اثر برخی عوامل بوم‌شناختی بر کمیت و کیفیت ماده مؤثره گیاه دارویی سنبله بادکنکی در منطقه تویسرکان

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 43، خرداد 1395، صفحه 77-85   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/aej.2016.524013

نویسندگان

آفاق یاوری^{* 1}؛ سیدمهدی شاه‌گلزاری²

¹مربی گروه زیست‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران، ایران

²سیدمهدی شاه‌گلزاری کارشناس محیط زیست اداره حفاظت محیط زیست تویسرکان، ایران

چکیده

چکیده   به منظور تعیین اثر برخی عوامل اکولوژیک بر اسانس گیاه دارویی سنبله بادکنکی،
چکیده  به منظور تعیین اثر برخی عوامل اکولوژیک بر اسانس گیاه دارویی سنبله بادکنکی،
نمونه­های گیاهی و خاک از هفت زیستگاه ویژه این گونه در زیستگاه­های مختلف خانگرمز، سرکان و سرابی در شهرستان تویسرکان جمع­آوری شد. بخش­های هوایی گیاه پس از خشک و آسیاب شدن، توسط روش تقطیر با آب اسانس­گیری شد. اسانس‌ تهیه شده با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف­سنج مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. برخی خصوصیات خاک نظیر بافت خاک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربن آلی و مواد خنثی شونده اندازه­گیری شد. از روش رسته­بندی تجزیه افزونگی برای بررسی ارتباط عوامل محیطی و ترکیبات اسانس استفاده شد. تجزیه شیمیایی اسانس نمونه­ها منجر به تشخیص و شناسایی 23 ترکیب شیمیایی شد. ترکیبات caryophyllene oxide، e-citral، z-citral، spathulenol، ar-curcumine، 1,8-cineol، limonene و
α-terpineol به عنوان ترکیبات اصلی مشخص شدند. ترکیبات dibutylphtalate، isobutylphtalate، trans-caryophyllene، spathulenol، α-copaeneو cadinene-δ به طور مشترک در همه زیستگاه­های ویژه وجود داشت. ماده e-citral (geranial) و z-citral (neral) تنها در زیستگاه­های ویژه دو و هفت مشاهده شد. بیشترین بازده اسانس مربوط به زیستگاه ویژه سه با بیشترین ارتفاع از سطح دریا و کمترین بازده مربوط به زیستگاه ویژه شش با کمترین ارتفاع از سطح دریا بود. اسیدیته نمونه­های خاک در کلاس خنثی و بافت خاک در بیشتر زیستگاه­های ویژه در گروه بافت متوسط قرار گرفت. از بین عوامل اکولوژیک، بافت خاک و ارتفاع بیشترین تأثیر را بر کمیت و کیفیت ماده مؤثره این گونه در منطقه مورد مطالعه نشان داد.
 

کلیدواژه‌ها

 اسانس؛  استاکیس؛  تقطیر؛  تجزیه افزونگی؛  رویشگاه؛  زیستگاه ویژه

مراجع

References

1. Alibakhshi M, Mahdavi S-Kh,MahmoudiJ,Ghalichnai H (2014) Study phytochemical of essential oil Stachys inflata on different habitats in Mazandaran. Eco-phytochemical Journal of Medical Plants 6(2): 56-68.

2. Bakhshi-KhanikGh,Sefidkon F, Dehghan Z(2010) The effects of some ecological factors on essential oil yield and composition of Ziziphora clinopodioides L. Journal of Herbal Drugs1(1): 9-16.

3. Bertome J, Isabel Arrillage M, Segura J (2007) Essential oil variation within and amongnatural population of Stachys  lavandulalatifolia and its relation to their ecological areas. Biochemical systematics and Ecology 35: 479-448.

4. Dehghan Z, Sefidkon F, Bakhshi-Khaniki Gh, Kalvandi R (2010) Effects of some ecological factors on essential oil content and composition of Ziziphora clinopodioides Lam. subsp. rigida (Boiss.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 26 (1): 49-61.

5. Ebrahimabadi AH, Ebrahimabadi EH, Djafari-Bidgoli Z, Jookar-Kashi F, MazoochiA,Batooli H (2010) Composition and antioxidant and antimicrobial activity of the essential oil and extracts of Stachys inflate Benth from Iran. Food Chemistry 119 (2): 452 -458.

6. Garjani A, Maleki N, Nazemiyeh H (2004) Effects of hydroalcoholic extract from aerial parts of the sterile stems of Stachys inflata on myocardial infarct size in rats. Iranian Journal of Pharmaceutical Research 3(3): 165- 170.

7.  Goupta P. K (2009) Methods in environment analysis (water, soil and air). MojeSabz: Tehran.

8. Kalvandi R, Hesamzadeh HM, Mirazi M, Atri M, Jamzad Z, Ahmadian M (2014) Study on some ecological factors, morphologicaltraits, essential oil productivity and poloidy levels of Thymus eriocalix (Ronniger) Jalas in Iran. Iranian Journal Of Medicinal And Aromatic Plants 29(4): 854-878.

9. Kohandel A, Khalghi-Sigarudi F, Pirouzi N (2011) identification of chemical components and study of ecological factor of medicine species Stachys inflate Benth. The international Conference of medical plant, Iran, Mazandran, Sari.Available on-line as <http://www.civilica.com/Paper-HERBAL01-HERBAL01_1020.html.> on 2-4 March 2011.

10. Mirazadi Z, Pilehvar B (2014) An explanatory investigation of relation between Myrtle Myrtus communis L. site ecological factors with different essential oil composition in Lorestan Province. Iranian Journal of Forest 5(4): 399-410.

11. Norouzi-Arasi H, yavari I, Kia-Rostami V, JabbariR,Ghasvari-Jahromi M (2006) Volatile constituents of Stachys inflate Benth. from Iran. Flavour and Fragrance Journal 21(2): 262-264.

12. Omidbaigi R (2005) Production and Processing of medicinal plants. Tehran University Press: Tehran.

13. Omidbaigi R, Omidbaigi MA, Bastan MR (2013) The Essential Oil Content and Composition of Stachys inflate Benth from Iran. Journal of Essential Oil-Bearing Plants 9(1): 60-64.

14. Rustaiyan A, MasoudiSh, EghbalH,Salehi HR (2011) Phenological Variation on Essential Oil Composition of Stachys inflate Benth. From Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants 14(6): 679-683.

15. Sajjadi E, Somae M (2004) Chemical Composition of the Essential Oil of Stachys inflate Benth. from Iran. Chemistry of Natural Compounds 40(4): 378-380.

16. Shahbazi T, RowshanV, Hatami A (2014) Effects of altitude on essential oil composition of Stachys inflate Benth. International Journal of Farming and Allied Sciences 3 (1): 75-80.

17. Talebi M, Salahi-Isfahani G, Azizi N (2014) Inter and Intrapopulation variations in Stachys inflate Benth. Based on Phenotype plasticity (An Ecological and Phytogeographical Review). International Research Journal of Biological Sciences 3(2): 9-20.

18. Yavari A, Shahgolzari SM (2013) Chemical composition of the essential oil of Stachys inflateBenth. from Iran. Asian Journal of Plant Science and Research 3(2): 62-65.

19. Yavari A, Shahgolzari SM (2014) ComparetiveStudy of the quantity and quality on essential oil of Stachys inflateBenth. Proceeding of 2^nd Conference of medical plant and Sustainable agriculture, Shahid Mofateh University. Hamedan, Iran.HN10104910209_FT_140717113447.