مدیریت منابع الکترونیک در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران

دانش شناسی

مقاله 8، دوره 8، شماره 31، اسفند 1394، صفحه 97-107   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

یعقوب نوروزی^{* 1}؛ احمد نورپور²

¹عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم

²دانش آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های مدیریت مجموعه منابع الکترونیک در کتابخانه‌های دانشگاهی تهران است.

روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مسئولین کتابخانه‌های دانشگاهی دولتی مستقر در شهر تهران است که 15 نفر هستند. گردآوری داده‌ها توسط پرسش‌نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 95/. صورت گرفت که در هفت بخش(خط مشی، بودجه اختصاصی، سفارش و تهیه، ارزشیابی و وجین، حفاظت و دسترسی) و شامل28 مؤلفه بود. در تجزیه تحلیل داده‌ها نیز از روش‌های آماری توضیفی و تحلیلی از جمله آزمون t تک متغیره استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در بررسی کتابخانه‌ها به لحاظ خط مشی، (7/86 ) درصد آنها دارای خط مشی مشخصی برای منابع الکترونیک و 7/86 درصد از کتابخانه‌ها بودجه مشخصی برای منابع الکترونیک وجود دارد. هم‌چنین روش تهیه منابع با (4/44) درصد از طریق کنسرسیوم‌هاست. ضمن اینکه در تعدادی از کتابخانه‌ها (6/46) درصد عمل وجین منابع الکترونیک صورت نمی‌گیرد. در زمینه دسترس پذیری نیز بیشترین نوع آن (7/38) مربوط به برگزاری دوره آشنایی با کتابخانه است.
اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت و رشد روزافزون منابع الکترونیکی نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند در بهبود کیفیت مدیریت مجموعه منابع الکترونیکی مؤثر باشد. هم‌چنین می‌توان با مقایسه نتایج حاصله نگاه دقیق تر و برنامه ریزی بهتری در این زمینه در کتابخانه‌های دانشگاهی داشت و با الگو قرار دادن کتابخانه‌های موفق مدیریت بهتری را در مورد منابع الکترونیک انجام داد.
 
 

کلیدواژه‌ها

م‍ن‍اب‍ع‌ اطلاع‍ات‍ی‌- م‍دی‍ری‍ت؛ م‍ج‍م‍وع‍ه‌ س‍ازی‌ (ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌‌ه‍ا)؛ منابع الکترونیک؛ کتابخانه‌های دانشگاهی؛ دانشگاه‌های دولتی؛ تهران

مراجع

اصنافی، ا. ر. (1382). مدیریت منابع الکترونیکی در کتابخانه های دانشکده­ای دانشگاه شـهید چمران اهواز. مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (نما)، 1(4).

بیگدلی، ز.؛ کوهی رستمی، م. (1389). خط مشی‌های مجموعه سازی کتابخانه­های مرکزی دانشگاه­های کشور. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 82 (2)، 146-159.

پیمانی، ح. (1390). بررسی چگونگی تدوین خط مشی مجموعه سازی در دانشگاه­های ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز.

حری، ع. (1381). دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

رادفر، ح. ر. (1390). بررسی مجموعه­سازی در کتابخانه­های دیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. رساله دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران.

سامانیان، م. و دیگران (1388). بررسی هزینه- سودمندی کتابخانه دیجیتال و نشریات الکترونیکی در دانشگاه آزاد اسلامی. پژوهش‌نامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، 22 (2)، 55-60.

غلامی، ط. (1380). ارزیابی کیفی مجموعه کتابخانه­های دانشگاهی شهراصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه تهران، تهران.

محسنی، ح. (١٣٨6). مجموعه سازی و خدمات تحویل مدرک. تهران: نشر کتابدار.

میثمی، ر.؛ میرحسینی، ز. (1385). تعیین هزینه اثربخشی منابع الکترونیکی در کتابخانه‌های تخصصی شهر تهران. علوم و فناوری اطلاعات،4، 41-64.

Clayton, P.; Gorman, G.E. (2001) .Managing Information Resources in Libraries. London: Library Association.

Flatley, R., & Prock, K. (2009). E-resource collection development: a survey of current practices in academic libraries, 11(2):1-4.

Friend, F. J. (2000). Policy: politics, power and people. Gorman, GE, International Yearbook of Library and Information Management 2000/2001, Scarecrow Press, Lanham, 45-58.

Jeevan, V. K. J. (2004). Digital library development: identifying sources of content for developing countries with special reference to India. The International Information & Library Review, 36(3), 185-197.

Marchionini, G. (1998). Digital Library Research and Development. In A. Kent (Ed.) Encyclopedia of Library and Information Science. Vol. 63, Supplement 26. NY: Marcel Dekker. 259- 279.

Molina, M (2004). Calidady evaluacio´n de contenidos electro´nicos. E-coms. Retrieved 25 Oct, 2009, from http://www.mariapinto.es/e-coms/eva_con_elec.htm

Ngimwa, Pauline, Adams, Anne (2013). The different roles of Design Process Champions’ for digital libraries in African higher education.  International Journal on Digital Libraries, 13 (4-3), 119-133.

Singh, S.P. (2004). Collection management in the electronic environment. Managing Library Finances, 17 (2), 55-60.

Susana Sa´nchez Vignau, B. (2006). Collection Development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century. Collection Development in a digital environment, 25 (4), 139–144.

Ritchie, A.; Paul G. (2007). Print v. electronic reference sources: implications of an Australian study. The Electronic Library,  25(4), 440-452.

Vignau, B. S. S., & Quesada, I. L. P. (2006). Collection Development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century. Collection building, 25(4), 139-144.

Xiaolin, Z. (2006). Sustainable digital library development for scientific communication in China. International federation of library association. IFLA Journal, 32 (2), 67-93.