حضور زن به صورت آنیما در ابیات مولوی

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 5، دوره 8، شماره 27، فروردین 1395، صفحه 73-87   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صبا بیوک زاده¹؛ حمید صمصام^{* 2}

¹دانشگاه پیام نور مرکز زاهدان، گروه زبان و ادبیات فارسی، زاهدان، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، گروه ادبیات، زاهدان، ایران.

چکیده

مولوی شاعر و عارف فرزانه در قرن هفتم در ادب ایران زمین است، که شاهکار ادبی آن، مثنوی را قرآن عجم نامیده اند، و کلیات شمس که تجلی روح مولاناست. مولانا در بخش هایی از این کتاب ها، به جلوه گری سیمای زن، از حلال حکایت های مختلف پرداخته است. در بین تمام شخصیت ها و زنانی که در مثنوی یا دیوان تأثیر دارند، آنیما، روان زنانه روح مرد، یکی از اصل های مهم اندیشه اوست. آنیما، در غزل های مولوی، ویژگی هایی مثل تسخیرکنندگی و فریبندگی، سرچشمه زندگی بودن، تقدس و میانجی گری بین خود آگاه و ناخود آگاه دارد، و با نمادهای پرندگانی چون طوطی و سیمرغ، و دیگر رموز همچون پری، آهو، هما، آب و باد و واژگانی مثل صنم وبت نمودار شده است. آنیما دو جنبه مثبت و منفی دارد، که البته جنبه منفی آن چندان در اشعار مولانا حضور ندارد.

کلیدواژه‌ها

مولانا؛ زن؛ یونگ؛ آنیما

مراجع

- برهانی، سید محمد،(1387). سیما بی زن در مثنوی معنوی، تهران، انتشارات نسل نو اندیش.

- پورخالقی چترودی، مه دخت ،(1381). درخت شاهنامه، مشهد، آستان مقدس رضوی.

- پورنامداریان، تقی،(1375). رمز وداستان های رمزی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

- پورنامداریان، تقی،(1388)،.در سایه آفتاب (شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی)، تهران، انتشارات سخن.

- ثقفی، زلیخا،(1386). تجلی زن درآثار مولوی، تهران، انتشارت ترفند.

- جعفری، محمدتقی،(1373). تفسیرونقد وتحلیل مثنوی، تهران، انتشارات اسلامی.

- جم زاد، الهام، (1387). آنیما در شعر شاملو، تهران، انتشارات شهر خورشید.

- حسینی، مریم،(1388). پری در شعر مولانا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، ش18-17.

- ستاری، جلال،(1374). عشق صوفیانه، تهران، نشر مرکز.

- ستاری، جلال،(1386). عشق نوازی های مولانا، تهران، نشر مرکز.

- سلیم، غلامرضا، بی تا، آشنایی با مولوی، تهران، انتشارات توس.

- شمیسا، سیروس(1383). داستان یک روح، تهران، انتشارات فردوس.

- فوردهام، فریدا، (1356). مقدمه ای بر روان شناسی یونگ، ترجمه مسعود میربها، تهران، انتشارات اشرفی.

- قرشی، امان ا...، (1380). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی، تهران، انتشارات هرمس و مرکز بین المللی گفت و گوی تمدن ها.

- گولیپینارلی، عبدالباقی، نثر و شرح مثنوی شریف، ترجمه توفیق ه. سبحانی(1348). تهران، کتابخانه وزارت امور خارجه.

- مورونو، آنتونیو، (1386). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی،تهران، نشر مرکز.

- مولوی، جلال الدین محمد،(1372). مثنوی معنوی، به کوشش زینولدالدین نیکلسون، تهران، انتشارات بهزاد.

- مولوی،جلال الدین محمد، (1387). کلیات شمس تبریز، به کوشش محمد رضا شفیع کدکنی، تهران، انتشارات سخن.

- ویلهلم، ریچارد، (1388). راز گل زرین، ترجمه سیمین موحد، تهران، انتشارات ورجاوند.

- همو، جیمز، (1386). فرهنگ نمادها در شرق، ترجمه رقیه بهزادی، تهران، فرهنگ معاصر.

- یونگ، کارل گاستو،(1387). انسان و سمبول هایش، ترجمه محمود سلطانیه،تهران، انتشارات دیبا.