مطالعه سیستم ریشه بذری و نابجای ارقام گندم نان و دوروم

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 14، دوره 10، 2(38) تابستان، تیر 1395، صفحه 477-492   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رحیم ناصری¹؛ مهرشاد براری^{* 2}؛ محمدجواد زارع²؛ کاظم خاوازی³؛ زهرا طهماسبی²

¹دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

³دانشیار، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران

چکیده

به ­منظور بررسی ساختار ریشه و خصوصیات مورفولوژیک ریشه­ های بذری و نابجا در گندم­ های نان و دوروم، آزمایشی گلخانه­ ای در پاییز 1392 در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل 6 رقم گندم نان (سرداری، کراس­سبلان و نستور، پیشتاز، بهار و S83-3)، و 4 رقم دوروم (کرخه و دنا، ساجی و سورا) بودند. صفات مورد بررسی شامل تعداد ریشه­ های بذری، نابجا (گرهی یا طوقه ای)، مجموع طول ریشه­ ها، طول ریشه­ های بذری، طول ریشه­ های نابجا، طول، مجموع طول آنها، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و نسبت ریشه به قسمت­ های هوایی بودند. نتایج این پژوهش نشان­ دهنده اختلاف معنی­ دار میان ارقام از نظر ساختار ریشه بود. همچنین، نتایج نشان داد که ارقام سرداری، کراس­ سبلان و نستور در مقایسه با ارقام پیشتاز، بهار و S83-3 دارای سیستم ریشه­ دهی قوی ­تر بوده و مشاهده گردید که ارقام نان و دوروم نیز تفاوت ­های معنی­ داری از نظر سیستم ریشه ­دهی داشتند. به ­طوری­ که، ساجی در بین ارقام دوروم و کراس ­سبلان در بین ارقام نان از مجموع تعداد ریشه (بذری و نابجا)، مجموع طول ریشه (بذری و نابجا)، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و نسبت ریشه به قسمت ­های هوایی بالاتری برخوردار بودند. مقایسات گروهی نشان داد که تعداد و طول ریشه ­های نابجای ارقام نان نسبت به ارقام دوروم از وضعیت بهتری برخوردار می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

حجم ریشه؛ ریشه بذری؛ ریشه نابجا؛ طول ریشه؛ وزن خشک ریشه

مراجع

Assgharipoor, M.R., and M. Rafiei. 2010. Effect of drought stress on different morphological characteristics of root and root: shoot ratio on mung bean genotypes. Pp. In: Proceedings of the 11^th Iranian Crop Sciences Congress. Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. (In Persian).

Caird, M.A., J.H. Richards, and L.A. Donovan 2007. Night time stomatal conductance and transpiration in C₃ and C₄ plants. Plant Physiology. 143: 4–10.

Esfandyari, S., H. Dehghanisanij, A. Alizadeh, and K. Davary. 2012. Evaluation of maize root Morphology under fertigation method with surface and subsurface drip irrigation systems. Journal of Water and Soil. 26 (5): 1064-1071. (In Persian).

Eshghizadeh, H.R., M. Kafi, A. Nazami, and A.H. Khoshgoftarmanesh. 2012. Studies on the role of root morphology attribution in salt tolerance of blue-pani grass (Panicum antidotale Retz.) using artificial neural networks (ANN). Research on Crops. 13 (2): 534-544.

Ganjeali, A., and M. Kafi. 2007. Genotypic differences for allometric relationships between root and shoot characteristics chickpea (Cicer arietinum L.). Pakistan Journal of Botany. 39 (5): 1523-1531.

Ganjeali, A., M. Kafi, and A. Bagheri. 2008. Approaches from root studies on chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agricultural Sciences. 13(1): 179-189. (In Persian).

Ganjeali1, A., M. Kafi, and M. Sabet Teimouri. 2010. Evaluation of root and shoot physiological indices in chickpea (Cicer arietinum L.) under drought stress. Environmental Stresses in Crop Sciences. 3(1): 35-45.(In Persian).

Garnett, T., V. Conn, and B.N. Kaiser. 2009. Root based approaches to improving nitrogen use efficiency in plants. Plant, Cell and Environment. 32:1272–1283.

Gregory, P.J. 1988. Root growth of chickpea, faba bean, lentil and pea and effcets of water and salt stresses. PP. 857-867. In: R.J. Summerfield (Ed.), World Crops: Cool Season Food Legumes. Kluwer Academic Publishers.

Grossnicle, S.C. 2005. Importance of root growth in overcoming planting stress. New Forestes. 30: 273-294.

Guohua, L., Y. Kang, L. Li, and S. Wan. 2009. Effects of irrigation methods on root development and profile soil water uptake in winter wheat. Irrigation Science. 10: 1017- 1029.

Gupta, U.S. 1984. Crop improvement for drought resistance. Current Agriculture. 8: 1-15.

Heydarian Pour, M.B., Z. Ramazani Mojdeh, and M. Sameni. 2013. Effect of nitrogen and bio-fertilizer on yield, concentration and total absorption of nutritional elements in wheat shoot. Journal of Soil Researches. 27 (2): 141-148. (In Persian).

Kashiwagi, J., L. Krishnamurty, J.H. Croouch, and R. Serraj. 2006. Variability of root length density and its contributions to seed yield in chickpea (Cicer arietinum L.) under terminal drought stress. Field Crops Research. 95: 171-181.

Krishnamurthy, L., and R. Serraj. 2003. Root and shoot growth dynamics of some chickpea genotypes under two moisture levels. International Chickpea and Pigeonpea. Newsletters. 10: 24-28. 

Li, K.Y., R.D. Jong, M.T. Coe, and N. Ramankutty. 2006. Root-water-uptake based upon a new water stress reduction and a symptotic root distribution function. Journal of Hydrology. 252: 189–204.

Michele, A., T. Douglas, and A. Frank. 2009. The effects of clipping and soil moisture on leaf and root morphology and root respiration in two temperate and two tropical grasses. Plant Ecology. 200: 205-215.

Pardo, A., M. Amato, and F.Q. Chiaranda. 2000. Relationships between soil structure, root distribution and water uptake of chickpea (Cicer arietinum L.). Plant growth and water distribution. European Journal of Agronomy. 13: 39-45.

Robin, A.H.K., M.J. Uddin, S. Afrin, and P.R. Paul. 2014. Genotypic variations in root traits of wheat varieties at phytomer level. Journal of Bangladesh Agricultural Univiversity. 12 (1): 45–54.

Saxena, N.P. 2003. Management of agriculture drought “Agronomic and genetic options”.  Science Publishers Inc, NH, USA.

Serraj, R., L. Krishnamurty, J. Kashiwagi, J.K. Kumar, S. Chandra, and J.H. Crouch. 2004. Variation in root traits of chickpea (Cicer aretinum L.) grown under terminal drought. Field Crops Research. 88: 115-127

Siddigue, K.H.M., R.K. Belford, and D. Tennant. 1990. Root/shoot ratio of old and modern, tall and semi-draft wheat in a Mediterranean environment. Plant and Soil. 121: 89-98.

Singh, G., H.S. Sekhon, and J.S. Kolar. 2005. Pulses. Agrotech Publishing Academy. Udaipur, India. 329 pp.

Tadayon, M.R. and Y. Emam. 2008. Effect of supplementary irrigation and amount of available water on yield, its components and physiological characteristics of two rainfed wheat cultivars. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 11 (42): 145-156. (In Persian).

Tupitsyn, N.V., J.G. Waines, and A.K. Lyashok. 1968. Water uptake by the root system of the spring wheats Botanicheskaya 3 and Orenburgskaya 7 in relation to their drought resistance. Plant Breeding. 57(9): 809-815.

Turner, N.C. 1996. Further progress in crop water relations. Advances in Agronomy. 58: 293-333.