معاونت در قتل عمدی؛ از منظر فقه جزایی و حقوق موضوعه

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 2، دوره 4، شماره 14، تیر 1392، صفحه 7-29   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

امیر محمّد کریمی¹؛ سید درید موسوی مجاب^{* 2}؛ اسماعیل آقابابائی بنی³

¹دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

²استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده ی حقوق، دانشگاه تربیت مدرّس

³استادیار، عضو هیأت علمی گروه مسائل فقهی و حقوقی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم

چکیده

شریعت اسلام همواره اهداف مختلفی را در مقام سزادهی مد نظر قرار داده است که برخی از آن‌ها در قرآن کریم و برخی نیز در روایات ذکر شده‌اند. با مراجعه به آرای فقهی، روشن می‌شود که در مورد معاونت در قتل از طریق إمساک و نظارت، مجازات شرعی مقرر شده است. حال بنابر صدر ماده‌ی 127ق.م.ا. که برای تعیین مجازات معاون ابتدا کلمه‌ی شرع، سپس کلمه‌ی قانون را آورده، باید به همین صورت عمل شود؛ گرچه به نظر می‌رسد ارجاع مجازات به شرع، بر خلاف اصل قانونی بودن جرم و «مجازات» است. درصورتی‌که معاونت مشمول هیچ‌یک از عناوین فوق نباشد، بر اساس ماده‌ی 127ق.م.ا، درصورتی‌که مرتکب جنایت بر نفس، محکوم و قصاص نفس وی اجرا شود، معاون به حبس تعزیری درجه دو یا سه محکوم می‌شود، و درصورتی‌که قصاص نفس اجرا نشود، مجازات معاون یک تا دو درجه پایین‌تر از مجازات مرتکب جرم خواهد بود. البته در مورد اخیر بین تبصره‌ی2 و بند«ت» ماده‌ی 127ق.م.ا. از یک طرف و تبصره‌ی ماده‌ی 612ق.م.ا.ت. از طرف دیگر، تعارض وجود دارد و در این مورد میان حقوقدانان نیز اختلاف نظر می‌باشد؛ ولی با استناد به بند«ب» و صدر ماده‌ی 10ق.م.ا، در مورد مساعدتر بودن مجازات قانون لاحق، تبصره‌ی ماده‌ی 612ق.م.ا.ت. نسخ شده است.

کلیدواژه‌ها

معاونت؛ قتل عمدی؛ ممسک؛ ناظر