پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,005 |
| تعداد مقالات | 83,618 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,302,940 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,355,559 |
تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اقتصاد مالی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 5، دوره 9، شماره 33، اسفند 1394، صفحه 75-104 اصل مقاله (966.27 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| منیره دیزجی* 1؛ محدثه آهنگری گرگری2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استاد دانشگاه آزاد واحد تبریز | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد تبریز | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده از آنجایی که توسعه نهادها، مؤسسه ها و بازارهای مالی هر کشور می‌تواند تأثیر معنی‌داری بر توزیع درآمد در آن کشور داشته باشد، در این تحقیق سعی شده است تا رابطه میان توسعه مالی و نابرابری در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه را با به‌کارگیری روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته و گشتاورهای تعمیم‌یافته و تئوریهای موجود در این زمینه، با واردکردن متغیرهای تأثیرگذار دیگر همچون نرخ بیکاری، میانگین سال‌های تحصیل از شاخص‌های توسعه انسانی، اندازه دولت و درآمد سرانه، طی دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۳ مورد آزمون و بررسی قرار گیرد؛ بنابراین، با توجه به رتبهبندی گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال ۲۰۱۴، ۳۵ کشور توسعه انسانی بسیار بالا و ۳۲ کشور دارای توسعه انسانی بالا و متوسط را به ترتیب به عنوان کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه که محدودیت آماری نداشتند انتخاب و با استفاده از نرم‌افزارهای ایویوز ۹ و استاتا ۱۴ نتایج تخمین به دست آمده است. نتایج تجربی حاصل برای کشورهای توسعه‌یافته، نشان داد که مجذور توسعه مالی در قسمت نزولی U معکوس قرار دارد. برای کشورهای در حال توسعه، نتایج برآوردهای روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته منحنی U معکوس را برای متغیرهای توسعه مالی و درآمد سرانه را تأیید کرده است درحالی‌که در روش گشتاورهای تعمیم‌یافته رابطه خطی توسعه مالی و U معکوس برای درآمد سرانه تأیید شده است. بر این اساس برای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه می‌توان نتیجه گرفت که افزایش نهادها و مؤسسات مالی در نهایت موجب کاهش نابرابری درآمدی خواهد شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| واژه‌های کلیدی:نابرابری درآمدی، توسعه مالی، توسعه انسانی، پانل دیتا، گشتاورهای تعمیم‌یافته؛ طبقه بندی JEL : D31, G20, O15, C33, C10 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه*
منیره دیزجی
محدثه آهنگری گرگری[2]
چکیده از آنجایی که توسعه نهادها، مؤسسه ها و بازارهای مالی هر کشور می‌تواند تأثیر معنی‌داری بر توزیع درآمد در آن کشور داشته باشد، در این تحقیق سعی شده است تا رابطه میان توسعه مالی و نابرابری در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه را با به‌کارگیری روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته و گشتاورهای تعمیم‌یافته و تئوریهای موجود در این زمینه، با واردکردن متغیرهای تأثیرگذار دیگر همچون نرخ بیکاری، میانگین سال‌های تحصیل از شاخص‌های توسعه انسانی، اندازه دولت و درآمد سرانه، طی دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۳ مورد آزمون و بررسی قرار گیرد؛ بنابراین، با توجه به رتبهبندی گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال ۲۰۱۴، ۳۵ کشور توسعه انسانی بسیار بالا و ۳۲ کشور دارای توسعه انسانی بالا و متوسط را به ترتیب به عنوان کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه که محدودیت آماری نداشتند انتخاب و با استفاده از نرم‌افزارهای ایویوز ۹ و استاتا ۱۴ نتایج تخمین به دست آمده است. نتایج تجربی حاصل برای کشورهای توسعه‌یافته، نشان داد که مجذور توسعه مالی در قسمت نزولی U معکوس قرار دارد. برای کشورهای در حال توسعه، نتایج برآوردهای روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته منحنی U معکوس را برای متغیرهای توسعه مالی و درآمد سرانه را تأیید کرده است درحالی‌که در روش گشتاورهای تعمیم‌یافته رابطه خطی توسعه مالی و U معکوس برای درآمد سرانه تأیید شده است. بر این اساس برای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه می‌توان نتیجه گرفت که افزایش نهادها و مؤسسات مالی در نهایت موجب کاهش نابرابری درآمدی خواهد شد. واژه‌های کلیدی:نابرابری درآمدی، توسعه مالی، توسعه انسانی، پانل دیتا، گشتاورهای تعمیم‌یافته. طبقه بندی JEL : D31, G20, O15, C33, C10 1- مقدمه تا چندی قبل اقتصاددانان توسعه به جای توجه به مساله‌ی توزیع درآمد و رفع نابرابریهای ناهنجار درآمدی میان آحاد جامعه، بر ایجاد رشد اقتصادی و تسریع آن به ویژه، در کشورهای فقیر تأکید داشتهاند. حتی نابرابری شدید درآمدها، لازمه رشد و کارایی اقتصادی شمرده میشد؛ زیرا چنین استدلال میشد که ثروتمندان نسبت به فقرا درصد قابل‌توجهی از درآمدهایشان را پسانداز می‌کنند و انباشت پساندازها است که می‌تواند به نوبه خود سرمایهگذاری و رشد اقتصادی را امکان‌پذیر کند. این طرز تفکر موجب شد مدتها به مساله توزیع درآمد توجه کافی نشود؛ به طوریکه در گذشته بررسی مسائلی نظیر رشد اقتصادی، اشتغال، کارایی اقتصادی و تراز پرداخت‌ها محور اصلی غالب تحقیقات به شمار می‌رفتند (صامتی و سجادی، ۱۳۹۱). در دهههای اخیر، کشورهای ثروتمند با تغییر قوانین کار به نفع کارگران، ارائه خدمات رفاهی قابل‌توجه به کارگران، افزایش مالیات از صاحبان سرمایه و قشرهای ثروتمند و ارائه انواع بیمههای تأمین اجتماعی برای افراد کم درآمد، توزیع درآمد را به عنوان یکی از اهداف مهم اجتماعی خود مورد توجه قرار دادهاند. در این میان تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد که در نظام اقتصادی کشورهای فوق به عنوان بخش‌های تشکیل‌دهنده حقیقی و مالی اقتصاد است را نمی‌توان نادیده انگاشت. ارتقای کیفیت زندگی، رفاه افراد جامعه و دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی از جمله وظایف عمده کشورها است. علیرغم نرخهای سریع رشد اقتصادی، گروه‌های کم‌درآمد و فقیر از منافع ناشی از این رشد بهره چندانی نبردهاند. در این بین توسعه بخش مالی، به عنوان یک ابزار اساسی جهت بهره‌مندی گروه‌های کم درآمد از فرصت‌های لازم برای کسب درآمد و فعالیت‌های مولد معرفی شده است. اهمیت توسعه بخش مالی به این دلیل است که با تجهیز منابع مالی برای سرمایهگذاری، تشویق ورود و تجهیز سرمایه خارجی و بهینه‌سازی سازوکارها، می‌تواند منجر به نرخهای رشد بالاتر گردد. سنجش هر دو مفهوم نابرابری توزیع درآمد و توسعه مالی معیار واحدی نداشته و به سادگی و دقت امکان‌پذیر نیست. برایملاحظهچگونگیتوزیعدرآمد، شاخصهاییچونضریب جینی، سهم درآمدیدهکهایمختلفازدرآمدویانسبتهایمتنوعسهمدهکهایمختلفازدرآمدمورد استفادهقرارمیگیرندودرسنجشتوسعهمالی، معیارهاییچونشاخصتعمیقمالی، شاخصبنیانی توسعهمالی، شاخصساختاریتوسعهمالی، نسبتتعریفمحدودپولبهتولیدناخالصداخلی، نسبت اسکناسومسکوکدردستاشخاصبهتعریفمحدودپول، نسبتنقدینگیبهحجمپول، نسبت اعتباراتبخشخصوصیبهتولیدناخالصداخلی، نسبتسپردههایبانکیبهتولیدناخالصداخلی، نرخرشدبدهیهاینقدی، نسبتموجودیبازاراوراقبهاداربهنقدینگیویامعیارهایترکیبیبهکار گرفتهمیشوندکهاساسآنهاتلفیقاینمتغیرهااست بی‌تردیداستفادهازهر یکازاینمعیارها، مزایاومعایبیدارندوباتوجهبهاهدافتحقیقازترکیبی ازشاخصهای فوق استفادهشده است (عربیار محمدی، ۱۳۹۰). تئوریهای موجود در مورد نابرابری درآمدی و توسعه مالی، پیشبینیهای متفاوتی از رابطه بین این دو متغییر بیان کردهاند. برای مثال در مدل گرینوود و جوانویچ، رابطه U شکل معکوس میان توسعه مالی و نابرابری پیش‌بینی شده است؛ به این صورت که توسعه مالی در ابتدا باعث افزایش نابرابری شده و سپس زمانی که متوسط درآمد افزایش‌یافته و اکثر خانوارها به واسطه‌ها و خدمات مالی دسترسی پیدا می‌کنند، نابرابری درآمدی کاهش مییابد. برعکس، برخی مدل‌های دیگر یک رابطه منفی خطی را بین توسعه مالی و نابرابری درآمدی پیشنهاد می‌کنند و نشان می‌دهند که توسعه بازارها و واسطه‌های مالی به کاهش نابرابری درآمدی کمک می‌کند. (بانرجی و نیومن[i]،۱۹۹۳، گالور و زیرا[ii]،۱۹۹۳) از طرف دیگر اقتصاددانانی چون آقیون و بالتون[iii](۱۹۹۷)، بانرجی و نیومن (۱۹۹۳)، لری[iv](۱۹۸۱) و... بر این باورند که دسترسی بیشتر به اعتبارات، شرط کافی برای کاهش نابرابری نمی‌باشد، از این رو بر توزیع مجدد درآمد تأکید دارند. درحالی‌که سیلویانجینیو کانگنی پودار[v](۲۰۰۸)، لیانگ[vi](۲۰۰۶)، بک، کانتو لوین[vii](۲۰۰۴،۲۰۰۷)، کلارک، کولین و زو[viii])۲۰۰۳) و ... با مطالعاتی نشان دادند که توسعه مالی به کاهش نابرابری توزیع درآمد کمک می‌کند؛ به عبارت دیگر آنها بیان کردهاند که توسعه مالی، به طور مستقیم از طریق افزایش درآمد فقرا و به طور غیرمستقیم از طریق اثر مثبت بر رشد اقتصادی(رشد اقتصادی، درآمد فقرا را به طور نامتناسب بیش از ثروتمندان افزایش می‌دهد، در واقع ضریب شاخص توسعه مالی هم برای فقرا و هم برای ثروتمندان مثبت است، ولی این ضریب برای فقرا بزرگتر از ثروتمندان می‌باشد)، نابرابری را کاهش می‌دهد.آنان معتقدند نابرابری درآمدی که از طریق ضریب جینی یا انحراف معیار قابل اندازه‌گیری است در کشورهایی با سطوح بالایی از توسعه مالی با سرعت بیشتری کاهش مییابد(بک و همکاران[ix]، ۲۰۰۴). همانطور که مطرح شد با وجود مطالعاتی که در این زمینه صورتگرفته است، اجماع کلی در میان اندیشمندان اقتصادی در این زمینه وجود ندارد و مطالعه ها نشاندهندهی نتایج مختلفی در خصوص چگونگی اثرگذاری توسعهمالی بر نابرابری توزیع درآمد است؛ بنابراین در این مقاله سعی می‌شود به تبیین نقش توسعه مالی بر نابرابری توزیع درآمد با در نظر گرفتن منتخبی از کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه که دارای شاخص توسعه انسانی بالاتر از متوسط هستند پرداخته شود و تخمین این مدل با به‌کارگیری دادههای سری زمانی، طی دوره زمانی ۲۰۰۰تا ۲۰۱۳ به بوته آزمایش گذاشته شود. بر اساس مطالبی که در بالا بیان شد، دو فرضیه، یکی فرضیهیخطی پیشنهادشده از سوی بانرجی و نیومن(۱۹۹۳) و گالور و زیرا(۱۹۹۳) مبنی بر وجود رابطه‌ی خطی بین توسعه مالی و نابرابری و دیگری فرضیه گرینوود و جوانوویچ[x] (۱۹۹۰) مبنی بر رابطه‌ی وارونه بین توسعه مالی و نابرابری به بوته آزمایش گذاشته می‌شود. به همین منظور این مطالعه به صورت زیر سازماندهی می‌شود: در ابتدا مروری بر رابطه بین توسعه مالی و نابرابری داشته و در ادامه، مطالعه های تجربی صورت گرفته در دوره مطالع های خارجی و داخلی مرور می‌شود. در بخش بعدی ضمن ارائه مدل تجربی، روش اقتصادسنجی و تخمینها ارائه‌شده‌اند و درنهایت نتیجهگیری تحقیق آورده شده است.
۲- چارچوب نظری ۲-۱- توسعه مالی سیستم مالی از طریق کسب اطلاعات در مورد فرصت‌های سرمایهگذاری، نظارت بر سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده، تجمع پساندازها و همچنین تسهیل در مبادله ها باعث کاهش هزینه‌های معاملاتی شده و با بهبود در تخصیص مناسب منابع مالی در فرصت‌های سرمایهگذاری، زمینه لازم را برای رشد اقتصادی فراهم می‌سازد. طبق مطالعه های انجام‌شده، این‌چنین می‌توان عنوان کرد که توسعه مالی مفهومی چندوجهی است که فقط شامل بخش پولی بانکی نمی‌شود بلکه دارای ابعاد دیگری نیز همچون آزادی‌بخش مالی تحت عنوان مساله آزادسازی مالی، کیفیت مقررات و نظام حاکم بر بخش مالی، پیشرفت فن‌آوری می‌باشد (دادگر و نظری، ۱۳۸۸، ۶). ساختار مالی هر کشور شامل بخش‌های متنوعی است و تنها چند معیار محدود نمی‌تواند بیانگر تمامیجنبههای توسعه مالی باشد. طبق مطالعه صندوق بین‌المللی پول توسعه مالی مفهومی است که می‌توان آن را در شش بعد مطرح نمود:
۲-۲- شاخص‌های توسعه مالی طبق بررسی‌های صورت گرفته برای تشخیص وضعیت توسعه مالی در بخش بانکی شاخص‌های مختلفی را می‌توان مورد بررسی قرارداد. در زیر به معرفی برخی از این شاخص‌ها پرداخته می‌شود(حشمتی و مولایی، ۱۳۸۳).
۲-۳- توزیع درآمد و شاخص‌های آن توزیع درآمد در اقتصاد چگونگی تقسیم درآمد ملی بین گروهها و طبقات اجتماعی در نتیجه عملکرد نظام اقتصادی را بیان می‌کند و منظور از توزیع عادلانه درآمد تغییر شکل درآمدهای واقعی به صورتی است که فاصله طبقاتی کاهش یابد. به سبب افزایش نابرابری در اکثر کشورها با وجود رشد اقتصادی بالا موضوع نابرابری در محافل علمی وسیاست‌گذاری اهمیت بسیاری پیدا کرده است به طوری که شاید بتوان گفت نابرابری درآمد اصلی‌ترین دلمشغولی اقتصاد تجربی مدرن شده است. دهه ۱۹۷۰ شاهد تحول قابل‌ملاحظه‌ای در آگاهی عمومی و خصوصی از ماهیت نهایی فعالیت اقتصادی بوده است. هم در کشورهای ثروتمند و هم در کشورهای فقیر نسبت به دنبال کردن دیوانهوار رشد به عنوان هدف اصلی اقتصادی جامعه هوشیاری به وجودآمده است. به نظر میرسد که در کشورهای توسعه‌یافتهتأکید اصلی بر مساله رشد جای خود را با توجه بیشتر به کیفیت زندگی داده است. کتاب مهمی تحت عنوان محدودیتهای رشد در سال ۱۹۷۲ انتشار یافت واقعیاتی را ارائه داد که اولین بار در اوایل قرن نوزدهم به وسیله ریکاردو[xix] و به ویژه مالتوس[xx] عنوان شده بود و آن اینکه منابع محدود کره زمین نمی‌تواند در مقابل ادامه نرخ بالای رشد، بدون فاجعههای مهم اقتصادی و اجتماعی دوام آورد(تودارو[xxi]، ۱۳۷۸، ۱۳۶). در کشورهای فقیر تأکید اصلی بر مساله رشد قرار دارد تا توزیع درآمد. بسیاری از کشورهای جهان سوم که در دهه ۱۹۶۰ در مقایسه با استانداردهای تاریخی نرخهای رشد اقتصادی به نسبت بالایی داشتند به تدریج تشخیص دادند که چنین رشدی فواید بسیار کمی برای مردم فقیرشان در برداشته است. سطح زندگی صدها میلیون نفر از مردم آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین ثابت مانده و در برخی از کشورها بر حسب شرایط واقعی، حتی کاهش یافته است. نرخ بیکاری و کم کاری در روستاها و شهرها افزایش داشته است. به نظر میرسد اختلاف درآمد بین ثروتمندان و فقرا با گذشت هر سال بیشتر می‌شود بسیاری از مردم احساس می‌کنند که رشد سریع اقتصادی در ریشه کنکردن و یا حتی کاهش فقر مطلق گسترده که واقعیت زندگی تمام کشورهای جهان سوم است شکستخورده است. چون ریشه کن کردن فقر گسترده و نابرابریهای در حال رشد درآمد، مرکز ثقل کلیه مسائل توسعه و در واقع بسیاری از افراد هدف اصلی سیاست توسعه است(همان منبع، ۱۳۸). اقتصاددانان اغلب دوست دارند که برای مقاصد تحلیلی و کمیبین دو معیار اصلی اندازه‌گیری توزیع درآمد فرق بگذارند:
یکی از شاخص‌های مهم اندازه‌گیری نابرابری توزیع درآمد ضریب جینی می‌باشد. این ضریب وابستگی نزدیکی به مفهوم منحنی لورنز دارد. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک و برابر است با سطح محصور بین منحنی لورنز و خط توزیع کاملاً برابر. درحالی‌که منابع و ثروتهای جامعه به صورت عادلانه بین افراد توزیع شده باشد، منحنی لورنز به خط توزیع برابر میچسبد و ضریب جینی برابر صفر می‌شود. برعکس در حالت توزیع نابرابر ثروت در یک جامعه یعنی انحصار مطلق (همه ثروت جامعه دست یک نفر باشد درحالی‌که سایر افراد ثروتی معادل صفر دارند) ضریب جینی مساوی یک خواهد بود(تودارو، ۱۳۷۸، ۱۴۲).
۲-۴- عوامل مؤثر در ایجاد نابرابری توزیع درآمد
مقدار قابل‌توجهی از نابرابری توزیع درآمد را می‌توان به علت عملکرد اقتصاد مبتنی بر بازار در خصوص تولید و توزیع دانست. بر اساس نظریههای اقتصاد خرد مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده توزیع در نظام بازاری ارزش تولید نهایی عوامل تولید است؛ بنابراین، نظام بازاری با توجه به قوانین مختلف حاکم بر آن(از جمله مالکیت خصوصی) باعث ایجاد نابرابری توزیع درآمد می‌شود؛ اما باید به چند نکته توجه کرد: الف) علاوه بر ساختار بازار رقابتی درآمد و سود انحصاری عامل مهم دیگری در ایجاد نابرابری درآمد افراد در کشورهای مختلف بوده است. ب) در کشورهای با اقتصاد غیر بازاری یا با اقتصادی با برنامهریزی متمرکز، نیز شاهد نابرابری توزیع درآمد هستیم.
آیا فقرا تنبل یا بد شانس هستند؟ آیا ثروت و درآمد از طریق کار بیشتر و سختتر به دست میآید؟ پاسخ به این سؤال می‌تواند به محو نابرابری کمک کند. به طور کلی یکی از منابع و عوامل ایجاد نابرابری درآمد چگونگی کسب آن توسط افراد است. برای مثال درآمدهایی مانند بهره، سود سهام، منافع سرمایه‌ای، ارث، سفتهبازیو غیره میتوانند در نابرابری درآمد افراد تأثیر داشته باشند. حتی اگر اینگونه درآمدها نیز به صورت مساوی بین افراد توزیع شود باز هم نابرابری درآمد ناشی از کار به وجود خواهد آمد؛ زیرا افراد مختلف به علت برخورداری از شرایط نامساوی مانند تفاوت در تواناییها، مهارتها، نوع شغل، تمایل به کار، ریسکپذیری، میزان تسهیلات و غیره، با نابرابری درآمد ناشی از کار مواجه میشوند.
عامل دیگر نابرابری درآمدها، مساله تبعیض نژادی و تبعیض جنسی است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد برخی افراد به علت تبعیضنژادی از دست یافتن به برخی مشاغل پردرآمد محروم شده‌اند و در نتیجه درآمد گروه‌های مختلف اقلیت در سطح بسیار پایینی حفظ شده است. همچنین پرداخت مزد کمتر زنان در بازار کار عامل دیگر افزایش نابرابری توزیع درامد است.
مطالعه های نشان می‌دهند که بیش‌ترین نابرابری توزیع درآمد مربوط به کشورهایی است که از نظر توسعه اقتصادی در حال صنعتی شدن هستند به عبارت دیگر کشورهای با درآمد متوسط به خصوص کشورهای آمریکای لاتین مانند پرو، پاناما، برزیل و ونزئلا به شدت از نابرابری توزیع درآمد رنج میبردند.
سیاست‌های مختلف اقتصادی کشورها در سطح کلان از جمله سیاست‌های مالی، پولی است که می‌تواند در بالا بردن میزان نابرابری سهیم باشد. اتخاذ برخی سیاست‌های نامناسب اقتصادی در کشورهای مختلف بهخصوص سیاست قیمتگذاری محصول های کشاورزی و کالاهای مصرفی و همچنین وجود نظامهای مختلف حمایت قیمت و سوبسیدهای بدون هدف در کشورهای در حال توسعه، نه تنها توزیع درآمد را متعادل نکرده است بلکه نابرابری توزیع درآمد کشورها را نیز افزایش داده است.
۲-۵- ارتباط توسعه مالی و توزیع درآمد دیدگاه‌های اقتصادی، اثرگذاری توسعه مالی بر توزیع درآمد را از طریق کانال‌های مختلف تأیید می‌نمایند. در حالت کلی، دو فرضیه متفاوت در ارتباط با اثر توسعه مالی بر توزیع درآمد یعنی فرضیه معکوس(از پیشگامان این نظریه گرینوود و جوانوویچ، ۱۹۹۰) و فرضیه خطی(از پیشگامان این نظریه، بانرجی و نیومن، ۱۹۹۳؛ گالور و زیرا، ۱۹۹۳) در ادبیات اقتصادی موجود است. در هر دو مدل نظری، رابطه‌ی منفی بین توسعه مالی و نابرابری توزیع درآمد پیش‌بینی می‌شود. در واقع، توسعه بازارها و واسطه‌های مالی با از بین بردن ناکارایی‌های بازار سرمایه و فراهم کردن فرصت‌های بیشتر برای افراد کم‌درآمد در جهت استقراض و ایجاد فرصت سرمایهگذاری برای آنان در بهبود توزیع درآمد مؤثر هستند.
۳- مطالعات تجربی ۳-۱- مطالعات داخلی هادیان و ترکی(۱۳۸۲)، در مطالعه‌ای با عنوان «توسعه بازارهای مالی و اثر آن بر رشد اقتصادی »به آزمون دو فرضیه پرداخته‌اند؛ فرضیه اول تحت عنوان رهبری عرضه می‌باشد که در آن توسعه بخش مالی مقدم و زمینه‌ساز توسعه‌ی بخش واقعی اقتصاد است. فرضیه‌ی دوم تحت عنوان تبعیت از تقاضا است که بر اساس آن رشد بخش واقعی موجب توسعه‌ی بخش مالی اقتصاد است. به این منظور یک سیستم معادله ها هم زمان تدوین و با استفاده از روش رگرسیون‌های نامرتبط برآورد کردهاند. نتایج حاصل از برآورد الگو، فرضیه‌ی رهبری عرضه در اقتصاد ایران را رد و فرضیه‌ی تبعیت از تقاضا را تأیید می‌کند؛ هم چنین روند شاخص‌های مالی محاسبه‌شده، نشانه‌ی بی‌ثباتی ساختار مالی در اقتصاد ایران است. تسهیلات قرض‌الحسنه(جایگزین متغیر اعتبار های خرد) بر روی متغیر درآمد سرانه(شاخص کاهش نابرابری) نشان می‌دهد که کاهش فقر از طریق اعطای اعتبار های خرد، فقط از مسیر ایجاد اشتغال و برابری فرصت‌های شغلی امکان‌پذیر است. زارعی(۱۳۸۷)، با استفاده از دادههای تابلویی طی دوره ۱۹۹۰-۲۰۰۵ کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نشان می‌دهد که رشد اقتصادی این کشورها طی ۱۵ سال منتهی به ۲۰۰۵، فقر گرا بوده و درجه فقرگرایی آن بالا می‌باشد، لذا با توجه به اثرات توسعه مالی بر رشد اقتصادی و نابرابری درامدی می‌توان نتیجه گرفت که توسعه مالی در سطوح کلان به نفع افراد فقیر بوده است. دهمرده و شکری(۱۳۸۹)، در مطالعه‌ای با عنوان «اثرات توسعه مالی برتوزیع درآمد در ایران»، رابطه این دو متغیر را با استفاده از مدل خود‌رگرسیونی با وقفه‌های توزیعی بررسی نمودند. در این مقاله ضریب جینی به‌عنوان شاخص نابرابری درآمد و نسبت اعتبار های اعطایی به بخش خصوصی به به عنوان شاخص توسعه مالی استفاده شده است. براساس نتایج به دست‌آمده از مدل، توسعه مالی نابرابری درآمد را در ایران کاهش می‌دهد. قنبری و همکاران(۱۳۹۰)، در مقاله‌ای با عنوان «بررسی تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در ایران» رابطه میان توسعه مالی نابرابری در ایران را با به‌کارگیری روش گشتاورهای تعمیم‌یافته( ) و طی دوره ۸۵-۱۳۵۰ بررسی نموده‌اند. نتایج تجربی حاصل از این تحقیق رابطه منفی و مستقیم توسعه مالی و نابرابری درآمدی در ایران را تأیید می‌کند و شواهد کافی بر رابطه معکوس بین توسعه مالی و نابرابری درآمدی در ایران وجود ندارد. مجید صامتی و زهراالسادات ساجدی(۱۳۹۱)، در مطالعه‌ای با عنوان «تأثیر توسعه‌ی مالی بر نابرابری توزیع درآمد» به بررسی رابطه بین توسعه مالی و نابرابری توزیع درآمد در منتخبی از کشورهای در حال توسعه که با سطح توسعه انسانی متوسط و درآمد سرانه‌ای بالاتر از میانگین درآمد سرانه جهانی با استفاده از مدل رگرسیونی و تکنیک پانل طی دوره زمانی ۱۹۸۴-۲۰۰۵پرداخته‌اند. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر وجود رابطه خطی و منفی بین توزیع درآمد و توسعه مالی است. عباسعلی ابونوری و سمیه زیوری مسعود(۱۳۹۳)، در مطالعه‌ای با عنوان «تأثیر درآمدهایمالیاتی بر رشد اقتصادی و توزیع درآمد(ایران و کشورهای منتخب )" تأثیر درآمدهای مالیاتی بررشد اقتصادی و توزیع درآمد در کشور ایران و کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه( ) طی دوره زمانی ۱۹۹۰-۲۰۱۱ با استفاده از دادههای پانل مورد بررسی قرار داده است. به این منظور از روش برای تخمین مدل رشد اقتصادی کشورهای ، روش سری زمانی برای تخمین مدل رشد اقتصادی ایران و روش برای تخمین مدل ضریب جینی کشور ایران و کشورهای استفاده شده است. نتایج بیانگر این است که: افزایش درآمدهای مالیاتی رابطه مستقیم و مثبت با رشد اقتصادی دارد و با افزایش درامدهای مالیاتی ضریب جینی افزایش مییابد و در نتیجه نابرابری درآمد بیشتر می‌شود. سید مهدی حسینی و صادق خزاعی(۱۳۹۳)، در مطالعه‌ای با عنوان «تأثیر توسعه مالی بر فقر و نابرابری درکشورهای عضو اکو» به بررسی اثرات توسعه مالی بر فقر، درکشورهای عضو اکو بر پایه مدل های دادههای پانل طی دوره زمانی ۲۰۰۲-۲۰۱۱ پرداخته است. نتایج مدل اول نشان می‌دهد توسعه مالی بر سرمایهگذاری خانوارهای کشورهای مورد مطالعه تأثیر منفی دارد و در مدل دوم اعتبارات تخصیصی به بخش خصوصی بر وضعیت شاخص توسعه انسانی اثر معکوس دارد. در مدل سوم میزان سرمایهگذاری خانوارها و افزایش میزان باسوادی در خانوارها بر شاخص فقر در کشورها اثر مستقیم دارد و در مدل چهارم شاخص ارزش افزوده صنایع به تولید سرانه برای کشورهای مورد مطالعه اثر مثبت و شاخص بخش تجارت خارجی (مجموع صادرات و واردات) بر تولید سرانه اثر منفی دارد.
۳-۲- مطالعات خارجی لی و زو[xxii](۱۹۹۸)، اثر تعمیق مالی بر نابرابری درآمدی را در ۴۹ کشور توسعه‌یافته و درحال توسعه طی دوره ۱۹۷۴تا ۱۹۹۴ مورد بررسی قراردادند. نتایج مطالعه آنها نشان می‌دهد که توسعه مالی به کاهش نابرابری منجر شده است. علاوه بر این، نتایج مطالعه آنها در چین نشان می‌دهد که توسعه مالی به کاهش نابرابری منجر شده است. علاوه بر این، نتایج مطالعه آنها در چین نشان می‌دهد که توسعه بازارهای مالی، متوسط درآمد۸۰ درصد جمعیت میانی کشور چین را افزایش داده است. جلیلیان و کریک‌پاتریک[xxiii](۲۰۰۲)، در یک مطالعه تجربی، به منظور آزمون اثر توسعه مالی بر توزیع درآمد، از دادههای پانل چند کشور درحال‌توسعه و توسعه‌یافته در سال‌های ۱۹۶۵-۱۹۹۰ استفاده کردند. بر اساس نتایج حاصل، نابرابری درآمد همزمان با توسعه بازارها و واسطه‌های مالی کاهش مییابد. همچنین نتایج تجربی آنها فرضیه معکوس کوزنتس را تأیید نموده است. کلارکوهمکارانش[xxiv](۲۰۰۳)، در مطالعه‌ای تحت عنوان «بخش مالی و نابرابری درآمدی» با بهکارگیریدادههایپانلکههممربوطبهکشورهایدرحالتوسعهوهممربوطبهکشورهایتوسعهیافتهبرایسالهای ۱۹۶۰-۱۹۹۵ میشد، تأثیر توسعهمالیبرتوزیعدرآمدرا با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی(OLS) بررسیکردند. آنهابهایننتیجهرسیدندکه درکشورهاییکهازبخشمالیتوسعه‌یافته‌تریبرخوردارهستند، نابرابریکمتر استونیزنابرابریدرآمدیهمزمانباتوسعهبازارهاوواسطههایمالیکاهش مییابد. بدینترتیب، نتایجتجربیآنهافرضیههایخطیمطرحشدهبه وسیلهبانرجی ونیومن(۱۹۹۳)، وگالوروزیرا(۱۹۹۳)، راقویاًموردحمایتقرارداد. بااینوجود، آنهاهیچگونهشاهدومدرکیدرموردرابطه U شکلمعکوسبینتأمینمالیو نابرابریپیدانکردند. زیچنگلیانگ(۲۰۰۶)، در دو مقاله به طور جداگانه اثر توسعه مالی بر توزیع درآمد را در مناطق شهری و روستایی چین بررسی کرده‌است. در مطالعه مربوط به مناطق شهری، دوره زمانی مطالعه بعد از اصلاحات مالی(۱۹۸۶تا۲۰۰۰) و الگوی مورد استفاده روش گشتاورهای تعمیم‌یافته( ) بوده است. نتایج این تحقیق، حاکی از اثر مثبت توسعه مالی بر کاهش نابرابری درآمدها می‌باشد. لیانگ در مقاله دیگر خویش، رابطه توسعه مالی و توزیع درآمد را در مناطق روستایی چین در دوره ۱۹۹۱-۲۰۰۰ را با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته( ) بررسی نموده است. نتایج این تحقیق حاکی از رابطه خطی و منفی توسعه مالی و نابرابری درآمدی است. آنگ[xxv](۲۰۱۰)، رابطهبخشمالیونابرابریرادرکشورهندوباتوجهبهدادههایسریزمانی اینکشور با استفاده از روش خود‌رگرسیون برداری( ) دردوره ۱۹۵۱-۲۰۰۳ در مقاله‌ای با عنوان «بخش مالی و نابرابری: مطالعه موردی در هند» بررسی کرده است. نتایجنشانمی‌دهدکهحتیبادرنظرگرفتن شاخصهایمتفاوتتوسعهمالی، توسعهمالینقشقابلتوجهیدرکاهشنابرابریتوزیع درآمد داشتهاست. دهریفی[xxvi](۲۰۱۳)، در مطالعه دیگری تحت عنوان (توسعه مالی و مثلث (فقر، نابرابری و رشد)، یک مطالعه مقایسهای بین سه گروه از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه با توجه به معیار درآمد در طی دوره زمانی ۱۹۹۰-۲۰۱۱ انجام داده است. نتایج نشان می‌دهد توسعه مالی، رشد اقتصادی و کاهش فقر را در کشورهای با درآمد متوسط و بالا بهبود می‌دهد درحالی‌کهدر کشورهای کم‌درآمد سیستم مالی اثر مثبت بر اقتصادشان ندارد. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد توسعه مالی، نابرابری توزیع درآمد را در کشورهای با درآمد متوسط تشدید می‌کند، درحالی‌که برای کشورهای با درآمد بالا هرگونه بهبود در سیستم مالی منجر به کاهش در نابرابری می‌شود. صلاحالدین و همکاران[xxvii](۲۰۱۴)، در مطالعه‌ای تحت عنوان «توسعه مالی و رابطه آن با کاهش فقر» در بنگلادش با استفاده از یک رویکرد نوآورانه بر اساس همگرایی ARDL با شکستهای ساختاری در طی دوره ۱۹۷۵-۲۰۱۱ پرداخته‌اند. نتایج آنها نشان می‌دهد که یک رابطه بلندمدت بین توسعه مالی، رشد اقتصادی و کاهش فقر در بنگلادش وجود دارد و توسعه مالی به کاهش فقر کمک می‌کند اما اثر آن خطی نیست.
۴- اهمیت موضوع بر اساس نظریههای توسعه، دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر و ایجاد فرصت‌های مناسب اقتصادی برای گروه‌های کم درآمد، محور استراتژیهای توسعه است؛ اما با گذشت زمان مشخص شد که هر چند با وجود رشد اقتصادی بالا در برخی از کشورها گروه‌های کم درآمد و فقیر از منافع آن بهره چندانی نبردهاند؛ به عبارت دیگر، برای توزیع مناسب درآمد علاوه بر رشد اقتصادی مستمر، ابزارها و سیاست‌های دیگری نیز لازم است. از بین روشها و ابزارهای مختلف می‌توان به خدمات مالی و اعتباری اشاره کرد که امکان مشارکت گسترده افراد کم درآمد در فعالیت‌های اقتصادی را فراهم میآورد. تأثیر توسعه مالی بر متغیرهای واقعی امری پذیرفته شده است و به دلیل اینکه توسعه مالی از مسیرهای دیگری همچون مصرف و توزیع درآمد، بخش واقعی اقتصاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد بررسی چگونگی تأثیر آن بر نابرابری درآمدی کشورها از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اکثر کشورها در مسیر توسعه همواره از ناکارآمدی بازارهای مالی آسیبهای زیادی را متحمل شده‌اند؛ بنابراین، بررسی و مطالعه اثر های توسعه مالی بر نابرابری درآمدی می‌تواند به رشد و توسعه هر چه بهتر کشورها کمک کند به طوری که با افزایش کارایی و توزیع مناسب درآمدها و امکانات نابرابری درآمدی را کاهش دهد؛ بنابراین، در این پژوهش، تأثیر متغیرهای توسعه مالی و انسانی بر نابرابری درآمدی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه منتخب با استفاده از روش دادههای ترکیبی و گشتاورهای تعمیم‌یافته بررسی شده است.
5- فرضیه‌های پژوهش فرضیات تحقیق از چهار قسمت تشکیل شده است که عبارت‌اند از: 1) توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای توسعه‌یافته تأثیر دارد. 2) توسعه مالی بر توزیع درآمد در کشورهای در حال توسعه تأثیر دارد. 3) سرمایه انسانی بر توزیع درآمد کشورهای توسعه‌یافته تأثیر دارد. 4) سرمایه انسانی بر توزیع درآمد کشورهای در حال توسعه تأثیر دارد.
6- متغیرهای پژوهش در این پژوهش، به منظور برآورد رابطه‌ی میان ضریب جینی به عنوان متغیر وابسته و متغیرهای مستقلی همچون توسعه مالی، اندازه دولت، نرخ بیکاری، درآمد سرانه و میانگین سال‌های تحصیل برای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه که بر اساس شاخص توسعه انسانی تقسیم‌بندی شده‌اند از مدل پایه زیر استفاده شده است:
که در آن متغیرهای به‌کاررفته به شرح زیر می‌باشد:
7- جامعه آماری و نمونه‌گیری جامعه آماری تحقیق مشتمل بر کلیه کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه است که بر اساس گزارش برنامه توسعه انسانی سازمان ملل(UNDP)[xxviii]انتخاب شده است. نمونه مورد بررسی منتخبی از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه که آمار و اطلاعات آنها در دسترس می‌باشد و حجم نمونه با توجه به محدودیت دادههای مربوط به شاخص ضریب جینی و میانگین سال‌های تحصیل به تفکیک منتخبی از ۳۲ کشور در حال توسعه و ۳۵ کشور توسعه‌یافته، برای دوره زمانی ۲۰۰۰-۲۰۱۳ انتخاب شده است.
8- روش پژوهش روش تحقیق از نوع علّی و پس رویدادی می‌باشد و برآورد مدل از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته و گشتاورهای تعمیم‌یافته دادههای ترکیبی و آزمون‌های تشخیصی مورد نظر می‌باشد و نرم‌افزارهای ایویوز ۹ و استاتا ۱۴ جهت برآورد مدل تحقیق استفاده شده است.
9-یافته‌های پژوهش ۹-۱- برآورد مدل برای کشورهای توسعه‌یافته ۹-۱-۱- آزمون ایستایی متغیرها برای دوری از رگرسیون کاذب در تخمین مدل بایستی نخست از پایا بودن متغیرها اطمینان حاصل کنیم. جهت بررسی مانایی متغیرها از آزمون‌های لوین، لین، چو(LLC)، ایم، پسران و شین(IPS) و دیکی فولر تعمیم یافته(ADF) استفاده شده است. این آزمون‌ها از مهم‌ترین آزمون‌های ریشه واحد در دادههای پانلی است هر چند که ممکن است روش‌های مختلف در آزمون‌های ریشه واحد مبتنی بر دادههای پانلی نتایج متناقضی ارائه دهند. در جدول۱ نتایج حاصل از آزمون ریشه واحد LLC، IPS و ADF برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان آورده شده است:
جدول ۱- نتایج حاصل از آزمون ریشه واحد LLC، IPS و ADF برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
طبق نتایج جدول ۱، برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان در آزمون ریشه واحد لوین، لین و چو تمامی متغیرها به جز متغیرهای نرخ بیکاری و مجذور درآمد سرانه در سطح و عرض از مبدأ مانامی‌باشند و متغیرهای نرخ بیکاری و مجذور درآمد سرانه در تفاضل مرتبه اول مانا شده‌اند؛ همچنین در آزمون ریشه واحدیم، پسران و شین ترتیب متغیرهای ضریب جینی، میانگین سال‌های تحصیل، اندازه دولت مانا و سایر متغیرها در تفاضل مرتبه اول مانا شده‌اند درحالی‌که نتایج به دست آمده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر تعمیم‌یافته بیانگر مانا بودن متغیرهای ضریب جینی، میانگین سال‌های تحصیل و توسعه مالی در سطح داده‌ها و مانا بودن سایر متغیرها در تفاضل مرتبه اول آنها است. با نظر به اینکه در هر سه آزمون ریشه واحد تأیید شد برخی از متغیرها هم انباشته از درجه یک هستند در گام بعدی به آزمون وجود رابطه بلندمدت بر اساس آزمون هم انباشتگی پدورنی پرداخته شده است.
۹-۱-۲- نتایج آزمون هم انباشتگی پدرونی در جدول ۲، نتایج حاصل از آزمون هم انباشتگی پدرونی برای کشورهای توسعه‌یافته آورده شده است. همانطور که در جدول ۲ دیده می‌شود،آزمون پدورنی یک هم انباشتگی قوی و یک رابطه بلندمدت بین متغیرها را نشان می‌دهد؛ بنابراین، جهت تخمین مدل نیازی به تفاضل‌گیری از متغیرها وجود ندارد.
جدول ۲- نتایج حاصل از آزمون هم انباشتگی پدرونی برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۱-۳- آزمون F لیمر برای تخمین و برآورد مدل ۱، با تکیه بر مدل‌های پانل ایستا و تخمین زن‌های اثرات ثابت و تصادفی ابتدا لازم است تا نوع روش تخمین جهت نوع خاص دادههای ترکیبی- مقطعی تعیین شود؛ بنابراین، برای تعیین وجود (یا عدم وجود) عرض از مبدأ جداگانه برای هر یک از کشورها از آماره F لیمر استفاده شد. با توجه به اینکه میزان آماره Fمحاسبه‌شده از آماره جدول بزرگتر است بنابراین با سطح اطمینان بالای ۹۹ درصد فرضیه‌ی صفرآزمون مبنی بر استفاده از روش حداقل مربعات معمولی رد می‌شود و در نتیجه رگرسون مقید[xxix](روش حداقل مربعات معمولی) دارای اعتبار نمی‌باشد و باید عرض از مبدأهای مختلفی(روش اثرات ثابت یا اثرات تصادفی) را در مدل لحاظ کرد. نتایج آزمون F لیمر در جدول ۳، به شرح زیر آورده شده است:
جدول ۳- نتایج حاصل از آزمون F برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۱-۴- آزمون هاسمن با توجه به مشخص شدن روش اثر های ثابت و تصادفی به عنوان روش تخمین مدل برای آزمون اینکه مدل با بهره‌گیری از روش اثرات ثابت، یا اثر های تصادفی برآورد گردد، از آزمون‌ها سمن استفاده شد. آماره به دست آمده از انجام محاسبه ها برای این رگرسیون برابر با ۲۷۰/۲۵ از مقدار آماره جدول بزرگتر است بنابراین، فرضیه‌ی صفر مبنی بر استفاده از روش اثرات تصادفی با احتمال بیش از ۹۹ درصد رد می‌شود. لذا روش اثرات ثابت، برای تخمین مدل تأیید می‌شود. نتایج مربوط به این آزمون در جدول ۴، به شرح زیر آورده شده است.
جدول ۴- نتایج حاصل از آزمون‌ها سمن برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۱-۵- تخمین مدل به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته(EGLS) نتایج تخمین مدل بر اساس الگوی سنجی دادههای تابلویی و به روش اثرات ثابت برای دوره زمانی ۲۰۰۰- ۲۰۱۳ در جدول ۵، نشان داده شده است.
جدول ۵- نتایج حاصل از برآورد مدل به روش EGLSبرای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان(متغیر وابسته )
منبع: یافته‌های محقق نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که برای کشورهای توسعه‌یافته توسعه مالی(افزایش توسعه نهادها و مؤسسه های مالی) تأثیر منفی بر نابرابری دارد بطوریکه افزایش آن باعث کاهش نابرابری خواهد شد. در نتیجه کشورهای توسعه‌یافته به دلیل داشتن ساختار مالی گسترده و توسعه‌یافته در قسمت نزولی U وارون قرار داشته و با بهره‌مندی افراد کم درآمد از آن، میزان درآمد آنها افزایش و نابرابری درآمدی را کاهش داده است. همچنین شاخص نرخ بیکاری اثر مثبت و میانگین سال‌های تحصیل اثر منفی بر نابرابری درآمدی دارد؛ بنابراین، کاهش نرخ بیکاری و افزایش میانگین سال‌های تحصیل و به تبع آن افزایش عرضه نیروی انسانی ماهر و کاهش دستمزد نسبی نسبت به نیروی کار غیر ماهر باعث کاهش نابرابری می‌شود. همچنین، متغیرهای اندازه دولت، درآمد سرانه و مجذور درآمد سرانه تأثیر معنی‌داری بر نابرابری درآمدی ندارند.
۹-۱-۶- تخمین مدل به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته(GMM) در جدول ۶، نتایج روش گشتاورهای تعمیم‌یافته برای کشورهای توسعه‌یافته آورده شده است.
جدول ۶- نتایج حاصل از برآورد مدل به روش GMMبرای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان(متغیر وابسته )
منبع: یافته‌های محقق
با انجام آزمون گشتاروهای تعمیم‌یافته(GMM) و در نظر گرفتن تعدیل پویای متغیر وابسته، مزیت‌هایی همچون تخمین‌های دقیق‌تر، کارایی بالاتر و هم خطی کمتر مورد انتظار است. همان طور که دیده می‌شود متغیر وابسته ارتباط معنی‌دار و قوی با یک وقفه خود دارد که با واردکردن آن در مدل، اثر های گذشته آن حذف و ضرایب با دقت بیشتری برآورد می‌گردند. نتایج به دست آمده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته مشابه نتایج برآوردگر اثر های ثابت و تصادفی(حداقل مربعات معمولی) است بطوریکه افزایش مجذور توسعه مالی و میانگین سال‌های تحصیل و کاهش نرخ بیکاری باعث کاهش نابرابری درآمدی شده است درحالی‌که اندازه دولت، درآمد سرانه و مجذور درآمد سرانه تأثیر معنی‌داری بر نابرابری درآمدی ندارند. در ادامه برای بررسی صحت آزمون از آزمون‌های والد و سارگان استفاده شده است.
۹-۱-۷- آزمون والد در آزمون والد، معنی‌داری همزمان رگرسورها جهت معنی‌داری کل مدل مورد بررسی قرار می‌گیرد. آماره محاسبه‌شده در جدول ۷، برابر ۷۸/۲۱۳ بیشتر از آماره جدول بوده و فرض صفر این آزمون مبنی بر صفر بودن تمام ضرایب با سطح اطمینان بالای ۹۹ درصد رد می‌شود بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کل مدل معنی‌دار بوده و مورد تأیید است.
جدول ۷- نتایج آزمون والد برای کشورهای توسعه‌یافته منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۱-۸- آزمون سارگان با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده از آزمون سارگان(جدول ۸) فرضیه صفر آزمون سارگان مبنی بر مشخص بودن معادله رد نمی‌شود. بنابراین استفاده از متغیرهای ابزاری برای کنترل همبستگی بین متغیرهای توضیحی و جملات اختلال در مدل ضروری می‌باشد و متغیرهای ابزاری به‌کاررفته در مدل گشتاورهای تعمیم‌یافته مناسب بوده و اعتبار نتایج جهت تفسیر تأیید می‌شود.
جدول ۸- نتایج آزمون سارگان برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۲- برآورد مدل برای کشورهای در حال توسعه ۹-۲-۱- آزمون ایستایی متغیرها نتایج حاصل از آزمون ریشه واحد LLC، IPS و ADF برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان در جدول ۹، آورده شده است:
جدول ۹- نتایج حاصل از آزمون ریشه واحد LLC، IPS و ADF برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق نتایج به دست آمده آزمون ریشه واحد کشورهای در حال توسعه از آزمون ریشه واحد لوین، لین و چو نشان‌دهنده مانا بودن متغیرهای ضریب جینی، نرخ بیکاری، میانگین سال‌های تحصیل، اندازه دولت و توسعه مالی در سطح داده‌ها و متغیرهای مجذور شاخص توسعه مالی و درآمد سرانه و مجذور درآمد سرانه در تفاضل مرتبه اول مانا هستند. محاسبه ی آزمون‌های ریشه واحدیم، پسران، شین و دیکی فولر تعمیم‌یافته حاکی از مانایی متغیرهای ضریب جینی، نرخ بیکاری و میانگین سال‌های تحصیل در سطح داده‌ها و مانایی سایر متغیرها در تفاضل مرتبه اول است. در گام بعدی به آزمون وجود رابطه بلندمدت بر اساس آزمون هم انباشتگی پدورنی پرداخته شده است.
۹-۲-۲- نتایج آزمون هم انباشتگی پدرونی نتایج حاصل از آزمون هم‌انباشتگی پدرونی برای کشورهای در حال توسعه در جدول ۱۰، آورده شده است. بر اساس محاسبه های انجام‌یافته، وجود یک هم انباشتگی قوی و یک رابطه بلندمدت تأیید می‌شود؛ بنابراین جهت تخمین مدل از سطح داده‌ها استفاده خواهد شد.
جدول۱۰- نتایج حاصل از آزمون هم انباشتگی پدرونی برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۲-۳- آزمون F لیمر نتایج حاصل از آزمون F لیمر برای کشورهای در حال توسعه در جدول ۱۱، آورده شده است و بیانگر بزرگتر بودن آماره F محاسباتی از آماره F جدول بوده و فرض صفر آزمون مبنی بر استفاده از روش حداقل مربعات معمولی با سطح اطمینان بالای ۹۹ درصد رد می‌شود؛ بنابراین، جهت تخمین مدل باید از روش اثر های ثابت یا اثر های تصادفی(عرض از مبدأهای متفاوت) استفاده کرد.
جدول ۱۱- نتایج حاصل از آزمون F برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۲-۴- آزمونهاسمن مطابق جدول ۱۲، آماره محاسباتی به دست آمده از آزمون‌ها سمن جهت بهره‌گیری از روش اثر های ثابت یا اثر های تصادفی برابر ۳۶۲۲/۲۵ و از آماره جدول بزرگتر شده است؛ بنابراین، فرضیه صفر مبنی بر استفاده از روش اثرات تصادفی با احتمال بیش از ۹۹ درصد رد می‌شود و روش اثر های ثابت تأیید می‌شود.
جدول ۱۲- نتایج حاصل از آزمون‌ها سمن برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
۹-۲-۵- تخمین مدل به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته(EGLS) با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون‌های F لیمر و هاسمن، مدل ۱، برای کشورهای در حال توسعه مطابق الگوی دادههای تابلویی و به روش اثرات ثابت تخمین زده‌شده و نتایج آن در جدول ۱۳ آورده شده است.
جدول ۱۳- نتایج حاصل از برآورد مدل به روش EGLSبرای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان(متغیر وابسته )
منبع: یافته‌های محقق
بر اساس نتایج تخمین، در کشورهای در حال توسعه، نابرابری با نرخ بیکاری رابطه مثبت و با متغیر میانگین سال‌های تحصیل رابطه منفی دارد به طوری که با کاهش نرخ بیکاری و افزایش میانگین سال‌های تحصیل نابرابری کاهش مییابد. همان طور که دیده می‌شود با افزایش درآمد سرانه و توسعه نهادها و مؤسسه های مالی(توسعه مالی) نخست نابرابری افزایش و سپس کاهش مییابد و فرضیه U معکوس برای کشورهای در حال توسعه تأیید می‌شود؛ و شاخص اندازه دولت ارتباط معنی‌داری با نابرابری درآمدی ندارد؛ بنابراین، نتایج به دست آمده برای کشورهای در حال توسعه، مبانی نظری و مطالعه های تجربی انجام‌شده قبلی را تأیید می‌کند.
۹-۲-۶- تخمین مدل به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته(GMM) جدول ۱۴، نتایج حاصل از برآوردگر گشتاورهای تعمیم‌یافته برای کشورهای در حال توسعه را نشان می‌دهد که در آن متغیرهای نرخ بیکاری، درآمد سرانه، توسعه مالی رابطه مثبت با ضریب جینی دارد و با افزایش آنها نابرابری درآمدی افزایش مییابد و با افزایش متغیرهای مجذور درآمد سرانه، میانگین سال‌های تحصیل کاهش مییابد و متغیر مجذور توسعه مالی ارتباط معنی‌داری با نابرابری درآمدی ندارد. با در نظر گرفتن ارتباط مثبت و معنی‌دار درآمد سرانه به همراه معنی‌داری و ارتباط منفی توان دوم درآمد سرانه، فرضیه U معکوس درآمد سرانه برای کشورهای در حال توسعه منتخب تأیید می‌شود و رابطه خطی و قوی توسعه مالی, فرضیه گالر و زیرا را تأیید می‌کند.
جدول ۱۴- نتایج حاصل از برآورد مدل به روش GMMبرای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان(متغیر وابسته )
منبع: یافته‌های محقق
۹-۲-۷- آزمون والد در ادامه از آزمون والد، جهت معنی‌داری همزمان رگرسورها استفاده شده است. جدول ۱۵، نتایج حاصل از آزمون والد برای کشورهای در حال توسعه آورده شده است.
جدول ۱۵- نتایج آزمون والد برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
در نتایج به دست آمده، مقدار آماره محاسبه‌شده برابر ۹۲/۲۷۴ از مقدار جدول بیشتر است و فرض صفر این آزمون، مبنی بر صفر بودن تمامی ضرایب در سطح معنی‌داری بالای ۹۹ درصد رد می‌شود. در نتیجه اعتبار ضرایب برآوردی تأیید می‌شود. با بررسی آزمون والد می‌توان به معنی‌داری کل مدل پی‌برد.
۹-۲-۸- آزمون سارگان آماره حاصل از آزمون سارگان برای کشورهای در حال توسعه برابر ۷۳/۳۶۷ است که ازآماره جدول کوچک‌تر بوده و در سطح احتمال ۹۵ درصد فرض صفر آزمون رد نمی‌شود؛ بنابراین، متغیرهای ابزاری به‌کاررفته در آزمون مناسب می‌باشند و می‌توان از آنها در تخمین مدل GMM استفاده نمود.
جدول ۱۶- نتایج آزمون سارگان برای کشورهای در حال توسعه منتخب جهان
منبع: یافته‌های محقق
10- نتیجهگیری و پیشنهادها ۱۰-۱- نتیجهگیری بر اساس ضرایب به دست آمده از برآورد مدل‌های تحقیق، اصلی‌ترین یافته‌های پژوهش را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد: 1) ضریب نرخ بیکاری در هر دو مدل حداقل مربعات معمولی و گشتاورهای تعمیم‌یافته، تأثیر مثبت نرخ بیکاری جمعیت فعال را بر توزیع درآمد نشان می‌دهد چرا که افراد بیکار نسبت به سایر فعالان اقتصادی یا تولید کمتری دارند و یا تولید نمی‌کنند و در نتیجه دریافتی‌های آنها نیز کمتر از دیگران و یا صفر است بنابراین با افزایش تعداد بیکاران و به تبع آن افزایش نرخ بیکاری نابرابری درآمدی افزایش مییابد. 2) علامت منفی به دست آمده برای ضریب میانگین سال‌های تحصیل در هر دو مجموعه کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، نشان داد که با آموزش نیروی انسانی نابرابری درآمدی کاهش مییابد. 3) با عدم معنی‌داری متغیر توسعه مالی و معنی‌داری مجذور متغیر توسعه مالی با علامت منفی برای کشورهای توسعه‌یافته نشان از تأثیر مثبت و فزاینده بر کاهش نابرابری درآمدی است؛ به عبارت دیگر، با افزایش و توسعه نهادها و مؤسسه های مالی در کشورهای توسعه‌یافته نابرابری کاهش خواهد یافت. 4) در کشورهای در حال توسعه ضریب شاخص توسعه مالی در هر دو روش برآوردی مثبت و معنی‌دار و مجذور آن در روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته منفی و معنی‌دار و در روش گشتاورهای تعمیم‌یافته در سطح معنی‌داری ۹۵ درصد پذیرفته نشده است؛ بنابراین، در نتایج حاصل از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته، افزایش توسعه مالی نابرابری نخست افزایش و سپس با نرخی فزاینده کاهش خواهد یافت و منحنی U معکوس برای شاخص توسعه مالی در این روش تأیید شد درحالی‌که در مدل گشتاورهای تعمیم‌یافته رابطه خطی و مثبت شاخص توسعه مالی تأیید شده است و افزایش آن باعث افزایش نابرابری خواهد شد. 5) برای کشورهای توسعه‌یافته، رابطه معنی‌داری بین متغیرهای درآمد سرانه و مجذور درآمد سرانه دیده نشد که نشان‌دهنده عدم تأثیر درآمد سرانه بر نابرابری درآمدی است. 6) با توجه به علامت ضریب متغیرهای درآمد سرانه(+) و مجذور آن(-) در هر دو مدل برآوردی برای کشورهای در حال توسعه، نشان از تبعیت درآمد سرانه از منحنی U معکوس دارد.
۱۰-۲- پیشنهادها 1) با توجه به تأثیر مثبت توسعه مالی در کشورهای توسعه‌یافته بر کاهش نابرابری درآمدی، گسترش روزافزون اعطای تسهیلات مالی به واحدهای تولیدی کوچک، افزایش عرضه کل، افزایش توجه به برنامهریزی جهت نیل به سیاست‌های فقرزدایی و توزیع مناسب درآمد، پیشنهاد میگردد. برای کشورهای در حال توسعه به دلیل وجود نتایج متفاوت نمی‌توان سیاست مطمئنی را پیشنهاد نمود. با این وجود با توجه به اینکه این کشورها اکثراً در مراحل اولیه توسعه قرار دارند بنابراین می‌توان گفت که توسعه مالی در ابتدا موجب افزایش نابرابری خواهد شد لذا در اجرای سیاست‌های فقرزدایی باید دقت لازم معمول گردد به عنوان مثال در ایران گسترش نهادها و مؤسسه های مالی در بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ موجب افزایش تورم و به تبع آن نابرابری درآمدی افزایش یافته است. 2) یکی از عوامل گسترش توسعه مالی، گسترش نظام بانکداری است و مادامی که در کشورهای در حال توسعه بانکداری با مالکیت و مدیریت دولتی حضور پر رنگی داشته باشد، فعالیت‌های اقتصادی از کارایی و بهرهوری پایینی برخوردار خواهد بود؛ بنابراین، پیشنهاد میگردد زمینه خصوصی‌سازی بانک‌ها با دقت و نظارت بیشتر فراهم گردد. 3) رشد اقتصادی بالا و به تبع آن افزایش درآمد سرانه در کشورهای در حال توسعه می‌تواند نقش مهمی را در افزایش توسعه مالی و کاهش نابرابری درآمدی داشته باشد. لذا به‌کارگیری سیاستهایی که منجر به رشد اقتصادی بالاتر و باثبات‌تر می‌شود از الزامات توسعه بخش مالی در کشورهای در حال توسعه است. 4) سیاست‌های مالی باید به گونه‌ای تنظیم شود که علاوه بر اینکه اعتبار های تخصیص‌یافته به بخش خصوصی با عدالت بیشتر و کارایی بالاتر همراه شود، باعث افزایش اشتغالزایی در جامعه شود و به تبع آن نابرابری درآمدی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه کاهش یابد. 5) برای جلوگیری از نابرابری درآمدی باید به بهبود ساختار بازر، ایجاد امکانات مساوی، عادلانه و برابر برای تمام فقرا در برابر ثروتمندان، رفع تبعیض جنسی و نژادی توجه شود. 6) در کشورهای در حال توسعه، به دلیل آموزش نامتناسب اقشار مختلف جامعه و عدم دسترسی به شغل مناسب با درآمد خوب برای افراد فقیر موجب افزایش نابرابری درآمدی می‌شود بنابراین فراهم نمودن شرایط مناسب تحصیلات می‌تواند باعث کاهش نابرابری درآمدی گردد و برای کشورهای توسعه‌یافته نیز به همین منوال است به طوری که آنها با داشتن آموزش مناسب موفق به کاهش نابرابری درآمدی شده‌اند و ضریب به دست آمده با مقدار عددی کمتر نسبت به کشورهای در حال توسعه مؤید همین موضوع است.
* این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد تبریز می‌باشد. [i]. Banerjee & Newman [ii]. Galor & Zeira [iii]. Aghion & Balton [iv].Loury [v]. Sylvian Jeanneney & Kangni Kpodar [vi]. Liang [vii]. Beck, Kunt & Levin [viii]. Clarke, Colin& Zou [ix]. Beck & et all [x]. Greenwood & Jovanovich [xi].FinancialDepth [xii]. Market Failure [xiii].Toolindex offinancial development [xiv]. Depth Index of Financial Development [xv]. Mc kinnon,1973 [xvi]. Fundamental Index of Financial Development [xvii]. Structure Index of Financial Development [xviii]. Efficiency Index of Financial Development [xix]. Ricardo [xx]. Malthus [xxi]. Todaroo,Michael [xxii]. Li and Zou [xxiii]. Jalilian and Kirk Patrick [xxiv]. Clarc et al [xxv]. Ang [xxvi]. Dhrifi [xxvii]. Salah Uddin & Shahbaz & Arouri & Teulon [xxviii]. United Nations Development Programme [xxix]. Restricted Regression | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
فهرست منابع 1) ابونوری، عباسعلی و سمیه زیوری مسعود (۱۳۹۳)، تأثیر درامدهای مالیاتی بر رشد اقتصادی و توزیع درآمد(ایران و کشورهای منتخب (OECD)، پژوهشنامه مالیات، شماره بیست و چهارم، زمستان۱۳۹۳، صفحات ۶۴ تا ۸۵. 2) تودارو، مایکل(۱۳۸۷)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، چاپ هشتم، تهران: سازمان برنامه و بودجه... 3) حسینی، سید مهدی و صادق خزاعی(۱۳۹۳)، تأثیر توسعه مالی بر فقر و نابرابری در کشورهای عضو اکو، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، شماره شانزدهم، زمستان ۱۳۹۳، صفحات ۱ تا ۲۲. 4) حشمتی مولایی، حسین(۱۳۸۳)، عوامل مؤثر بر توسعه مالی در نظام بانکداری ایران، پژوهشنامه اقتصادی پژوهشکده امور اقتصادی، تابستان ۱۳۸۳، سال ۴، شماره ۱۳، صفحات ۵۵-۸۸. 5) دادگر، یداله و روح‌الله نظری(۱۳۸۸)، ارزیابی شاخص‌های توسعه مالی در ایران، کنفرانس بین‌المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران(با رویکرد نوآوریهای مالی)، دوره۱،۲۰-۲۲ اردیبهشت، 6) دهمرده، نظر و زینب شکری(۱۳۸۹)، اثرات توسعه مالی بر توزیع درآمد در ایران، فصلنامه پژوهشها و سیاست‌های اقتصادی، تابستان ۱۳۸۹، سال هجدهم، شماره ۵۴، صفحات ۱۴۷-۱۶۴. 7) زارعی، عباس(۱۳۸۷)، بررسی تأثیر توسعه مالی بر فقر مطالعه موردی: کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تابستان ۱۳۸۷. 8) سالم، علی‌اصغر و جواد عرب یارمحمدی (۱۳۹۰)، بررسی رابطه توسعه مالی و توزیع درآمد در اقتصاد ایران، تابستان ۱۳۹۰، دوره ۱۹ ، شماره ۵۸، صفحات ۱۲۷-۱۵۱. 9) صامتی، مجید وزهراالسادات سجادی(۱۳۹۱)، تأثیر توسعه مالی بر نابرابری توزیع درآمد: مطالعه موردی منتخبی از کشورهای در حال توسعه، سال ۷، شماره 14، زمستان ۱۳۹۱، صفحات ۱۲۹-۱۵۰. 10) عربیار محمدی، جواد(۱۳۸۷)، اثر آزادسازی مالی بر محدودیت نقدینگی خانوار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی. 11) قنبری علی، مجید آقایی و مهدیه رضا قلی زاده(۱۳۹۰)، بررسی تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در ایران؛ پژوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم، شماره اول، بهار، صفحات ۱ تا ۲۹. 12) هادیان، ابراهیم و لیلا ترکی(۱۳۸۲)، توسعه بازارهای مالی و اثر آن بر رشد اقتصادی مطالعه موردی ایران، مجله دانشگاه علوم اداری و اقتصادی دانشگاه شیراز، شماره ۳. 13) Aghion, P. & P. Bolon (1997), A Trickle-Down Theory of Growth and Development with Debt Overhang, Review of Economic Studies, No. 64(2), PP. 151-62. 14) Ang, James B. (2010). Finance and Inequality: The Case of India, Southern Economic Journal, No. 76(3), PP. 738-761. 15) Back, T., A. Demiragus-kunt & R. Levin (2004), Finance Inequality and Poverty: Cross-Country Evidence, World Bank Policy Research Working Paper, No. 3338, World Bank Washington D. C. 16) Banerjee, A. V. & A. F. Newman (1993), Occupational Choice and the Process of Development, Journal of Political Economy, No. 2, pp. 274-298. 17) Banerjee, A. V. & A. F. Newman (1993), Occupational Choice and the Process of Development, Journal of Political Economy, No. 2, pp. 274-298. 18) Beck, K. & Levine (2007), Finance, Inequality and The poor, Journal of Economic Growth, Vol. 12, No. 1, pp. 27-49. 19) Beck, Kunt and Levine (2004) Finance, Inequality and Poverty, World Bank Policy research Working Paper, No. 3338. 20) Clarke, G., C. X. Lixin & Z. Heng (2003), Finance and Income Inequality: Test of Alternative Theories, Policy Research Working Paper, No. 2984, March 2003, PP. 1-26. 21) Clarke, G., C. X. Lixin & Z. Heng (2003), Finance and Income Inequality: Test of Alternative Theories, Policy Research Working Paper, No. 2984, March 2003, PP. 1-26. 22) Clarke, George, Colin Xu, Lixin and Heng-Fu Zou (2003) Finance and Inequality: Test of Alternative Theories, Policy , Research Working Paper, No. 2984. 23) Dhrifi, A. (2013), Financial Development and the Growth-Inequality-Poverty Triangle: A Comparative Study between Developed and Developing Countries, International Journal of Economices, Financial and Management, Number 7, pp 472-481 24) Galor, O. & J. Zeira (1993); Income Distribution and Macroeconomics, Review of Economic Studies, No. 60, PP. 35-52. 25) Greenwood,J. & B. Jovanovich(1990), Financial Development, Growth and the Distribution of income, Journal of Political Economy, No.98, PP. 1076-1107. 26) Jalilian, H. & C. Kirkpatrick (2005), Does Financial Development Contribute to Poverty Reduction?, Journal of Development Studies, No. 41, March 2005, PP. 636-656. 27) Jeanneny, S. & P. Kangni (2008), Financial Development and Poverty Reduction: Can There be a Benefit Without a Cost?, IMF Working Paper, WP/08/62. 28) Li, H., L. Squire & H. Zou (1998), Explaining International and Intertemporal Variations in Income Inequality, The Economic Journal, No. 108, PP. 26-43. 29) Loury, G. (1981), Intergenerational Transfers and the Distribution of Earnings, Econometrica, No. 49. 30) Salah Uddin, G., M. Shahbazi, M. Arouri & F. Teulon (2014), Financial Development and Poverty reduction nexus: A conintegration and causality analysis in Bangladesh, Economic Modeling No. 36, PP. 405-412. 31) Zhicheng, L. (2006), Financial Development and Income Distribution: A System GMM Panel Analysis with Application rural China, Journal of Economic Development, No. 31(2), December 2006
یادداشت‌ها
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8,381 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,073 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||