مقایسۀ روند تحول خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر دورۀ متوسطه در مناطق بالا و پایین

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 2، دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 19، بهمن 1394، صفحه 33-57   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

زهرا باقرزاده گل مکانی¹؛ شکوه السادات بنی جمالی²؛ علی اکبر سیف³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه روانشناسی، تهران، ایران [e-mail]

²دانشگاه الزهرا، دانشیار گروه روانشناسی، تهران، ایران dr banijamali@ alzahra.ac.ir

³دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، استاد گروه روانشناسی، تهران، ایران Ali Akbar [e-mail]

چکیده

     زمینه: خلاقیت نیروی پیش برندۀ تمدن به جلو و پاسخی مدرن به مسائل و مشکلاتی است که با تغییرات سریع تکنولوژیکی و اجتماعی همراه می باشند لذا پرورش آن یکی از     اولویت های نظام های آموزشی جهان است.
     هدف: این مقاله در صدد بررسی تحول خلاقیت دانش آموزان شش گروه سنی سیزده تا هجده سال مناطق بالا و پایین شهرستان مشهد است.
     روش: پژوهش حاضر توصیفی – تحولی و طرح مقطعی بوده است. برای اندازه گیری خلاقیت، از آزمون خلاقیت عابدی استفاده شد. جامعه پژوهش را کلیه دانش آموزان مدارس دولتی شهرستان مشهد تشکیل داد که از میان آنها 1273 دانش آموز دختر و پسر از دو منطقه بالا و پایین، به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس عاملی، آزمون تعقیبی و آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
     یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که میزان خلاقیت دانش آموزان مناطق بالا، بالاتر از  دانش آموزان مناطق پایین است. میزان خلاقیت گروه های سنی مختلف مناطق بالا متفاوت بود؛ به طوری که با افزایش سن، خلاقیت دانش آموزان در این منطقه روند رشد و تحول را طی می کرد. همچنین میزان خلاقیت گروه های سنی مختلف مناطق پایین نیز متفاوت بود؛ به طوری که با افزایش سن، خلاقیت دانش آموزان در این منطقه، روند رشد وتحول را با افت و خیزهایی متفاوت و پایین تر از منطقه بالا طی می کرد. نمرات خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر، تفاوت معناداری را نشان نداد.
     نتیجه گیری: یافته ها، ضرورت ایجاد شرایطی برای رشد خلاقیت، لزوم ارائه الگوهای خلاق و اتخاذ راهبردهایی آموزشی به منظور تضمین شرایط بهینه رشد و تحول خلاقیت را مطرح می کند.

کلیدواژه‌ها

تحول؛ مناطق بالا – پایین؛ جنسیت؛ خلاقیت؛ دوره متوسطه

مراجع

آمابیل، ترزا (1388). شکوفایی خلاقیت کودکان، ترجمه: حسن قاسم زاده، پروین عظیمی. تهران: دنیای نو.

اسبورن، الکس (1382). پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت. ترجمه: حسن قاسم زاده. تهران: نیلوفر.

افروز، غلامعلی؛ کامکاری، کامبیز(1390). هوش و خلاقیت تاریخچه، نظریه ها و رویکردها. تهران: دانشگاه تهران.

تورنس، ئی. پال. (1392). خلاقیت. ترجمه: حسن قاسم زاده. تهران: نشر دنیای نو.

ثابت قدم، مرتضی؛ بهرامیان، پریسا (1390). پرورش خلاقیت. تهران: فرهنگ مردم.

جلالی، محمدرضا (1386). تحلیل رابطه نابرابری های طبقاتی و نابرابری های آموزشی با تأکید بر نقش متغیرهای واسطه ای. تعلیم و تربیت، 91، 54-15.

ساعتی، توماس ال. (1391). تفکر خلاق، حل مشکل و تصمیم گیری. ترجمه: مجید عزیزی، رضا نقدی. تهران: دانشگاه تهران. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 2001).

سیف، علی اکبر (1387). روانشناسی پرورشی نوین، (ویرایش ششم) تهران: دوران.

عابدی، جمال (1372). خلاقیت و شیوه نو در اندازه گیری آن. پژوهش های روان شناختی، 2، 1و2، 54-46.

لطف آبادی، حسین (1386). روانشناسی تربیتی، تهران: سمت.

محسنی طارمسری، مریم (1376). رابطه خلاقیت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی ناحیه یکشهرستان رشت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.

میلانی فر، بهروز (1386). روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنائی. تهران: قومس.

هاردمن، مایکل ام.، درو، کلیفورد جی.، وینستون اگن، ام. (1389). روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی در جامعه، مدرسه و خانواده.ترجمه: علیزاده، حمید،کامران گنجی، مجید یوسفی و فریبا یادگاری. تهران: دانژه.

هرگنهان، بی. آر.، السون، ام. اچ (1390). مقدمه ای بر نظریه های یادگیری. ترجمه: علی اکبر سیف. تهران: دوران (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2009).

 

Abraham, A., Thybusch, A., Pieritz, K., & Hermann, C. (2014). Gender differences in creative thinking: Behavioral and FMRI findings. BrainImaging and behavior, 8, 39-51.

Alfonso-Benlliure., V., Melendez, J.C.,& Garcia-Balleteros, M. (2013).Evaluation of a creativity intervention program for preschoolers. Thinking  Skills and Creativity. 10, 112-120.

Amabile,T.M.(2001).Beyond talent: John Irving and the passionate craft of  creativity. American psychologist.56,4, 333-336.

Camp,G.C.(1994).A longitudinal study of psychological correlations of creativity: Developmental trends and treatment effects in children selected as having high creative potential. Creativity Research Journal,7, 125-144.

Chen, A., Li, L., Li, X.,Zhang,J.,&dong,L. (2013). Study on innovation capability of college students based on extenics and theory of creativity.Procedia Computer Science, 17, 1194-1201.

Chrisler, J.C., & Mc Creary, D.R. (2010). Handbook of gender research inpsychology. New York, NY: Springer Science + Business Media.

Forman,S.G.(1979). Effect of socioeconomic status on creativity in elementary school children. Creative Child and Adult Qauarterly. 4,2,87-92.

Gardner, H.(1982).Art, mind and brain: Acognitive approach tocreativity.New York: Basic Books.   

Gezi, K.l.(1969). Analayses  of certain measures of creativity and self–concept and their relationship to social class.London: pergamon Press.

Gralewski, J., Karwowski, M. (2012). Creativity and school grades: A case  from poland. Thinking Skills and Creativity, 7, 198-208.

Gu, J., Zhang, Y., & Liu, H. (2014). Importance of social capital to student creativity within higher education in China. Thinking Skills And Creativity,12, 14-25.

Hennessey, B.A., & Amabile, T.A. (2010). Creativity. Annu. Rev. Pcychol, 61, 569-598.

Kaufman, J.C., Sternberg, R. J.(Eds) (2010). TheCambridge handbook of   creativity. Cambridge: Cambridge University press.

Lassig, C.J. (2013). Approaches to creativity: How adolescents engage in the creativity process. Thinking Skills And Creativity, 10, 3-12.

Lindauer, M.S. (2003). Aging, Creativity And Art. NewYork: Kluwer Academic Plenum Publishers.  

Liu, L.M.(2007). The relationship between creativity, drawing ability, and visual/ spatial intelligence: A study of Taiwan’s third-grade cildren. Asia pacific Educational Review.8,3,343-352

Masafoor, S.(2013). The relationship between parenting style and educational achievement. Life Science Journal,10,6_, 487-494.

 Milgram, R.M., & Hang, E. (1999). Creative out-of- school activities in intellectually gifted adolescents as predictors of their life accomplishments in young adults: A longitudinal study. Creativity research journal, 12, 77-88.

Mishra, A., & Henriksen, D. (2013). A new approach to defining and measuring creativity: Rethinking technology&creativity in the 21^st century. Tech Trends, 57,5, 10-13.

Pfeiffer, S,I.(Ed)(2008). Handbook of giftedness in children.                Psychoeducationaltheroy, research and best practices. New Yor Science+ Business Media.

Pope, R. (2005). Creativity, Theoty, History, Practice. New York: Routledge.

Shaliy,C.E.,&Gilson,L.L.(2004).What leaders need to know:A review of social and contextual factors that can foster or hinder creativity. The LeadershipQuarterly. 15,33-53.

Smith, G. J. W., & Carlson, I. (1985). Creativity in middle and late school years. International Journal of Behavioral Development, 8, 329-343.

Strenberg,R.J. (2005). Creativity or creativities? Int.J.Human- ComputerStudies, 63, 370-382.

Strenberg, R.J. (2006).The nature of creativity. Creativity Research Journal,18,1, 87-98.

Torrance, E. P., & Goff, K. (1989). A quiet revolution. Journal of Creative  Behavior, 23,2,136-145.

Ward, W. (1969). Creativity an enviromental cues in nursery school     children. Developmental Psychology, 1, 543-547.

Wu, H.Y, Wu, H.S, Chen, I.S., & Chen, H.C. (2014). Exploring the critical influential factors of creativity for college students. Thinking Skills and  Creativity, 11, 1-21.