ظریف طبقهجبندی       می شوند که رشد مهارتهای حرکتی درشت برای بهبود عزت نفس و مهارتهای حرکتی ظریف برای بسیاری از کارهای روزمره مثل لباس پوشیدن، شانه کردن و نوشتن می­توانند مهم باشند. در دوران کودکی این مهارتها فرصتی مناسب برای برقرای ارتباط با دیگران و همکاری با آنان فراهم می­کنند و نیز ثابت شده است که بین مقبولیت اجتماعی مثبت و توانمندی­های حرکتی، بخصوص در پسران ارتباط مستقیمی وجود دارد. کودکان و نوجوانان دارای مشکلات حرکتی، در اجرای مهارتهای حرکتی درشت با مشکل مواجه­اند که به عدم شرکت آنها در ورزش، از دست دادن آمادگی جسمانی و کناره گیری از اجتماع و کاهش عزت نفس منتج می­گردد.

اختلال نارسائی توجه/ بیش­فعالی به گروهی از اختلال­های زیستی- عصبی گفته می­شود که در تنظیم سطح فعالیت(بیش­فعالی)، بازداری رفتار (تکانشی) و دامنه توجه فرد ایجاد اختلال می­کنند(1). این اختلال یکی از اولین یا دومین اختلال فراوان دوران کودکی و نوجوانی است که با تنوع مختلف و شیوع سه تا ده درصدی کودکان سنین دبستانی است که از شدت اختلال در سنین بالاتر از 10سال کاسته می شود این اختلال در پسران سه تا نه  برابر بیش از دختران گزارش شده است.

از زمینه­های مورد توجه در کودکان ADHD جنبه­های جسمانی و حرکتی است که مورد توجه و مطالعه متخصصان تربیت بدنی، پزشکان و مراکز توانبخشی قرار گرقته است. ِِتسنگ و ِهندرسون^[5]  بر این باورند که با توجه به این که اکثر کارهای روزمره نیاز به توجه پایا و بازداری تکانه دارند، بنابراین کودکان با اختلال ADHD ممکن است در این اعمال مشکل داشته باشند.

مطالعات چندی که به بررسی عملکرد حرکتی و فرآیندهای حرکتی کودکان بیش­فعال/کم­توجه پرداخته­اند، به ضعف تعادل و هماهنگی کودکان ADHD  (وَد^[6] 1976، راسموسن و همکاران^[7] 1983)، ضعف مهارتهای حرکتی درشت(راسموسن و همکاران،1983، ِتسنگ و همکاران،2004)، ضعف مهارتهای حرکتی ظریف (ویتمن و همکاران^[8] 1996، کاراتکین و همکاران^[9] ،2003، ِتسنگ و همکاران، 2004، مایر و ساگولدن^[10]،2006) و ضعف شاخص­های آمادگی جسمانی(هاروی و رید^[11]، 1997) اشاره کرده­اند. لوک و تریپ^[12] به عدم وجود تفاوت معنی­دار کودکان ADHD و عادی در مهارت گرفتن توپ، ضربه زدن به توپ با پا اشاره کرده اند، در حالی که هو و همکاران^[13] به ضعف­ کودکان ADHD در گرفتن توپ در مقایسه با کودکان عادی اشاره کرده اند. دویل و همکاران^[14] نیز نشان دادند که بیشتر آزمودنی­هایADHD، مهارتهای حرکتی بهتر از نرم داشتند و بر خلاف نتایج دویل و همکاران، بایر^[15] نشان داد که آزمونی­های ADHD  در هماهنگی دوطرفه، قدرت، هماهنگی بینایی- حرکتی، سرعت و چابکی اندام فوقانی ضعیف­تر بودند. مایر و ساگولدن به ضعف مهارتهای حرکتی ظریف، چالاکی دست و هماهنگی چشم و دست کودکان ADHD و عدم وجود تفاوت در سرعت حرکتی دستها در بین دو گروه اشاره کردند. این پژوهش­ها نشان می­دهند کودکان ADHD نیاز بیشتری به فعالیتهای ادراکی- حرکتی دارند و در یادگیری و اجرای بسیاری از مهارتهای حرکتی پایه با مشکل مواجه هستند و از نظر سطح اجرا در مقایسه با کودکان طبیعی و عادی به نوعی کم­توان حرکتی نیز هستند.

این کودکان ممکن است با داشتن سطح آمادگی پائین، در معرض خطر بیماری­های حرکتی، قلب و عروق، فشار خون بالا و سطح کلسترول بالا باشند و ضعف عملکرد حرکتی و آمادگی جسمانی در پی نداشتن تلاش و تمرین مداوم باعث پائین آمدن سطح عزت نفس و آن نیز سبب کاهش مشارکت ­شود، کمبود مشارکت نیز ضعف عملکرد حرکتی و آمادگی جسمانی را بدنبال خواهد داشت (16).  فقدان یا کاهش مهارت و در نتیجه کاهش مستمر توانائی­های حرکتی و مهارتی و تحصیلی کودکان ADHD موجب فاصله هر چه بیشتر آنان از هم سن ­و ­سالان خود و در نتیجه موجب عقب افتادگی آنان در زمینه مهارتهای شناختی و آموزشی و سازگاری از همسالان خود خواهند بود.

با توجه به تاثیر زیاد مشکلات جسمی و حرکتی بر جنبه­های مختلف زندگی فرد مثل فعالیتها­ی روزانه، پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی و عاطفی و نظر به این که معلمان و مربیان ورزش و تربیت بدنی مدارس بهترین شرایط را برای شناسایی و اجرای برنامه­های مناسب جهت پیشگیری و درمان این اختلالات دارند(2)، و محدودیت مطالعه بر مهارتهای حرکتی این کودکان در ایران، آگاهی و مشخص کردن بیشتر وضعیت و مشکلات حرکتی کودکان بیش­فعال­/­کم­توجه جهت ارائه راهبردها و تدابیر مناسب آموزشی و اجرایی و تخصیص بودجه لازم برای این کار،  ضرورت می یابد.

 

روش شناسی تحقیق

 روش تحقیق حاضر میدانی- علّی مقایسه­ای است که بدون دستکاری متغیر مستقل، مهارتهای حرکتی دانش­آموزان ADHD و عادی(10-7 ساله) مقایسه شده است.

جامعه آماری طرح شامل دو گروه بودند: گروه اول دانش­آموزان با اختلال نارسائی نقص توجهی- فزون­جنبشی، که با توجه به اهداف تحقیق و محدودیت دسترسی به این دانش­آموزان که تنها در یک مدرسه خاص کودکان استثنایی با اختلال رفتاری در منطقه 14 استان تهران، به تعداد 36 نفر در آن تحصیل          می­کردند، به عنوان جامعه آماری اول این پژوهش انتخاب شدند. حجم نمونه گروه اول نیز برابر با  حجم جامعه و به تعداد 36 نفر بودند که 8 نفر از آنها به علت داشتن اختلالهای دیگر و عدم همکاریشان کنار گذاشته شدند. در تلاش برای همسان کردن وضعیت فرهنگی و اجتماعی و مطابق با گروه ADHD، دانش­آموزان مقطع ابتدایی منطقه 14 آموزش و پرورش که به تعداد 24000 نفر در 85 مدرسه مقطع ابتدایی بودند به عنوان جامعه گروه دوم و از این منطقه 8 مدرسه بصورت خوشه­ای انتخاب و از بین دانش­آموان مدارس مورد نظر 28 نفر مطابق با گروه سنی نمونه اول(10-7 سال) بصورت کاملاً تصادفی انتخاب و گروه آزمودنی­های عادی را تشکیل دادند.

برای سنجش مهارتهای حرکتی از مقیاس رشد حرکتی لینکلن اوزرتسکی که با  36 گزاره دربرگیرنده گستره وسیعی از مهارتهای حرکتی است و برای کودکان سنین 14-6 ساله کاربرد دارد،استفاده شد. همچنین پرسشنامه­ای جهت ثبت ویژگی­های جمعیت­شناختی دانش­آموزان از روی پرونده آنها و نظر مشاور مدرسه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. داده­ها پس از جمع­آوری، کدگذاری شده و کلیه اطلاعات با کمک نرم افزارهایEXEL و SPSS 11 تجزیه و تحلیل شد. در راستای اهداف پژوهش از جداول توزیع فراوانی، نمودارهای میله­ای، شاخص­های مرکزی و پراکندگی و نیز برای تعیین اختلاف میانگین­ها در متغیرهایی که توزیع نرمال داشتند، (مطابق آزمون کولموگروف اسمیرنوف) با فرض بر برابری واریانس­ها، از آزمونt  مستقل (t-Test) و برای متغیرهای که توزیع آنها برتوزیع نرمال منطبق نبود، (هماهنگی دو­طرفه اندامهای فوقانی و تحتانی، مهارت حرکتی درشت و چابکی) از آزمون یو من ویتنی استفاده شده است.

نتایج و یافته های تحقیق

تحلیل داده ها نشان داد که دانش آموزان با اختلالات توجه و فزون کنشی (ADHD)در زمینه مهارتهای حرکتی ظریف(0.01P<)، در مهارتهای حرکتی درشت (0.01P<)، در مهارتهای حرکتی کلی، مهارتهای تعادل با چشم باز، هماهنگی دوسویه، مهارتهای تعادل با چشم باز و بسته، هماهنگی چشم و دست، دقت حرکتی دستها با، مهارت شناسایی انگشتان، سرعت و دقت مهارتهای ترسیمی، سرعت حرکتی دوسویه دستها، سرعت حرکتی یک سویه دستها، چابکی دستها، شمای بدنی، هماهنگی دو سویه اندامهای فوقانی و تحتانی و تعادل کلی به طور معنی داری (0.01P<) ضعیف تر از دانش آموزان عادی بودند)جدول (1) و شکل شماره (1)(.

 

جدول 1- شاخص های آماری مقایسه مهارتهای حرکتی دو گروه کودکان عادی و ADHD

شاخصهای آماری گروهها   متغیرهای وابسته	دانش آموزانADHD	دانش آموزان عادی	سطح معنیداری
	میانگین± انحرافمعیار	میانگین±انحرافمعیار
مهارتهای حرکتی درشت	18.71±6.44	30.96±7.36	0.00
مهارتهای حرکتی ظریف	3.46±2.09	5.21±1.31	0.01
مهارتهای حرکتی کلی	55.32±18.88	100.32±23.63	0.00
تعادل با چشم باز	7.46±4.18	13.25±4.16	0.00
تعادل با چشم بسته	4.32±3.38	9.75±3.76	0.00
هماهنگی دوطرفه	19.18±7.29	31.3±8.2	0.00
هماهنگی چشم و دست	19.96±7.36	32.21±8.33	0.00
دقت حرکتی دستها	6.82±3.64	12.7±5.35	0.00
شناسائی انگشتان دستها	3.21±2.6	5.54±3.12	0.004
سرعت و دقت مهارتهای ترسیمی	4.25±1.71	8.07±2.15	0.00
سرعت حرکتی دستها دوطرفه	1.5±1.85	3.71±1.51	0.00
سرعت حرکتی دستها یک­طرفه	5.43±3.21	13.18±3.64	0.00
چابکی	5.46±3.46	8.89±1.8	0.00
شمای بدنی	7.29±3.71	11.32±3.45	0.00
هماهنگی دو سویه اندامهای فوقانی و تحتانی	5.89±3.1	7.93±1.46	0.008
تعادل کلی	11.79±6.31	23±7.18	0.00

 

شکل شماره (1) - شاخص های آماری مقایسه مهارتهای حرکتی کودکان عادی و ADHD

 

بحث و نتیجه گیری

بررسی یافته­های این تحقیق نشان می­دهند که در مهارت های حرکتی ظریف و درشت بین دو گروه اختلاف معنی­داری وجود دارد و دانش­آموزان ADHD بطور متوسط ضعیف­تر از دانش­آموزان عادی می باشند.

در همین ارتباط، نتایج تحقیق حاضر با یافته­های تسنگ و همکاران(2004)       (ضعف مهارت های حرکتی ظریف و درشت نسبت به گروه کنترل)، همچنین با یافته­های استوارد و همکاران(1966) هم جهت می باشد، در حالی که با یافته­های دویل و همکاران(1995) (بالای نرم بودن 82% آزمودنی ها در مهارتهای درشت) مغایرت دارد. در بیان علت مغایرت می توان گفت که دویل و همکاران از فرم کوتاه آزمون مهارتی برونیکز-اوزرتسکی و فرم گزارش والدین از مهارتهای حرکتی کودکان خود استفاده کردند و فرم کوتاه با وجود مفید بودن به اندازه فرم بلند به جزئیات نپرداخته و نیز گزارش والدین و مربیان بر پایه خاطرات و اطلاعات مبتنی بر حافظه بوده و ممکن است با واقعیت منطبق نبوده و یا بوسیله عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اهمیت و ارزش و مشارکت اعضاء خانواده در فعالیت جسمانی تحت تاثیر قرار گرفته باشند.

یکی دیگر از یافته­های تحقیق حاضر وجود تفاوت معنی­دار در مهارت­های حرکتی کلی بین دو گروه بود، بطوری که دانش­آموزان ADHD ضعیف­تر از گروه عادی بودند. نتایج این پژوهش با یافته­های هوراک و شام­وی(1988)؛ میررا و همکاران(1995)؛ پیک،پیچر و هاروی(2004) همسان است و دلیل آن را می توان  با استناد به نظریه یکپارچگی حسی توجیه نمود. بسیاری از این کودکان (ADHD) به علت داشتن اشکالات یکپارچگی حسی در رشد و بلوغ سیستم­های عصبی دچار تأخیر شده­اند، بنابراین وجود ضعف­های حرکتی ادراکی و یادگیری و تحصیلی در این کودکان دور از انتظار نیست.

همچنین تحقیق حاضر نشان داد که دانش­آموزان ADHD در مهارت های تعادل با چشم باز، تعادل با چشم بسته، هماهنگی دو سویه اندامهای فوقانی و تحتانی، چالاکی، شناسایی انگشتان، شمای بدنی، سرعت و دقت مهارت های ترسیمی و سرعت حرکتی یکطرفه و دو طرفه دستها ضعیف­تر از گروه عادی بودند. نتایج حاصل با یافته های فیلر^[16] و همکاران(2008)(ضعف هماهنگی کودکان ADHD)، مایر و ساگولدن (2006)(ضعف در مهارتهای ظریف، چالاکی دستی،هماهنگی چشم و دست)، اسچومیکر^[17] و همکاران(2005)(ضعف مهارتهای ترسیمی و هماهنگی حرکتی)، هاروی و رید­(1997) (ضعف کودکانADHD در مهارت­های جابجایی و کنترل اشیاء)، وبا  بخشی از نتایج بایر(1999) که به ضعف کودکان فزون­جنبش در هماهنگی دوطرفه، هماهنگی بینایی-حرکتی، سرعت و چابکی اندام فوقانی نسبت به گروه کودکان اختلال یادگیری اشاره داشتند، همخوانی داشته، ولی با بخش دیگر نتایج بایر که در تعادل، هماهنگی اندام فوقانی و سرعت پاسخ تفاوت معنی­داری بین آنها مشاهده نشده، مغایرت دارد. در بیان علت تفاوت آن می­توان اشاره کرد که در تحقیق بایر مهارت های حرکتی کودکان فزون­ کنش با کودکان مبتلا به اختلال یادگیری مقایسه شده اند نه با گروه کودکان عادی، احتمالاً در صورتی که از گروه کنترل کودکان عادی هم استفاده می­شد، در تعادل، هماهنگی اندام فوقانی و سرعت پاسخ هم تفاوت معنی­داری مشاهده می­شد. در گروه مورد مطالعه اسچومیکر همزمانی اختلال هماهنگی رشدی با اختلال ADHD  به نقص هماهنگی حرکتی منجر شده آن نیز سبب ضعف مهارتهای ترسیمی شده است .

همچنین یافته­های تحقیق حاضر با نتایج تحقیق هو و همکاران(1996)، (ضعف دریافت توپ در کودکان ADHD نسبت به کودکان عادی) همسان و با نتایج مطالعه لوک و تریپ(1997)( عدوم وجود تفاوت معنی­دار در مقایسه اجرای دو گروه )، مغایرت دارد. در بیان علت آن گرهارت^[18] (1973) اشاره می­کند که کودکان فزون­ جنبش در تعیین رابطه میان شکل و زمینه دچار مشکل بوده و قادر به تشخیص اشیاء متحرک در زمین بازی، هماهنگی و گرفتن اشیاء در فضا نخواهند بود. گاردنر و برومن^[19] (1979) نیز اشاره کردند که ضعف عملکرد کودکان ADHD در آزمونهای حرکتی ناشی از عدم توجه آنها به علائم حس عمقی است.

چان و همکاران^[20] (1995) (ضعف گروه ADHD در مهارت های ترسیمی)  معتقد بودند که کودکان مبتلا به ADHD در توجه به جزئیات و دقت حرکتی مشکلات بسیاری دارند و تمایل دارند اشکال را بزرگتر از اندازه خود ترسیم کنند. فرض آنها بر این بود که این مشکلات مربوط به  عملکرد اجرائی^[21] معیوب آنها می­باشد. در حالی که مایر و ساگلدون اشاره کردند که با افزایش نیاز به هماهنگی و پیچیدگی مهارت، کودکان با نیازهای شناختی  و توجهی بیشتری مواجه می شوند عملکرد کودکان ADHD دچار آسیب می شوند ولی در مهارت سرعت حرکتی دستها در صورتی که اختلال ADHD با اختلال دیگری همراه نباشد، بین دو گروه تفاوتی بوجود نمی آید(17). در توجیه یافته­های این تحقیق از دیدگاه نظریه یکپارچگی حسی، شکل­گیری واکنشهای تعادلی، برنامه­ریزی حرکتی و هماهنگی دوطرفه، شمای بدنی، شکل­گیری شناسایی انگشتان و انجام حرکاتی که مستلزم مقابله انگشتان و حرکت انفرادی تک­تک انگشتان است، تابع یکپارچگی مناسب حواس دهلیزی، عمقی و بینایی می­باشند. اختلالات یکپارچگی حسی منجر به اشکالات عمده­ای در هماهنگی حرکتی ظریف، ادراک بینایی-فضایی، هماهنگی چشم و دست و سرعت و دقت حرکتی دستها، می شوند. بعلاوه حرکات ظریف هم نیازمند کنترل وضعیتی، مهارت­های حرکتی درشت و ثبات کافی مفاصل اندام فوقانی می­باشد که می­توانند از اختلالات یکپارچگی حسی و اختلال مهارت های دستی آسیب ببینند.

مطابق نظریه سازوکار برانگیختگی نیز این کودکان احتمالاً به خاطر داشتن سطوح انگیختگی خیلی بالا، به محرکها و نشانه­های اصلی مربوط به اجرا توجه و دقت نمی­کنند، و در باریکی ادراکی شدید قرار می­گیرند (نظریه بهره­برداری از نشانه­ها، ایستربروک1952). یا اینکه با پایین بودن سطح برانگیختگی، به دامنه گسترده­ای از نشانه­ها دسترسی دارند، که تعداد محدودی از آنها به اجرای موثر تکلیف مربوط می­شوند و یک بیش­بار بر سیستم پردازشی فرد تحمیل می­کنند و در هر دو حالت اجرا و عملکرد فرد آسیب می­بیند.

کودکان بیش­فعال/ کم­توجه بواسطه نارسایی حافظه فعال، به کنترل بیرونی و آنی نیاز داشته و نمی­توانند اطلاعات را برای طراحی و پیش­بینی در ذهن خود نگه دارند به همین خاطر در انجام تکالیف عبور از ماز، هماهنگی چشم و دست و هماهنگی اندامهای فوقانی و تحتانی، که وابسته به زمان هستند، با مشکل روبرو می­شوند.

مطابق مدل پیشنهادی کانمن از منابع مرکزی توجه، محدوده و ظرفیت توجه فرد متناسب با سطح برانگیختگی، تغییر می­یابد و برانگیختگی بالا و پایین، ظرفیت قابل استفاده توجه فرد را خارج از دامنه بهینه قرار می­دهد. کودکان بیش­فعال/کم­توجه در انواع توجه(انتخابی، پایدار و ظرفیت آن) مشکل دارند و ممکن است این محدودیت ظرفیت توجه آنها از سطح برانگیختگی بالا و جلب توجه آنها به محرک­های بیشتر در یک لحظه ناشی شده و باعث شود که آنها در پیداکردن محرک، کنترل آن و پاسخ به آن مشکل پیدا کنند. و نیز مطابق نظریه یو وارونه، تصمیم­گیری و اجرای مهارت های حرکتی(ظریف و درشت) به سطوح متفاوتی از برانگیختگی نیاز دارند(3) و سطوح بالا و پایین انگیختگی کودکان بیش­فعال/کم­توجه، احتمالاً در فرآیندهای پردازش اطلاعات و ظرفیت توجهی وی ایجاد محدودیت و تداخل کرده و عملکرد وی را پایین می­آورد.

با در نظر گرفتن اینکه اخیراً از فعالیت های جسمانی با مکانیسم های مشابه عمل داروهای محرک به عنوان وسیله ای جهت افزایش توجه و پیشرفت تحصیلی و کاهش کج رفتاری در کنار کاهش هزینه و عوارض دارویی استفاده شده است به مربیان ورزشی و مشاوران مدارس پیشنهاد می شود که برای رفع مشکلات حرکتی کودکان ADHD  برنامه ریزی کنند.

 

 

 

 

 

منابع و مآخذ:

-   ارجمندی، زهرا (1383)،"اختلال نارسائی توجه همراه با بیش­فعالی، پرسش و پاسخ" تعلیم و تربیت استثنائی، شماره 34 صص 26-32.

-   آرنهایم، دانیل دی، سینکلرویلیامزای (1375)،"حرکت درمانی، برنامه­ریزی ترمیمی برای کودکان مبتلا به خام حرکتی" ترجمه حمید علیزاده، انتشارات رشد، تهران،   ص 42.

-   اشمیت، ریچارد-ای (1382)، " یادگیری حرکتی و اجرا از اصول  تا تمرین ". ترجمه مهدی نمازی­زاده، محمد کاظم واعظ موسوی. انتشارات سمت،تهران، ص197.

-   افروز، غلامعلی (1372)، " کم­توجهی و بیش فعالی در کودکان" تعلیم و تربیت استثنائی صص: 16-9.

-   تقوی، سید سعید (1380)،" مقایسه مهارتهای حرکتی دانش­آموزان عادی و نارسا خوان پایه های اول، دوم و سوم ابتدائی شهر تهران با استفاده از مقیاس رشد حرکتی لینکلن اوزرتسکی". پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

-   علیزاده، حمید (1383)، "اختلال نارسائی توجه/ فزون­جنبشی ویژگی­ها، ارزیابی و درمان" انتشارات رشد، تهران، صص: 67-47.

-   فاولر، مری (1382)، " راهکارهای اساسی در کمک به کودکان با  اختلال نارسائی توجه فزون جنبشی" ترجمه منصوره قربان روچی، تعلیم و تربیت استثنائی، شماره20،21 .صص 10-13.

-   مگیل، ریچارد-ای (1380)، "یادگیری حرکتی: مفاهیم و کابردها " ترجمه محمد کاظم واعظ موسوی، معصومه شجاعی، انتشارات حنا نه.

 

-  Azrin، N& Ehle,C & Bbeaumont,A.(2006), physical exercise as a reinforcer to promote calmness of an ADHD child .behavior modification .30(5).pp:564-570

-  Barkley, R.A. (1997b). ADHD and the nature of self-control". New York: Guilford, Child psychopathology,(pp:63-112).

-  Boileau, R. A,. Ballard, J. E,. Sprague, R. L. (1977), Effects of Methylphenidate on cardio respiratory responses in hyperactive children. Research Quarterly, 47, 590-596.

-  Cratty,B,j. (1975)"Remedial motor activity for children". LEA & FEBIGER, Philadelphia.pp: 253-283.

-  Ferguson, H. B., & Pappas, B.A. (1979), Evaluation of psycholophysiological, petrochemical, and animal models of hyperactivity. In R. L. Trites (Ed), Hyperactivity in children (PP. 61-92). Baltimore: university Park press.

-  Fliers,E & kammelse ,N& et al.(2008),"motor coordination problems in children and adolescents with ADHD rated by parents and teachers:effects of age and gender" neural transmiter.115(2).pp:211-220

-  Harvey, J. W., & Reid, G. (2003), Attention- Deficit/Hyperactivity disorder: A Review of research on movement skill performance and physical fitness. Adapted Activity Quarterly, 20, 1-25.

-  Hefley, R.D., & Gorman, D.R. (1986), Psychomotor performance of medicated and nonmedicated hyperactive emotionally handicapped and normal children. American corrective journal, 40, 85-90.

-  -Meyer, A & Sagvolden, T.(2006), "Fine motor skills in South African children with symptoms of ADHD: influence of subtype, gender, age, and hand dominance" Behavioral and Brain Functions 2006, 2:33

-  Miyahara, M,. Mobs, I,. Doh-Tepper, G. (2001), Severity of hyperactivity and the co morbidity of hyperactivity with clumsiness in three sample sources, school, support and hospital. Child care, health and development, 27, 213-244.

-  Miyahara ,M & Piek ,J & barrett ,N.(2006),"accuracy of drawing in a dual-task and resistance to distraction study" human movement science.25(1).pp:100-109

-  schoemaker,M & ketelear ,C & et al .(2005),"deficits in motor control processes in production of graphic movements of children with ADHD" developmental medicine & child neurology.47(6).pp:390-395

-  Shum way – Cook, A., Woolacott, M. (1987),"Motor Control: Theory and Practical Applications". Williams & Wilkins. U.S.A. PP.3-23.

-  Stewart, M. A., Pitts, F.N, Criag, A.G,. & Deiruf, W. (1966). The hyperactive child syndrome. American Journal of Orthopschiatry, 36, 861- 867. 

-  Szatmari, P., Offord, D.R., & Boyle, M. H. (1989), Correlates, associated impairments and patterns of service utilization of children with attention deficit disorder. Journal of psychology and psychiatry, 30, 205- 217.

-  Teseng, H, M.,& Henderson,A,…(2004),"Relationship between motor proficiency, attention , impulse and activity in children with ADHD". Developmental medicine & child Neurology,46:381-388.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

1- مربی آموزشی دانشگاه پیام نور شبستر ([e-mail])

2- استادیار دانشگاه تهران

3- دانشجوی کارشناسی ارشدتربیت بدنی  دانشگاه تهران

[4] - Attention deficit hyperactivity disorder                                                                                                                   

[5] -Teseng & henderson

[6] -Wad, M, G

[7]- Rasmussen & etal

[8] -Whitmant, clark, & etal

[9] -Karatatekin & etal

[10] -Meyer & sagvolden

[11] -Harvay & Reid

[12] -Luk & Tripp

[13] -Ho etal

[14] -Doyll etal

[15] -Bayer

[16] - Fliers، E& et al.

[17] - Schoemaker، M& et al.

[18] -Gearheart

[19] - Gardner & Broman

[20] - Chan et al

[21] - Executive Function

مراجع

-   ارجمندی، زهرا (1383)،"اختلال نارسائی توجه همراه با بیش­فعالی، پرسش و پاسخ" تعلیم و تربیت استثنائی، شماره 34 صص 26-32.

-   آرنهایم، دانیل دی، سینکلرویلیامزای (1375)،"حرکت درمانی، برنامه­ریزی ترمیمی برای کودکان مبتلا به خام حرکتی" ترجمه حمید علیزاده، انتشارات رشد، تهران،   ص 42.

-   اشمیت، ریچارد-ای (1382)، " یادگیری حرکتی و اجرا از اصول  تا تمرین ". ترجمه مهدی نمازی­زاده، محمد کاظم واعظ موسوی. انتشارات سمت،تهران، ص197.

-   افروز، غلامعلی (1372)، " کم­توجهی و بیش فعالی در کودکان" تعلیم و تربیت استثنائی صص: 16-9.

-   تقوی، سید سعید (1380)،" مقایسه مهارتهای حرکتی دانش­آموزان عادی و نارسا خوان پایه های اول، دوم و سوم ابتدائی شهر تهران با استفاده از مقیاس رشد حرکتی لینکلن اوزرتسکی". پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

-   علیزاده، حمید (1383)، "اختلال نارسائی توجه/ فزون­جنبشی ویژگی­ها، ارزیابی و درمان" انتشارات رشد، تهران، صص: 67-47.

-   فاولر، مری (1382)، " راهکارهای اساسی در کمک به کودکان با  اختلال نارسائی توجه فزون جنبشی" ترجمه منصوره قربان روچی، تعلیم و تربیت استثنائی، شماره20،21 .صص 10-13.

-   مگیل، ریچارد-ای (1380)، "یادگیری حرکتی: مفاهیم و کابردها " ترجمه محمد کاظم واعظ موسوی، معصومه شجاعی، انتشارات حنا نه.

 

-  Azrin، N& Ehle,C & Bbeaumont,A.(2006), physical exercise as a reinforcer to promote calmness of an ADHD child .behavior modification .30(5).pp:564-570

-  Barkley, R.A. (1997b). ADHD and the nature of self-control". New York: Guilford, Child psychopathology,(pp:63-112).

-  Boileau, R. A,. Ballard, J. E,. Sprague, R. L. (1977), Effects of Methylphenidate on cardio respiratory responses in hyperactive children. Research Quarterly, 47, 590-596.

-  Cratty,B,j. (1975)"Remedial motor activity for children". LEA & FEBIGER, Philadelphia.pp: 253-283.

-  Ferguson, H. B., & Pappas, B.A. (1979), Evaluation of psycholophysiological, petrochemical, and animal models of hyperactivity. In R. L. Trites (Ed), Hyperactivity in children (PP. 61-92). Baltimore: university Park press.

-  Fliers,E & kammelse ,N& et al.(2008),"motor coordination problems in children and adolescents with ADHD rated by parents and teachers:effects of age and gender" neural transmiter.115(2).pp:211-220

-  Harvey, J. W., & Reid, G. (2003), Attention- Deficit/Hyperactivity disorder: A Review of research on movement skill performance and physical fitness. Adapted Activity Quarterly, 20, 1-25.

-  Hefley, R.D., & Gorman, D.R. (1986), Psychomotor performance of medicated and nonmedicated hyperactive emotionally handicapped and normal children. American corrective journal, 40, 85-90.

-  -Meyer, A & Sagvolden, T.(2006), "Fine motor skills in South African children with symptoms of ADHD: influence of subtype, gender, age, and hand dominance" Behavioral and Brain Functions 2006, 2:33

-  Miyahara, M,. Mobs, I,. Doh-Tepper, G. (2001), Severity of hyperactivity and the co morbidity of hyperactivity with clumsiness in three sample sources, school, support and hospital. Child care, health and development, 27, 213-244.

-  Miyahara ,M & Piek ,J & barrett ,N.(2006),"accuracy of drawing in a dual-task and resistance to distraction study" human movement science.25(1).pp:100-109

-  schoemaker,M & ketelear ,C & et al .(2005),"deficits in motor control processes in production of graphic movements of children with ADHD" developmental medicine & child neurology.47(6).pp:390-395

-  Shum way – Cook, A., Woolacott, M. (1987),"Motor Control: Theory and Practical Applications". Williams & Wilkins. U.S.A. PP.3-23.

-  Stewart, M. A., Pitts, F.N, Criag, A.G,. & Deiruf, W. (1966). The hyperactive child syndrome. American Journal of Orthopschiatry, 36, 861- 867. 

-  Szatmari, P., Offord, D.R., & Boyle, M. H. (1989), Correlates, associated impairments and patterns of service utilization of children with attention deficit disorder. Journal of psychology and psychiatry, 30, 205- 217.

-  Teseng, H, M.,& Henderson,A,…(2004),"Relationship between motor proficiency, attention , impulse and activity in children with ADHD". Developmental medicine & child Neurology,46:381-388.