عیوب موجب فسخ نکاح در مذهب حنفی و شافعی

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 6، دوره 4، شماره 15، مهر 1392، صفحه 87-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمد صادقی^*

هیئت علمی

چکیده

از دیدگاه حنفیه عیوبی که موجب حق مطالبة فسخ نکاح می‌شود، عبارتند از عنن، جب وخصاء، اما سایر موارد، هرچند شدید باشد (با شرط یا بدون شرط) موجب فسخ نکاح نمی‌شود؛ مثلاً جذام، برص و مانند آن خواه قبل از عقد ایجاد شده یا بعد از عقد و خواه شرط سلامت شده یا نشده باشد، موجب ایجاد حق فسخ نمی‌شود.
در صورت مجبوب بودن شوهر، زن با پنج شرط حق فسخ دارد
1ـ آزاد باشد؛ 2ـ بالغ باشد؛ 3ـ زن عیب مانع آمیزش مانند رتق، عفل و قرن نداشته باشد؛
4ـ زن قبل از ازدواج علم به عیب نداشته باشد5 ـ زن بعد از عقد به عیب راضی نشود؛
در مورد عنین نیز زن با پنج شرط که در مجبوب ذکر شد می‌تواند مطالبة فسخ کند،
خصی (مردی که بیضه‌اش قطع شده باشد) اگر امکان آمیزش داشته باشد، خواه انزال صورت بگیرد یا نه، زن حق فسخ ندارد، اما اگر امکان آمیزش نداشته باشد، حکم عنین جاری است.
همچنین آثار ارتداد در این زمینه مطرح می‌شود.
اما در شافعیه عیوبی که موجب فسخ نکاح می‌شود به دو گروه عیوب مشترک و عیوب مختص تقسیم می‌شود.
عیوب مشترک بین زن و شوهر عبارتند از: جنون، جذام و برص. عیوب مختص زن عبارت است از رتق و قرن،وعیوب مختص مرد عبارتند از جب و عنن؛اما عیوب دیگر موجب فسخ نیست .
اگر زوجین یا یکی از آنها قبل از تحقق رابطة نزدیکی مرتد شوند، نکاح فوراً پایان یافته و قطع می‌گردد،
ارتداد فسخ است؛ بنابراین جزء عدد طلاق‌ها شمرده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عیوب؛ فسخ؛ جب؛ عنن؛ خصاء