ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در آب و رسوب زهکش قره باغ(جنوب شرق شیراز)

فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مقاله 1، دوره 8، شماره 28، مهر 1393، صفحه 1-14   

نویسندگان

الهام بی کینه¹؛ فرید مر²؛ بهنام کشاورزی³؛ وحیده شیخی⁴

¹کارشناس ارشد زمین شناسی زیست محیطی بخش علوم زمینی دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز

²استاد بخش علوم زمین دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز

³استادیار علوم زمین دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز

⁴دانشیار زمین شناسی زیست محیطی

چکیده

در این پژوهش،زهکش قره باغ در جنوب شرقی شهر شیراز مطالعه شده است.اهمیت این زهکش به دلیل تخلیه پساب شهرک صنعتی بزرگ شیراز ،آب برگشتی کشاورزی،و فاضلای شهری روستاهای بالا دست و در نهایت ورود آن به دریاچه مهارلو است.بنابراین،بررسی غلظت فلزات سنگین و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آب و رسوب این زهکش ضروری به نظر می رسد.نتایج حاصل،روند کاهشی فراوانی فلزات سنگین در نمونه های آب را به صورت Zn>Ni>Cu>Pb>Mo>As>Co>Cd و در نمونه های رسوب را به صورت CO>Pb>Mo>As>Cd>Cr>Ni>Zn>Cu> نشان داد.به منظور برآورد شدت آلودگی ،از شاخصهای زمین شیمیایی ضریب غنی شدگی،شاخص زمین انباشت،ضریب آلودگی و درجه آلودگی استفاده شد.بر اساس این شاخص ها،رسوبات زهکش قره باغ نسبت به عناصر مولیبدن،روی،نیکل،کروم و در بعضی از ایستگاه ها نسبت به عنصر سرب آلودگی متوسط تا شدید دارند.از ضریب همبستگی و تحلیل مولفه اصلی برای یافتن ارتباط بین عناصر و نیز تعیین منشا عناصر(زمین زاد یا انسان زاد )استفاده شد.نتایج حاصل از تحلیل مولفه اصلی نمونه های رسوب نشان میدهد که عنصر نیکل بیشتر منبع زمین زاد و از ترکیب زمین شیمیایی سنگ بستر ناشی میشود،در حالی که سایر عناصر(به استثنا کروم) دارای منشا انسان زاد هستند.عنصر کروم در منطقه مورد مطالعه دارای هر دو منشا زمین زاد و انسان زاد است.

کلیدواژه‌ها

خلیه پساب؛ فلزات سنگین؛ شاخص های زمین شیمیایی؛ زهکش قره باغ