ارزیابی عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی ( (EFQM درسال 1386

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 7، دوره 1، شماره 4، اسفند 1387، صفحه 157-185   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صادق ملکی آوارسین¹؛ علیرضا رنجبری²

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

²کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی

چکیده

پژوهش حاضر باهدف کلی، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی را بر مبنای مدل تعالی سازمانی ( (EFQM (الگوی تعالی بنیاد مدیریت کیفیت اروپا) درسال 1386 مورد ارزیابی قرار داده است .این تحقیق  با استفاده از روش تحقیق توصیفی پیمایشی انجام گرفته است. حجم نمونه مورد مطالعه از بین 76 نفر جامعه با استفاده فرمول کوکران به تعداد 38 نفر انتخاب گردید. ابزار تحقیق این پروژه که بوسیله پرسشنامه پیشرفته متغیرها را اندازه گیری می کند شامل 9 معیار و32 زیرمعیار که هر زیر معیار دارای نکات راهنما ومصادیق عینی است که براساس ویژگی های آموزش وپرورش تنظیم شده و سئوالات زیر معیارها  بوسیله منطق رادار در مجموع 264 سئوال جزئی را شامل میشود در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و پس از یک دوره دو روزه و توجیه کارکنان در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و ارزیابی عملکرد سازمان به شیوه خود ارزیابی توسط خود کارکنان سازمان  انجام پذیرفت. برای روایی پرسشنامه از نظر اساتید و متخصصان استفاده شده است و برای پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرانباخ استفاده گردید که مقدار آن 96 / 0  بدست آمد. دراین پژوهش نه سوال مطرح شده بود که امتیاز عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی ((EFQM برابر 468 از 1000 امتیاز بدست آمد و ریز امتیاز سازمان در 9 معیار: معیار رهبری47 درصد، معیار خط‌مشی و راهبرد44 درصد، معیار کارکنان47 درصد، معیار شراکت‌ها و منابع46 درصد، معیار فرایندها 44 درصد، معیار نتایج مشتری54 درصد، معیار نتایج کارکنان45 درصد، معیار نتایج جامعه51 درصد، معیار نتایج کلیدی عملکرد 47 درصد بدست آمد. 

کلیدواژه‌ها

ارزیابی عملکرد؛ مدل تعالی سازمانی؛ بنیاد مدیریت کیفیت اروپا؛ معیارهای نه گانه؛ منطق رادار

اصل مقاله

	« علوم تربیتی» سال اول _ شماره4 –  زمستان 1387 ص ص 185- 157

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ارزیابی عملکرد سازمان  آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی

 بر مبنای مدل تعالی سازمانی ((EFQM درسال 1386

 

دکتر صادق ملکی آوارسین ^[1]

علیرضا رنجبری ^[2] 

 

چکیده

پژوهش حاضر باهدف کلی، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی را بر مبنای مدل تعالی سازمانی ( (EFQM (الگوی تعالی بنیاد مدیریت کیفیت اروپا) درسال 1386 مورد ارزیابی قرار داده است .این تحقیق  با استفاده از روش تحقیق توصیفی پیمایشی انجام گرفته است. حجم نمونه مورد مطالعه از بین 76 نفر جامعه با استفاده فرمول کوکران به تعداد 38 نفر انتخاب گردید. ابزار تحقیق این پروژه که بوسیله پرسشنامه پیشرفته متغیرها را اندازه گیری می کند شامل 9 معیار و32 زیرمعیار که هر زیر معیار دارای نکات راهنما ومصادیق عینی است که براساس ویژگی های آموزش وپرورش تنظیم شده و سئوالات زیر معیارها  بوسیله منطق رادار در مجموع 264 سئوال جزئی را شامل میشود در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و پس از یک دوره دو روزه و توجیه کارکنان در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و ارزیابی عملکرد سازمان به شیوه خود ارزیابی توسط خود کارکنان سازمان  انجام پذیرفت. برای روایی پرسشنامه از نظر اساتید و متخصصان استفاده شده است و برای پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرانباخ استفاده گردید که مقدار آن 96 / 0  بدست آمد. دراین پژوهش نه سوال مطرح شده بود که امتیاز عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی ((EFQM برابر 468 از 1000 امتیاز بدست آمد و ریز امتیاز سازمان در 9 معیار: معیار رهبری47 درصد، معیار خط‌مشی و راهبرد44 درصد، معیار کارکنان47 درصد، معیار شراکت‌ها و منابع46 درصد، معیار فرایندها 44 درصد، معیار نتایج مشتری54 درصد، معیار نتایج کارکنان45 درصد، معیار نتایج جامعه51 درصد، معیار نتایج کلیدی عملکرد 47 درصد بدست آمد.

واژه‌هایکلیدی:ارزیابی عملکرد، مدل تعالی سازمانی، بنیاد مدیریت کیفیت اروپا، معیارهای نه گانه، منطق رادار

 

مقدمه

با نگاه عمیق در کائنات هستی می توان دریافت که ارزیابی در بطن آن قرار دارد و ناظم توانمند نظم موزون جهان خلقت را بوسیله حلقه های  بازخورد کاملا حساب شده با نگرش سیستمی و نظامند پدیدار ساخته و نظام ارزیابی از مهمترین این حلقه های بازخورد است هر چند ممکن است آدمی به علت نقص دانش و اطلاعات، قادر به تبیین و تحلیل آن نباشد ولی ثبات، پایداری یک سیستم به وجود نظام ارزیابی آن وابسته است.

در طراحی هر نظام ارزیابی جامع مولفه هایی همچون دلایل اصلی ارزیابی (ماموریت و اهداف)، مبانی سنجش و اندازه گیری (معیارها و شاخصها)، منطق مفهومی و استدلال پایه ای و تکنیک مورد استفاده جهت ارزشگذاری و قضاوت نهایی(الگو و مدل)، نحوه اجرای فعالیتهای ضروری در این نظام (فرایندهای تصمیم گیری و عملیاتی)، تبادل داده ها و اطلاعات (نظام اطلاعاتی)، ساختار تفکیک وظایف و تفویض اختیار و مسولیتهای سازمانی (ساختار تشکیلاتی) و در نهایت همدلی و وفاق جمعی (فرهنگ سازمانی مشترک) بحث و تحلیل می شوند (انواری رستمی، وخداداد حسینی، 1384). 

جایزه ملی، جایزه ای است که به برترین سازمان های ایرانی حائز شرایط اعطا  می گردد. نشان جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی، نشان افتخار سازمان های برتر ایرانی است. اجرای جایزه ملّی بهره‌وری و تعالی سازمانی از سال 1382، این امکان را فراهم کرده‌است که بسیاری از سازمان‌های ایرانی با مدل تعالی سازمانی آشنا شده و از آن به عنوان ابزاری برای اعمال روش‌های نوین مدیریتی در سازمان خود استفاده کنند. حضور فعال سازمان‌ها در فرایند جایزه ملّی بهره‌وری و تعالی سازمانی نشانگر این است که سازمان‌های برتر ایرانی قصد دارند تا خود را با دیگر سازمان‌ها مقایسه کنند تا به این ترتیب گام‌های بلندتری را در مسیر تعالی برداشته و ضمن افزایش توان رقابتی، بر پایداری سازمان خود افزوده و در تحقق اهداف سازمانی به موفقیت‌های بیشتری دست یابند (سایت  iranaward).

این جایزه بر اساس ارزیابی عملکرد، نگاهی سیستمی و جامع به تمام حوزه های عملکرد و فعالیت های یک سازمان بر مبنای مفاهیم و ارزش های بر شمرده فوق داشته و تمامی فعالیت های ورودی، فرآیندهای اجرایی، بروندادها و نتایج حاصل از فعالیت سازمانی و تاثیر هریک از آنها را بر دیگری در نظر می گیرد (موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی، مرداد 1387).

عدم نگرش سیستمی جامع و کارآمد و بخش نگری در ارزیابی هرساله هزینه های گزافی را برای سازمان آموزش و پرورش مانند سایر سازمانهای دولتی کشور  تحمیل کرده و مدیریت زمان، منابع انسانی و سایر منابع بی مفهوم شود. از طرفی سازمانها و شرکتهای ایرانی ناگزیر بوده اند برای یک نسل با اقتصاد بسته غیررقابتی و رانتی زندگی و کار کنند که در آن خصوصیتها و توانمندیهای برتر در دستیابی سریعتر و بیشتر به رانتها بوده است، بدیهی است که قابلیت ها و ویژگیهای مورد نیاز ما برای بقا در فضای پر رقابت جهانی از جمله توان مدیریتی و قابلیت های تخصصی در آن تحلیل رفته باشد و از عملکرد ضعیفی در قیاس با شرکتهای برتر اروپایی و با معیارهای EFQM برخوردار باشد که وقوف سازمانها به ضعف هایشان و پذیرش واقعیتها و تقبل مسئولیتها، نخستین گام در اصلاح و ضعیت و تغییر روند نامطلوب فعلی است. تعالی سازمانها دیگر یک امر فرعی و تبلیغاتی نیست و به ضرورتی برای بقاء آنها تبدیل شده است. لذا اگر فقط بخشی از اهداف مدل تحقق یابد در سازمانها و شرکتهای کشور رویداد بزرگی به حساب می آید (خلیلی،1382).

 مدل های تعالی سازمانی، به عنوان یک ابزار فراگیر و با نگرش جامع به تمامی زوایای سازمان ها، به کمک مدیران می‌آیند تا آنها را در شناخت دقیق تر سازمان خود یاری کنند. این مدلها برای بخش و مقایسه عملکرد سازمانها بکار می‌روند و ضمن اینکه یک سازمان را قادر می‌سازند تا میزان موفقیت خود را در اجرای  برنامه ها در مقاطع زمانی مختلف مورد ارزیابی قرار دهند، این امکان را نیز فراهم می‌کنند تا عملکرد خود را با سایر سازمانها به ویژه بهترین آنها مقایسه کنند    (نخعی نژاد، 1386).

 مدل های تعالی سازمانی، به عنوان یک ابزار فراگیر و با نگرش جامع به تمامی زوایای سازمان ها، به کمک مدیران می‌آیند تا آنها را در شناخت دقیق تر سازمان خود یاری کنند تا به آغاز فرایند بهبود مستمر همت گمارد  و اطلاعات لازم برای اعمال نیروی لازم برای اعمال دگرگونی فراهم سازد ولی تعالی سازمانی یک برداشت نظری و تئوریک نیست، بلکه بدست آوردن و ارائه نتایج ملموس و قابل مشاهده ای است که مبتنی بر شواهد بوده، پایداری و دوام داشته باشد (جعفری قوشچی‌، آبان1384).

مبانی طراحی مدل تعالی سازمانی

در طراحی مدل جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی، از کلیه مدل های تعالی سازمانی که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند به ویژه از مدل EFQM  (بنیاد مدیریت کیفیت اروپا)،  بهره گرفته شده است.

مدلهای تعالی عملکرد

مدلهای تعالی عملکرد[3]مدلهایی مبتنی بر خود ارزیابی یا بعبارتیSelf Assessment هستند. این مدلها ازمدیریت کیفیت جامع (TQM) به عنوان محورها یا حوزه های ارزیابی بهره گیری می گیرند و با اختصاص و زن هایی مشخص و از قبل تعیین شده به هر حوزه، از طریق ممیزی به ارزیابی عملکرد سازمان می پردازند. مهمترین مدلهای این دسته عبارتند از :

- مدل دمینگ[4]

- مدل مالکم بالدریج[5]

- مدل اروپایی کیفیت[6]

(موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی،1387 و مدیریت وبرنامه ریزی کشور 1382).

مدل اروپائی تعالی عملکرد

این مدل (EFQM) مدل اروپایی مدیریت کیفیت جامع نام دارد که در سال 1991 توسط بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت ارائه شده است. این بنیاد که در سال 1988 توسط سازمانهای پیشرو تجاری تشکیل شده است (یاریگر روش، 1382). مدل تعالی سازمانی(EFQM) چارچوبی روشمند برای ارزیابی عملکرد سازمان ها در دو حوزه فرآیندها و نتایج حاصل از این فرآیندها است. دستاوردهای حاصل از ارزیابی در این مدل عبارتست از نقاط قوت سازمان و زمینه های قابل بهبود آن که برای دستیابی به بهبودها فهرستی از برنامه های اولویت بندی شده را نیز پیشنهاد    می کند. مدلی برای ارزیابی عملکرد که در کشورهای اروپایی پایه‌گذاری شد که اصول و مفاهیم اصلی آن با اصول و مفاهیم TQM مشترکات زیادی داشته و بر اساس آموخته های مدیریت کیفیت جامع (TQM)، توجه به ارزش ها و مفاهیم بنیادین هشت گانه به شرح زیر، لازمه موفقیت و ایجاد بهبود مستمر سازمان ها است(حقیقی، ۱۳۸۶ومالکی، و دیگران اردیبهشت۱۳۸۷) :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1 : ارزشها و مفاهیم بنیادی در مدل EFQM

 

 

1. نتیجه گرایی  
2. مشتری مداری
3. رهبری و ثبات در مقاصد  
4. مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت ها  
5. توسعه و مشارکت کارکنان
6. یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر
7. توسعه شراکتها  
8. مسؤولیت اجتماعی سازمان  (قربانی  و نوری، 1383) 

 

معیارهای مدل EFQM

 

شکل شماره 2 -معیارها به تفکیک امتیاز در مدل EFQM منبع (سایت  iranaward).

 

1- رهبری :

رهبران متعالی دیدگاهها و مأموریت‌های سازمان را ایجاد و دستیابی به آنها را تسهیل می‌کنند.آنها ارزشها وسیستمهای مورد نیاز برای موفقیت پایدار را ایجاد کرده و با استفاده از اعمال و رفتار خود آنها را به اجرا می‌گذارند. در دوره‌های زمانی که تغییر اتفاق می‌افتد آنها ثبات در مقاصد را حفظ می‌کنند. جایی که لازم باشد رهبران این توانایی را دارند که جهت‌گیری‌های سازمان را تغییر دهند و کارکنان را به پیروی از آنها ترغیب نمایند.

2- خط‌مشی وراهبرد :

سازمانهای متعالی مأموریت و دیدگاههای خود را با ایجاد یک راهبرد متمرکز برذینفعان مستقر می‌نمایند.که این راهبرد با ملاحظه واقعیتهای بازار و بخش صنعتی یا خدماتی که در آن فعالیت صورت می‌گیرد تدوین شده است. خط‌ مشی‌ها، طرحها، اهداف کلان و فرایندها برای تحقق راهبرد در سازمان ایجاد و تسری داده شده است.

3- کارکنان :

سازمانهای متعالی تمامی قوای بالقوه کارکنانشان را چه بصورت فردی، و چه در سطح سازمان مدیریت کرده، توسعه داده و از آنها بهره می‌گیرند. این سازمانها عدالت و انصاف را گسترش می‌دهند و کارکنان را توانمند مینمایند و در کارها از ایشان مشارکت طلب می کنند. چنین سازمانهایی از کارکنان حمایت کرده و با آنها ارتباط برقرار می کنند،آنها را به رسمیت شناخته و به آنها پاداش می‌دهند تا در آنها انگیزه و تعهد ایجاد نموده تا از مهارتها و دانش آنها در جهت منافع سازمان استفاده کنند(نجمی  و حسینی،اسفند 1383) .

 

4- شراکت‌ها و منابع :

سازمانهای متعالی منابع داخلی، شراکتهای خارج سازمانی و همچنین تأمین کنندگان را برای پشتیبانی از خط‌مشی و راهبرد و همچنین عملکرد اثربخش فرایندها طرح‌ریزی و مدیریت می‌کنند. در طول طرح‌ریزی و همچنین مدیریت شراکتها و منابع این سازمانها بین نیازهای حال و آینده سازمان، جامعه و محیط ‌زیست تعادل برقرار می‌کنند(گرامی و نورعلیزاده (مترجم)، 1387 ).

5- فرایندها :

سازمانهای متعالی برای برآورده کردن کامل نیازهای مشتریان و سایر ذینفعان و همچنین ایجاد ارزش افزوده برای آنان فرایندها را طراحی و مدیریت می کنند و آنها را بهبود می‌بخشند .

6- نتایج مشتری :

سازمانهای متعالی نتایج برجسته مرتبط به مشتریان را بطور فراگیر اندازه‌گیری کرده و به آن دست می‌یابند.

7- نتایج کارکنان :

سازمانهای متعالی نتایج برجسته مرتبط به کارکنانشان را بطور فراگیر اندازه‌گیری کرده و به آن دست می‌یابند.

8- نتایج جامعه :

 سازمانهای متعالی نتایج برجسته مرتبط به جامعه را بطور فراگیر اندازه‌گیری کرده و به آن دست می‌یابند.

9- نتایج کلیدی عملکرد:

سازمانهای متعالی نتایج برجسته مرتبط به اجزاءکلیدی خط‌مشی و راهبرد را بطور فراگیر اندازه‌گیری کرده و به آن دست می‌یابند (تجری، ۱۳۸۴).

 

 

جدول 1 : زیر معیارهای  به تفکیک معیارها در مدل EFQM

منبع : (جلو داری ممقانی ، زمستان 1385)

 

 

 

منطق امتیازدهی مدل EFQM :

در قلب مدل EFQM منطقی با عنوان رادار[7] برای امتیازدهی معیارها نهفته است رادار شامل چهار عنصر به شرح زیر است :

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل شماره 3 :  منطق امتیازدهی رادار در منبعEFQM (سایت  efqm).

 

-  نتایج[8]

-  رویکرد[9]    

-  جاری سازی[10]  

-  ارزیابی و بازنگری[11]   (رازانی، اردیبهشت، 1384)

 

این منطق بیان می کند که یک سازمان نیازمند موارد زیر است :

- تعیین نتایج به عنوان بخشی از فرآیند تدوین خط مشی و استراتژی. این نتایج، عملکرد سازمان را از ابعاد مالی، عملیاتی و ادراکات ذینفعان پوشش می دهد.

- برنامه ریزی، ایجاد و توسعه مجموعه ای یکپارچه از رویکردهای منطقی و مطلوب جهت دستیابی به نتایج مورد نیاز حال و آینده.

- جاری سازی رویکردها به روشی نظام مند جهت اطمینان از اجرای کامل آنها.

- ارزیابی و بازنگری رویکردها و اجرای آن بر اساس بررسی و تحلیل نتایج بدست آمده و فعالیتهای یادگیری جاری، در نهایت با استفاده از این ارزیابی و بازنگری، شناسایی، اولویت بندی، برنامه ریزی و اجرای بهبودهای مورد نیازانجام می شود(جلو داری ممقانی، زمستان 1385 و سکاکی، و امیری، 1385).

دامنه شمول جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمانی

 -  بخش ساخت و تولید 

-  بخش خدمات 

-   بخش بهداشت، درمان و سلامت 

-  بخش آموزش

-  بخش عمومی (سایت  iranaward) .

پیشینه تجربی پژوهش

ارزیابی شرکت مجتمع کشتی سازی و صنایع فرا ساحل ایران (ایزوایکو) بر اساس مدل EFQM در سال 83  و کسب امتیارکل 260 و در معیارهای رهبری 38   - خط مشی 26- کارکنان 23- منابع و شـرکاء 31- فرآینـدها 36- نتایج مشتری 44- نتایج کارکنان 22- نتایج جامعه22- نتایج کلیدی عملکرد 44 می باشد (سایت isoico) .

خلیلی نقده (1384) در پژوهشی با عنوان ((ارزیابی عملکرد شرکت شیرپاستوریزه پگاه استان آذربایجان شرقی برمبنای الگوی تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت)) در این تحقیق با استفاده الگوی تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت برای عملکرد شیرپاستوریزه پگاه استان آذربایجان شرقی استفاده نموده و امتیاز شرکت در معیارهای نه گانه به ترتیب : رهبری 31% - خط مشی 34% - کارکنان 32% - منابع و شـرکاء 38% - فرآینـدها 40% -  نتایج مشتری 37% - نتایج کارکنان 31% - نتایج جامعه 42% - نتایج کلیدی عملکرد 36%

حمیدی زاده و امینی زاده (۱۳۸۵) در پژوهشی با عنوان (بررسی چگونگی ارتقای مدیریت کیفیت جامع براساس مدل EFQM‎) در این پژوهش با مدل تعالی سازمانی کارخانه لوله سازی اهواز را مورد ارزیابی قرار داده و جایگاه آن را بین شرکتهای ایرانی و امتیازات کسب شده در داخل و خارج ایران تعیین کرده است.

 

جدول شماره2  : مقایسه امتیازات لوله سازی اهواز با سایر صنایع داخلی و اروپایی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دبیرخانه جایزه ملّی بهره‌وری و تعالی سازمانی مستقر در مؤسسه مطالعات بهره‌وری و منابع انسانی، اولین دوره در سال 1382 سال 1386 پنج دوره اهدای جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمانی را برگزار کرده است. سازمانهای متعددی در فرآیند ارزیابی جایزه ملی حضور داشته‌ و 238 جایزه در سطوح مختلف از دبیرخانه دریافت کرده اند و از این تعداد 11 جایزه در سطوح تندیس و 44 جایزه در سطوح تقدیر برای تعالی و 183 جایزه در سطح گواهی نامه تعهد به تعالی دست یافته‌اند.

جدول شماره3 : آمار شرکتها و سازمانهای دریافت کننده جایزه تعالی از سال 1382 تا 1386

افشارجهانشاهی (1385) در پژوهشی با عنوان (( ارزیابی عملکرد شرکت سیمان داراب براساس مدل تعالی سازمانی EFQM )) به ارزیابی شرکت سیمان داراب پرداخته و امتیاز شرکت براساس مدل EFQM 447 از 1000 بدست آورده است و طبق این ارزیابی شرکت موفق به رسیدن به سطح تقدیر نامه تعالی سازمانی اعلام کرده است.

پاشنا (1386) در پژوهشی با عنوان (مسیرتعالی در نواحی راه آهن با مدلEFQM) در رشته مدیریت با  9 پرسش اصلی مدل به 244 پرسش جزئی تبدیل شده و پس از طراحی اصل پرسشنامه و روش جمع آوری و اندازه گیری عملکرد در هر حوزه به ادارات کل مربوطه ارسال شده تا عملکرد سال 1383 آنها مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گیرد. پس از جمـع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل عملکرد مناطق راه آهن با امتیاز 66/146 از 1000 امتیاز راکسب کرده ودر 9 معیار :

 

1)    رهبری 20%

2)    خط مشی 26%

3)    کارکنان 22%

4)    منابع و شـرکاء 23%

5)    فرآینـدها 16%

6)    نتایج مشتری 39/1%

7)    نتایج کارکنان 24/2%

8)    نتایج جامعه 63/5%

9)    نتایج کلیدی عملکرد 8/21%

 

عدم تدوین و تبیین آرمان و ماموریتها و عدم طراحی استراتژی و نیز نبود رویکردی یکپارچه برای تعامل با سازمانها و مشتریان و نیز شرکای تجاری، عدم شناسایی نیازهای ذینفعان، نداشتن برنامه جامع نیروی انسانی، نبود مکانیسم مشارکت کارکنان نقصان نظام های موثر انگیزشی در خصوص کارکنان، عدم استقرار سیستمهای ارزیابی شرکاء، نقصان در استقرار سیستمهای مدیریت دانش و اطلاعات و بالاخره وجود رویکرد ضعیف فرآیندگرا و عدم توجه به استقرار سیستمهایی مثل ISO و OHSAS از مهمترین عوارض مدیریتی شناخته شد.

در مقابل جهت گیری مدیران کل مناطق برای استقرار سیستمـهای کیفیت، وجود رویکرد در زمینه برنامه ریزی عملیاتی، برنامه ریزی بودجه ای، خصوصی سازی، استقرار سیستم اطلاعات پرسنلی، بیمه و درمان، آموزش و پاره ای تسهیلات رفاهی کارکنان، توجه به IT ، استقرار مناسب اتوماسیون اداری، مدیریت منابع مالی و انرژی و بالاخره وجود رویکرد فرآیندگرا به طور پراکنده و بعضاً احصاء و اصلاح فرآیندها از نقاط قوت ادارات کل نواحی راه آهن به شمار می روند.

زنگنه (1387) در پژوهشی با عنوان (بررسی تعالی سازمانی باشگاه‌های شهر تهران در لیگ برتر فوتبال ایران از دیدگاه مدیران و کارکنان (براساس مدل EFQM) ) با استفاده از پرسشنامه پنجاه سئوالی تعالی سازمانی مدل EFQMدیدگاه مدیران و کارکنان از نظر میزان تعالی مورد سنجش قرار داده باشگاههای تهران را از لحاظ تعالی به ترتیب زیر طبقه بندی قرار داده است.

رتبه یک :  باشگاه سایپا با  75/567 امتیاز

رتبه دوم :  باشگاه صبا باطری با  46/533 امتیاز

رتبه سوم :  باشگاه پیکان با   34/487 امتیاز

رتبه چهارم : باشگاه راه آهن با  98/407 امتیاز

رتبه پنجم : باشگاه پرسپولیس با  75/372 امتیاز

رتبه ششم :  باشگاه استقلال  با  324  امتیاز

سئوالات پژوهش

1. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((رهبری)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است؟

2. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی برمبنای معیار ((خط‌مشی وراهبرد)) مدل تعالی سازمانی (EFQM) چه میزان است؟

3. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((کارکنان)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

4. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((شراکت‌ها و منابع)) مدل تعالی سازمانی (EFQM) چه میزان است ؟

5. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((فرایندها)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

6. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((نتایج مشتری)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

7. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج کارکنان)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

8. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج جامعه)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

9. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج کلیدی عملکرد)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

1. عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

روش شناسی تحقیق

روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی است جامعه آماری پژوهش حاضر عبارتست از کارکنان شاغل در سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی با سمت رئیس سازمان، معاونان، رئیس گروهها وکارشناس مسئولها که مجموع آنها 76 نفر است در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و فرمول تعدیل نمونه، محاسبه شده است .

ابزار تحقیق این پروژه که بوسیله پرسشنامه پیشرفته ( وسیله تحقیق )  متغیرها را اندازه گیری می کند شامل 9 معیار و32 زیر معیار که هر زیر معیار دارای نکات راهنما و مصادیق عینی زیر معیارهای مدل(EFQM ) است که بعد از مطالعه منابع علمی موجود در سازمانها و شرکتها  برای اولین بار در ایران بر اساس ویژگیهای آموزش و پرورش طراحی شده و سئوالات زیر معیارها بوسیله منطق رادار در مجموع 264 سئوال جزئی را شامل میشود در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و این معیارها و زیرمعیارها پرسشنامه براساس استاندارد مدل تعالی سازمانی (EFQM ) تنظیم شده است.

 روش بررسی روایی پرسشنامه : باتوجه به اینکه پرسشنامه مطابق استاندارد مدل EFQM (الگوی تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت) تنظیم شده و در بخش مصادیق ( نکات راهنما) پرسشنامه از نظر اساتید و متخصصان استفاده شده است که پرسشنامه از روایی مناسبی برخوردار است .

روش بررسی پایایی پرسشنامه : جهت بررسی میزان همسانی درونی ابزار اندازه گیری از آزمون آلفای کرانباخ استفاده گردید که مقدار آن  9639/0  بدست آمد. لازم به یادآوری است که آلفای کرانباخ برای تمامی معیارها به تفکیک محاسبه شده است .

نحوه جمع آوری داده ها : بعد از تنظیم پرسشنامه و انتخاب نمونه، برای آشنایی کارکنان سازمان با مدل به مدت 12 ساعت دوره آموزشی از طرف سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برگزار گردید و در طول دوره نحوه تکمیل پرسشنامه هم به کارکنان آموزش داده شد و بعد از اتمام دوره در فاصله زمانی که در اختیار کارکنان داده شده بود پرسشنامه از کارکنان گرفته شد .

روش تجزیه و تحلیل داده ها : جهت دستیابی به نتایح و یافته های این تحقیق ابتدا پرسشنامه ها کد گذاری شده و اطلاعات مربوط پاسخ دهندگان در نه معیار که شامل 32 زیر معیار در نرم افزار Excel وارد رایانه گردید و تجزیه و تحلیل و رسم نمودارها توسط نرم افزارهای  Excel وارد SPSS انجام گرفته است. برای دستیابی به اهداف پژوهش از آمار توصیفی نظیر جداول فراوانی مطلق و درصدی، میانگین و انحراف معیار استفاده شد، برای تجزیه تحلیل و پاسخ گویی به سئوالات تحقیق آزمونt  تک نمونه ای یا تک گروهی بکار گرفته شد.

یافتهها و بحث و نتیجه گیری

سئوال1 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((رهبری)) مدل تعالی سازمانی (EFQM )  چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، در معیار رهبری  مقدار میانگین از 100  امتیاز به مقدار 47 برابر47 درصدکل امتیاز معیار می باشد و نتایج مقایسه میانگین با امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 دبیرخانه جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده از نظر آماری معنی دار بوده و عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در معیار رهبری در سطح پایین تری از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386  قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار رهبری از حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با80درصد امتیاز و متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با51 درصد امتیاز پایین تر و از لوله سازی اهوازبا 39 درصد امتیاز (حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با38 درصد امتیاز(سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با20درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیر پگاه تبریز 31 درصد امتیاز ( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 2 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((خط‌مشی وراهبرد)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در خط‌مشی و راهبرد از80 امتیاز به مقدار 35 برابر44 درصدکل امتیاز و در سطح پایین تری از مقدار اعلام شده از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار خط مشی و استراتژی حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با 75درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با50درصد امتیاز پایین تر و از لوله سازی اهوازبا40درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با26.4درصد امتیاز، شرکت راه آهن با 26درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیرپگاه تبریز 34 درصد امتیاز( خلیلی نقده، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 3 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((کارکنان)) مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، میانگین این معیار به مقدار 42برابر47 درصدکل امتیاز می باشد و مقایسه میانگین  امتیاز در معیار مورد نظر با امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 نشان می دهد عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در معیار کارکنان در سطح پایین تری از مقدار اعلام شده از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار کارکنان حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با 75درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 52درصد امتیاز، پایین تر و از لوله سازی اهوازبا 38 درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل در سال 1383 با 23.4درصد امتیاز(سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با 22درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیرپگاه تبریز 32 درصد امتیاز( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

 

سئوال 4 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((شراکت‌ها و منابع)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، براساس نتایج بدست آمده از فصل چهارم، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در شراکت‌ها و منابع از90 امتیاز به مقدار 41 برابر46 درصدکل امتیاز و در سطح پایین تری از مقدار اعلام شده از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار شراکت ها و منابع حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با73درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با52درصد امتیاز، لوله سازی اهوازبا 48درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵) ، پایین تر و از شرکت فراساحل درسال 1383 با 30.6درصد امتیاز، شرکت راه آهن با 23درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیرپگاه تبریز 38 درصد امتیاز  (خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 5 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((فرایندها)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، براساس نتایج بدست آمده از فصل چهارم، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در فرایندها از140 امتیاز به مقدار 62 برابر 44 درصدکل امتیاز و در سطح پایین تری از مقدار اعلام شده از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار فرایندها حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 75درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 53درصد امتیاز، لوله سازی اهوازبا 54درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، پایین تر و از شرکت فراساحل درسال 1383 با 36.4درصد امتیاز(سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با 16درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیرپگاه تبریز 40 درصد امتیاز( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 6 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی برمبنای معیار ((نتایج مشتری)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، در خصوص عملکرد سازمان در معیار نتایج مشتری از200 امتیاز به مقدار 108برابر 54 درصدکل امتیاز معیار می باشد و نتایج آزمون t تک نمونه ای برای مقایسه میانگین امتیاز تعالی سازمان با امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 دبیرخانه جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی نشان       می دهد که تفاوت مشاهده شده از نظر آماری معنی دار نبوده است . این بدان معنا است که عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در معیار نتایج مشتری در سطح پایین تری از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386  قرار ندارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار نتایج مشتریان حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 77درصد امتیاز، پایین تر و از متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 47درصد امتیاز، لوله سازی اهواز با 34درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با 44درصد امتیاز، شرکت راه آهن با 39.1درصد امتیاز(پاشنا، 1386)  و شرکت شیر پگاه تبریز 37 درصد امتیاز  ( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 7 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج کارکنان)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، براساس نتایج بدست آمده از فصل چهارم، عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در نتایج کارکنان از90 امتیاز به مقدار 40 برابر 45 درصدکل امتیاز و در سطح پایین تری از مقدار اعلام شده از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد .

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار نتایج کارکنان حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 77درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 46درصد امتیاز، پایین تر و از لوله سازی اهواز با 23درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با 21.6درصد امتیاز(سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با 24.2درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیر پگاه تبریز 31 درصد امتیاز( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 8 :  عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج جامعه)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، معیار ((نتایج جامعه)) که مقدار آن از60 امتیاز به مقدار 30 برابر51 درصدکل امتیاز معیار می باشد و مقایسه میانگین  امتیاز سازمان با امتیاز متقاضیان سطح تندیس سال 1386 دبیرخانه جایزه ملی بهره وری نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده از نظر آماری معنی دار نبوده است . این بدان معنا است که عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در معیار نتایج جامعه در سطح پایین تری از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار ندارد.

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار نتایج جامعه حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 71درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با 38درصد امتیاز، لوله سازی اهواز با 53درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، پایین تر و  از شرکت فراساحل درسال 1383 با 22.2درصد امتیاز (سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با 63.5درصد امتیاز(پاشنا، 1386) و شرکت شیر پگاه تبریز 42 درصد امتیاز( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

سئوال 9 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای معیار ((نتایج کلیدی عملکرد)) مدل تعالی سازمانی ( EFQM ) چه میزان است ؟

براساس یافته ها پژوهش، عملکرد سازمان در معیار ((نتایج کلیدی عملکرد)) مدل تعالی سازمانی مورد سئوال قرار گرفته، بر اساس یافته های فصل چهارم امتیاز نتایج کلیدی عملکرد از150 امتیاز به مقدار 71 برابر47 درصدکل امتیاز معیار       می باشد و نتایج مقایسه میانگین امتیاز سازمان با امتیاز دبیرخانه جایزه ملی بهره نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده از نظر آماری معنی دار بوده بنابراین در معیار نتایج کلیدی عملکرد در سطح پایین تری از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 قرار دارد.

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در معیار نتایج کلیدی عملکرد حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با87درصد امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با52درصد امتیاز، پایین تر و از لوله سازی اهواز با 46درصد امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با 43.5درصد امتیاز(سایت اینترنتی ، isoico)، شرکت راه آهن با 8.21 درصد امتیاز و شرکت شیر پگاه تبریز 36 درصد امتیاز بوده( خلیلی نقده ، 1384) بالاتر نشان می دهد .

پرسش 10 : عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی (EFQM ) چه میزان است ؟

عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی بر مبنای مدل تعالی سازمانی خواسته شده است. براساس براساس یافته ها پژوهش امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در جمع امتیازات از 1000 امتیاز به مقدار 468 برابر47 درصدکل امتیاز مدل می باشد و نتایج آزمون t تک نمونه ای برای مقایسه میانگین امتیاز تعالی سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در امتیاز کل با امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386 دبیرخانه جایزه ملی        بهره وری و تعالی سازمانی  نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده از نظر آماری معنی دار بوده و فراتر از شانس و تصادف می باشد. این بدان معنا است که عملکرد سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی در کل امتیازات در سطح پایین تری از امتیاز کسب شده متقاضیان سطح تندیس سال 1386  قرار دارد.

با بررسی نتایج سایر تحقیقات، امتیاز سازمان آموزش و پرورش استان در جمع امتیازات حداکثر امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت  برابر با776 امتیاز، متوسط امتیاز شرکتهای اروپایی متقاضی جایزه کیفیت برابر با495 امتیاز ، باشگاه سایپا با767 امتیاز،  باشگاه صبا باطری با533 امتیاز،  باشگاه پیکان با 487، پایین تر و از لوله سازی اهواز با 414 امتیاز(حمیدی زاده و امینی زاده، ۱۳۸۵)، شرکت فراساحل درسال 1383 با 286 امتیاز(سایت اینترنتی، isoico)، شرکت راه آهن با147امتیاز،  باشگاه راه آهن با 408 امتیاز، باشگاه پرسپولیس با 373 امتیاز، باشگاه استقلال با 324 امتیاز ( زنگنه، 1387) بالاتر نشان می دهد .

لازم به یاد آوری است که امتیازات فوق و مقایسه و بررسی و نتیجه گیری جمع امتیازات سازمان در مدل تعالیEFQM  از مجموع امتیازات نه معیار مدل امتیاز سازمان در معیار رهبری  از100 امتیاز به مقدار 47 برابر47 درصدکل امتیاز، معیار خط‌مشی و راهبرد از80 امتیاز به مقدار 35برابر44 درصدکل امتیاز معیار، معیار کارکنان از90 امتیاز به مقدار 42 برابر47 درصدکل امتیاز، معیار شراکت‌ها و منابع از90 امتیاز به مقدار 41 برابر46 درصدکل امتیاز، معیار فرایندها از140 امتیاز به مقدار 62 برابر 44 درصدکل امتیاز، معیار نتایج مشتری از200 امتیاز به مقدار 108برابر 54 درصدکل امتیاز، معیار نتایج کارکنان از90 امتیاز به مقدار 40 برابر 45 درصدکل امتیاز، معیار نتایج جامعه از60 امتیاز به مقدار 30 برابر51 درصدکل امتیاز و معیار نتایج کلیدی عملکرد از150 امتیاز به مقدار 71 برابر47 درصدکل امتیاز برابر 468 از 1000 امتیاز در موقعیتی انجام میگیرد که در تحقیقات سایر محقق ها برای محقق بطور حتمی محرز نیست که آیا استفاده از ارزیابی با مدل تعالی سازمانی  برای شرکتها و سازمانها برای اولین بار بوده؟ چراکه اغلب موارد سازمانها در اولین تجربه با مدل های خود ارزیابی ممکن است پاسخ کارکنان به دلیل محافظه کاری و دلایلی چند که در قسمت محدویتهای تحقیق آورده شده است منطبق بر وضعیت واقعی سازمان نباشد و آیا آزمودنی ها آشنایی کامل با مدل داشتند؟

در تحقیق حاضر امتیازات کسب شده سازمان آموزش و پرورش که برای اولین بار با این مدل ارزیابی می شود و درصورت انجام ارزیابی به روش اخذ جایزه تعالی و ارزیابان ممیزی قطعا مقایسه و نتیجه گیری ها متفاوت خواهد بود.

 ازطرفی شرط انجام ارزیابی ارزیابی توسط ممیزان ویژه و یا ارزیابان جایزه ملی تعالی سازمانی، انجام یکی از روشهای خود ارزیابی داخلی ضروری است که سازمان در دفعات بعدی و آشنایی کارکنان با فلسفه خود ارزیابی و استفاده مطلوب آن در سازمان  امتیازها  به مراتب نزیک به وضعیت واقعی خواهد بود. و انجام خود ارزیابی برای اولین بار به سازمان آموزش و پرورش کمک میکند که بتواند نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود را استخراج کرده و برای رسیدن به تعالی سازمانی واقعی و استقرار مدیریت کیفیت در سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجانشرقی گام بردارد.

پیشنهادهای پژوهش

با توجه به اینکه ارزیابی توسط این مدل برای اولین بار در سازمان آموزش و پرورش در کوتاه زمان آشنایی کارکنان با این مدل  انجام گرفته به همین خاطر برای اینکه امتیازات با واقعیتا نزدیک شود ، با تکنیکهایی محدودیتهای اجرایی آن برداشته شود اقدامات ذیل برای سازمان آموزش و پرورش پیشنهاد می شود : 

- مشارکت دادن مدیران ارشد سازمان آموزش و پرورش در فرایند تعالی سازمانی

- تشکیل کمیته تعالی سازمان آموزش و پرورش

- انتخاب مدیر تعالی سازمان برای پیگیری استقرار مدل EFQM

- تشکیل گروههای کاری و تعیین آیین نامه ها و قوانین مربوط به آنها

- در نظر گرفتن فرایند خود ارزیابی به عنوان اولین گام در اجرای مدل  EFQM

- تهیه فهرستی از نقاط قوت و نواحی بهبود سازمان آموزش و پرورش معیارهای پنجگانه توانمند سازها

- تنظیم و اجرای برنامه های اصلاحی معیارهای نه گانه مدل  EFQM

- شناسایی علل ریشه ای عوارض سازمان با استفاده از نظرات ارائه شده کارکنان در این پژوهش .

- تفهیم و آموزش کارکنان به اینکه فرایندها ارزیابی میشود نه خود کارکنان .

-  برگزاری دوره آموزشی آشنایی با مدل  EFQMبا ساعات بیشتر توسط متخصصان داخل و خارج از سازمان در سطوح مختلف برای مدیران ارشد و کارکنان سازمان

- برگزاری همایش آشنایی با مدل  EFQMبرای نواحی و مناطق آموزش و پرورش زیر پوشش سازمان

- مکاتبه سازمان با دبیرخانه جایزه ملی بهره وری و اعلام آمادگی برای شرکت در دریافت جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی

 

 

 

 

 

 

فهرست منابع:

-   افشار جهانشاهی ، اصغر (1385)، ارزیابی عملکرد شرکت سیمان داراب بر اساس مدل تعالی سازمانی ‏‎EFQM ، پایان نامه(کارشناسی ارشد)- دانشگاه سیستان و بلوچستان

-   انواری رستمی ،علی اصغر و حسینی ، سید حمید خداداد (1384)، بررسی تحلیلی الگو و مدل ارزیابی عملکرد دستگاههای

-   پاشنا، ابراهیم (1386)،شناسایی مسیرتعالی در نواحی راه آهن با مدل EFQM، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده مهندسی صنایع،دانشگاه علم و صنعت، دفتر آموزش و پژوهش استانداری تهران

-   تجری، معصومه (۱۳۸۴)، بررسی مدل EFQM‎ در سازمان ، مجله مدیریت‎، شماره ‎۱۰۱و۱۰۲

-   جعفری قوشچی‌، بهزاد (1384)، جایگاه توسعه مدیریت در تعالی سازمان، ماهنامه تدبیر، شماره ‎162

-   جلو داری ممقانی،بهرام (1385)، تعالی سازمان  EFQM،چاپ دوم،مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران ،تهران

-   حقیقی، محمدعلی (۱۳۸۶)،بررسی عناصر استانداردهای سری 9000 ISO با معیارهای مدل تعالی سازمانی EFQM ، مجله مدیریت شماره. ۱۳۰و ۱۲۹

-   حمیدی زاده، محمدرضا و امینی زاده ،سعید (فروردین۱۳۸۵). بررسی چگونگی ارتقای مدیریت کیفیت جامع بر اساس مدل EFQM‎ ، ماهنامه نفت, گاز و پتروشیمی‎، شماره ۳۸

-   خلیلی،محسن(1382)، نقش تعالی در سازمان ها در نجات اقتصاد ملی ، مجله کار آفرین شماره28

-   خلیلی نقده، مجید(1384)، ارزیابی عملکرد شرکت شیرپاستوریزه پگاه استان آذربایجان شرقی برمبنای الگوی تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

-   دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد(1386)، معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری ،شاخصهای عمومی ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی .

-   رازانی، عبدالمحمد  (1384) ، روشهای خودارزیابی ، انتشارات مام

-   راستگو، الهه وشریفی ، اصغر (1378)، تاملی در ارزیابی عملکرد، همایش ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی کشور

-   زنگنه، اسماعیل (1387)، بررسی تعالی سازمانی باشگاه‌های شهر تهران در لیگ برتر فوتبال ایران از دیدگاه مدیران و کارکنان (براساس مدل EFQM). پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس

-   سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1384)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی، دستوالعمل استقرار نطام ارزیابی عملکرد در واحدهای استانی.

-   سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1385)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی، شیوه نامه امتیاز دهی شاخصهای عمومی واحدهای استانی.

-   سکاکی ، سید محمد رضا و امیری، محمد رضا (1385)، راهنمای تدوین اظهار نامه بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM‎ ،چاپ اول ، انتشارات گوهر شاد

-   قربانی ، محمد جواد و نوری، محمد (1383)، تعالی سازمانی در بخش دولتی، فصلنامه تحول اداری، شماره 47

-   گرامی،محمدرضا و نورعلیزاده ، حمیدرضا (1387)،(مترجم)،تعالی سازمانها، چاپ  اول، انتشارات سرآمد ،تهران

-   مالکی، قاسم و دیگران(۱۳۸۷)، نقش اطلاعات و دانش در مدل تعالی سازمانی، مجله تدبیر  شماره ۱۹۲

-   مدیریت و برنامه ریزی کشور (1382)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی سازمان ، ارزیابی عملکرد.

-   مرکز مطالعات مدیریت و بهره‌وری ایران (1380)، طراحی نظام ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی کشور، جلد اول گزارش مرحله اول شناخت مبانی علمی و فنی ارزیابی عملکرد سازمکانهای دولتی، دانشگاه تربیت مدرس

-   موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی(1387)، پیشگامان تعالی (معرفی سازمانهای برتر در جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی 86ـ1382)، چاپ اول، انتشارات سرآمد، تهران

-   موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی(1387)، راهنمای متقاضیان جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی، ویرایش اردیبهشت ماه 1387 چاپ اول، انتشارات سرآمد، تهران

-   میر باقری،سید محمد(1381)، تعالی  سازمانی ، مجله تدبیر  شماره ۱25

-   نجمی ، منوچهر و حسینی، سیروس (1383)، مدل سر آمدی EFQM از ایده تا عمل ،چاپ  چهارم،روناس ،تهران

-   نجمی، منوچهر و حسینی، سیروس (1383)، Iso9000:2000 چرخشی در حرکت به سوی سرآمدی سازمانی با استفاده ازمدل سر آمدی EFQM ، مجله استاندارد، شماره 149

-   نخعی نژاد، مهدی (1386)، مروری بر مفاهیم و چگونگی تعالی سازمان در نیروی انتظامی،مجله دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره12

-   یاریگر روش ، حسن (1382)،مدل تعالی سازمانی (EFQM )، مجله مدیریت شماره 81 و82.

-  www.efqm.org  

-  www.iranaward.org

-  www.isoico.com/efqm.php

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

¹ - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ([e-mail])

 ² - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی

[3]- BEM: Business Excellence Model

[4]- Deming Prize

[5]- Malcom Baldrige National Quality Award

[6]- European Quality Management

[7]- RADAR

[8]- Result

[9]- Approach

[10]- Deployment

[11]- Assessment & Review

مراجع

-   افشار جهانشاهی ، اصغر (1385)، ارزیابی عملکرد شرکت سیمان داراب بر اساس مدل تعالی سازمانی ‏‎EFQM ، پایان نامه(کارشناسی ارشد)- دانشگاه سیستان و بلوچستان

-   انواری رستمی ،علی اصغر و حسینی ، سید حمید خداداد (1384)، بررسی تحلیلی الگو و مدل ارزیابی عملکرد دستگاههای

-   پاشنا، ابراهیم (1386)،شناسایی مسیرتعالی در نواحی راه آهن با مدل EFQM، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده مهندسی صنایع،دانشگاه علم و صنعت، دفتر آموزش و پژوهش استانداری تهران

-   تجری، معصومه (۱۳۸۴)، بررسی مدل EFQM‎ در سازمان ، مجله مدیریت‎، شماره ‎۱۰۱و۱۰۲

-   جعفری قوشچی‌، بهزاد (1384)، جایگاه توسعه مدیریت در تعالی سازمان، ماهنامه تدبیر، شماره ‎162

-   جلو داری ممقانی،بهرام (1385)، تعالی سازمان  EFQM،چاپ دوم،مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران ،تهران

-   حقیقی، محمدعلی (۱۳۸۶)،بررسی عناصر استانداردهای سری 9000 ISO با معیارهای مدل تعالی سازمانی EFQM ، مجله مدیریت شماره. ۱۳۰و ۱۲۹

-   حمیدی زاده، محمدرضا و امینی زاده ،سعید (فروردین۱۳۸۵). بررسی چگونگی ارتقای مدیریت کیفیت جامع بر اساس مدل EFQM‎ ، ماهنامه نفت, گاز و پتروشیمی‎، شماره ۳۸

-   خلیلی،محسن(1382)، نقش تعالی در سازمان ها در نجات اقتصاد ملی ، مجله کار آفرین شماره28

-   خلیلی نقده، مجید(1384)، ارزیابی عملکرد شرکت شیرپاستوریزه پگاه استان آذربایجان شرقی برمبنای الگوی تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

-   دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد(1386)، معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری ،شاخصهای عمومی ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی .

-   رازانی، عبدالمحمد  (1384) ، روشهای خودارزیابی ، انتشارات مام

-   راستگو، الهه وشریفی ، اصغر (1378)، تاملی در ارزیابی عملکرد، همایش ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی کشور

-   زنگنه، اسماعیل (1387)، بررسی تعالی سازمانی باشگاه‌های شهر تهران در لیگ برتر فوتبال ایران از دیدگاه مدیران و کارکنان (براساس مدل EFQM). پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس

-   سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1384)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی، دستوالعمل استقرار نطام ارزیابی عملکرد در واحدهای استانی.

-   سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1385)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی، شیوه نامه امتیاز دهی شاخصهای عمومی واحدهای استانی.

-   سکاکی ، سید محمد رضا و امیری، محمد رضا (1385)، راهنمای تدوین اظهار نامه بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM‎ ،چاپ اول ، انتشارات گوهر شاد

-   قربانی ، محمد جواد و نوری، محمد (1383)، تعالی سازمانی در بخش دولتی، فصلنامه تحول اداری، شماره 47

-   گرامی،محمدرضا و نورعلیزاده ، حمیدرضا (1387)،(مترجم)،تعالی سازمانها، چاپ  اول، انتشارات سرآمد ،تهران

-   مالکی، قاسم و دیگران(۱۳۸۷)، نقش اطلاعات و دانش در مدل تعالی سازمانی، مجله تدبیر  شماره ۱۹۲

-   مدیریت و برنامه ریزی کشور (1382)، دفتر بهبود مدیریت و ارزیابی عملکرد معاونت امور مدیریت و منابع انسانی سازمان ، ارزیابی عملکرد.

-   مرکز مطالعات مدیریت و بهره‌وری ایران (1380)، طراحی نظام ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی کشور، جلد اول گزارش مرحله اول شناخت مبانی علمی و فنی ارزیابی عملکرد سازمکانهای دولتی، دانشگاه تربیت مدرس

-   موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی(1387)، پیشگامان تعالی (معرفی سازمانهای برتر در جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی 86ـ1382)، چاپ اول، انتشارات سرآمد، تهران

-   موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی(1387)، راهنمای متقاضیان جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی، ویرایش اردیبهشت ماه 1387 چاپ اول، انتشارات سرآمد، تهران

-   میر باقری،سید محمد(1381)، تعالی  سازمانی ، مجله تدبیر  شماره ۱25

-   نجمی ، منوچهر و حسینی، سیروس (1383)، مدل سر آمدی EFQM از ایده تا عمل ،چاپ  چهارم،روناس ،تهران

-   نجمی، منوچهر و حسینی، سیروس (1383)، Iso9000:2000 چرخشی در حرکت به سوی سرآمدی سازمانی با استفاده ازمدل سر آمدی EFQM ، مجله استاندارد، شماره 149

-   نخعی نژاد، مهدی (1386)، مروری بر مفاهیم و چگونگی تعالی سازمان در نیروی انتظامی،مجله دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره12

-   یاریگر روش ، حسن (1382)،مدل تعالی سازمانی (EFQM )، مجله مدیریت شماره 81 و82.

-  www.efqm.org  

-  www.iranaward.org

-  www.isoico.com/efqm.php