بازیابی هویت جمعی غالب در میان جوانان شهر ری در فرآیند جهانی شدن

مطالعات جامعه شناختی ایران

مقاله 3، دوره 3، شماره 10، آذر 1392، صفحه 47-62   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حسین دبیریان تهرانی؛ ملیحه کاظمی نسب^*

چکیده

در گذر از جوامع سنتی به مدرن و متعاقباً گسترش ارتباطات جمعی، دسترسی افراد به منابع هویت ساز متنوع تسهیل گشته است. این امر گاهاً تصور هویتی اشخاص را مخدوش کرده و امکان گرایش به هویت‌های جایگزین را فراهم می‌کند. به نظر می­رسد که با تشدید فرآیند جهانی شدن افراد با بحران خلاء معنا و سیطره عقلانیت ابزاری در زندگی خود مواجه هستند؛ بنابراین به سمت هویتی روی می‌آورند که معنا و ارزش را به حیات اجتماعی‌شان بازگرداند. در این میان شناخت این موضوع که جامعه ایرانی در حال حاضر چه نوعی از هویت را تجربه می‌کند و کدام یک از هویت­های جمعی (اسلامی ـ ایرانی ـ غربی) هویت غالب به شمار می‌آید از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در بخش مباحث نظری از دو دسته نظریه بهره‌گرفته شده است: اول، دیدگاه‌های تقلیل‌گرای هویت جمعی از جمله نظریات مید، بلومر و گافمن و دسته دوم دیدگاه‌های تلفیق‌گرای هویت جمعی که نظریات گیدنز، کاستلز و بوردیو را شامل می‌شود. در این تحقیق 3 مقیاس برای سنجش ابعاد هویت جمعی طراحی شده و پس از دوبار پیش آزمون، در جمعیت نمونه ای که بر اساس فرمول کوکران بدست آمد در شهرستان ری اجرا شده است. در مباحث روش‌شناسی از پیمایش و از پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز بهره برده شد. یافته­ها در این پژوهش نشان می­دهد که هر سه نوع هویت جمعی در میان این نسل وجود داشته اما در یک نگاه تطبیقی می­توان گفت هویت اسلامی در مقایسه با سایر هویت­ها برجستگی بیشتری دارد که البته با توجه به گرایشات مذهبی ساکنین شهرری دور از نظر نبود. همچنین بین متغیرهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی، سرمایه فرهنگی و میزان تعاملات اجتماعی با هویت جمعی غالب رابطه معناداری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: جهانی شدن؛ هویت جمعی؛ هویت ایرانی؛ هویت اسلامی؛ هویت غربی