تحلیل بن مایه های داستانی منظومه عزیز و نگار

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 5، شماره 17، آذر 1392، صفحه 189-213   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا دری¹؛ راضیه فقیهی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ، کرج،ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر به تحلیل بن مایه­های  داستانی  منظومه‌ی عزیز و نگار می­پردازد  که جزو قصه‌های فلکلور و عامیانه‌ای است که به صورت روایی و سینه به سینه  و در منطقه‌ای خاص نقل می‌شده است. منظومه­ای که بن مایه‌های داستانی آن از انواع حماسی، عاشقانه، شگفت انگیز و کرامت است.
این منظومه‌ی محلی و عامیانه در منطقه‌ی طالقان، مورد هیچ گونه تحقیقی قرار نگرفته و معرفی آن در قدم اول از اهداف این پژوهش است. سیر این تحقیق با روش کتابخانه‌ای انجام گرفته و معرفی کوتاه این قصه، پیش درآمدی برای ارائه‌ی تحلیل بن مایه‌های آن است. از این اثر نگارش‌های متعددی در زمان‌های مختلف وجود دارد که هر یک در جزئیات با دیگر نگارش‌ها متفاوت است. این نسخ از روی هم نگاشته نشده‌اند و نقالان و مشتاقان پس از سال‌ها، از حافظه‌ی خویش و بنا بر سلیقه‌ی خود و مخاطبانشان آن را به نگارش در آورده­اند. نتیجه‌ی تحقیقات و تحلیل در بن مایه‌ها نشان می‌دهد که اکثر بن مایه‌های قصه‌ی عزیز و نگار در ادبیات ایران و جهان دیده می‌شوند.
 از جمله: کوری، سفر، خوارق عادت، نبرد، جنون و رقابت عشاق، نامه و نامه بر، درویش، سیب و چشمه؛ که حضور این گونه موتیف‌ها در این قصه از ارزش‌های آن به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

قصه ی عزیز و نگار؛ موتیف؛ بن مایه های حماسی؛ عاشقانه؛ کرامت؛ شگفت انگیز

مراجع