تحلیل محتوای کتاب درسی علوم تجربی سال دوم راهنمایی بر اساس عوامل خلاقیت گیلفورد

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 4، دوره 2، شماره 4، فروردین 1392، صفحه 73-102   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

لیلا سلیمی^{* 1}؛ علیرضا عصاره²

¹نویسنده مسئول

²نویسنده

چکیده

 
زمینه : حل مسأله و خلاقیت از ممتازترین توانایی­های شناختی انسان است. کشورهای دنیا پرورش قوه خلاقیت شاگردان را ارزشمندترین هدف تربیتی به شمار می‌آورند.
روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-پیمایشی از نوع تحلیل محتوا و کاربردی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای کتاب درسی علوم تجربی دوم راهنمایی در سال تحصیلی 90- 1389 می باشد. حجم نمونه برابر با حجم جامعه آماری انتخاب گردیده است. ابزار این تحقیق فرم تحلیل محتوای محقق ساخته با توجه به الگوی عوامل خلاقیت گیلفورد می باشد. برای تحلیل محتوای کتاب درسی علوم تجربی دوم راهنمایی از یک طرح کد گذاری استفاده شده است. این کار در سه مرحله انجام شده است. در مرحله اول محتوای کتاب به چهار قسمت (متن، تکالیف و فعالیت ها، تصاویر و جداول) تقسیم شده؛ در مرحله دوم کلیه واحدها در تمامی قسمت ها با طبقه مورد نظر، از نظر شاخص های خلاقیت گیلفورد مطابقت داده شده و در جداول مربوطه ثبت شده؛ و در مرحله سوم واحدهایی که در سطح بالای عوامل خلاقیت گیلفورد قرار داشتند شناسایی و شمارش شده اند. روایی ابزار تحقیق بر اساس نظرات متخصصان تعلیم و تربیت قابل قبول بود و پایایی بر اساس فرمول هولستی  مورد محاسبه قرار گرفته است (مقدار آن 93/0). داده های حاصل با استفاده از آمار توصیفی ( شامل فراوانی و درصد) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است .
هدف: این مقاله به بررسی کتاب علوم تجربی ازنظرمحتوای آموزشی مناسب برای رشد خلاقیت پرداخته است.
یافته ها: کتاب درسی علوم تجربی دوم راهنمایی تأکید بیش از حد به سطح حافظه شناختی و تفکر همگرا دارد و به تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب در حد ضعیفی توجه نموده است.
نتیجه گیری: درمحتوای کتاب درسی علوم تجربی دوم راهنمایی بین سطوح گوناگون خلاقیت گیلفورد تعادل مناسبی وجود ندارد و بایستی در این زمینه تمهیداتی اندیشیده شود.
 

کلیدواژه‌ها

تحلیل محتوا؛ محتوا؛ کتاب درسی علوم تجربی؛ دوره راهنمایی؛ خلاقیت؛ عوامل خلاقیت گیلفورد