سنجش فلزات سرب و کادمیوم در بافت های ماهی شورت نقره ای(Sillago sihama) و یلی خط کمانی (Terapon jarbua) درحوضه جنوبی جزیره قشم

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 3، دوره 11، شماره 1، خرداد 1395، صفحه 22-29   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسنده

افتخار شیروانی مهدوی^*

گروه محیط زیست دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

چکیده

تحقیق حاضر  به منظور سنجش فلزات سرب و کادمیوم در بافت های ماهی شورت نقره ای(Sillago sihama)   و  یلی خط کمانی (Terapon jarbua) در جزیره  قشم  انجام گرفته است. نمونه برداری در مهر ماه 1394  از حوضه جنوبی این جزیره انجام گرفت و تعداد 24 عدد ماهی از هر گونه به صورت تصادفی انتخاب شد. پس از بیومتری نمونه ها، بافت های عضله، پوست و کبد جدا شدند و به روش هضم تر مورد هضم شیمیایی قرار گرفتند. برای سنجش میزان فلزات سنگین در نمونه ها از دستگاه ICP-0ES مدل Liberty RL استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده  کمترین میزان فلز سرب در ماهی شورت نقره ای و یلی خط کمانی در بافت عضله ( 57 میکرو گرم در کیلوگرم و64 میکرو گرم در کیلوگرم) و بیشترین مقدار آن در بافت کبد( 1280 میکرو گرم در کیلوگرم و 1763 میکرو گرم در کیلوگرم) بود  و نیز کمترین میزان فلز کادمیوم در بافت عضله ( 50> میکرو گرم در کیلوگرم) و بیشترین مقدار آن در بافت کبد( 72 میکرو گرم در کیلوگرم و 74 میکرو گرم در کیلوگرم) بدست آمد. میانگین میزان فلزات سرب و کادمیوم در بافت های  هر دو گونه ماهی دارای ترتیب کبد>پوست >عضله است. مقایسه میزان  فلزات در بافت های ماهی شورت نقره ای و یلی خط کمانی بیانگر عدم تفاوت معنادار در هر سه بافت است (05/0≥ P). همچنین مقایسه بافت های دو گونه ماهی در مورد جذب فلزات سرب و کادمیوم، دارای عدم تفاوت معنادار در سطح اطمینان 95% می باشد. به منظور بررسی سلامت مصرف ماهیان مورد بررسی، مقایسه میزان فلزات در بافت های هر دو گونه مورد بررسی، با استاندارد  WHO (سرب500 میکروگرم در کیلوگرم و کادمیوم 200 میکروگرم در کیلوگرم )  انجام شد که  بیانگر عدم تفاوت معنادار میزان فلزات اندازه گیری شده با استاندارد مذکور می باشد (05/0≥ P). بر این اساس و نیز محاسبه حد مجاز مصرف روزانه بر اساس استاندارد EPA در ماهی های مورد بررسی سلامت آن ها  از نظر دو فلز سرب و کادمیوم به  منظور مصرف، تایید می گردد.

کلیدواژه‌ها

شورت نقره ای(Sillago sihama)؛ یلی خط کمانی (Terapon jarbua)؛ سرب؛ کادمیوم؛ جزیره قشم؛ خلیج فارس

مراجع

بهشتی، م.، عسگری ساری، ا. و ولایت زاده، م. 1391. بررسی غلظت فلزات سنگین در ماهی بیاه در رودخانه کارون، استان خوزستان، مجله آب و فاضلاب، 133:3-125.

ستاری، م.، شاهسونی، د. و شفیعی، ش. 1383. ماهی شناسی و سیستماتیک 2. انتشارات حق شناس. تهران، ایران.     

محمدی زاده، ف.، توکلی کلور، پ.، حاج کرام الدینی، م. و محمدی زاده، م.1391. بررسی رژیم غذایی ماهی شورت نقره ای Sillago sihama در استان هرمزگان (آب های ساحلی بندرعباس). اولین همایش شیلات و آبزیان ایران، بندرعباس.

محمد نبی زاده، س. و پور خباز، ع. ر.1392. ردیابی زیستی فلزات سنگین در بافت های ماهیان شورت و زمین کن در ذخیره گاه زیست کره حرا. مجله دامپزشکی ایران، 9(1):74-64.

Agah, H., Leermarkers, M., Elskens, M., Fatemi, S.M.R. & Baeyens, W. 2009. Accumulation

       of trace metals in the muscle and liver tissues of five fish species from the Persian Gulf. Environmental Monitoring and Assessment, 157:499–514.

Ekpo, K. E., Asia, I. O., Amayo, K.O. & Jegede, D. A. 2008. Determination of lead, cadmium and mercury in surrounding water and organs of some species of fish from Ikpoba River in Benin City, Nigeria. International Journal of Physical Science, 3(11): 289-292.

Environmental Protection Agency (EPA). 2000. Guidance for assessing chemical contaminant data for use in fish advisories, volume 2: Risk assessment and fish consumption limits. 3rd edition Washington, D.C.

Fernandes, C., Fontainhas-Fernandes, A., Peixotoc, F. & Salgado, M. A. 2007. Bioaccumulation of heavy metals in Liza saliens from the Esmoriz–Paramos coastal lagoon, Portugal. Ecotoxicologyand Environmental Safety, 66: 426–31.

Jayaprakash, M., Senthil Kumar, R., Giridharan, L., Sujitha, S.B., Sarkar , S.K. & Jonathan, M.P. 2015. Bioaccumulation of metals in fish species from water and sediments in macrotidal Ennore creek, Chennai, SE coast of India: A metropolitan city effect. Ecotoxicology and Environmental Safety, 120: 243–255.

Licata, P., Trombetta, D., Cristani, M., Naccari, C., Martino, D. & Calo, M. 2005. Heavy

        metals in liver and muscle of bluefin tuna (Thunnus thynnus) caught in the Straits of Messina (Sicily, Italy). Environmental Monitoring and Assessment, 107: 239-248.

Mohammadnabizadeh, S., Pourkhabbaz, A., Afshari, R. & Nowrouzi, M. 2012. Concentrations of Cd, Ni, Pb, and Cr in the two edible fish species Liza klunzingeri and Sillago sihama collected from Hara biosphere in Iran. Toxicological & Environmental Chemistry,1: 1–8.

Murtala, B. A., Abdul, W. O. & Akinyemi, A.A. 2012. Bioaccumulation of heavy metals in fish (Hydrocynus forskahlii, Hyperopisus bebe occidentalis and Clarias gariepinus) organs in downstream Ogun Coas tal Water, Nigeria. Journal of Agricultural Science, 4(11): 51-59.

Nollet, L. M. L. 2004. Hand book of food analysis. CRC Press. USA.

Palaniappan P.L.R.M. & Karthikeyan S. 2009. Bioaccumulation and depuration of chromium in the selected organs and whole body tissues of freshwater fish Cirrhinus mrigala individually and in binary solutions with nickel. Journal of Environmental Science, 21: 229-236.

Tekin-Ozan, S. & Kir, I. 2008. Seasonal variations of heavy metals in some organs of carp

(Cyprinus carpio L., 1758) from Beyşehir Lake (Turkey). Environmental Monitoring and Assessment, 138: 201-206.

WHO. 1995. Health risks from marine pollution in the Mediterranean, Part 1 Implications for policy makers. World Health Organization, Geneva.

Yilmaz, F. 2007. The comparison of heavy metal concentrations (Cd, Cu, Mn, Pb, and Zn) in

       tissues of three economically important fish (Anguilla anguilla, Mugil cephalus and ( Oreochromis niloticus) inhabiting Köycegiz Lake- Mugla (Turkey). Turkish Journal of Science and Technology, 4:7-15.

Yilmaz, F., Ozdemir, N., Demirak, A. & Tuna, A.L. 2007. Heavy metal levels in two fish species Leuciscus cephalus and Lepomis gibbosus. Food Chemistry, 100: 830–5.

Zhang, Y.Y., Zhang, E.P. & Zhang, J. 2008. Modeling on adsorption-desorption of trace metals to suspended particle matter in the Changjiang estuary. Environmental Earth Sciences, 53 (8): 1751–1766.