بازنمایی تمثیل و نماد در گل و گیاه در دیوان صائب تبریزی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 8، شماره 28، مرداد 1395، صفحه 83-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ماندانا علیمی^{* 1}؛ سید احمد حسینی کازرونی²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزاد شهر- ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر- ایران.

چکیده

این شاعر خوش طبع با استفاده از عناصر زیبایی شناختی در گل‌ها و گیــاهان، به خلق        ایمــاژهای ذهنی، سمبل‌ها، تشبیهات مرکب به نحو بسیار بدیعی پرداخته و در کشف وجه شبه‌های زیبا هنرمندی و دقت بسیار از خود نشان داده است. مهم‌ترین عنصر ادبی در شعر صائب تمثیل می‌باشد که بیشتر به صورت اسلوب معادله رابطه‌ی تشبیهی بین دو مصراع بر قرار می‌کند. در این صورت یک مصراع باید معقول و دیگری محسوس باشد. از دیگر صور بلاغی موجود در شعر صائب، پارادوکس، ایهام، کنایه، مجاز و ... می‌باشد که در این مجموعه نمونه‌های فراوانی از آنها عرضه شده است. بنابراین باید گفت، صائب در غزلیات خود نوآوری‌های چشم گیری در حوزه‌ی بیان و بدیع داشته و توانسته است با پیوند انسان و طبیعت مضامینی نو و زیبا را بیافریند.

کلیدواژه‌ها

صائب؛ گل و گیاه؛ زیبایی شناسی؛ تمثیل؛ نماد

مراجع

1. دریا گشت، محمد رسول، (1371)، صائب و سبک هندی (در گستره‌ی تحقیقات ادبی)، تهران: قطره.
2. رنگچی، غلامحسین، (1373)، گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی تا ابتدای دوره مغول، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3. شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1388)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: نگاه.
4. ------------------ (1366)، شاعر آینه‌ها، تهران: علمی.
5. شمیسا، سیروس، (1377)، فرهنگ اشارات ادبیات فارسی، تهران: فردوسی.
6. صائب تبریزی، میرزا محمد علی، (1383، دیوان غزلیات، به کوشش محمد قهرمان، تهران: شرکت  علمی و فرهنگی (6 جلدی).
7. عفیفی، رحیم، (1376)، فرهنگنامه شعری، تهران: سروش.
8. فتوحی، محمود،( 1379)، نقد خیال (نقد ادبی در سبک هندی)، تهران: روزگار.
9. قهرمان، محمود، (1381)، مجموعه‌ی رنگین کمان، تهران: سخن.
10. ---------- (1384)، آرایه‌های ادبی، کرمانشاه: طاق بستان، دانشگاه رازی.
11. گرامی، بهرام، (1389)، گل و گیاه در هزار سال شعر فارسی، تهران: سخن