بررسی زیبایی شناسانه ی اشعارعاشورایی فدایی مازندرانی از منظر آرایه های معنوی سنتّی و نو ( ایهام ، لفّ و نشر ، حس آمیزی و پارادوکس )

مطالعات نقد ادبی

مقاله 2، دوره 9، شماره 35، شهریور 1393، صفحه 35-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فریدون اکبری شلدره¹؛ سید منصور فتوکیان²

¹استادیارگروه زبان و ادب فارسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

²کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

چکیده

جوهر هنر از جمله شعر ، زیبایی است و علمای بلاغت ،بدیع را علم آرایش کلام می دانند . مقاله ی حاضر، اشعار فدایی مازندرانی(از برجسته ترین سوگ سرایان عاشورایی) را از منظر علم بدیع ،آرایه های ایهام و لفّ و نشر ( بدیع سنتّی ) و حسّامیزی و پارادوکس ( بدیع نو ) مورد تحلیل و بررسی قرار داده است . آرایه ی ایهام در اشعارفدایی، دارای بیشترین بسامد است وبه دنبال آن ایهام تناسب دربرخی ازابیات مشاهده می شود . فدایی آرایه ی ایهام را درقالب عناصرطبیعی وآیینی - دینی به صورت هنرمندانه به کارگرفته ،گاه ازاصطلاحات ومقام های موسیقی درقالب ایهام برای بیان اندیشه ها و مضامین دینی سودجسته است.در ابیاتی که  زیبایی های عاشورایی آن  مورد بررسی قرارگرفته ، لفّ و نشر مرتّب ، بسامد بسیار بالاتری دارد . هم چنین آرایه های « پارادوکس »  و « حسّامیزی » در مقتل فدایی ، بررسی و بسامد کاربرد آن ارائه شده است .

کلیدواژه‌ها

اشعار عاشورایی؛ ایهام؛ پارادوکس؛ حسّامیزی؛ زیبایی شناسی؛ فدایی مازندرانی؛ لفّ و نشر

مراجع

رازی ،شمس الدین محمد بن قیس.( 1373).  المعجم فی معاییر اشعار العجم، چاپ اول، تهران:انتشارات فردوس.

  ستایشگر،مهدی.( 1375).  واژه نامه موسیقی ایران زمین ، چاپ اول، تهران: انتشارات اطّلاعات.

  شفیعی کدکنی، محمّدرضا.(1370).  موسیقی شعر، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه.

  همو.(1386).  صور خیال در شعر فارسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات آگاه.

  شمیسا، سیروس.(1373). نگاهی تازه به بدیع، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس.

طاهری شهاب ، محمد.(1341).  فدایی تلاوکی مازندرانی ، مجله ی ارمغان دوره‌ی سی‌ام، ش 4 و 5، ص 204ـ208.

فدایی مازندرانی، میرزامحمود.(1377 ).  دیوان فدایی، با مقدمه،تصحیح و تعلیقات فریدون اکبری شلدره، چاپ اوّل، قم: انتشارات اسوه.

 همو.(1389).  مقتل منظوم (کلیات) ، تحقیق و تصحیح فریدون  اکبری شلدره، چاپ دوم، تهران: انتشارات فرتاب (همه ی نمونه های شعری و ارجاعات مربوط به مقتل فدایی از همین چاپ است ).

کاظمی ، مریم.( 1388). ساختارگرایی در دیوان فدایی مازندرانی ، (رساله ی کارشناسی ارشد)، تهران: دانشگاه الزّهرا.

گریس، ویلیام جی.( 1381).  ادبیات و بازتاب آن ، مترجم بهروز عزبدفتری ، چاپ اول، تبریز: انتشارات خوروش.

  میرصادقی، میمنت.(1385).  واژه نامه ی هنر شاعری، چاپ سوم، تهران: نشرکتاب مهناز .

  نظری منفرد، علی.(1387).  واقعه ی کربلا ، چاپ چهارم، قم: انتشارات جلوه ی کمال.

  وحیدیان کامیار، تقی.(1385).  بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت .

همایی، جلال الدّین.(1367).  فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ چهارم، تهران: موسسه ی نشر هما.