تعالیم خرد گرایانه در شاه‌نامة فردوسی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 5، شماره 15، خرداد 1392، صفحه 93-110   

نویسنده

عبدالله رضایی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد بوشهر ـ ایران

چکیده

از آن جائی که توجه عمدة فردوسی به تمدن و فرهنگ ایرانی است، اثر ارجمند این حکیم فرزانه مشحون است از تعالیم حکیمانه و فرهنگ ساز. فردوسی بر اساس « اوّلُ ما خَلَقَ اللهُ العقل» خردورزی و تعقل را درمانگاه هر درد بی درمانی می‌داند که بدون بهره‌گیری از آن هیچ کاری به سامان نمی‌رسد. آنچه در این مقاله مطمح نظر بوده بررسی و شناخت و ارائه دقیق و حساب شدۀ خردورزی کارآمدی است که الگو و راه کار نیاکان موفق و سرافراز ما در این سرزمین بوده است. تبلوری از تعالیم خردورزانه این دانشی مرد فرهنگ پرور را در معرض عقل و هوش خواننده قرار می دهیم تا بتواند دُرَر گران سنگ این تعالیم را آویزة گوش و هوش خود سازد و با به کارگیری آن در آبادانی و سرافرازی این مرز و بوم هر چه بیشتر و راه گشاتر همت بلند خود را مصروف دارد. وی به موازات تعالیم خردگرایانه که تجلی بخش کام‌یابی‌های درخشان نیاکانمان بوده از افتادن در مسیر نادانی که آن را بی‌راهۀ شیطان قلمداد می‌کند بر حذر می دارد.
 

کلیدواژه‌ها

ادب تعلیمی؛ مدنیّت؛ فرهنگ؛ فرزانگی؛ عاقلانه

مراجع

1-      اسلامی ندوشن، محمّدعلی (1382) باران نه رگبار، تهران: نغمه زندگی.

2-      ـــــــــــــــــــــــــ (1383) بازتاب‌ها، تهران: آرمان.

3-      ـــــــــــــــــــــــــ (1383) چهار سخنگوی وجدان ایران، تهران: قطره.

4-      خاقانی، بدیل (1368) دیوان شعر به تصحیح سید ضیاء الدین سجادی، تهران: زوّار.

5-      شعار، جعفر(1363) غم نامه رستم و سهراب، تهران: ناشر.

6-      صفا، ذبیح الله(1369) حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.

7-      فردوسی، ابوالقاسم(1966)شاه نامه به تصحیح او. اسمیرانو ج1 مسکو: ادبیات خاور.

8-      کزازی، جلال الدین( 1372) رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: مرکز.