مختصری از مضامین نجوم در دیوان مجیر

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 2، شماره 6، اسفند 1389، صفحه 141-169   

نویسنده

امیدوار مالملی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد ایذه

چکیده

«مختصری از مضامین نجوم در دیوان مجیر» عنوان مقاله‌ای است که پیش رو دارید. وقتی که وضعیت علوم را در ایران از میانه‌ی قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم مطالعه می‌کنیم، با وجود همه ی موانع موجود، متوجّه پیشرفت و توسعه ی علوم عقلی،به ویژه نجوم، در کنار سایر دانش‌ها می‌شویم و در می‌یابیم که بعد از خاقانی، شاگردش مجیرالدّین بیلقانی مجال یافته است تا کلیّه‌ی دانش های زمان، به ویژه نجوم، ابزار نجومی، پدیده های جوّی، سعد و نحس، افلاک، اختران و برج‌ها را در اشعار خود وارد و غذای روح آفاق جویان را فراهم سازد، نگارنده نیز در راستای یک طرح پژوهشی به نام«شرح قصاید دیوان مجیرالدّین بیلقانی» تلاش می کند تا حجاب حقیقت را در رصدگاه اختران کنار زده و اندیشه‌های برون گرایی شاعر را در کتابخانه‌ی چرخ او رصد نماید.

کلیدواژه‌ها

مضامین نجوم؛ دیوان مجیر؛ افلاک؛ ‌آسمان؛ گردون

مراجع

قرآن.

ابوریحان بیرونی، 1316،التّفهیم، تصحیح جلال همایی، تهران: مجلس.

دهخدا، علی اکبر، 1352، لغت نامه، تهران:‌ دانشگاه تهران.

رامپوری، محمّد، 1890، غیاث الّلغات، لکهنو.

سجّادی، ضیاء الدیّن، 1374، فرهنگ لغات خاقانی، تهران: ‌زوّار.

صفا، ذبیح الله،1366، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: ‌ققنوس.

فخرالدّین علی صفی،‌1336، لطایف الطّوایف، به اهتمام احمد گلچین معانی، تهران:‌ اقبال.

گوهرین، صادق، 1362،فرهنگ لغات مثنوی، تهران:‌ زوّار.

مجیرالدّین بیلقانی، 1358، دیوان مجیرالدّین بیلقانی، تصحیح محمّد آبادی، تبریز: موسسه ی تاریخ و فرهنگ ایران.

مصفّا، ابوالفضل،1381، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.

معین، محمّد، 1371، فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر.