بررسی و اندازه گیری فلزات سنگین (مس و روی) در رسوب وکفزیان رودخانه نمرود در استان تهران

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 8، دوره 10، شماره 3، آذر 1394، صفحه 92-102   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

مریم شاپوری^{* 1}؛ مینو رضایی²؛ ابولقاسم کمالی²

¹گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه

²گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

جامعه موجودات کفزی به عنوان مهم ترین منبع غذایی آبزیان به منظور ارزیابی شرایط آب رودخانه و محیط زیست  مورد توجه قراردارد. در این مطالعه اثر صنایع و کارگاه­های پرورشی موجود در اطراف رودخانه نمرود بر کیفیت آب یا رسوب و جوامع کفزی مورد بررسی قرار گرفته است.در تحقیق حاضر، سه ایستگاه برای نمونه برداری در نظر گرفته شد. ایستگاه شاهد در بخش بالادست رودخانه نمرود و سپس با فاصله 30 کیلومتر از هم، دو ایستگاه یکی در بخش ابتدایی (بالا دست) و دیگری در بخش پایینی (پایین دست ) رودخانه انتخاب گردید. نمونه­برداری در دو فصل سرد و گرم  سال( اواسط اسفند ماه و اواسط خردادماه سال 1388) از رسوبات و کفزیان مهم رودخانه( Chironomidae و Gammarus pluex) انجام گردید و غلظت فلزهای روی و مس با دستگاه جذب اتمی شعله ای مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میزان غلظت مس از  ppm 170/0 تا ppm 966/0 در نمونه­های کفزی متغیر بوده و میزان غلظت روی در کفزیان از  ppm 187/0  تا ppm 846/3بدست آمد. نتایج به دست آمده نشان می­دهد رسوبات ایستگاه بالا دست در فصل سرد  وگرم دارای بیشترین میزان مس در بین نمونه­ها می­باشد و فلز روی بیشترین میانگین غلظت را در رسوبات ایستگاه بالادست در فصل سرد دارا می­باشد.مقایسه میانگین غلظت عناصرمورد ارزیابی در رسوب و کفزیان با مقادیراستاندارد سازمان بهداشت جهانی،بیانگرمقادیر کمتر ازحداستاندارد برای عناصر مس و روی بود.

کلیدواژه‌ها

مس؛ روی؛ Gammarus pulex؛ Chironomidae؛ رودخانه نمرود؛ استان تهران

مراجع

امیری، م. 1394. شناسایی کفزیان رودخانه نمرود در استان تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سوادکوه، ایران.

باقری،ح.،درویش بسطامی،ک.،شارمند،ت.،وباقری،ز. 1391. ارزیابی پراکنش آلودگی فلزات سنگین درخلیج گرگان، مجله اقیانوس­شناسی، 11(3):72-65.

حیدرپور، ف. 1392. ارزیابی غلظت فلزات سنگین در آب و رسوبات سطحی رودخانه حبله‌رود (از سرشاخه نمرود تا دلیچای) در استان سمنان پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران.

خراسانی،ن.،شایگان،ج.،وکریمیشهری،ن. 1384. بررسیغلظتفلزات سنگین روی،مس،آهن،کروم وسرب در رسوبات سطحی سواحل بندرعباس، مجله منابع طبیعی ایران، 58: 869-861.

خراط صادقی،م. و کرباسی،ع. 1385. بررسی غلظت و منشأ عناصرسنگین دررسوبات بستر رودخانه شیرود. فصلنامه علوم وتکنولوژی محیط زیست، 8: 51- 43.

شاپوری، م .و ذوالریاستین، ن.1390. هیدروبیولوژی. انتشارات حافظ برتر اندیش. ایران.

Banata, K. M., Howari, F. M. & Al-Hamada, A. A. 2005. Heavy metals in urban soils of Central Jordan: Should we worry about their environmental risks? Environmental Research, 97: 258–273.

Buccolieri, A., Buccolieri, G., Cardellicchio, N., Dell'Atti, A., Di Leo, A. & Maci, A. 2006. Heavy metals in marine sediments of Taranto Gulf (Ionian Sea, southern Italy). Marine chemistry, 99(1): 227-235.

Buchman, M. F. 2008. NOAA screening quick reference tables. NOAA Office of response and restoration division (OR and R), Report 08-1. National Oceanic and Atmospheric Administration, Seattle. USA.

Cheggour, M., Chafik, A., Langston, W. J., Burt, G. R., Benbrahim, S. & Texier, H. 2001. Metals in sediments and the edible cockle Cerastoderma edule from two Moroccan Atlantic lagoons: Moulay Bou Selham and Sidi Moussa. Environmental Pollution, 115(2): 149-160.

Clark, R B. 1992. Marin pollution. third edition. Clarendon Press. Oxford.

EPA. 2006. Environmental Protection Agency, Method for chemical analysis of water and wastes. EPA, Ohio. USA.

Gerbersmann, C., Heisterkamp, M., Adams, F. C. & Broekaert, J.1997. Two methods for the speciation analysis of mercury infish involving microwave-assisted digestion and gas chromatography-atomic emission spectrometry. Analytica Chimica Acta, 350(3): 273-85.

Maccafferty, P. & Provonsha, A. 1981. Aquatic Entomology. The fishers and ecologists illustrated guide to insect and their relatives. Jones and Bartlett publishers. London.

MOOPAM. 1999. Manual of Oceanographic Observations and Pollutant Analysis Methods. ROPME. Kuwait.

Pennak, R. W. 1978. Fresh water invertebrates of United States. Second edition. John Wiley & Sons. USA.

Qadir, A. & Malik, R. N. 2011. Heavy metals in eight edible fish species from two polluted tributaries (Aik and Palkhu) of the River Chenab, Pakistan. Biological trace element research, 143(3): 1524-1540.

Takarina, N. & Adiwibowo, A. 2011. Impact of heavy metals contamination on the biodiversity of marine benthic organisms in Jakarta bay. Journal of Coastal Development, 14:168-171.

Takarina, N.D., Sunardi, Y. & Reza, A. 2008. Spesiasi logam beratdi sedimen muara dan perairan Teluk Jakarta. Journal Kimia Lingkungan, 9(2): 153-160.

Yabanli, M., Yozukmaz, A., Alparsian, Y. & Acar, U. 2014. Evaluation of heavy metals and selenium contents in the muscle tissues of Rainbow Trout Oncorhynthus mykiss (Walbaum, 1792) in western Anatolia. Journal of Food, Agriculture andEnvironments (JFAE), 9 (2): 165-168.