حماسه در شعر رودکی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، آذر 1388، صفحه 35-49   

نویسنده

علی اصغر بابا صفری

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

 
بدون تردید، قرن چهارم یعنی دورۀ حکومت سامانیان را باید نقطۀ اوج تمدّن ایرانی ، اسلامی دانست. در این برهه از تاریخ ایران، به دلیل فراهم شدن شرایط سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ... علوم و فنون مختلف پیشرفت چشمگیری پیدا می کند و به تبع آن، شعر و ادبیّات فارسی نیز تحت تأثیر این فضا قرار می گیرد. یکی از موضوعات مهمّی که در ادبیّات این عصر مورد توجّه واقع می شود، حماسه و حماسه سرایی است.
برجسته ترین شاعر این دوره، رودکی است‌، اگر چه سروده­های وی در دایرۀ ادبیّات غنایی و بعضا تعلیمی جای می­گیرد، امّا اندکی تأمّل در شعر او نشان می­دهد که وی از داستان­ها و موضوعات حماسی، به خوبی آگاهی داشته و با استادی و مهارت تمام توانسته است این مسأله را در شعر خود بازتاب دهد. جدا از این، شعر رودکی نشان دهندۀ فضا و حال و هوای حماسی است که بر جامعۀ آن روزگار سایه افکنده بود. رودکی اغلب در توصیفات غنایی از عنصر حماسه بهره برده و بدین وسیله به شعر خود صلابت و فخامت ویژه ای بخشیده است. در این مقاله، جلوه­های حماسه در شعر رودکی در زیر پنج عنوان کلّی تقسیم بندی و تبیین شده است.
 

کلیدواژه‌ها

رودکی؛ حماسه؛ اسطوره؛ جنگ؛ توصیف؛ لحن

مراجع

1-   صفا، دکتر ذبیح الله، تاریخ ادبیّات در ایران، چاپ هشتم، انتشارات فردوس، تهران، 1367 .

2-   اسلامی ندوشن، دکتر محمّدعلی، جام جهان بین، چاپ ششم، انتشارات جامی، تهران، 1374 .

3-              صفا، دکتر ذبیح الله، حماسه سرایی در ایران، چاپ پنجم، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1369 .

4-    شمیسا، دکتر سیروس، سبک شناسی شعر، چاپ ششم، انتشارات فردوس، تهران، 1379 .

5-    شفیعی کدکنی، محمّدرضا، صور خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، انتشارات آگاه، تهران، 1369.

6-    نفیسی، سعید، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، چاپ چهارم، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1382 .