سیمای دولتمردان در آینه ی آثار عبید

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 3، دوره 6، شماره 19، خرداد 1393، صفحه 51-77   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد ذاکری¹؛ خلیل فائزی²

¹عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، ایران.

²عضوهیئت علمی دانشگاه پیام نور ارومیه، ایران

چکیده

تشکیل دولت عالی‌ترین مرحله­ی تکامل جامعه­ی پویاست و آن مهم‌ترین و پیچیده‌ترین نهادی است که بر اثر رشد هماهنگ دیگر نهادها و سازمان‌های اجتماعی شکل می‌گیرد و به عنوان نهاد برتر مسئولیت دشوار هماهنگ سازی کلیه­ی آنها را عهده‌دار می‌شود.
این نهاد مهم اجتماعی در عصر عبید یعنی سده­ی هشتم هجری که قرن ریا، ستم و قرن زروزور بوده، چنان بی‌ثبات گشته که در آن هر روز یک سلطان و یک آیین و یک دستور حاکم بوده است.
بنابراین در آن روزگار آشفته از تهاجم و چپاولگری مغولان و اعمال ناروای حکام و امرایِ محلّی، عبید به عنوان یک مصلح اجتماعی آگاه و دردمند، باریک بینانه و نازک گویانه با شهامت و مهارت، تازیانه­ی انتقادش را در قالب طنز برپیکرنهاد حکومتی عصرکه جاهل، ستمگر، مدیحه پسند، چاپلوس پرور، باج گیر، رشوه ستان وگرفتار انحرافات اخلاقی بوده، فرود آورده است.
از این رو، در این مقاله سعی بر این است که آن چه را که از نهاد حکومتی حاکم بر روزگار وی و آسیب‌های اجتماعی آن در آینه­ی آثار پرچم دار طنز بر ما تابانده شده، برطالبان علم و دانش و دوستداران مشتاق ایران زمین عرضه کنیم تا غبار از چهره­ی حقیقی لطیفه پرداز هوشمند زدوده شود و ابتکار شیرین امّا تند و گزنده اش چراغ راه آیندگان باشد.

کلیدواژه‌ها

دولتمردان؛ عبید؛ امرا وسلاطین؛ وزرا؛ حاجبان؛ قاضیان