بررسی رابطه‌ رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان‌های عجب‌شیر

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 2، دوره 6، شماره 19، مرداد 1392، صفحه 21-38   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

خدیجه صادقیان¹؛ محمود علمی²

¹گروه علوم اجتماعی دانشگا ه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران.

²گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

در این مقاله به دنبال مطالعه و تعیین رابطه میزان مسئولیت اجتماعی با رضایت اجتماعی دبیران دبیرستان­های شهرستان عجب­شیر می­باشیم. براین اساس فرضیه­هایی از دیدگاه­های نظریه آلن و می­یر، مبادله هومنز، دورکیم، پارسنز و ... و هم چنین از مطالعات و تحقیقات پیشین جهت تبیین متغیرها استناج گردیده است. روش کار ما دراین تحقیق پیمایش است و تکنیک جمع­آوری داده­ها نیز پرسشنامه می­باشد و از روش اسنادی نیز برای جمع­آوری متون نظری و پیشینه تجربی استفاده نموده­ایم. جامعه آماری ما در این تحقیق کلیه دبیران دبیرستان­های عجب­شیر است که تعداد کل 301 نفر که در سال 93-1392 در این شهر مشغول می­باشند. از این تعداد طبق فرمول کوکران و برحسب واریانس به دست آمده از پیش آزمون پرسشنامه، حجم نمونه آماری به تعداد 170 نفر از دبیران به شیوه نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. اعتبار پرسشنامه ازطریق اعتبار صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است و با توجه به نتایج آن، پرسشنامه به لحاظ صوری و پایایی در سطح بالایی قرار دارد. برای آزمون فرضیه­ها از تکنیک­های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تفاوت میانگین (t-test) و آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده گردید که از برآوردهای نرم­افزار spss نسخه 20 استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین متغیر میزان مسئولیت اجتماعی با ابعاد آن به عنوان متغیر مستقل با  میزان رضایت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته رابطه مثبت و معنی­دار وجود دارد. و بین متغیر زمینه‌ای  (جنسیت و تحصیلات با میزان مسئولیت اجتماعی دبیران تفاوت معنی‌داری وجود دارد. اما بین وضعیت تاهل و مسئولیت اجتماعی تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. در پایان میزان مسئولیت اجتماعی دبیران با سطح معنی‌داری بیشتر از حد متوسط می‌باشد و میزان رضایت اجتماعی با سطح معنی‌داری درحد متوسط می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مسئولیت اجتماعی؛ بعد قانونی؛ بعد اخلاقی؛ بعد بشر دوستانه؛ بعد اقتصادی؛ رضایت اجتماعی؛ دبیران

اصل مقاله

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال پنجم، شماره نوزدهم، تابستان 1392

ص ص 38-21

 

 

 

 

 

بررسی رابطه­ رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان­های عجب­شیر

خدیجه صادقیان^[1]

دکتر محمود علمی^[2]

تاریخ دریافت مقاله:7/11/1393       

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:2/3/1394

چکیده

در این مقاله به دنبال مطالعه و تعیین رابطه میزان مسئولیت اجتماعی با رضایت اجتماعی دبیران دبیرستان­های شهرستان عجب­شیر می­باشیم. براین اساس فرضیه­هایی از دیدگاه­های نظریه آلن و می­یر، مبادله هومنز، دورکیم، پارسنز و ... و هم چنین از مطالعات و تحقیقات پیشین جهت تبیین متغیرها استناج گردیده است. روش کار ما دراین تحقیق پیمایش است و تکنیک جمع­آوری داده­ها نیز پرسشنامه می­باشد و از روش اسنادی نیز برای جمع­آوری متون نظری و پیشینه تجربی استفاده نموده­ایم. جامعه آماری ما در این تحقیق کلیه دبیران دبیرستان­های عجب­شیر است که تعداد کل 301 نفر که در سال 93-1392 در این شهر مشغول می­باشند. از این تعداد طبق فرمول کوکران و برحسب واریانس به دست آمده از پیش آزمون پرسشنامه، حجم نمونه آماری به تعداد 170 نفر از دبیران به شیوه نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. اعتبار پرسشنامه ازطریق اعتبار صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است و با توجه به نتایج آن، پرسشنامه به لحاظ صوری و پایایی در سطح بالایی قرار دارد. برای آزمون فرضیه­ها از تکنیک­های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تفاوت میانگین (t-test) و آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده گردید که از برآوردهای نرم­افزار spss نسخه 20 استفاده شده است.

نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین متغیر میزان مسئولیت اجتماعی با ابعاد آن به عنوان متغیر مستقل با  میزان رضایت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته رابطه مثبت و معنی­دار وجود دارد. و بین متغیر زمینه‌ای  (جنسیت و تحصیلات با میزان مسئولیت اجتماعی دبیران تفاوت معنی‌داری وجود دارد. اما بین وضعیت تاهل و مسئولیت اجتماعی تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. در پایان میزان مسئولیت اجتماعی دبیران با سطح معنی‌داری بیشتر از حد متوسط می‌باشد و میزان رضایت اجتماعی با سطح معنی‌داری درحد متوسط می‌باشد.

واژگان کلیدی: مسئولیت اجتماعی، بعد قانونی، بعد اخلاقی، بعد بشر دوستانه، بعد اقتصادی، رضایت اجتماعی، دبیران.

 

مقدمه

امروزه گسترش نظام شهرنشینی و پیچیده شدن هر چه بیشتر روابط در قالب نقش­های متعدد باعث شده است تا مسئولیت­پذیری اجتماعی به یک موضوع جامعه­شناختی مهم تبدیل گردد. موضوعی که در حوزه­های گوناگون، سیاسی- اقتصادی، فرهنگی و جامعه­ایی و زیست­محیطی قابل توجه و بررسی است (کلبری، به نقل از طالبی). مسئولیت اجتماعی بیانگر احساس و عملی است که افراد در چارچوب موقعیت و نقش­های خود به طور آگاهانه و آزادانه نسبت به امور گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و غیره از خود بروز می­دهند. انسان موجودی اجتماعی است که از لحظه تولد تا آخر عمر در اجتماع به سر می‌برد و دائماً درتعامل با انسان‌های دیگر می‌باشد. وی همواره باید یاد بگیرد چگونه در جمع زندگی­کند و نیازهای خود را ارضا نماید. این امر نیازمند به یک ­سری مهارت‌های اجتماعی است که فرد در طی فرایند جامعه­‌پذیری آن­ها را فرا می‌گیرد ویادگیری درست آن­ها می‌تواند منجر به شکل‌گیری مسئولیت اجتماعی شود. روند کسب و کارهای اخیر تاکید می­کند که از سازمان­ها انتظار می­رود فراتر از سود محوری فعالیت کنند و افزایش رفاه جامعه را در اولویت قرار دهند. این بدان معنی است که بخش کسب و کار نباید فقط تابع تولید کالا و ساخت سود باشد، بلکه فعالیت خود را حول­محور جامعه باید تنظیم کنند(نیکولا، 2008). امروزه مسئولیت­پذیری اجتماعی به مراتب فراتر ازحوزه فعالیت و تاثیر خود درگذشته که "انسان دوستی" بود گام می­نهد، مسئولیت­پذیری اجتماعی در عرصه کسب و کار برای رسیدن به توسعه پایدار، در مورد ارائه راه­حل­های پیشگیرانه برای چالش­های اجتماعی و زیست­محیطی و عرصه­هایی از این دست نقش و جایگاه خود را پیدا کرده است(واسیلسکو و همکاران، 2010؛ به نقل از قلاوندی و همکاران).                                       

مسئولیت اجتماعی از مهم­ترین و هدف­مندترین بخش تربیت آدمی است که اثرات آن ­را به گونه­ای همه جانبه می­توان در زندگی انسان­ها و درابعاد مختلف اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، فکری و غیره آن­ها مشاهده کرد(سبحانی­نژاد، 1379).

 مطالعه رفتار آدمی و شناخت عواملی که موجب تقویت یا تغییر آن می‌شود از موضوعات مورد بحث میان اندیشمندان علوم اجتماعی و رفتاری است. یکی از این مسائل، رضایت اجتماعی و پای­بندی فرد به اصول وقوانین حاکم درجامعه است. بدون شک تعهداجتماعی­که به معنی هماهنگی اجزای نظام اجتماعی جهت دست­یابی به اهداف نظام است در راستای رضایت اجتماعی پدید آمده و این امریکی از خصوصیات مهم جامعه ایده‌آل است و زمانی حاصل می‌شود که اعضای آن جامعه به‌ عنوان عناصر تشکیل‌ دهنده اجزای نظام اجتماعی وظایف خود را شناخته، به آن عمل کرده و هم­چنین خود را در برابر همنوعان مسئول بدانند. رضایت کلی از زندگی، ترکیبی از شرایط فردی و اجتماعی است و در واقع خود نشانه‌ای از نگرش‌های مثبت نسبت به جهان و محیطی که وی را فرا گرفته و در آن زندگی می‌کند می‌باشد.

ونتزل مسئولیت اجتماعی را مراعات و احترام به حقوق دیگران، رقابت میان فردی و توسعه اخلاقی می­داند و آن ‌را مستقیماً به یادگیری مرتبط دانسته است. وی مسئولیت اجتماعی را در داشتن احساس تصمیم‌گیری، خلاقیت و تفکر مستقل می‌داند که نقطه مقابل اطاعت و رفتار سلطه‌پذیر است(ونتزل، 1991). کاسکا و بالزارووا نیز مسئولیت اجتماعی را تعهد مداوم برای رفتار به شیوه اخلاقی و با بهبود کیفیت زندگی افراد و خانواده‌های­شان به علاوه بهبود اجتماع و جامعه در مقیاس وسیع‌تر می‌دانند(کاسکا و دیگری، 2007). مسوولیت پذیری اجتماعی یک استراتژی مقابله­ای برای پاسخگویی به نگرانی­های اجتماعی- زیست محیطی و توسعه پایدار است(هیدگر، 2010).

بحث مسئولیت اجتماعی پدیده‌ای فراگیر و حتی به دغدغه اصلی سازمان‌ها تبدیل شده است و به کاهش پیچیدگی روابط اجتماعی کمک می‌کند، آموزش و پروش هم یکی از این سازمان‌ها است که مسئولیت‌پذیری درآن اهمیت دارد. به طورکلی، در این پژوهش می‌توان به اهمیت این موضوع به صورت ذیل اشاره کرد:

نخست، شناخت مسئولیت‌پذیری ­اجتماعی­کارکنان می‌تواند فرصت­های یک سازمان را برای پیشرفت توسعه دهد.

دوم، مسئولیت‌پذیری، افراد را به کارمندان فعال تبدیل نموده، رضایت شغلی و بهره وری را افزایش می­دهد.

سوم، مسئولیت اجتماعی کارکنان عاملی مهم در به کارگیری انگیزه ها و توجه و حفظ کیفیت خاص کارکنان است.

نهایتاً، با توجه به شرایط خاص کشور و مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعدد آن، بررسی و پژوهش از یک سو و ترغیب کارکنان به مسئولیت اجتماعی از طرف دیگر می­تواند نقش مهمی در رفع مشکلات فوق داشته باشد.

چنان­چه افراد در گروه و سازمان‌ها و موسسات مختلف جامعه خود را نسبت به رویدادها و اتفاقات و بحران‌های مخالف مسئول بدانند، هر یک در محدود مسئولیت و حیطه کاری خویش در حل بحران‌های فوق تلاش خواهند کرد(مرادی و همکاران، 1392). و رضایت اجتماعی،  مقوله‌ اجتماعی‌ و فرهنگی بسیار مهم و پیچیده‌ای است که در عین حال، اندازه‌گیری آن نیز بسیار دشوار است. بررسی و تحقیق حاضر می‌تواند دانش علمی را در این زمینه فراهم کرده و گسترش دهد. هدف عمده این پژوهش بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی با رضایت اجتماعی دبیران متوسطه عجب­شیر از منظر علمی و راهکارهای مناسبی جهت بهبود عملکرد کارایی آنان ارائه کرده و در جهت بالا بردن توان­مندی‌ها و کارایی سازمان آموزش و پرورش ارائه داد.

 

رویکردهای جامعه­شناختی

از دیدگاه پارسونز، در ارتقای تعهد سازمانی کنشگران در سازمان، دو مقوله زیر دارای اهمیت زیادی است: نخست نوع نگرش کنشگران به اهداف سازمانی. اگر کنشگران سازمان از روی علاقه و دلبستگی وظیفه و تعهد خویش را انجام دهند، تعهد سازمانی آن­ها به سازمان افزایش می­یابد.  همان که دورکیم آن را پیوند عاطفی و یا تمایل عاطفی مثبت به نوعی دیگر می­داند. دوم نوع ارزیابی و ارزشیابی کنشگران سازمانی. ارزیابی کنشگران در سازمان، براساس ملاک­های ذهنی مدیران سازمانی، در کاهش تعهد سازمانی اعضا تأثیر به سزایی دارد. چنان­چه ارزشیابی بصورت نگرش عینی، براساس قوانین و هنجارهای سازمانی انجام شود تعهد سازمانی اعضا نیز افزایش خواهد یافت.

استرایکر تعهد را راهی برای مفهوم­سازی بین خود و رفتار اجتماعی می‌بیند. مسئولیت اجتماعی در قالب همین تعهد مطرح می­شود و تعیین کننده درجه ارتباط فرد با دیگران است‌. در روند شکل­گیری و انجام مسئولیت اجتماعی هویت شخص تا حدودی با توجه به نگاه دیگران ارزیابی می­شود و موفقیتی که فرد در این موضوع کسب می­کند منجر به افزایش مسئولیت اجتماعی در وی می‌شود‌. هر چه قدر دامنه روابط فرد گسترده­تر باشد تعهد وی به دیگران بیشتر و میزان مسئولیت اجتماعی او بیشتر خواهد بود‌.

طبق نظریه مبادله هومنز شرط احساس مسئولیت افراد هرجامعه­ای نسبت به جامعه و مشارکت در فعالیت­های جمعی به میزان پاداشی برمی­گردد که  افراد از رفتار خود دریافت کرده باشند‌. اگر مشارکت و یا احساس مسئولیت یک جانبه باشد و فقط از سوی افراد جامعه باشد و جامعه خود را مقید و ملزم به برآورده کردن خواسته و نیازهای مادی و معنوی افراد آن جامعه  نکند  مسلماً  تمایل مردم  هم  برای  انجام رفتارهای داوطلبانه کمتر شده و کم­کم به خاموشی می‌گراید‌. پاداش‌هایی که در این میان رد و بدل می‌شوند می‌توانند درون ذاتی (مانند عشق‌، محبت‌، احترام‌) یا برون ذاتی‌، (‌مانند پول و کار جسمانی‌) باشند(ریتزر‌، 1386: 435).

تعهد در یک مدل  توسط «آلن و می‌یر»(1987) سه شیوه مطرح شده و با عنوان «تعهد عاطفی»، «تعهد مستمر»، و «تعهد تکلیفی یا هنجاری»‌، طبقه­بندی شدند. کارکنانی با تعهدعاطفی قوی در سازمان باقی می­مانند به خاطر این­که این­ها می­خواهند (تمایل دارند)، افرادی که تعهد مستمر قوی دارند به خاطر این­که نیاز دارند و آن­هایی که تعهد تکلیفی قوی دارند می­مانند زیرا احساس می­کنند باید هم­چنان بمانند (حسینی، 1382). 

                                                                                                                                                                      

نظریه تمایزات جنسیت و تعهد اجتماعی                                                                                                                                

گیلیگان به طرح این اندیشه که زنان رشد اخلاقی متفاوتی از مردان دارند، می‌پردازد. وی معتقد است که اخلاق زنان بیشتر روی اندیشه‌های تعهد و مسئولیت متمرکز است تا حقوق افراد و قوانین. از نظر مارتین سنت فلسفه اخلاق به طور عمده تحت سیطره حق‌گرایی و عدالت‌گرایی بوده است و این سیطره نشان سوگیری مردانه در اخلاق و فلسفه آن است و وجود برخی ویژگی‌ها در اخلاق عدالت‌گرا و حق‌گرا نشانه‌هایی از این سوگیری است. از این نظر عدالت‌گرایی (که ریشه در اندیشه اخلاقی ارسطو و افلاطون دارد‌) گرفتار سوگیری  مردانه است (به نقل از باقری، 1382‌).

 

پیشینه تحقیق

سیدان و محمدی(1389) تحقیقی را با عنوان عوامل مؤثر بر میزان تعهد اجتماعی در زنان و مردان شاغل انجام دادند. هدف کلی این پژوهش، سنجش و مقایسه میزان تعهد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در میان زنان و مردان می­باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بین زنان و مردان به دلیل وابستگی عاطفی، میزان مبادلات و آمده روابط اجتماعی و نوع جامعه­پذیری تفاوت معناداری وجود دارد. براساس نتایج به دست آمده میزان تعهد اجتماعی زنان تا حد قابل ملاحظه‌ای بیش از مردان است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها نشان­دهنده وجود رابطه معناداری بین متغیرهای جنسیت، وابستگی عاطفی، روابط و مبادلات اجتماعی، عضویت اجتماعی و نوع جامعه­پذیری به عنوان متغیرهای مستقل و تعهد اجتماعی، به عنوان متغیر وابسته پژوهش است.                  

 درتحقیقی­که ایمان و جلاییان بخشنده(1389) باعنوان «بررسی وتبیین رابطه بین مسئولیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز» انجام دادند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد که مسئولیت اجتماعی مستقیما تحت تاثیر متغیرهای سرمایه اجتماعی (27/0=B)، عزت نفس (13/0=B)، (13/0=B)، سن (21/0=B) و جنسیت (11/0=B) قرارگرفته است و در مجموع این متغیرها توانسته­اند 20 درصد از واریانس مسئولیت اجتماعی را تبیین کنند. درمدل تحلیل مسیر، چهار متغیر به صورت مستقیم و سایر متغیرها به صورت غیر مستقیم تاثیر معناداری بر روی مسئولیت اجتماعی داشته است. بیشترین تاثیر مستقیم بر مسئولیت اجتماعی متعلق به سرمایه اجتماعی و بیشترین تاثیر غیر مستقیم را تحصیلات مادر داشته است.

لاور و یون(‌1993‌) در تحقیقی با استفاده از نظریه مبادله به ویژه نظریه بلاو و امرسون‌، عواملی که باعث افزایش یا کاهش تعهد می‌شوند را مورد بررسی قرار داده‌اند‌. آن­ها تکرار و فراوانی مبادله و فشار قدرت حاصل از آن را بر روی احساس تعهد در روابط متقابل درون یک شبکه مبادله کوچک بررسی نموده­اند. آن­ها نتیجه گرفته‌اند که فراوانی مبادلات عامل ایجاد تعهد و برابری قدرت و انسجام در مبادله‌، عامل موثر بر افزایش مبادله است.

لانس بری و دیگران(‌2003‌) در پژوهشی که در زمینه ارتباط صفات شخصیتی و رضایت شغلی انجام دادند، مشخص کردند سه ویژگی شخصیت، انعطاف‌پذیری هیجانی، خوش‌بینی، و سائق (اشتیاق کاری‌) همواره با رضایت در حرفه ارتباط داشته و 17‌% از واریانس رضایت را توجیه می­کند. هم­چنین، صفات برون­گرایی و دلپذیر بودن، اعتماد به نفس و آشنایی با خدمات مشتری و آشنایی با مدیریت روابط انسانی با رضایت حرفه رابطه داشت‌.

 

 تعاریف  مفاهیم                                                                                                         

تعریف نظری              

رضایت اجتماعی: احساس خرسند‌ی‌ای است که هر فرد از زندگی خود و از رابطه با دیگران دارد (‌مکینتاش، 2001: 37؛ به نقل از ایمان ودیگری، 1388: 164). درواقع، رضایت اجتماعی میزان خشنودی و احساس مثبت فرد از زندگی اجتماعی است که موجب پیوستگی و افزایش فعالیت‌های اجتماعی فرد و افزایش همبستگی اجتماعی خواهد شد(زکی، 1384: 10).

مسئولیت اجتماعی: ترنر، در بحث مسئولیت اجتماعی به رفتار اخلاقی، قانونی و نوعدوستانه در محل کار‌، بازار و اجتماعات اشاره دارد(ترنر، 2003). ونتزل مسئولیت اجتماعی را مراعات و احترام به حقوق دیگران‌، رقابت میان فردی و توسعه اخلاقی می‌داند و آن‌را مستقیماً به یادگیری مرتبط دانسته است (ونتزل، 1991).

 مسئولیت اقتصادی: مسئولیت اقتصادی پایه و اساس همه ابعاد در هرم مسئولیت­پذیری اجتماعی توصیف می­شود، زیرا همه مسئولیت­های کسب وکارهای دیگر بر پیش­بینی­های مسئولیت اقتصادی نهاده شده است به عبارت دیگر مسئولیت فرد کسب سود است.

مسئولیت قانونی (حقوقی): افراد ملزم می‌شوندکه در چارچوب قانون و مقررات عمومی عمل کنند این بعد را (التزام اجتماعی) نیز می‌گویند(فلمینگ، 2002).

مسئولیت اخلاقی: به عنوان انتظارات جامعه از سازمان مبنی بر این­که ارزش­ها و هنجارهای جامعه را مدنظر داشته باشد و به آن­ها احترام بگذارد، توصیف می­شود و فراتر از چهارچوب قوانین مکتوب است. به بعد اخلاقی مسئولیت نیز (پاسخگویی اجتماعی‌) می‌گویند(همان).

مسئولیت بشر دوستانه: در فرهنگ یونان بشر دوستانه، عشق به انسان همکار و همکاران تعریف شده است. بعد بشر دوستانه مجموعه وظایف و تعهداتی را در بر می­گیردکه سازمان باید درجهت حفظ و کمک به جامعه با نگرش همه جانبه و رعایت حفظ وحدت و مصالح عمومی کشور انجام دهد(فیلیزوز و دیگری، 2011؛ به نقل از مشبکی و همکاران، 1389).  

 

 

تعاریف عملیاتی

رضایت اجتماعی: سنجش ابعاد مختلف رضایت را از جهات مختلف مانند: خرسندی از اوضاع فردی‌  و رضایت از اوضاع اجتماعی نیز مبین نگرش نسبت به محیط اجتماعی است که با سایر مردم در آن زندگی می­کند.

مسئولیت‌های اقتصادی: تلاش در جهت رفع تنگناهای اقتصادی، افزایش کیفیت خدمات‌، معرف­هایی از قبیل صرفه­جویی در مصرف استفاده بهینه از انرژی، ترویج فرهنگ کار و تلاش در افراد، ترویج فرهنگ پرداخت مالیات.

مسئولیت قانون:‌ تلاش در جهت حفظ محیط زیست و ترویج آن فرهنگ در بین افراد جامعه، توجه به بهداشت روانی وجمعی و ایمنی افراد، رعایت حقوق دیگران، همکاری، مشارکت وسازگاری با یکدیگر‌، درک حدود آزادی‌، لزوم اطاعت از قوانین و همزیستی مسالمت‌آمیز و ...).

مسئولیت اخلاقی: تلاش در جهت حفظ ارزش‌ها‌، هنجارها و باورهای جامعه‌، سنجش معرف­هایی چون انصاف‌، صداقت‌، احترام و ... از قلمرو این نوع مسئولیت‌ها است.

مسئولیت بشر دوستانه: تلاش در جهت شهروند خوب بودن‌، معرف‌هایی چون‌، کمک به همنوع‌، مسئول در قبال حفاظت محیط‌زیست‌، احساس رضایت از رفع مشکلات دیگران‌، ترویج فرهنگ در جهت رعایت حقوق دیگران‌، احساس رضایت از کمک به افراد معلول‌، رعایت و حفظ ارزش‌ها‌ی جامعه و ‌... سنجش می‌شود.

 

اهداف تحقیق

هدف این تحقیق بررسی رضایت اجتماعی و رابطه آن با مسئولیت اجتماعی و ابعاد آن (اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشر دوستانه ) در میان دبیران دبیرستان­های عجب­شیر می­باشد.

 

فرضیه­های تحقیق

1) بین میزان مسئولیت اجتماعی دبیران با میزان رضایت اجتماعی دبیران دبیرستان‌های عجب­شیر رابطه وجود دارد.

2) میزان مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان­های عجب­شیر در حد متوسط  به  بالا می­باشد.  

3) میزان رضایت اجتماعی دبیران دبیرستان‌های عجب­شیر در حد متوسط است.

4) بین میزان مسئولیت اجتماعی دبیران دربعد قانونی با میزان رضایت اجتماعی آنان رابطه معناداری وجود دارد.

5) بین میزان مسئولیت اجتماعی دبیران در بعد اقتصادی با میزان رضایت اجتماعی آنان رابطه معناداری وجود دارد.

6) بین میزان مسئولیت اجتماعی دبیران دربعد اخلاقی با میزان رضایت اجتماعی آنان رابطه معناداری وجود دارد.

7) بین میزان مسئولیت اجتماعی دبیران در بعد بشر دوستانه با میزان رضایت اجتماعی آنان رابطه معناداری وجود دارد.

8) بین جنس دبیران با میزان مسئولیت اجتماعی آنان با میزان رضایت اجتماعی تفاوت وجود دارد.

9) بین وضعیت تاهل دبیران با میزان مسئولیت اجتماعی آنان تفاوت معنی­دار وجود ندارد.

10) بین سطح تحصیلات دبیران با میزان مسئولیت اجتماعی آنان تفاوت معنادار وجود دارد.

 

 

 

شکل شماره (1): رابطه مسئولیت اجتماعی با ابعاد و متغیرهای زمینه­ای با رضایت اجتماعی

 

انواع متغیرها

متغیر مستقل: مسئولیت اجتماعی با ابعادش و متغیر وابسته: رضایت اجتماعی دبیران.

 

 

روش تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف یک مطالعه­کاربردی و ازنظر زمان مطالعه مقطعی و از نظرگردآوری داده­ها یک بررسی پیمایشی می­باشد.

 

روش و ابزار

جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دبیران دبیرستان‌های (‌دخترانه و پسرانه‌) عجب‌شیر هستند که تعداد آن­ها طبق آخرین آمار آموزش و پرورش عجب­شیر در سال 93- 1392برابر با 301 نفر است که به تفکیک‌‌، 139 نفر زن و 162 نفر مرد است.

 

حجم نمونه آماری

نمونه آماری در این تحقیق تعداد 170n= نفر از دبیران زن و مرد مدارس است که به صورت نمونه­گیری از نوع روش طبقه­ای تصادفی استفاده می­شود. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است.

- اندازه جامعه آماری          N=301،

- ضریب اطمینان 95/      0t=1/96 ،

- احتمال وجود صفت         p=0/05،  

- دقت احتمالی مطلوب      d=0/05 ،

- اندازه نمونه آماری             n=170 

           

روش نمونه­گیری

 مناسب­ترین روش نمونه­گیری برای تحقیق حاضر، روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای می­باشد. دراین روش نمونه‌گیری با توجه به هدف اصلی تحقیق، ابتدا بعد از تخصیص یافته برای هر کدام از دبیرستان­ها بصورت تصادفی در میان دبیران مدارس دخترانه و پسرانه پرسشنامه­ها توزیع و جمع­آوری شده است. بعد از آن از میان دبیران مدارس دخترانه و پسرانه 170 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند.

 

ابزار گردآوری داده­ها

 ابزار جمع­آوری اطلاعات دراین پژوهش پرسشنامه می­باشد. سوالات براساس چارچوب­نظری تحقیق و پیشینه به صورت بسته طراحی شده است. در این تحقیق برای اندازه­گیری متغیر مسئولیت اجتماعی از پرسشنامه مدل کارول در قالب 35 گویه به گونه تفکیکی و پرسشنامه رضایت اجتماعی در قالب 15 گویه و با استفاده از مقیاس پنج درجه­ای لیکرت و در سطوح اندازگیری (اسمی، رتبه­ای و فاصله­ای) طراحی شده است.

 

اعتبار و پایایی ابزار تحقیق

برای ارزیابی اعتبار در پژوهش حاضر از شیوه اعتبار‌سنجی صوری استفاده شده است. اعتبار صوری به معنی شناسایی اعتبار شاخص­ها یا معرف‌های پژوهش ازطریق مراجعه به داوران می­باشد. بدین ترتیب، در پژوهش حاضر‌ از طریق بررسی ادبیات موضوع و نظر خبرگان این حوزه به این نتیجه رسیده‌ایم که شاخص­های گنجانده شده در سوالات پرسشنامه معرف حوزه­ معنایی مفاهیم مورد مطالعه هستند. برای تعیین پایایی نیز از آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب آلفای بالای 70/0 خیلی خوب و بین 50/0 تا 70/0 هم قابل قبول می‌باشد.

جدول شماره (1 ): ضریب آلفای کرونباخ متغیر­های تحقیق

                                      

متغیر                                                                           ضریب آلفا

مسئولیت اجتماعی قانونی                                                              71/0

مسئولیت اجتماعی اقتصادی                                                          68/0

مسئولت اجتماعی اخلاقی                                                              75/0

مسئولیت اجتماعی  بشر دوستانه                                                      81/0

مسئولیت اجتماعی                                                                      91/0

رضایت اجتماعی                                                                       82/0

 

 

یافته­های تحقیق

برای توصیف متغیرهای کیفی از در صد و فراوانی و برای توصیف متغیرهای کمی از شاخص­های پراگندگی و مرکزی از قبیل میانگین، انحراف استاندارد، حداقل و حداکثر استفاده شد.

- توزیع فراوانی برحسب جنس دبیران

 براساس اطلاعات­جمع­آوری شده 60 درصـد (102نفر) پاسخگویان را زنان و 40 درصـد پاسخگویان    ( 68 نفر ) را مردان تشکیل می­دهند.

- توزیع فراوانی بر حسب وضیعت تاهل دبیران

براساس اطلاعات جمع­آوری شده 6/20 درصـد (35 نفر) پاسخگویان را مجرد و 4/79 درصـد پاسخگویان (135 نفر) را متاهل تشکیل می­دهند.

- توزیع فراوانی سطح تحصیلات دبیران

براساس اطلاعات جمع­آوری شده مقطع کارشناسی با 1/67 درصد پاسخگویان دارای بیشترین میزان و مقطع کاردانی با 1/7 درصد داری کمترین فروانی می­باشند. بعد از کارشناسی، مقطع کارشناسی ارشد با 9/25 درصد قرار دارد.

- توزیع پراکندگی میزان بعد قانونی مسئولیت اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

بر اساس اطلاعات جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که متوسط میزان مسئولیت اجتماعی در بعد قانونی در میان دبیران مورد مطالعه برابر 04/4±8/27 محاسبه گردیده که حداقل میزان مسئولیت در بعد قانونی 17 و حداکثر 35 می­باشد و ضریب­ کجی (چولگی) 323/0sk=- است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد  مطالعه می­باشد.

 

           متغیر                  تعداد     میانگین     میانه     مد  انحراف استاندارد    واریانس       چولگی        کشیدگی    حداقل     حداکثر

 

           بعد قانونی           170      27.87       28      27       4.04             16.32           0.323-       0.548-       17         35

           بعد اقتصادی        170      22.20       22      21       3.58              12.851         0.502         1.758         12         35

           بعد اخلاقی         170       34.09        33      3        3.16              10.02          0.575         0.012-        28         43

           بعد بشردوستانه    170      44.02        44      43      76.3               14.159        0.458         2.475         29         58

           مسئولیت اجتماعی 170    128.20        127    13      10.05             101.123       0.896         2.158         104       167

           رضایت اجتماعی  170      56.33        56      56      6.28               39.49         0.0100        0.148-       42         75

 

                                                جدول شماره (2): توزیع پراکندگی میزان ابعاد مسئولیت اجتماعی و رضایت اجتماعی

 

_ توزیع پراکندگی میزان بعد اقتصادی  مسئولیت اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

براساس اطلاعات جدول شماره (3) ملاحظه می­شود که متوسط میزان مسئولیت اجتماعی در بعد اقتصادی در میان دبیران مورد مطالعه برابر 58/3±20/22 محاسبه گردیده که حداقل میزان مسئولیت در بعد اقتصادی 12 و حداکثر 35 می­باشد و ضریب کجی (چولگی) 502/0sk= است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد مطالعه می­باشد.

_ توزیع پراکندگی میزان بعد اخلاقی  مسئولیت اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

براساس اطلاعات جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که متوسط میزان مسئولیت اجتماعی در بعد اخلاقی در میان دبیران مورد مطالعه برابر 16/3±09/34 محاسبه گردیده که حداقل میزان مسئولیت در بعد اخلاقی 28 و حداکثر 43 می­باشد و ضریب کجی (چولگی) 575/0sk= است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد  مطالعه می­باشد.

_ توزیع پراکندگی میزان بعد بشر دوستانه  مسئولیت اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

براساس اطلاعات جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که متوسط میزان مسئولیت اجتماعی در بشر دوستانه در میان دبیران مورد مطالعه برابر 76/3±02/44 محاسبه گردیده که حداقل میزان مسئولیت در بعد بشردوستانه 29 و حداکثر 58 می­باشد وضریب­کجی (چولگی) 458/0sk= است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد مطالعه می­باشد.

_ توزیع پراکندگی میزان مسئولیت اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

بر اساس اطلاعات جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که متوسط میزان مسئولیت اجتماعی در میان دبیران مورد مطالعه برابر 05/10±20/128 محاسبه گردیده که حداقل میزان مسئولیت اجتماعی 104  و حداکثر 167 می­باشد و ضریب کجی (چولگی) 896/0sk= است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد  مطالعه می­باشد.

_ توزیع پراکندگی میزان رضایت  اجتماعی در دبیران مورد مطالعه

براساس اطلاعات جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که متوسط میزان رضایت اجتماعی در میان دبیران مورد مطالعه 28/6±56/33 محاسبه گردیده که حداقل میزان رضایت اجتماعی 42  و حداکثر 75 می­باشد و ضریب کجی (چولگی) 100/0 sk=است. و بیانگر توزیع نسبتاً نرمال (برابری میانگین، میانه، مد) مقادیر صفت مورد نظر در جامعه مورد مطالعه می­باشد.   

برای آزمون فرضیه­ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه و مقایسه میانگین­ها
(آزمون t و f) برای بررسی روابط دو متغیری استفاده شده است. رابطة میان مسئولیت اجتماعی در بعد قانونی با میزان رضایت اجتماعی دبیران براساس اطلاعات جدول ضریب همبستگی پیرسون برابر 519/0 و سطح معنی­داری آزمون برابر 000/0 است. یعنی بین دو شاخص مسئولیت اجتماعی در بعد قانونی و  رضایت اجتماعی دبیران، رابطة مثبت و معنی­داری وجود دارد.  بدین معنی که هرچه قدر میزان مسئولیت اجتماعی در بعد قانونی بیشتر باشد میزان  رضایت اجتماعی دبیران نیز بیشتر خواهد بود.

 

 

 

 

 

 

جدول شماره (3): آزمون همبستگی پیرسون برای مسئولیت اجتماعی و رضایت اجتماعی

متغیرها                                                                                                          رضایت اجتماعی

519/0-r=

000/0 p=

170 N=

224/0-r=

003/0 P=

170N=

439/0r=

  000/0 p=

170N=

498/0-r=

  000/0 p=

170N=

613/0r=   

  000/0 p=

170N=

بعد قانونی مسولیت  

  

 

بعد اقتصادی

 

 

بعد اخلاقی

 

 

بعد دوستانه مسئولیت

 

 

مسئولیت اجتماعی

 

 

 

- رابطة میان مسئولیت اجتماعی در بعد اقتصادی با میزان رضایت اجتماعی دبیران

براساس اطلاعات جدول (3)ضریب همبستگی پیرسون برابر 224/0- وسطح معنی داری آزمون برابر 003/0 است. یعنی بین دو شاخص مسئولیت اجتماعی در بعد اقتصادی و رضایت اجتماعی دبیران، رابطة مثبت و معنی­داری وجود دارد. بدین معنی که هرچه قدر میزان مسئولیت اجتماعی در بعد اقتصادی بیشتر باشد میزان رضایت اجتماعی دبیران نیز بیشتر خواهد بود.

- رابطة میان مسئولیت اجتماعی در بعداخلاقی  با میزان رضایت اجتماعی دبیران

براساس اطلاعات جدول (3) ضریب همبستگی پیرسون برابر 439/0 وسطح معنی­داری آزمون برابر 000/0 است. یعنی بین دو  شاخص مسئولیت اجتماعی در بعد اخلاقی و رضایت اجتماعی دبیران، رابطة مثبت و معنی­داری وجود دارد. بدین معنی که هر چه قدر میزان مسئولیت اجتماعی در بعد اخلاقی بیشتر باشد میزان رضایت اجتماعی دبیران نیز بیشتر خواهد بود.

- رابطة میان مسئولیت اجتماعی در بعد بشر دوستانه با میزان رضایت اجتماعی دبیران

براساس اطلاعات جدول (3) ضریب همبستگی پیرسون برابر 498/0 و سطح معنی­داری آزمون برابر 000/0 است. یعنی بین دو شاخص مسئولیت اجتماعی در بعد بشر دوستانه و رضایت اجتماعی دبیران، رابطة مثبت و معنی­داری وجود دارد. بدین معنی­که هرچه قدر میزان مسئولیت اجتماعی دربعد بشردوستانه بیشتر باشد میزان رضایت اجتماعی دبیران نیز بیشتر خواهد بود.

- رابطة میان مسئولیت اجتماعی  با میزان رضایت اجتماعی دبیران

براساس اطلاعات جدول (3) ضریب همبستگی پیرسون برابر 613/0 و سطح معنی­داری آزمون برابر 000/0 است. یعنی بین دو شاخص مسئولیت اجتماعی و رضایت اجتماعی دبیران، رابطة مثبت و معنی­داری وجود دارد. بدین معنی که هرچه قدر میزان مسئولیت اجتماعی بیشتر باشد میزان  رضایت اجتماعی دبیران نیز بیشتر خواهد بود.

- تفاوت میان دو جنس و میزان مسئولیت اجتماعی  

همان­طور که در جدول زیر ملاحظه می­گردد، بین دو گروه زنان و مردان و مسئولیت اجتماعی تفاوت معنی­دار وجود دارد. میزان گرایش زنان به مسئولیت اجتماعی بیشتر از مردان می­باشد. سطح معنی­داری (009/0) است و کوچک­تر از (05/0) می­باشد، بنابراین تفاوت دو جنس (زن/ مرد) و میزان مسئولیت اجتماعی تایید می­گردد.

جدول شماره (4): آزمون تی بین دو متغیر جنس ومسئولیت اجتماعی

                                 جنسیت         تعداد       میانگین         انحراف معیار          تی          درجه آزادی       معنی­داری   

مسئولیت اجتماعی           زن              102         57/127         32943/9          629/2-          168          009/0                                                  

                                 مرد             68        64/130           6669/10   

 

 

-         بررسی تفاوت میان وضعیت تاهل دبیران با میزان مسئولیت اجتماعی

 همان­طور که در جدول (5) ملاحظه می­گردد، با توجه به سطح معنی­داری (580/0) که بزرگ­تر از  (05/0) می­باشد بین دو گروه مجرد و متاهل و مسئولیت اجتماعی تفاوت معنی­دار وجود ندارد. به عبارتی دیگر بین مسئولیت اجتماعی دبیران مجرد و دبیران  متاهل همسان می­باشد. بنابراین تفاوت بین دو گروه (متاهل و مجرد) و مسئولیت اجتماعی وجود ندارد.

 

جدول شماره (5): آزمون تی بین دومتغیر وضعیت تاهل ومسئولیت اجتماعی

                          وضعیت     تعداد        میانگین         انحراف معیار         تی           درجه آزادی       معنی­داری                  

مسئولیت اجتماعی      متاهل     135       085/129         71110/9           580/0             168          563/0       با فرض برابری واریانس      

                            مجرد     35        977/127       40013/11            527/0          569/47         600/0   با فرض برابر نبودن واریانس

-          بررسی تفاوت سطح تحصیلات دبیران با میزان مسئولیت اجتماعی

با توجه به جدول (6) برای آزمون این فرضیه، از آزمون تحلیل واریانس یک­طرفه استفاده شده است. با توجه به این­که سطح معنی­داری (26/0) کمتر از 05/0 باشد فرضیه تایید خواهد شد. در نتیجه میزان مسئولیت اجتماعی دبیران در سطوح مختلف تحصیلات تفاوت معنی‌داری دارد. نتایج آزمون تعقیبی LSD نشان می‌دهدکه میزان مسئولیت اجتماعی دربین دبیران دارای مدرک کارشناسی ارشد به طور معنی‌داری بیشتر از دبیران دارای مدرک کاردانی و کارشناسی است.

 

جدول (6): نتایج تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت سطح تحصیلات و میزان مسئولیت اجتماعی

 

     متغیر        مسئولیت اجتماعی     مجموع مجذورات    درجه آزادی      میانگین مجذورات         سطح معنی­داری        f

سطح تحصیلات                بین گروه­­ها          116/9                   2                    058/464                26/0              734/3

                                درون گروه­­ها       496/2075            167              290/124

                                کل                 612/21684           169

 

- میزان رضایت دبیران شهرستان عجب­شیر بیشتر از حد متوسط باشد.

با توجه به جدول (7) میانگین متغیر رضایت اجتماعی برابر (33/56) و سطح معنی‌داری آزمون (488/0) است. با توجه به این­که سطح معنی‌داری بیشتر از (05/0) است فرض تایید نمی‌شود. بنابراین نتیجه گرفته می‌شود که میزان رضایت اجتماعی دبیران شهرستان عجب­شیر در حد متوسط می‌باشد.

 

جدول (7): میانگین متغیر رضایت اجتماعی دبیران شهرستان عجب شیر

متغیر                تعداد      میانگین     انحراف معیار       تی          درجه آزادی           معنی­داری     میانگین  اختلاف متغیر با مقدار آزمون

رضایت اجتماعی  170     33/56       284/6            696/0          169                  488/0                            335/0

 

- میزان مسئولیت اجتماعی دبیران شهرستان عجب­شیر بیشتر از حد متوسط باشد.

با توجه به جدول (9) میانگین متغیر مسئولیت اجتماعی برابر (20/128) و سطح معنی‌داری آزمون (000/0) است. با توجه به این­که سطح معنی‌داری کمتر از (05/0) است فرض تایید می‌شود. بنابراین نتیجه گرفته می‌شودکه میزان مسئولیت اجتماعی­دبیران شهرستان عجب­شیر بیشتر ازحد متوسط می‌باشد.

 

جدول (8): میانگین متغیر مسئولیت اجتماعی دبیران شهرستان عجب­شیر

 

متغیر                       تعداد        میانگین          انحراف معیار       تی     درجه آزادی       معنی­داری    میانگین اختلاف متغیر با مقدارآزمون              

 مسئولیت اجتماعی      170        20/128             05/10         750/6       169             000/0                      205/5                

 

بحث و نتیجه­گیری

هدف مطرح شده دراین تحقیق، بررسی رابطه رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران می­باشد علاوه بر هدف اصلی تعیین رابطه میزان مسئولیت اجتماعی با میزان رضایت اجتماعی، به دنبال تعیین رابطه ابعاد مسئولیت اجتماعی با میزان رضایت اجتماعی نیز می­باشیم. بدین منظور پس از بررسی رویکردهای تئوریکی­مختلف در زمینة رضایت اجتماعی و ابعاد مسئولیت اجتماعی­که درچهار بخش شامل تئوری­هایی ابعاد قانونی، اقتصادی، اخلاقی، بشر دوستانه و متغیرهای زمینه­ای بود، مدل تحلیلی مبتنی بر تلفیق تئوری­ها به دست آمد. سپس به بررسی مدل فوق، با توجه به داده­های حاصل از روش پیمایش که در سطح دبیرستان­های شهر عجب­شیردر بین دبیران از طریق نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای به دست آمد، پرداختیم. به طور کلی فرضیات تحقیق نشان می­دهند که رابطه مثبت و معناداری بین متغیر مسئولیت اجتماعی (با ابعادش) و متغیر رضایت اجتماعی وجود دارد. و تمام فرضیات به جز فرضیه تفاوت وضعیت تاهل و مسئولیت اجتماعی مورد تائید می­شود و چهارچوب نظری تحقیق حاضرهم حکایت از رابطه مثبت بین این دو متغیر داشت. برای مثال در یک مدل تعهد که توسط «آلن و می­یر»(1987) سه شیوه مطرح شده (تعهد به عنوان وابستگی عاطفی و روانی به سازمان، تعهد به عنوان درک هزینه‌های مربوط به ترک سازمان و تعهد بعنوان تکلیف به ماندن در سازمان) به ‌ترتیب به‌ عنوان «تعهد عاطفی»‌، «تعهد مستمر»‌، و «تعهد تکلیفی یا هنجاری»‌، طبقه‌بندی شدند. وجه اشتراک این سه شیوه، این نظریه است که مطرح می­کند تعهد حالتی روانی است که رابطه فرد با سازمان را مشخص می­کند، به طور ضمنی به تصمیم به ماندن یا ترک سازمان اشاره می­کند.

در رویکرد گیلیگان اخلاق، احساس تعهد و مسؤولیت نسبت به دیگران، مفهومی محوری است که با فلسفه مبتنی بر حق و عدالت آشکارا تقابل دارد. نخستین تقابل، تقابل با فردگرایی است. در حالی که در اخلاق حق­گرا دیدگاهی فردگرایانه حاکم است. ولی در رویکرد گیلیگان دیدگاهی جمع­گرایانه مورد توجه قرار می‌گیرد. دردیدگاه اخلاق حق­گرا، افراد باتوجه به حقوق خود برای تامین آن­ها از طریق قرارداد اجتماعی با دیگران رابطه برقرار می­کنند تقابل دیگر میان عقل و عاطفه است. در اخلاق حق­گرا، عقل به معنای محاسبه­گرانه آن حاکم است. در مقابل، وابستگی عاطفی در اخلاق مسؤولیت­گرا غالب است. زنان جامعه‌پذیری و رشد اخلاقی متفاوتی از مردان داشته، جامعه‌پذیری زنان بیشتر بر اندیشه‌های تعهد و مسؤولیت متمرکز است، درحالی­که سنت فلسفه اخلاق بطور عمده تحت سیطره حق­گرایی و عدالت‌گرایی ارسطویی و افلاطونی قرار داشته و گرفتار سوگیری مردانه است که به طور عمده مبتنی بر رقابت، فردیت و استقلال است.

هم­چنین براساس تحلیل پارسونزی، کنش عبارت است از تمامی رفتار انسانی، اعم از فردی یا جمعی، آگاه یا ناآگاه در سازمان. بنابراین، اصطلاح کنش و رفتار انسانی در این­جا و در ابعاد وسیع کلمه، نه فقط شامل رفتارهای بیرونی قابل مشاهده، بلکه شامل تفکرات، احساسات، تمایلات و امیالِ کنشگران در سازمان نیز می‌شود. از دیدگاه پارسونز، در ارتقای تعهد سازمانی کنشگران در سازمان، دو مقوله زیر دارای اهمیت زیادی است:

 نخست) نوع نگرش کنشگران به اهداف سازمانی. دوم) نوع ارزیابی و ارزشیابی کنشگران سازمانی. ارزیابی کنشگران در سازمان، براساس ملاک­های ذهنی مدیران سازمانی، در کاهش تعهد سازمانی اعضا تاثیر به ­سزایی دارد. بنابراین ­یافته‌های تحقیق حاضردر راستای نظریات آلن و می­یر و پارسونز و ... درباره رابطه تعهد و مسئولیت با رضایت می­باشد.

 

پیشنهادهای کاربردی

 - در سازمان­ها به ویژه مراکز آموزشی بهداشت محیط کار رعایت شود تا علاوه بر تقویت روابط بین کارکنان، افزایش تعامل آن­ها، تقویت رفتارها و گفتارها افزایش یابد.

 - با توجه به این‌که دراین پژوهش رابطه بین مسئولیت اجتماعی و رضایت تایید شده است، پیشنهاد می‌گردد برای بالا نگه داشتن رضایت معلمان، از معلمان متعهد و مسئولیت‌پذیر در مدرسه استفاده شود. مسئولین جذب هم باید درجذب معلمان دقت بیشتری داشته باشند و افراد مسئولیت‌پذیر را جذب سازمان آموزش و پرورش کنند تا کارمندان همیشه رضایت داشته باشد. 

- با توجه به این‌که میزان رضایت معلمان از ترفیع شغلی خود در حد پایینی بود، پیشنهاد می‌شود که نحوه ارزشیابی و ارتقا و ترفیع معلمان مورد تجدید نظر قرار گرفته و قوانین جدیدی تدوین شود. درتدوین این قوانین به گونه‌ای عمل شود که معلمان رضایت بیشتری از نحوه ارتقا و ترفیع داشته باشند.

 

منابع

ایمان، م؛ و دیگری. (‌1386‌). بررسی عوامل اقتصادی– اجتماعی مرتبط با تعهد اجتماعی جوانان شهر شیراز. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز. سال دوازدهم، شماره 24.

ایمان، م؛ و دیگری. (1389). بررسی و تبیین رابطه بین مسئولیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و یکم، شماره پیاپی (37).

باقری، خ. (‌1382‌). مبانی فلسفی فمنیسم. وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران‌: دفتر برنامه­ریزی و مطالعات اجتماعی و مطالعات فرهنگی.

 حسینی، م. (‌1382). بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران دانشکده­ها و گروه­های آموزشی با کانون کنترل و تعهد خود و اعضای هیات علمی رشته تربیت بدنی و در دانشگاه­های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پایان­نامه دکتری رشته تربیت بدنی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تربیت معلم تهران.

ریتزر، ج. (‌1386). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه: م. ثلاثی. تهران: انتشارات علمی. چاپ دهم.

زکی، م. (1384). بررسی تاثیر ابعاد رضایت شغلی بر تعهد سازمانی معلمان دبیرستان­های شهر اصفهان. مجله مصباح مدیریت. شماره 51.

ساروخانی، ب. (1385). روش تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول. تهران: انتشارت پژوهشگاه علوم انسانی.

سبحانی‌نژاد، م. (1379). مسئولیت‌پذیری اجتماعی در برنامه‌ریزی درسی کنونی دوره ابتدایی ایران و طراحی برای آینده. پایان­نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تربیت مدرس.

طالبی، ا؛ و دیگری .(1391). مسئولیت­پذیری اجتماعی جوانان. فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 59.

قلاوندی، ح؛ و دیگران. (1393). رابطه مسوولیت­پذیری اجتماعی و کار تیمی کارکنان دانشگاه ارومیه. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و پنجم، شماره پیاپی 53، شماره اول، صص 120-111.

محسنی، م؛ و دیگری. (1382). رضایت اجتماعی در ایران.تهران: انتشارات آرون.

مرادی، گ؛ و دیگران. (1392). بررسی تاثیر جامعه­پذیری سازمانی بر مسؤولیت اجتماعی کارکنان (مورد مطالعه شرکت نفت کرمانشاه). جامعه­شناسی کاربردی. دوره 24، شماره 3.

Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social responsibility: Toward the moral management of organizational stakeholders. Business Horizons, 34, 39-48.

Fleming, M. (2002). What is safety culture? Rail way Safety Ever green House, available at www.googl.com

Problem of All? International Journal ofSocial Economics. Vol. 32, No. 8, P.p: 682-703.

Turner, H, J. (2003). The structure of sociological theory. California, university of Riverside Thomson wadsworth, seventhedition. 

Wentzel, K, R. (1991). Social Competence at School: Relationn between Social Responsibility and Academic Achievement.  Reviewed Educational Researc. Vol.  61, P.p: 1-24.

 

 

---

1. گروه علوم اجتماعی دانشگا ه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران.                              E- mail: [e-mail]

2. گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران. (نویسنده مسئول).   E- mail: [e-mail]    

 

 

 

مراجع

ایمان، م؛ و دیگری. (‌1386‌). بررسی عوامل اقتصادی– اجتماعی مرتبط با تعهد اجتماعی جوانان شهر شیراز. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز. سال دوازدهم، شماره 24.

ایمان، م؛ و دیگری. (1389). بررسی و تبیین رابطه بین مسئولیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و یکم، شماره پیاپی (37).

باقری، خ. (‌1382‌). مبانی فلسفی فمنیسم. وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران‌: دفتر برنامه­ریزی و مطالعات اجتماعی و مطالعات فرهنگی.

 حسینی، م. (‌1382). بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران دانشکده­ها و گروه­های آموزشی با کانون کنترل و تعهد خود و اعضای هیات علمی رشته تربیت بدنی و در دانشگاه­های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پایان­نامه دکتری رشته تربیت بدنی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تربیت معلم تهران.

ریتزر، ج. (‌1386). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه: م. ثلاثی. تهران: انتشارات علمی. چاپ دهم.

زکی، م. (1384). بررسی تاثیر ابعاد رضایت شغلی بر تعهد سازمانی معلمان دبیرستان­های شهر اصفهان. مجله مصباح مدیریت. شماره 51.

ساروخانی، ب. (1385). روش تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول. تهران: انتشارت پژوهشگاه علوم انسانی.

سبحانی‌نژاد، م. (1379). مسئولیت‌پذیری اجتماعی در برنامه‌ریزی درسی کنونی دوره ابتدایی ایران و طراحی برای آینده. پایان­نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تربیت مدرس.

طالبی، ا؛ و دیگری .(1391). مسئولیت­پذیری اجتماعی جوانان. فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 59.

قلاوندی، ح؛ و دیگران. (1393). رابطه مسوولیت­پذیری اجتماعی و کار تیمی کارکنان دانشگاه ارومیه. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و پنجم، شماره پیاپی 53، شماره اول، صص 120-111.

محسنی، م؛ و دیگری. (1382). رضایت اجتماعی در ایران.تهران: انتشارات آرون.

مرادی، گ؛ و دیگران. (1392). بررسی تاثیر جامعه­پذیری سازمانی بر مسؤولیت اجتماعی کارکنان (مورد مطالعه شرکت نفت کرمانشاه). جامعه­شناسی کاربردی. دوره 24، شماره 3.

Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social responsibility: Toward the moral management of organizational stakeholders. Business Horizons, 34, 39-48.

Fleming, M. (2002). What is safety culture? Rail way Safety Ever green House, available at www.googl.com

Problem of All? International Journal of Social Economics. Vol. 32, No. 8, P.p: 682-703.

Turner, H, J. (2003). The structure of sociological theory. California, university of Riverside Thomson wadsworth, seventhedition. 

Wentzel, K, R. (1991). Social Competence at School: Relationn between Social Responsibility and Academic Achievement.  Reviewed Educational Researc. Vol.  61, P.p: 1-24.