پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,003 |
| تعداد مقالات | 83,617 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,292,375 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,347,089 |
فساد مالی و راه کارهای پیش گیری از آن | ||
| تحقیقات حقوقی بین المللی | ||
| مقاله 3، دوره 6، شماره 22، اسفند 1392، صفحه 57-79 اصل مقاله (261.62 K) | ||
| نویسندگان | ||
| الهام جعفرپورصادق* 1؛ اعظم عدالتجو2 | ||
| 1دانشجوی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دوره دکترای حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران/ ویراستار فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد | ||
| چکیده | ||
| امروزه فساد مالی صاحبان مقام و قدرت درسطح داخلی کشورها و نیز در سطح جهانی، به چالش اساسی در جوامع بشری تبدیل شده است. گوناگونی مصادیق فساد مالی از یک سو و عواقب مخرب آن در نظام اقتصادی کشورها از سوی دیگر، بر اهمیت توجه به این جرم و راه کارهای پیش گیری و مبارزه با آن می افزاید. تشکیل کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد، از اقدامات دولت ها برای مبارزه با این پدیده در سطح بین المللی است، اما توجه به راه کارهای پیش گیری از فساد در سطح داخلی کشورها نیز بسیار مهم است. بنابراین توجه به پیش گیری وضعی، اجتماعی و زودرس از جرم فساد مالی در حقوق داخلی خالی از فایده نیست .این امر موضوعی است که در این مقاله پس از ارایه ی شناختی مختصر از مفهوم فساد مالی، به آن پرداخته و سپس راه کارهایی برای مبارزه با این امر ارایه می گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فساد مالی؛ پیش گیری وضعی؛ پیش گیری اجتماعی؛ پیش گیری زودرس | ||
| اصل مقاله | ||
|
. مقدمه امروزه درجامعه جهانی فساد مالی صاحبان مقام و قدرت به یکی از چالش های اساسی تبدیل شده است، چالشی که قلمرو جولان آن ، مختص کشور، منطقه و یا قاره خاصی نیست. هر چند ممکن است به دلیل وجود شرایط مساعد و مناسب در نقطه ای ، پررنگ تر از نقطه دیگر جلوه کند. فساد، زمانی به وجود آمد که شخص پنداشت قدرت و اختیاری که دیگران فاقد آن هستند و پشتوانه آن نیز منبع قدرتمندی هم چون دولت است، راهی برای کسب منفعت و ثروت به نفع خود است. اولین و بارزترین مصداق فساد از ابتدای تاریخ تاکنون، رشوه بوده اما تعریف فساد همیشه آسان و مورد پذیرش همه نبوده است. اگرچه همه فساد را می فهمیدند و درک می کردند ولی فساد مانند فیلی است که می توان « ویتوتانزی 1 » وقتی نوبت به تعریف می رسید، اختلاف نظرها شروع می شد. به قول آن را فهمید ولی نمی توان توصیف کرد.
2
با پیشرفت جوامع و در پی آن افزایش انواع جرم در جوامع بشری، فساد مالی نیز به عنوان یک جرم با مطلوب ترین نتایج مالی برای مرتکب آن، گسترش یافت. این امر موجب اختلال جدی در نظام افتصادی کشورها می شد. به این ترتیب، دولت ها باید به فکر پیش گیری و مبارزه با مصادیق جرم فساد مالی می افتادند . تشکیل کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد نتیجه تلاش دولت ها برای مبارزه با فساد در سطح بین المللی است و قطعاً اکثر کشورها با پیش بینی آن در قوانین داخلی خود به فکر مبارزه با آن در سطح داخلی نیز هستند. در این زمینه پیش گیری از فساد مالی در سطح داخلی، از اهمیت زیادی برخوردار است . این امردر قالب انواع پیش گیری وضعی، اجتماعی و زودرس قابل بررسی و مطالعه است، بنابراین نویسنده در این مقاله پس از ارایه ی مفهومی از فساد مالی به پیش گیری از آن در قالب انواع مختلف پیش گیری می پردازد. 2. مفهوم فساد مالی 1-2 . مفهوم لغوی فساد در لغت به معنای تباه شدن، پوسیدگی، فتنه و آشوب، ظلم، لهو و لعب 3 و نیز تباهکاری 4 آمده است. معادل گرفته شده است . این واژه معنی «
corruption» است 5 که از کلمه لاتین «corruption » انگلیسی این واژه لغت آمده است.
6 « شکستن چیزی » به معنی «corruptus » می دهد. همچنین فعل لاتین « گندیدگی یا پوسیدگی » به معنی گمراهی، تباهی، معیوب کردن کمال، درستی و اصول «
Corruption » به هر ترتیب واژه ی انگلیسی
۱
. vito Tanzi
٢
. لیلا، دادخواھی، فساد مالی - اداری و سیاست جنایی مقابلھ ی با آن، ج ١، تھران، انتشارات میزان، ١٣٩٠ ، ص ١٢
٣
. حسن، عمید، فرھنگ فارسی عمید، ج ١، ج ٣، تھران، انتشارات امیرکبیر، ١٣٦٠ ، ص ٥٩
٤
. محمد صالح، ولیدی ،حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیھ عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی، ج ٣، تھران، انتشارات امیرکبیر ١٣٨٦ ، ص ٢١٦
٣.
حییم، سلیمان، فرھنگ معاصر کوچک فارسی- انگلیسی حییم، ج ٢، تھران، انتشارات فرھنگ معاصر، ١٣٧٧ ، ص ٤٦٢
٦ . Nicholis, Colin and else; corruption and Misuse of public office, Oxford university press , ۲۰۰۶. p ۱
اخلاقی، خصوصاً نقض در انجام صحیح وظایف از سوی یک کارمند دولت به واسطه اخذ رشوه، آمده است .
7
همین معنی اخیر فساد، در این مقاله و در بحث از فساد مالی مورد توجه است . این معنی از فساد در برخی از آیات در خصوص افرادی به کار رفته « مفسد » قرآن کریم نیز مورد توجه قرارگرفته است و در برخی از ایات قرآن، کلمه ی که در روابط اقتصادی خود با مردم مرتکب عدم صداقت می شوند؛ مانند آیات 181 تا 183 سوره شعراء.
8
2-2 . مفهوم اصطلاحی اگرچه معنی اصطلاحی فساد از معنی لغوی آن، چندان دور نیست، اختلاف در آن بسیار است و تقریباً همه تایید کرده اند که امکان ارایه یک تعریف جامع و مانع که در برگیرنده همه موارد باشد مشکل است؛ اگرچه می توان به ذکر مصادیقی پرداخت که دیگران هم با آن موافق باشند. این مشکل بودن تعریف به حدی است که برخی با اطمینان اظهار داشته اند، که متخصصان فن هرگز در مورد یک تعریف واحد به توافق نخواهند رسید. اختلاف نظرها در باب تعریف فساد در سطح بین المللی نیز نمایان است، در حالی که کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد، دقیقاً به لحاظ همین اختلاف در معانی، تعریفی از فساد ارایه نداده است.
9
اما اولین قوانین و فرهنگ لغت ها و نیز اولین نوشته ها در باب فساد ، آن را در سوء استفاده از مقام و قدرت ناشی از موقعیت عمومی و دولتی در جهت منافع شخصی تعریف کرده اند. این تعریف، رایج ترین تعریف فساد است و ظاهراً صحیح ترین آن؛ اما به مرور زمان، مسایل و وقایعی اتفاق افتاد مقام » که نشان داد که تعریف فوق از جامعیت کافی برخوردار نیست. بر این اساس در تعریف جدید از فساد، عبارت داده است. برخی از دلایل این امر این « مقام و قدرت به امانت داده شده » جای خود را به عبارت « و قدرت عمومی باعث غفلت از فساد صورت گرفته در بخش خصوصی می شد و ثانیا این « مقام و قدرت عمومی » است که عبارت تعریف قدرت و مقام عمومی را در تعلق دارنده آن، فرض می کرد که هر زمان اراده کند می تواند بجا یا نابجا از آن است 10 « امانی » استفاده کند در حالی که رابطه ی بین مقام و قدرت با دارنده ی آن، یک رابطه ی سوء استفاده از » : به این ترتیب، در حال حاضر، صحیح ترین تعریفی که از فساد به نظر می رسد عبارت است از
با توجه به این تعریف، برای درک صحیح جرم فساد .« مقام یا قدرت به امانت داده شده در جهت منافع شخصی
مالی، باید به عناصر مادی و روانی جرم، بر اساس تعریف مذکور توجه کرد.
3-2 . عناصر فساد مالی
1-3-2 . عنصر مادی
با توجه به تعریفی که از فساد مالی ارایه شد، هر فعل یا ترک فعل فیزیکی و مادی که منجر به سوء استفاده از
قدرت به امانت داده شده، می گردد، عنصر مادی فساد مالی را شکل می دهد؛ به این ترتیب، عنصر مادی فساد مالی،
تمامی رفتارهایی که به هر نحوی، دلالت به سوء استفاده مرتکب، از قدرت مورد امانت خود نمایند، را شامل
می شود.
۵ . Garner, Bryan A, Black Law Dicon ary , ۸th Edion, Thomson- West Published, ۲۰۰۴. P ۳۷۱
٨
. لیلا، دادخواھی، - پیشین- ص ٢٦ ٢٨-
٩ . ھمان صص ٣٠ ٣٢-
١٠ . ھمان، صص ٥٤
نشان می دهد که فساد مالی، تنها شامل اعمال کارکنان بخش عمومی نیست بلکه اعمال « قدرت مورد امانت » تعبیر تجار و بازرگانان بخش خصوصی را نیز در بر می گیرد. در واقع، هر کس به هر طریق قدرتی را از بخش عمومی یا خصوصی به امانت گرفته باشد و از آن سوء استفاده کند مرتکب فساد مالی شده است. 2-3-2 . عنصر روانی در مورد عنصر روانی جرم فساد مالی باید گفت که برای تحقق جرم مذکور، مرتکب باید علاوه بر قصد سوء استفاده (قصد فعل) قصد کسب منفعت شخصی را نیز داشته باشد. به این ترتیب، با توجه به تعریف ارایه شده برای فساد مالی، تحقق جرم، بدون قصد کسب منفعت شخصی، منتفی است. بنابراین تعریف مذکور فساد مالی را به عنوان یک جرم مقید معرفی می کند از سوی دیگر، عبارت برای کسب منفعت شخصی که در تعریف، ذکر شده است را می توان توضیحی برای انگیزه ی غالب مرتکبین جرم فساد مالی تلقی نمود نه جزیی از عنصر روانی جرم . در ضمن، عنوان فساد مالی یک عنوان عام است که شامل مصادیق زیادی می شود و نمی توان عنصر روانی آن را به طور کلی تعیین نمود و آن را جرمی مقید دانست، بلکه بهتر آن است که عنصر روانی هر یک از مصادیق این جرم را با توجه به عنصر قانونی آن ها، به طور جداگانه در نظر گرفت. 4-2 . مصادیق فساد مالی با توجه به کنوانسیون ملل متحد برای مبارزه با فساد، می توان اصلی ترین مصادیق فساد مالی را شامل رشوه، اخاذی، اعمال نفوذ، سوء استفاده از اختیارات و وظایف شغلی، استفاده غیرمجاز از اموال دولتی، دارا شدن بر خلاف حق، پارتی بازی، رفیق گرایی، و لطف ورزی، رانت جویی و اختلاس دانست. ناگفته پیداست که شیوع هر یک از این جرایم، به نوبه خود، نظم جامعه را به سختی آشفته نموده و علاوه بر ایجاد زمینه برای وقوع انواع بی عدالتی ها، ارتکاب انواع جرایم دیگر در جامعه را نیز سبب می شود . پس پیش گیری از فساد مالی امر بسیار مهمی است که باید در همه جوامع مورد توجه قرار گیرد. -3 راه کارهای پیش گیری از فساد مالی اصطلاح پیش گیری، ریشه جرم شناختی دارد 11 و به معنای طرق محو علت وقوع بزه کاری است که محتاج سازماندهی علمی- تحقیقاتی می باشد
12 به طور معمول در بحث از پیش گیری از جرم، از پیش گیری وضعی، اجتماعی و رشد مدار یا زودرس سخن به میان می آید. گاه پیش گیری از جرم، مستلزم تغییر و تعدیل در شخصیت
بزه کار و شرایط اجتماعی است که به پیش گیری اجتماعی شهرت یافته است. گاه پیش گیری، مستلزم دخل و
تصرف و ایجاد تغییر در یک محیط یا وضعیت ویژه است که به آن، پیش گیری وضعی گفته می شود . پیش گیری
رشد مدار یا زودرس نیز مبین مداخله در دوره های مختلف رشد اطفال و نوجوانان بزه کار، منحرف یا در معرض
١١
. بھزاد، رضوی فرد؛ از کارکردھای سنتی کیفر در حقوق داخلی تا کارکردھای نوین آن در حقوق بین الملل کیفری با تاکید بر رویھ ی قضایی، فصلنامھ ی مطالعات پیشگیری از جرم، سال ششم، ش ٢١ ، زمستان ١٣٩٠ ، ص
٢٠
فصلنامھ مطالعات پیشگیری از جرم، سال دوم، ش ،« از پیش گیری تا جنگ » قاچاق کالا یا تجارت جرم » ،
١٢ . عبدالله؛ احمدی ١٣٨٦ ، ص ١١٠ ،٥
. بزه کاری به منظور پیش گیری از وقوع یا مزمن شدن بزه کاری در آینده و در دوران بزرگ سالی است
13
در مورد پیش گیری از جرم فساد مالی ، کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد، در فصل دوم خود به این امر پرداخته است و در ماده 5 خود تحت عنوان در سیاست ها و روش های بازدارنده ضد فساد مالی اذعان می دارد: -1 هر یک از کشورهای عضو با رعایت اصول اساسی نظام حقوقی خود، سیاست های موثر و هماهنگی را برای ریشه کن کردن فساد مالی، تنظیم، اجرا و یا تثبیت خواهد کرد. سیاست های مزبور، مشارکت آحاد جامعه را در این امر تقویت نموده و اصول حاکمیت قانون ، مدیریت صحیح امور عمومی و اموال دولتی، شفافیت و پاسخ گویی در برابر قانون را بازتاب خواهد نمود. -2 هر یک از کشورهای عضو، در جهت نهادینه کردن و تقویت روش های کارا، برای جلوگیری از فساد مالی تلاش خواهد کرد. -3 هر یک از کشورهای عضو، تلاش خواهد کرد، اسناد قانونی و تدابیر اجرایی موجود را مرتباً ارزیابی و از کافی بودن آن ها برای جلوگیری از فساد مالی و مبارزه با آن اطمینان حاصل کند. -4 کشورهای عضو، با رعایت اصول اساسی کشورهای خود با یکدیگر و با سازمان های ذیربط بین المللی و منطقه ای در جهت تقویت و به روز کردن تدابیر مورد اشاره در این ماده، همکاری خواهند کرد . این همکاری می تواند مشارکت در برنامه ها و پروژه های بین المللی را با هدف جلوگیری از فساد مالی در بر گیرد.
14
همان طور که مشاهده می شود، کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد بر اهمیت پیش گیری از فساد مالی، در کشورهای عضو تاکید کرده است؛ چرا که قطعاً پیش گیری بهتر و نیز مهم تر از درمان است. پیش گیری از فساد مالی ، طبعاً آسان تر از مبارزه با فسادهای صورت گرفته است؛ بنابراین، اهمیت توجه به راه کارهای پیش گرانه از فساد مالی بر هیچ کس پوشیده نیست . این راه کارها را با توجه به تقسیم بندی پیش گیری می توان تحت سه عنوان پیش گیری اجتماعی و زودرس یا رشد مدار مورد توجه قرار داد. 1-3 . پیش گیری اجتماعی در پیش گیری اجتماعی، تغییر شخصیت بزه کار و شرایط اجتماعی مورد توجه است . در واقع ارتکاب جرم نتیجه علل مختلفی است که در علم جرم شناسی مورد توجه قرار می گیرد 15 ؛ از جمله این علل، علل اجتماعی است که در جامعه شناسی جنایی به طور خاص، مورد توجه قرار می گیرد و تلاش برای حذف این علل، موضوع پیش
گیری اجتماعی است.
برای پیش گیری از فساد مالی، غیرفعال نمودن عوامل اجتماعی موثر برارتکاب مصادیق جرم مذکور لازم است.
عمده ترین این عوامل، قطعاً فقر است. احساس فقر موجب احساس نیاز مرتکب احتمالی به سود حاصل از ارتکاب
جرم شده و باعث وقوع جرم می گردد. هم چنین زندگی فرد در مسکن نامناسب ناشی از فقر، نه تنها در ارتکاب
١٣
. سید درید موسوی مجاب؛ درآمدی بر مباحث حقوق کیفری اختصاصی، تقریرات درسی سید درید موسوی مجاب مقطع ١٣٨٩ ، ص ٤ - کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، ١٣٩٠
١٤
. دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمھوری اسلامی ایران؛ کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد، مجلھ حقوقی، ١٣٨٤ ، ص ٣١٣ ، ش ٣٢
مجموعھ مقالات ھمایش پیشگیری از جرم و آسیب ھای اجتماعی، ،« نقش حجاب در پیشگیری از جرم » ؛
١٥ . مرادی، فرزانھ دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مازندران، ١٣٩١ ، ص ٤
جرم از سوی او موثر است بلکه حتی دیگر عوامل موثر در وقوع جرم را نیز فعال می کند 16 ؛ عواملی چون هم نشینی های بد و یادگیری رفتار مجرمانه، افزایش احساس فقر و ...
هم چنین فرهنگ سازی برای افزایش وجدان کاری، نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. طبیعی است که هر
گاه افراد جامعه نسبت به پدیده فساد آگاهی کامل داشته باشند ،در برخورد با آن می کوشند تا اولاً از ورود آن به
محیط خود جلوگیری کنند. ثانیاً در صورت ورود بدون آن که خود به آن آلوده شوند از طرق مختلف در پی دفع آن
باشند وثالثاً از آلوده شدن دیگران نیز جلوگیری کنند. آموزش شهروندان نسبت به موضوع فساد، دارای ابعادی است
که از جمله شامل آگاهی دادن ایشان در مورد حقوق و تکالیف خود در امور اداری و نیز حقوق و تکالیف کارمندان
نهادهای اداری در بخش های مختلف است
17 . بهتر است درست کاری و امین بودن درکار، به عنوان هنجارهایی اساسی در وجود افراد جامعه نهادینه گردد تا عمل کردن برخلاف آن برای شخص غیر قابل تصور و سخت جلوه
کند.
2-3 . پیش گیری وضعی
در پیش گیری وضعی با تغییر در موقعیت های خاصی که احتمال ارتکاب جرم در آن زیاد است، هدف دشوار
کردن، پرخطرکردن یا جاذبه زدایی برای افرادی است که قصد ارتکاب دارند. بنابر نظریه انتخاب عقلانی، مجرمان
متفاوت از سایر انسان ها نیستند و قادر به انتخابند و ارتکاب جرم، نتیجه انتخاب عقلانی آن ها در موقعیت های
متفاوت است.
18
پیش گیری وضعی می خواهد، این انتخاب را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین ناظر بر اوضاع، احوال و شرایطی است که مجرم را در آستانه ارتکاب جرم قرار می دهد و در جرم شناسی وضعیت های ماقبل بزه کاری یا وضعیت . پیش جنایی نامیده می شود
19
پیش گیری وضعی، با دشوار کردن، پرخطر کردن و کاهش جاذبه وضعیت های پیش جنایی انتخاب بزه کار را تحت تاثیر قرار داده مانع از انتخاب ارتکاب جرم از سوی او می شود. 1-2-3 . راه کارهای پرخطر کردن جرم فساد مالی ازجمله تدابیر خطر افزای ارتکاب جرم که پیش گیری وضعی به دنبال است، افزایش خطر دستگیری است 20 و تقویت نظارت های رسمی، از تدابیر رسیدن به این هدف می باشد. به این ترتیب ، یکی از راه کارهای پیش گیری از
فساد مالی، در راستای تحقق پیش گیری وضعی از جرم مذکور تقویت نظارت رسمی است . این امر در کشور ما از
طریق نهادهای نظارتی صورت می گیرد. از جمله این نهادها، دیوان محاسبات کشور است، که بخش اعظم نظارت بر
نظام مالی کشور، از طریق آن انجام می گیرد. دیوان محاسبات کشور، زیرمجموعه مجلس شورای اسلامی است و
اصول 54 و 55 قانون اساسی اختصاص به آن دارد و مبین اهداف ، وظایف، تشکیلات و روش های این سازمان
١٦
. ھمان- ص ١٣١
١٧
. لیلا، دادخواھی- پیشین- ص ٢٦٣
١٨
. محسن، صوفی زمرد؛ نقض حریم خصوصی و چالشھای پیش گیرانھ فراروی پلیس در نظارت ویدیویی، فصلنامھ ی مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش ٢١ ، زمستان ١٣٩٠ ، ص ٤٤
، مندرج در علوم جنایی، ج ٣، تھران، انتشارات سمت، ١٣٩٠ « پیشگیری عادلانھ ازجرم » ،
١٩ . علی حسین، نجفی ابرندآبادی ص ٥٨٠
٢٠ . Gilling Daniel; crime prevenon , London and New your, Rouledge publishing , ۲۰۰۵. P ۴
. می باشد
21
هم چنین وظایف دیوان در مواد 2 الی 7 قانون دیوان محاسبات تصریح شده است که عمدتا عبارت است از حسابرسی، بررسی، رسیدگی نسبت به کلیه ی حساب های در آمد، هزینه ها، دریافتی ها و پرداختی ها، صورت ها و عملیات مالی، موجودی حساب اموال و دارایی ها، اطمینان از حصول و ارسال صحیح و به موقع درآمدها و انجام هزینه ها، اطمینان از برقراری روش ها و دستورالعمل های مناسب مالی و کاربرد موثر آن ها در جهت نیل به اهداف دستگاه های مورد رسیدگی، رسیدگی به حساب کسری و تخلفات مالی و اعلام نظر در خصوص لزوم وجود مرجع کنترل کننده داخلی یا عدم کفایت آن ها، به منظور حفظ حقوق بیت المال می باشد، بنابراین عمده جرایمی که دیوان، در انجام وظایف قانونی خود با آن ها برخورد می کند، عبارتند از: تصرف غیرقانونی در اموال و وجوه دولتی، و جرایم درحکم آن، اختلاس، تدلیس در معاملات دولتی، ارتشا و تبانی در معاملات دولتی، داوری در دعاوی له و علیه دولت، ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل و ... 22 که از مصادیق فساد مالی می باشند. علاوه بر دیوان محاسبات، نهاد سازمان بازرسی کل کشور نیز به عنوان نهاد نظارتی قوه قضاییه اصل یکصد و
هفتاد و چهار قانون اساسی را به خود اختصاص داده است و قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور، بر وظایف
بازرسی این سازمان که در واقع نظارت و مراقبت برای حسن جریان امور و پیش گیری از بروز موارد تخلف و نهایتاً
در صورت کشف تخلف برخورد با آن است، تاکید کرده است
23 بنابراین وجود سازمان مزبور در پیش گیری از مراودات فسادآمیز ، نقش مهمی دارد. علاوه بر این ها نهادهای نظارتی دیگر ،مانند وزارت امور اقتصاد و دارایی، سازمان
حسابرسی، نهاد تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی و حق مجلس برای سوال و استیضاح دولت (همان) نیز در
کشف فساد و افزایش خطر دست گیری مجرم و نهایتاً پیش گیری از فساد به دلیل افزایش خطر دست گیری نقش
دارند.
علاوه بر تقویت نظارت رسمی، از طریق کاهش گمنامی و افزایش آگاهی مدیران از مشخصات کامل واَعمال تک
تک کارمندان می توان ارتکاب جرم فساد مالی را در جهت پیش گیری وضعی، پرخطر تر نمود.
2-2-3 . راه کارهای دشوار ساختن ارتکاب جرم فساد مالی دشوار ساختن ارتکاب جرم سبب می شود که مجرم در مرحله پیش جنایی و در هنگام انتخاب عمل، دست یابی به نتیجه ی مطلوب عمل مجرمانه را از راه های دیگر غیراز عمل مجرمانه آسان تر یافته و از ارتکاب جرم، منصرف شود. از راه های دشوار ساختن ارتکاب جرم فساد مالی جابجایی دوره ای کارمندان است. استقرار طولانی مدت یک کارمند در یک سمت به او فرصت بیشتری می دهد تا - در صورت گرایش به فساد- مشتریان خود را به خوبی شناسایی کرده با آن ها وارد معامله و تبانی شود 24 جابه جایی دوره ای کارمندان، این امکان را از آن ها گرفته و کار را هم برای کارمند متخلف و هم برای ارباب رجوع، سخت می کند. علاوه بر این، لازم است قوانینی در جهت
کاهش سطح دخالت دولت و در راستای تحقق دولت الکترونیک- به گونه ای که حداقل نیاز به مراجعه حضوری
فصلنامھ ،« سودمندی حسابرسی دیوان محاسبات کشور ایران از دیدگاه مدیران مالی » ، ٢١ . حسین، سجادی، رضا ،جامعی بررسیھای حسابداری و حسابرسی، سال دھم، ش ٣٤ ، زمستان ١٣٨٢ ، ص ١٣٠
، فصلنامھ ی دانش حسابرسی، ش ١٤ ، زمستان ١٣٨٣ ،« تحلیل ماده ٢٥ قانون دیوان محاسبات کشور » ،
٢٢ . فیاض، شجاعی ٤٩- صص ٥١
٢٣
. دادخواھی- پیشین- ص ٢٥٤
٢٤
. ھمان- ٢٢٩
وجود داشته باشد- تصویب شود. در واقع گستردگی دولت باعث گستردگی حیطه ی اختیارات شده و مقامات سیاسی در سطح وسیعی دارای اعمال قدرت و نفوذ می شوند. شواهد نشان داده که گستردگی وظایف، بی تردید باعث ایجاد رانت و امکانات فسادآمیز متعدد دیگر خواهد شد.
25
بنابراین کاهش وظایف واختیارات کارمندان نیز، می تواند ارتکاب جرم فساد مالی را برای آن ها دشوار نماید. 3-2-3 . کاهش جاذبه ی جرم فساد مالی همان طور که ذکر شد، طبق نظریه انتخاب عقلانی، مردم به طور عاقلانه انتخاب می کنند، یعنی می کوشند تحقق خواست ها با اهداف شان را مطابق شرایط مورد نظرشان به حداکثر برسانند 26 ؛ بنابراین مجرمان بسته به نتایج برآورد هزینه و نفع، فعالیت های مشروع یا نامشروع را مرتکب می شوند
27 ؛ یعنی در صورتی مرتکب جرم می شوند که سود و فایده مورد انتظار از ارتکاب جرم، افزون بر فواید عدم ارتکاب آن باشد.
28 از طرفی، چون همان طور که هیرسچی و گات فردسون در سال 1990 در کتاب نظریه ای عمومی درباره جرم بیان کرده اند ، یکی از خصوصیات
جرایم، فریبنده و برانگیزاننده بودن آن است
29 و وسوسه سود حاصل از ارتکاب جرم مجرم را مجذوب خود می سازد، جاذبه ی جرم و فریبندگی آن، نقش مهمی در انتخاب ارتکاب آن از سوی مجرم دارد . این امر، در مورد
فساد مالی نیز صادق است . اندیشیدن به نتایج حاصله از جرایمی که مصادیق فساد مالی را تشکیل می دهند مجرم را
به سوی آن ها سوق می دهد.
به این ترتیب باید به فکر کاهش جاذبه جرم فساد مالی در نظر مجرمان بالقوه بود. به این طریق که مثلاً هزینه ی
ارتکاب جرم را بالا برده تا سود حاصل از جرم، نسبت به هزینه ی آن، غیرقابل توجه باشد این امر باید در تصویب
قانون جزایی مورد توجه قرار گیرد. وضع مجازات های سنگین برای مصادیق جرم فساد مالی می تواند کمک موثری
به کاهش جاذبه از جرم مذکور نماید. اقدام دیگر در این راستا، تصویب قانون با هدف حمایت از گزارش کنندگان،
شهود، خبر چینان و یا حتی دادن پاداش به آن هاست
30 . علاوه بر این، در راستای رویکرد جرم شناسی رادیکال که به شرایط اقتصادی و تاثیر آن بر وقوع جرایم توجه زیادی دارد
31 ، پرداخت حقوق مناسب به کارمندان می تواند جاذبه ارتکاب جرم فساد مالی را در نظر آن ها تا حد زیادی کاهش دهد؛ چرا که اولاً، هنگامی که درآمد کارمند برای تامین
حداقل مایحتاج زندگی مکفی باشد ، نیاز وی به درآمد ناشی از فساد اداری کاهش می یابد
32 و این در آمد جاذبه خود را در نظر کارمند از دست می دهد.
از سوی دیگر، هزینه ی فساد اداری در صورت اثبات جرم کارمند رابطه مستقیمی با حقوق و مزایای او دارد . با
فرض این که در صورت کشف فساد اداری، کارمند، از استخدام دولتی اخراج می شود. یکی از هزینه های ناشی از
٢٥
. ھمان- ٢٠٩
٢٦
. برایان، بیکس، ١ ج. فرھنگ نظریھ ھای حقوقی، ترجمھ عباس ایمانی، ج ٢، تھران، انتشارات نامھ ھستی، ١٣٩٠ ، ص ٣٣١
٢٧
. علی، سلیمی، محمد داوری، جامعھ شناسی کجروی، ج ٤، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه، ١٣٨٧ ، ص ٢٨٠
٢٨
. علی حسین، نجفی ابرندآبادی- پیشین- ١٣٩٠ - ص ١٤٢
٢٩
. جرج، ولد و دیگران، جرم شناسی نظری، ترجمھ علی شجاعی، ج ٣، تھران، انتشارات سمت، ١٣٨٨ ، ص ٢٩٠
٣٠
. لیلا، دادخواھی- پیشین- ص ٢٠٧
٣١
. حسین ،غلامی، تکرار جرم، ج ٣، تھران، انتشارات میزان، ١٣٩٠ ، ص ٢٥٢
٣٢
. لیلا، دادخواھی- پیشین- ص ٢٢٩
اخراج، تفاوت درآمد مورد انتظار وی در بخش خصوصی در صورت اخراج و حقوق و مزایای دولتی در صورت عدم ارتکاب فساد اداری وادامه استخدام دولتی است. طبیعی است که هر قدر حقوق و مزایای استخدام دولتی بیشتر باشد، هزینه ناشی از اخراج برای کارمند بیشتر خواهد بود وانگیزه ی او برای فساد کاهش می یابد . اگر در بخش دولتی میزان حقوق و دستمزدها پایین باشد ارتکاب فساد مالی شکل فریبنده بیشتری به خود می گیرد . از سوی دیگر، تفاوت درآمد میان بخش دولتی و خصوصی سبب می شود که افراد با تخصص بالا، جذب مشاغل دولتی با حقوق پایین نشوند و این مشاغل به دست افراد بی کفایت بیفتد که این امر خود زمینه ساز فساد است . پایین بودن میزان درآمد چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی ، سبب می شود که فرد، کسری درآمد خود را از طریق عواید فسادآمیز تامین کند یا به شغل دوم، روی آورد که خود باعث ایجاد مصداقی دیگر از فساد تحت عنوان تعارض منافع خواهد شد 33 . وقتی کارمندان، حقوق کافی و زندگی مرفه داشته باشند کمتر افسون وسوسه های درآمد حاصل از فساد مالی خواهند شد.
3-3 . پیش گیری زود رس یا رشد مدار
مشکل اساسی که پیش گیری زودرس یا رشد مدار به دنبال ارایه ی راه حل برای آن است، قصور والدین و تا
حدودی بی کفایتی آن ها در تربیت فرزندان است. در واقع برخی از والدین نمی دانند چگونه خود کنترلی را به
فرزندان خود بیاموزند . این مشکل در خانواده های بد سرپرست و منزوی حادتر است. در این شرایط پدر یا مادر به
خاطر ناتوانی در تربیت، زودهنگام با یک فرزند نافرمان و غیرقابل کنترل مواجه می شوند که هم زمان مجبورند هم
به لحاظ وابستگی و نبود حامی دیگر، او را دوست داشته باشند و هم به لحاظ سرکشی و هوس بازی از او نفرت
داشته باشند. بر همین اساس، مداخلات پیشگیرانه در این نوع پیش گیری، زودرس است که بستر اجرای آن خانواده
یا مدرسه است و جنبه ی تربیتی آن غلبه دارد. هم چنین برطرف کردن اختلالات رفتاری را قبل از استقرار در
اولویت قرار می دهد
34 . به این ترتیب، یکی از تدابیر پیش گیری زودرس از جرایم به طور عام و جرم فساد مالی به طور خاص ، آموزش خودکنترلی به کودکان در خانواده و مدرسه است. کودکی که احراز از رفتارهای نامشروع را در
خانواده نیاموخته حتماً باید آن را در مدرسه بیاموزد. مدرسه اولین محیط اجتماعی است که کودک ناچار است خود
را با نظم و قوانین آن هماهنگ سازد. این نظم و ترتیب از قوانین حاکم در محیط خانواده رسمی تر است . در این
مرحله است که کودک ناسازگار نامتعادل یا عقب مانده ذهنی که استعداد پیروی ازنظم یا هماهنگی با محیط را ندارد
با عدم موفقیت مواجه می شود
35 و اتفاقا همین کودکان در پیش گیری زودرس باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند و در همین مرحله، باید در جهت هماهنگ سازی آن ها با محیط کوشش شود.
همان طور که در بحث پیش گیری اجتماعی اشاره شد که، بهتر است درست کاری و امین بودن درکار، به
عنوان هنجارهایی اساسی در وجود افراد جامعه نهادینه گردد تا عمل کردن برخلاف ان برای شخص غیر قابل تصور
و سخت جلوه کند. بخشی از این کار، متوجه پیش گیری زودرس است که باید به آموزش به کودکان و نوجوانان
بپردازد و به نهادینه کردن این امر در آن ها کمک کند. امری که در جامعه ما چندان مورد توجه نیست. این ها نکاتی
٣٣
. ھمان- ص ٢٣٠
٣٤
- شھرام ، ابراھیمی، جرم شناسی پیشگیری، ج ١ف ج ٢، تھران، انتشارات میزان، ١٣٩١ ، ص ٧٤
٣٥
. ھوشنگ، شامبیاتی، بزه کاری اطفال و نوجوانان، ج ١٣ ، تھران، انتشارات مجد و ژوبین، ١٣٨٤ ، ص ٢٧٦
است که باید در پیش گیری زودرس از جرم به طور عام و در فسادمالی به طور خاص، مورد توجه قرار گیرد. پیشنهادات و راهکارهای مبارزه با فساد ارایه ی راه حل برای پیش گیری و کنترل فساد در یک عنصر و عامل خلاصه نمی شود، بلکه عناصر و عوامل متعددی در کنترل این مساله تاثیرگذار می باشد. از جمله عوامل ذیل می تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد، به طوری که بدون هر یک از آن ها کار مبارزه با فساد نتیجه مؤثر نخواهد داد. 1. عزم ملی و اراده ی سیاسی مبارزه با فساد در کشور نیازمند عزم ملی و اراده ی جدی سیاسی جهت مبارزه قاطع با فساد اداری می باشد. تا زمانی که این عزم ملی و اراده ی سیاسی تحقق نیابد، مبارزه با فساد فاقد پشتوانه و بی نتیجه خواهد بود. 2. خصوصی سازی کوچک کردن دولت و نهادهای دولتی و گسترش بخش خصوصی یکی از راه های مؤثر مبارزه با فساد است. این مساله با تقویت و حمایت از بخش خصوصی و ایجاد انگیزه و رقابت و اعمال راهکار هایی د ر خصوص نظارت درونی وبیرونی موجبات کنترل فساد را محقق می سازد. 3. تقویت اعتماد مردم باید متذکر شد هر چند امکانات و توانایی هر حکومت برای نظارت و کنترل این معضل امری تردید ناپذیر است ولی باید توجه داشت که تمام فعالیت های نهاد ها و مقامات اداری باید در اختیار عموم گذاشته شود. که این مساله در درون خود پاسخ گویی را نیز به همراه داشته و تاثیر این مساله بر رسانه ها و افکار عمومی اعتماد به نقش مردم در کنترل و نظارت بهتر بر این امر خواهد بود. 4. اصلاح قوانین برای مبارزه با فساد باید قوانین معارض با اصول مبارزه با فساد و کنوانسیون بین المللی مبارزه با فساد اصلاح شود تا بستر مناسب و عملی مبارزه با فساد فراهم شده و بسترهای فسادآمیز را حذف نماید . بی تردید وضع و اصلاح این قوانین باید با توجه به تجارب سایر کشورها و معیارهای بین المللی مذکور در اسناد بین المللی از قبیل کنوانسیون مبارزه با فساد ملل متحد انجام شود. 5. طرح جامع مبارزه با فساد دولت با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی با ایجاد مرکزی جهت مطالعات اساسی و مبتنی بر اصول علمی در باره فساد اداری و ریشه ها و پیامدهای آن و نیز جستجوی راه حل مناسب با استفاده از تجارب و آموخته های سایر جوامع می تواند به حل اصولی و پایدار این مشکل کمک نماید. 6. اصلاح ساختار اداری حجم دولت و نهادهای دولتی بسیار بزرگ تر از ضرورت آن است. حجم دولت و نهادهای دولتی با به شیوه های مختلف کوچک شود، بدنه های غیر ضروری هر نهاد از تشکیلاتش حذف شود و نهادهای موازی ادغام شوند. جهت نظارت فساد اداری باید یک نهاد قوی و مقتدر کافی است و تعدد دستگاه نظارتی فساد انگیز است. با سیستمی کردن کارها، باید ارتباط مستقیم مردم با مسئولین کار کم تر شود. به علاوه، بخش خصوصی گسترش یابد. اعمال اصلاحات در سازمان های دولتی نیازمند اصلاح و بهبود تشکیلات سازمان ها، بهبود نظام بودجه ریزی، مدیریت مالی مؤثر، نظام مالیاتی کارآمد می باشد. این اصلاحات باید بتواند قدرت انحصاری کارکنان را در تصمیم گیری تعدیل نماید، ارتباط مستقیم ارباب رجوع و کارکنان را به حداقل برساند، سرعت انجام کارها را افزایش دهد و از ایجاد روابط بلندمدت بین کارمندان و مراجعان جلوگیری نماید. 7. تعبیه مکانیزم های اطمینان بخش باید در درون دولت مکانیزمی تعبیه و کارسازی شود که به مبارزه مستمر با فساد اداری و کاهش اثرات مخرب آن و ارتقای همکاری و هماهنگی میان بخش ها و افرادی که در این راستا مبارزه می نمایند، کمک نماید . از جمله این مکانیزم ها سیستمی کردن کارها، شفافیت در فعالیت های اداری و مالی، گزارش دهی منظم و درست، نظارت فعال و دقیق، کشف و پیگیری تخلفات و تخطی های فسادآمیز و برخورد قضایی قاطع با مرتکبان فساد اداری و مجازات مجرمین می باشد. 8. آموزش ضد فساد برای مبارزه با فساد و کنترل آن، آموزش مدیران و کارمندان و آشنا سازی آن ها با این گونه جرایم و تخلفات و مجازات و پیامدهای آن و نیز نحوه مقابله با آن بسیار سودمند می باشد. 9. اصلاح نهادهای قضایی و هماهنگی و همکاری میان آن ها همکاری و هماهنگی میان نهادهای دولتی از جمله مجریان قانون و ب ه خصوص نهادهای قضایی، در زمینه کشف فساد و سرعت و قاطعیت در برخورد با تخلفات و جرایم فسادآمیزبسیار ضروری است. در این راستا، تأمین امنیت روانی، اجتماعی و اقتصادی مدیران و قضات سبب می شود که با متخلفان برخورد قاطع و جدی صورت گیرد. تقویت نظارت و تفتیش و بازرسی درون و برون سازمانی و انتخاب بازرسان و مفتشان متخصص و استفاده از علوم رایانه ای برای جمع آوری آمار و اطلاعات با کیفیت و کمیت مطلوب به امر مبارزه با فساد کمک فراوان می نماید. 10 . افزایش نظارت عمومی کنترل پنهانی، حسابرسی آشکار و نظارت فراگیر و حساب شده برای مبارزه با فساد یک امر ضروری محسوب می گردد. ارایه ی آمار دقیق در مورد میزان توصیههای وارده، مختومه، احکام برایت و احکام قطعی لازم الاجرا مربوط به فساد و کلاً عرضه ی معلومات دقیق در رابطه با وقایع فساد از یک سو و نظارت مردم، احزاب سیاسی، سازمان های اجتماعی، مؤسسات غیر دولتی و رسانه ها بر عملکرد دولت می تواند وسیله ی خوبی برای جلوگیری از ارتکاب فساد اداری باشد. بالا بردن نظارت عمومی بخشی از مقابله با فساد اداری است باید احزاب و اتحادیه ها، تشکلها، رسانه ها و جامعه مدنی اجازه داشته باشند که رفتار دولت را زیر کنترل داشته باشند و این موضوع قدرت کنترل مدنی را بالا می برد. زیرا قدرت منهای نظارت مدنی دولت را فاسد می کند و نقش افکار عمومی و نظارت مطبوعات مؤثرترین شیوه برای کنترل فساد هستند. بدیهی است که هر جا که قدرت باشد و نظارت نباشد فساد رخ می دهد؛ پس قدرت باید توسط ناظران اجتماعی کنترل شود و در ضمن قدرت باید گردشی باشد و "اصل گردشی بودن " قدرت و اختیارات سیاسی و اداری با به عنوان یک اصل فراگیر رعایت شود. زیرا قدرت ذاتی نیست و توسط مردم به افراد داده می شود و اگر
محدود نشود حتماً فساد رخ می دهد.
11 . ایجاد مکانیزم های شفاف در کارهای اداری
شفافیت در کارها و فعالیت های اداری بخصوص در درامد های دولتی تا حدود زیادی دست و پای افراد فاسد را
بسته و از وقوع فساد اداری جلوگیری می نماید. دولت هرچند دارای مقامات عالی رتبه را ثبت می نماید، ولی این
کار متأسفانه بیشتر سمبلیک و تشریفاتی است و هیچ گونه تحقیق و بررسی نسبت به صحت و درستی ادعای افراد
نمی شود. لارنس گرافت سرپرست بخش انگلستان سازمان بین المللی شفافیت معتقد است که :
" اولین گام در شفافیت سازی این است که تصویر شفافی از درآمد دولت ایجاد شود و دولت درآمدهای خود را شفاف اعلام کند.
"
12 . افزایش آگاهی عمومی افزایش آگاهی عمومی نسبت به پیامد های فساد و تاثیر آن بر زندگی افراد و اجتماع امری است که در پیش گیری از این مقوله نقش بنیادینی را ایفا می کند. 13 . رشد اقتصادی و معیشتی میان رشد اقتصاد و معیشت مردم و کاهش فساد اداری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و رشد اقتصادی و بهبود وضعیت معیشت مردم از جمله افزایش معاش مدیران و کارمندان فساد را کاهش می دهد و در مقابل فساد روز افزون باعث کندی رشد اقتصادی می گردد. افزایش درامد کارمندان از کمیت فساد اداری جزی ی تا حدود زیادی می کاهد. نتیجه گیری فساد مالی، جرم مهمی است که در صورت شیوع ، ساختار اقتصادی جامعه را مختل می کند؛ به همین دلیل مطالعه در راه کارهای پیش گیری از این جرم و به کارگیری تدابیر لازم در این زمینه، حتی اگر بیشترین هزینه ها را به دنبال داشته باشد، به نفع جامعه و برای بقای آن ضروری است. در واقع برنامه پیش گیری از فساد مالی ر ا از مراحل ابتدایی رشد افراد باید شروع کرد و تا نظارت بر کار دستگاه های اداری و اجرایی توسعه داد. در این زمینه مهم ترین عاملی که در کنار سایر عوامل به نظر می رسد نقش غیرقابل انکار در ارتکاب مصادیق جرم فساد مالی دارد، فقر و عدم کفایت حقوق کارمندان است؛ بنابراین باید درجهت رفع این عامل به طور جدی کوشید. از بین بردن عامل فقر، به عنوان یک عامل جرم زا هم در پیش گیری اجتماعی هم در پیش گیری وضعی و هم در پیش گیری زودرس مورد توجه است. در پیش گیری اجتماعی، فقر به عنوان یک عامل اجتماعی مورد توجه است که به دلیل مشکلات جسمی و روحی که به فرد تحمیل می کند موجب ارتکاب جرایمی چون فسادمالی از سوی او می شود؛ به ویژه توجه به منفعت مالی حاصل از فساد مالی به انگیزه مرتکبان احتمالی فقیر آن برای ارتکاب جرم می افزاید. در پیش گیری وضعی، فقر کارمندان باید از بین برود تا هزینه ی ارتکاب جرم در نظر آن ها بالا جلوه کرده و ارتکاب جرم، جاذبهی خود را از دست بدهد. در پیش گیری زودرس یا رشدمدار نیز فقر کودک و نوجوان، از یک سو ممکن است والدین او را به جرم کشانده و مانع از آموزش خودکنترلی طفل از سوی والدین گردد . از سوی دیگر، اگر والدین طفل درست کار هم باشند به دلیل مشکلات زیاد نمی توانند وقت زیادی را صرف فرزند خود نمایند و حسرت هایی که فقر بر طفل تحمیل می کند، راه پذیرش هنجارهای درست کارانه را در او بسته، او را به سوی کارهایی که بتواندآرزوهایش را برآورده کند می کشاند. درضمن، توجه به پیش گیری کیفری از جرم مذکور در کنار پیش گیری غیرکیفری از آن و قراردادن ضمانت اجراهای مناسب برای پیش گیری از این جرم بسیار مهم و غیر قابل انکار است. | ||
| مراجع | ||
|
الف: منابع فارسی . 1. ابراهیمی، شهرام، جرم شناسی پیش گیری، ج 1ف ج 2، تهران، انتشارات میزان، 1391 فصلنامه مطالعات پیش گیری از ،« قاچاق کالا یا تجارت جرم (از پیش گیری تا جنگ » ؛ 2. احمدی، عبدالله .1386 ، جرم، سال دوم، ش 5 . 3. بیکس، برایان، 1 ج. فرهنگ نظریه های حقوقی ، ترجمه عباس ایمانی ،ج 2، تهران، انتشارات نامه هستی، 1390 . 4. حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر کوچک فارسی- انگلیسی حییم، ج 2، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، 1377 . 5. دادخدایی، لیلا ، فساد مالی - اداری و سیاست جنایی مقابله با آن، ج 1، تهران، انتشارات میزان، 1390 6. دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران؛ کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد ، .1384 ، مجله حقوقی، ش 32 7. رضوی فرد، بهزاد؛ ازکارکردهای سنتی کیفر در حقوق داخلی تا کارکردهای نوین آن در حقوق بین الملل . کیفری با تاکید بر رویه قضایی، فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 ،« سودمندی حسابرسی دیوان محاسبات کشور ایران از دیدگاه مدیران مالی » ، 8. سجادی، حسین، جامعی، رضا . فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، سال دهم، ش 34 ، زمستان 1382 . 9. سلیمی، علی، داوری، محمد، جامعه شناسی کجروی، ج 4، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه، 1387 . 10 . شامبیاتی، هوشنگ، بزه کاری اطفال و نوجوانان، ج 13 ، تهران، انتشارات مجد و ژوبین، 1384 فصلنامه دانش حسابرسی، ش 14 ، زمستان ،« تحلیل ماده 25 قانون دیوان محاسبات کشور » ، 11 . شجاعی، فیاض .1383 12 . صوفی زمرد، محسن؛ نقض حریم خصوصی و چالش های پیشگیرانه فراروی پلیس در نظارت ویدئویی، . فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 . 13 . عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج 1، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1360 14 . غلامی، حسین، تکرار جرم، ج 3، تهران، انتشارات میزان، 1390 فصلنامه مطالعات پ یش گیری از « بررسی رابطهی وضعیت مسکن و ارتکاب جرم در اینده » ، 15 . مرادی، فرزانه . جرم، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 مجموعه مقالات همایش پیش گیری از جرم و ،« نقش حجاب در پیش گیری از جرم » ؛ 16 . مرادی ، فرزانه . آسیبهای اجتماعی ،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مازندران، 1391 17 . موسوی مجاب، سید درید؛ درآمدی بر مباحث حقوق کیفری اختصاصی ،تقریرات درسی سید درید موسوی .1389 - مجاب مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1390 مندرج در علوم جنایی، ج 3، تهران، انتشارات « پیش گیری عادلانه ازجرم » ، 18 . نجفی ابرندآبادی، علی حسین . سمت، 1389 19 . نجفی ابرندآبادی، علیحسین و هاشم بیگی، حمید؛ دانشنامه جرم شناسی، ج 2 تهران، انتشارات گنج دانش، .1390 . 20 . ولد، جرج و دیگران، جرم شناسی نظری ،ترجمه علی شجاعی ، ج 3، تهران، انتشارات سمت، 1388 21 . ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف . خانوادگی، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر 1386 ب: منابع لاتین ١. Garner, Bryan A, Black Law Diction ary , ٨ th Edition, Thomson- West Published, ٢٠٠۴.
٢. Gilling Daniel; crime prevention , London and New your, Rouledge publishing ,
٢٠٠۵.
٣. Nicholis, Colin and else; corruption and Misuse of public office, Oxford
university press , ٢٠٠۶.
الف: منابع فارسی . 1. ابراهیمی، شهرام، جرم شناسی پیش گیری، ج 1ف ج 2، تهران، انتشارات میزان، 1391 فصلنامه مطالعات پیش گیری از ،« قاچاق کالا یا تجارت جرم (از پیش گیری تا جنگ » ؛ 2. احمدی، عبدالله .1386 ، جرم، سال دوم، ش 5 . 3. بیکس، برایان، 1 ج. فرهنگ نظریه های حقوقی ، ترجمه عباس ایمانی ،ج 2، تهران، انتشارات نامه هستی، 1390 . 4. حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر کوچک فارسی- انگلیسی حییم، ج 2، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، 1377 . 5. دادخدایی، لیلا ، فساد مالی - اداری و سیاست جنایی مقابله با آن، ج 1، تهران، انتشارات میزان، 1390 6. دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران؛ کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد ، .1384 ، مجله حقوقی، ش 32 7. رضوی فرد، بهزاد؛ ازکارکردهای سنتی کیفر در حقوق داخلی تا کارکردهای نوین آن در حقوق بین الملل . کیفری با تاکید بر رویه قضایی، فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 ،« سودمندی حسابرسی دیوان محاسبات کشور ایران از دیدگاه مدیران مالی » ، 8. سجادی، حسین، جامعی، رضا . فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، سال دهم، ش 34 ، زمستان 1382 . 9. سلیمی، علی، داوری، محمد، جامعه شناسی کجروی، ج 4، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه، 1387 . 10 . شامبیاتی، هوشنگ، بزه کاری اطفال و نوجوانان، ج 13 ، تهران، انتشارات مجد و ژوبین، 1384 فصلنامه دانش حسابرسی، ش 14 ، زمستان ،« تحلیل ماده 25 قانون دیوان محاسبات کشور » ، 11 . شجاعی، فیاض .1383 12 . صوفی زمرد، محسن؛ نقض حریم خصوصی و چالش های پیشگیرانه فراروی پلیس در نظارت ویدئویی، . فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 . 13 . عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج 1، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1360 14 . غلامی، حسین، تکرار جرم، ج 3، تهران، انتشارات میزان، 1390 فصلنامه مطالعات پ یش گیری از « بررسی رابطهی وضعیت مسکن و ارتکاب جرم در اینده » ، 15 . مرادی، فرزانه . جرم، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 مجموعه مقالات همایش پیش گیری از جرم و ،« نقش حجاب در پیش گیری از جرم » ؛ 16 . مرادی ، فرزانه . آسیبهای اجتماعی ،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مازندران، 1391 17 . موسوی مجاب، سید درید؛ درآمدی بر مباحث حقوق کیفری اختصاصی ،تقریرات درسی سید درید موسوی .1389 - مجاب مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1390 مندرج در علوم جنایی، ج 3، تهران، انتشارات « پیش گیری عادلانه ازجرم » ، 18 . نجفی ابرندآبادی، علی حسین . سمت، 1389 19 . نجفی ابرندآبادی، علیحسین و هاشم بیگی، حمید؛ دانشنامه جرم شناسی، ج 2 تهران، انتشارات گنج دانش، .1390 . 20 . ولد، جرج و دیگران، جرم شناسی نظری ،ترجمه علی شجاعی ، ج 3، تهران، انتشارات سمت، 1388 21 . ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف . خانوادگی، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر 1386 ب: منابع لاتین ١. Garner, Bryan A, Black Law Diction ary , ٨ th Edition, Thomson- West Published, ٢٠٠۴.
٢. Gilling Daniel; crime prevention , London and New your, Rouledge publishing ,
٢٠٠۵.
٣. Nicholis, Colin and else; corruption and Misuse of public office, Oxford
university press , ٢٠٠۶.
الف: منابع فارسی . 1. ابراهیمی، شهرام، جرم شناسی پیش گیری، ج 1ف ج 2، تهران، انتشارات میزان، 1391 فصلنامه مطالعات پیش گیری از ،« قاچاق کالا یا تجارت جرم (از پیش گیری تا جنگ » ؛ 2. احمدی، عبدالله .1386 ، جرم، سال دوم، ش 5 . 3. بیکس، برایان، 1 ج. فرهنگ نظریه های حقوقی ، ترجمه عباس ایمانی ،ج 2، تهران، انتشارات نامه هستی، 1390 . 4. حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر کوچک فارسی- انگلیسی حییم، ج 2، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، 1377 . 5. دادخدایی، لیلا ، فساد مالی - اداری و سیاست جنایی مقابله با آن، ج 1، تهران، انتشارات میزان، 1390 6. دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران؛ کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد ، .1384 ، مجله حقوقی، ش 32 7. رضوی فرد، بهزاد؛ ازکارکردهای سنتی کیفر در حقوق داخلی تا کارکردهای نوین آن در حقوق بین الملل . کیفری با تاکید بر رویه قضایی، فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 ،« سودمندی حسابرسی دیوان محاسبات کشور ایران از دیدگاه مدیران مالی » ، 8. سجادی، حسین، جامعی، رضا . فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، سال دهم، ش 34 ، زمستان 1382 . 9. سلیمی، علی، داوری، محمد، جامعه شناسی کجروی، ج 4، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه، 1387 . 10 . شامبیاتی، هوشنگ، بزه کاری اطفال و نوجوانان، ج 13 ، تهران، انتشارات مجد و ژوبین، 1384 فصلنامه دانش حسابرسی، ش 14 ، زمستان ،« تحلیل ماده 25 قانون دیوان محاسبات کشور » ، 11 . شجاعی، فیاض .1383 12 . صوفی زمرد، محسن؛ نقض حریم خصوصی و چالش های پیشگیرانه فراروی پلیس در نظارت ویدئویی، . فصلنامه مطالعات پیش گیری از جرم ، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 . 13 . عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج 1، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1360 14 . غلامی، حسین، تکرار جرم، ج 3، تهران، انتشارات میزان، 1390 فصلنامه مطالعات پ یش گیری از « بررسی رابطهی وضعیت مسکن و ارتکاب جرم در اینده » ، 15 . مرادی، فرزانه . جرم، سال ششم، ش 21 ، زمستان 1390 مجموعه مقالات همایش پیش گیری از جرم و ،« نقش حجاب در پیش گیری از جرم » ؛ 16 . مرادی ، فرزانه . آسیبهای اجتماعی ،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مازندران، 1391 17 . موسوی مجاب، سید درید؛ درآمدی بر مباحث حقوق کیفری اختصاصی ،تقریرات درسی سید درید موسوی .1389 - مجاب مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1390 مندرج در علوم جنایی، ج 3، تهران، انتشارات « پیش گیری عادلانه ازجرم » ، 18 . نجفی ابرندآبادی، علی حسین . سمت، 1389 19 . نجفی ابرندآبادی، علیحسین و هاشم بیگی، حمید؛ دانشنامه جرم شناسی، ج 2 تهران، انتشارات گنج دانش، .1390 . 20 . ولد، جرج و دیگران، جرم شناسی نظری ،ترجمه علی شجاعی ، ج 3، تهران، انتشارات سمت، 1388 21 . ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف . خانوادگی، ج 3، تهران، انتشارات امیرکبیر 1386 ب: منابع لاتین ١. Garner, Bryan A, Black Law Diction ary , ٨ th Edition, Thomson- West Published, ٢٠٠۴.
٢. Gilling Daniel; crime prevention , London and New your, Rouledge publishing ,
٢٠٠۵.
٣. Nicholis, Colin and else; corruption and Misuse of public office, Oxford
university press , ٢٠٠۶.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 17,830 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,208 |
||