مطالعه الگوهای هواشناسی و چشمه های تولید گرد وغبارهای شدید تابستانه جنوب غرب ایران

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 8، دوره 7، شماره 1، خرداد 1391، صفحه 74-93   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

فرنوش قهری^{* 1}؛ عباس رنجبر سعادت آبادی²؛ پری سیما کتیرایی¹

¹گروه هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگلاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

²پژوهشکده هواشناسی، مرکز خشکسالی هواشناسی کشور

چکیده

گرد وغبار به دلیل ورود ذرات معلق خاک وغبار به درونجو یکی از پدیده های مهم جوی است. این پدیده آثار بسیار مهمی را در زمینه های زیست محیطی، فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دارد. واقع شدن ایران وکشورهای همسایه غربی آن در کمربند خشک و نیمه خشک جهانسبب شده است که کشورمان به ویژه ناحیه جنوب غربی در معرض وقوع پدیده گرد وغبار قرار گرفته که این امر طی سال‏‏های اخیر تشدید شده است. در این مطالعه، چگونگی تشکیل و انتقال پدیده گرد و غبار به اهواز در روزهای قبل، آغاز و پایان پدیده انجام پذیرفت. بدین منظور در روزهای گرد و غباری ماه‏های تابستان با کد (06)، طی دوره‏ی 2008-1968 در ایستگاه اهواز، به عنوان یکی از ایستگاه‏های جنوب غرب کشور، از نقشه‏های هواشناسی سطح زمین، 850 و 500 هکتوپاسکال، میدان باد در سطح زمین استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد طی این دوره‏، در ماه ژوئیه بیشترین شدت و فرکانس رخداد پدیده گرد و غبار در اهواز روی می دهد. برای ایجاد گرد و غبارهای شدید خوزستان گسترش زبانه کم‏فشار حرارتی خلیج‏فارس تا شمال غرب عراق، نفود و گسترش زبانه‏های پرفشار اروپا بر روی دریای سیاه و بخش عمده‏ای از ترکیه همراه با عبور امواج تراز میانی ناوه‏ی مدیترانه از روی شمال غرب عراق و شرق سوریه از ویژگی‏های جوی مؤثر می‏باشد. همچنین چشمه‏های گرد و غبار واقع در شمال غرب عراق و شرق سوریه در ایجاد گرد و غبار تابستانه جنوب غرب ایران نقش بسیار مهمی دارند.

کلیدواژه‌ها

پدیده گرد و غبار- پدیده جوی؛ ناوه‏‏ی تراز میانی- چشمه های گرد و غبار

مراجع

       توبئیهای نجف آبادی، ل. 1385. بررسی طوفان‏های گرد و خاک در اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران. ایران.

      حسینی، س. ب. 1379. مطالعه همدیدی طوفان‏های شدید در تهران. پایان ‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. ایران.

رئیس پور، ک. و طاووسی، ت. 1389. تحلیل همدیدی سامانه‏های گرد و غباری در استان خوزستان، مجله جغرافیا و توسعه، 20:    118-97.

      سیدزاده، ن. 1390. بررسی مسیر ذرات گرد و غبار در ایستگاه کرمانشاه و نقش جت استریم‏ها در منبع تولید ذرات. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، ، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاداسلامی  واحد تهران شمال. ایران.

       عابدزاده، ح. و ذوالفقاری، ح. 1384.تحلیل سینوپتیک سیستم های گرد و غبار در غرب ایران. مجله جغرافیا و توسعه، 6:   188-173.

       عابدزاده، ح. 1384. تحلیل سینوپتیک سیستم های گرد و غبار در غرب ایران.  پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه رازی. کرمانشاه، ایران.

      علیجانی، ب. 1376. آب و هوای ایران. انتشارات پیام نور. تهران، ایران.

کرمی، ف. 1388. تحلیل همدیدی طوفان‏های گرد و غبار استان خوزستان. دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

      لشکری، ح. و کیخسروی، ق. 1387. تحلیل آماری سینوپتیکی طوفان‏های گرد و غبار استان رضوی. مجله پژوهش‏های جغرافیای طبیعی،   شماره 65: 33-17.

      میهن پرست، م. 1388. مطالعه نقش گرادیان فشاری و ناوه 850 هکتوپاسکالی در ایجاد و انتقال پدیده گرد و غبار تابستانی نیمه غربی کشور، دوازدهمین کنفرانس دینامیک شاره ها، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، ایران.

Goudi, A.S., Middelton, N.J. 2002.  Saharan duststorms, nature and consequences, Earth Science

   Review, 56:179-204.

Leng, S. & Yong-Seung C. 2002.Climatology, trend analysis and prediction of sandstorms

   and their associated dustfull in china. Water, Air, and Soil Pollution Focus, 3: 41–50

               Romanoff, B. 1961. Dust storm in Gobi and zone of Monoglia. The first PRC Monoglia workshop on  climate change in arid and semi-arid Region over the Central Asia.

               Wang, W, A. 2005. Synoptic model on East Asian dust emission and transport, Atmospheric science and air quality conferences. Nankai University, Tianjin, China.

              Washangton, R.M. , Tood, N., Middelton, J. & Goudie, A.S . 2000. Global dust storm source areas determined by total ozone monitoring spectrometer and ground observations. Oxford University. UK.

              Youngsin, C.H. & Lim, J.Y. 2004. The recent characteristics of Asian Dust and Haze events in Seoul. Meteorilogy and Atmospheric Physics, 87:143-152.