«خمسه ی» نظامی نردبان صعود زن

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 2، دوره 5، شماره 18، دی 1392، صفحه 25-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه ممیزی¹؛ یدالله بهمنی مطلق^{* 2}

¹زبان و ادبیات فارسی واحد علوم تحقیقات تهران

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

با وجود آموز ه های متعالی قرآن و سیره پسندیده ی معصومین(ع) در مورد زن، غالباً در گذشته این عنصر برجسته ی اجتماعی و انسانی به دید منفی و گاه تحقیر آمیز نگریسته می شد. در چنین فضای مرد سالارانه، در بین شاعران کمتر کسی را می توان یافت که از این عنصر برجسته به نیکی یاد کرده باشد. حکیم نظامی از اولین شاعران زبان فارسی است که در دفاع از حقوق زن و بیان فضایل و کمالات او داد سخن داده و مظلومیتش را فرا یاد آورده است. شاید یکی از دلایل آن این باشد که در طول زندگی از چشمه زلال محبت مادر و عشق پاک همسر بهره مند بوده است .بنابراین آنیمای شاعر او را بر آن داشته تا در منظومه های خود نگرش مثبت و والایی نسبت به زن از خود نشان دهد. از دیدگاه او زن شخصیتی خردمند و مدبر دارد و می تواند راهنمای خوبی برای مرد باشد. این مقاله سیر تحول و اوج گرفتن نگاه نظامی به زن را از مخزن الاسرار تا اسکندرنامه بررسی می کند تا مقام ویژه ی او را با توجه به جامعه ی مردسالار آن روز نشان  دهد. در اندیشه ی نظامی زن ضعیفه نیست بلکه  بازتاب زیبایی های پروردگار است. تدابیر او راهنمای مردان بزرگ و حتی پادشاهان قدرتمند است و نشان می دهد که چه بسا زنانی با اعمال و کردار سنجیده، در کشورداری و پادشاهی عملکردی با شکوه تر از مردان روزگار به یادگار گذاشته اند.

کلیدواژه‌ها

خمسه نظامی؛ زن؛ عشق؛ آرمان ؛ آنیما

مراجع