سنایی و اخلاق حرفه‌ای

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 9، دوره 12، شماره 42، خرداد 1395، صفحه 257-300   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سهیلا موسوی سیرجانی¹؛ مهدیه منصوری²

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

²ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

چکیده

اخلاق یکی از عمده‌ترین دغدغه‌های جامعه بشری است؛ زیرا هیچ نهاد و حرفه‌ای نیست که قادر باشد فارغ از اخلاق که مرزهای سلوک و رفتارهای بهنجار را معین می‌کند، به حیات مشروع خود ادامه دهد. اخلاق هم خاستگاه دینی و عرفانی دارد و هم متأثر از عرف، فرهنگ، تاریخ و سایر پدیده‌های اجتماعی است. درواقع، بین این مفاهیم و پدیده‌های اجتماعی و اخلاق تعامل دایمی وجود دارد که باعث می‌شود در طول زمان، اصول و ارزش‌ها و هنجارهای جامعه صیقل بخورد و الگو‌های موجه و مقبول رفتارهای فردی و اجتماعی شکل بگیرد. به قواعدو قوانیناخلاقیورفتاریکهبایدافراد در حینانجامفعالیت‌های شغلیرعایتنمایند، دراصطلاحاخلاقحرفه‌ای اطلاق می‏شود. درحقیقت، اخلاق حرفه‏ای یک فرایند تفکر عقلانی است که هدف آن حفظ و اشاعه ارزش‏ها در جامعه در زمان مناسب است. این مقاله بر آن است تا به مفهوم اخلاق حرفه‌ایعرفا و ابعاد گوناگون آن از دیدگاه سنایی در حدیقةالحقیقهبپردازد. بنا به دیگاه سنایی، عرفان همواره وسیله‏ای برای تبلیغ اخلاق، علم و کوشش بوده است. فردیکهآداباخلاقیرارعایتمی‌کند،خواسته‌هایخود را بهنفعدیگرانتعدیلمی‌کندو باتقویتوپرورشابعادمعنوی،هموارهدرراهخدمتبه همنوعاناقداممی‌نماید. سنایی تأکید می‌کند که خداوند متعال برترین زیبایی و مشخص‌کننده ملاک نهایی اخلاق است. در این نظام روشنی‌بخش، تقرب به خدا و کسب رضایت او، دستیابی به عدالت فراگیر اجتماعی، آزادی، و حرمت انسان آرمان اخلاق است. بیشترین سود برای بیشترین کسان نیز ازجمله اهداف زندگی اجتماعی در ساحت‌های فردی، شغلی، و اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

سنایی؛ اخلاق حرفه‏ ای عرفانی؛ جامعه؛ کسب ‏و کار؛ سلوک

مراجع

قرآن کریم.

نهج‌البلاغه.

ابن‌جوزی بغدادی، ابوالفرج عبدالرحمن‌بن علی ابوالفضائل جمال‌الدین.1368. تلبیس ابلیس. ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

‌چیتیک، ویلیام. 1389. طریق عرفانی معرفت از دیدگاهابن‌عربی. ترجمة مهدی نجفی افرا. تهران: جامی.

افراسیاب‌پور، علی‌اکبر. 1388. شرح جامع حدیقةالحقیقه و طریقة‌الشریعه. تهران: عرفان.

انصاری هروی، خواجه‌عبدالله. 1389. منازل‌السائرین. ترجمة عبدالغفور روان فرهادی. به کوشش محمدعمار مفید. چ سوم. تهران: مولی.

انصاری، قاسم. 1370. مبانی عرفان و تصوف. تهران: طهوری.

حر عاملی، محمدبن حسن. 1389. وسائل‌الشیعه. ترجمة محمدجواد مولوی‌نیا. قم: وانک.

دهخدا، علی‌اکبر.1358. لغت‌نامه دهخدا. زیر نظر محمد معین.تهران: دانشگاه تهران.

راغب اصفهانی،حسین‌بن محمد. 1379.مفردات الفاظ القرآن. تهران: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع).

زرکلی، خیرالدین. 1347. اعلام: قاموس تراجم الاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین. ویرایش دوم. چ سوم. بیروت: بی‏نا.

ژکس. 1355. فلسفه اخلاق: حکمت عملی. ترجمة ابوالقاسم پورحسینی. تهران:سیمرغ.

سراج طوسی، ابونصر.1388.اللمع‌فی‌التصوف. ترجمة مهدی محبتی.چ دوم.تهران: اساطیر.

سنایی، مجدودبن آدم.1377.حدیقةالحقیقه. با مقدمه و تصحیح محمد روشن. تهران: نگاه.

سهروردی، شیخ‌شهاب‌الدین. 1386. عوارف‌المعارف. چ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.

سیوطی، عبدالرحمن‌بن ابی بکربن. بی‌تا. تاریخ‌الخلفا. ترجمة جواد جعفر خلیلی. بیروت: دار صادر.

شایان مهر، علیرضا. 1379. دایرة‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، جنگ و انقلاب. ج1. تهران: کیهان.

عبادی، قطب‌الدین ابوالمظفر منصورابن اردشیر. 1368. صوفی‌نامه. چ دوم. تصحیح غلام‌حسین یوسفی. تهران: مهارت.

غزالی، امام‌محمد.1387. کیمیای سعادت. به سعی و اهتمام پروین قائمی. تهران: پیمان.

فرهنگ سخن. 1382. به سرپرستی حسن انوری. چ دوم. تهران: سخن.

قراملکی، فرامرز. 1382.اخلاق حرفه‌ای.چ سوم. تهران:مجنون.

قشیری، عبدالکریم‌بن هوازن. 1388. رساله قشیریه. ترجمه ابوعلی حسن‌بن احمد عثمانی. تصحیح و استدراکاتبدیع‌الزمان فروزانفر. چ دهم. تهران: علمی و فرهنگی.

کاشانی، عزالدین محمود.1382. مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. با مقدمه، تصحیح و توضیحات عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی. تهران:زوّار.

مجلسی، محمدباقر. 1385.بحار‌الانوار. تهران: اسلامی.

ــــــــــــــــــ.1379. مرآةالعقول فی شرح اخبار آل رسول. چ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

مستملی بخاری، خواجه‌امام ابوابراهیم اسماعیل‌بن محمد. 1387.شرح تعرف لمذهب التصوف. با مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن. تهران: اساطیر.

معین، محمد. 1364.فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.

میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. 1389. کشف‌الاسرار و عدةالابرارمعروف به تفسیر خواجه‏عبدالله انصاری. چ هشتم. تهران: امیرکبیر.

نجم‏الدین رازی. 1379.مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. چ سوم.تهران: علمی و فرهنگی.

نسفی، عزیزالدین. 1390. الانسان‌الکامل. با پیشگفتار هانری کربن. تصحیح و مقدمه ماریژان موله. ترجمه و مقدمه از سیدضیاءالدین دهشیری. چ یازدهم. تهران: طهوری.

هجویری، ابوالحسن علی. 1390. کشف‌المحجوب. تصحیح ژوکوفسکی. با مقدمه قاسم انصاری. تهران: طهوری.

 

 

 

 

References

Holy Quran.

Nahjol-balāgheh.

Afrāsiyāb-pour, ’Ali Akbar. (2009/1388SH). Hadighatol-haghighah. 1^st ed. Tehrān: ’Erfān.

Ansāri Heravi, Khājeh ’Abdollāh. (2010/1389SH). Manāzel-ossāyerin. Tr. by ’Abdol-ghafour ravān Farhādi. With the Effort of Mohammad ’Ammār Mofid. 3^rd ed. Tehran: Mowla.

Ansāri, Ghāsem. (1991/1370SH). Mabāni 'Erfān va tasavvof. Tehrān: Tahouri Library.

Dehkhodā, 'AliAkbar.(1994/1373SH). Loghatnāmeh. Under Dr. Mo'in. 1^st ed. Tehrān: Tehrān University.

'Ebādi, Ghotb-oddin Abou-mozafar Mansour Ebn-e Ardeshir. (1989/1368SH). Soufi-nāmeh. 2^nd ed. Ed. By Gholām-hossein Yousefi. Tehrān: Mahārat.

Ebn-e Jouzi, Abolfaraj ’Abd-orrahmān ibn ’Ali. (1989/1368SH). Telbis-e Eblis. Tr. by ’Ali Rezā Zakāvati Gharagouzlou. Tehrān: Markaz-e Nashr-e Dānesgahi.

Gharā-maleki, Farāmarz. (2003/1382SH). Akhlāgh-e Herfei. 3^th ed. Tehrān: Majnoon.

Ghazzāli, Emām Mohammad. (2008/1387SH). Kimiyā-ye sa'ādat. With the effort of Parvin Ghā'emi. Tehran: Peimān.

Ghosheiri, ’Abdolkarim Ibn-e Hovazan. (2009/1388SH). Resāleh Ghosheiriyeh. Tr. by Abou ’Ali Hasan Ibn-e Ahmad ’Osmāni. Ed. by Badi’-ozzamān Forouzānfar. 10^th ed. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Hojviri, Abol-hasan 'Ali. (1992/1371SH). Kashf-ol-Mahjoub. Ed. by V. Zhukovski. Introduction by Ghāsem Ansāri. 1^st ed. Tehran: Tahouri.

Horr-e 'āmoli, Mohammad Ebn-e Hasan. 2010/1389SH). Vasā'el-oshi'ah. Tr. By Mohammad Javād Mowlavi Niyā. Ghom: Vānk.

Kāshāni, Ezz-oddin Mahmoud ibn-e ’Ali. (2003/1382SH). Mesbāh-ol-hedāyah va meftāh-ol-kefāyah. With the effortof ‘Effat Karbāsi and Mohammad Rezā Barzegar Khaleghi. 1^st ed. Tehrān: Zavvār.

Majlesi, Mohammad Bāgher. (1347)Behārol-anvār. Tehrān: Eslāmi.

Majlesi, Mohammad Bāgher. (2000/1379SH). Mer'ātol-'oghoul. 4^th ed. Tehrān: Dārol-kotobol-eslāmiyeh.

Meibodi, Abolfazl Rashid-oddin. (2010/1389SH). Kashf-ol-asrār va ’oddat-ol-abrār. Famous as Tafsir-e Khājeh 'Abdollāh Ansāri. 8^th ed. Tehran: Amirkabir.

Mo'in, Mohammad. (1985/1364SH). Farhang-e Fārsi. Tehrān: Amirkabir. 

Mostamli Bokhāri, khājeh Emām Abou-ebrāhim Esmā'eil ibn-e Mohammad. (19842008/1387SH). Sharh-etta'arrof le-mazhab-ettasawof. Edition, Introduction & Explanation by Mohammad Rowshan. 1^st ed.Tehran: Asātir.

Najm-oddin Rāzi. (1987/13665SH). Mersād-ol’ebād. With the effort of Mohammad Amin Riyāhi. 3^rd ed.Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Nasafi, ’Ezoddin. (2011/1390SH). Alensān-ol-kāmel. Foreword by Hanry Corbin. Edition & Introduction by Mariejean Mollet. 11^th ed. Tehran: Tahouri.

Sanāei-e Ghaznavi, Majdoud ibn Ādam. (1998/1377SH). Ed. by Mohammad Rowshan. 1^st ed. Tehran: Negāh.

Serāj Tousi, Abu-nasr. (2009/1388SH). Al-loma’ fi-ttasavvof. Tr. by Mahdi Ma’habbati. 2^nd ed. Tehran: Asātir.

Shāyān Mehr, 'Ali Rezā. (1997/1376SH). Dā'eratol-ma'āref-e tatbighi-ye 'oloum-e ejtemā'i, jang o enghelāb. Tehrān: Keihān.

Sohravardi, Shahab-oddin ‘Omar. (2007/1386SH). ‘Avārefol-ma’āref.4^th ed. Tehran: 'Elmi o Farhangi.

Zhax. (1976/1355SH). Falsafeh-ye akhlāgh: hekmat-e 'amali (ethics philosophy). Tr. By Abolghāsem Pour-hoseini. Tehrān: Simorgh.