واکنش امام علی به ماجرای سقیفه در نهج البلاغه

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 8، دوره 11، شماره 41، اسفند 1394، صفحه 145-160   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

علی ناظمیان فرد

دانشیار گروه تاریخ،دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ابوبکر بن ابی قحافه به محض دریافت خبر تجمع انصار خزرجی به رهبری سعدبن عباده در سقیفه بنی ساعده، بدون فوت وقت، به همراه عمر بن خطاب و ابوعبیده جراح به این محل شتافت و در غیاب رقبای هاشمی خود - علی و عباس- توانست با تاکید بر خویشاوندی با رسول خدا(ص) و برتری قریش بر سایر قبایل عرب، بارزترین تجلی عقل سیاسی عربی را در پرتو منطق قبیله ای برای بیعت با خود تهییج کند. پرسشی که در کانون توجه این مقاله قرار دارد این است که انتخاب ابوبکر در سقیفه بنی ساعده، چه واکنشی را از جانب امام علی(ع) برانگیخت؟
  یافته‌های این پژوهش که مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و مستند به خطبه‌های نهج البلاغه و داده‌های تاریخی است، نشان می‌دهد که آن حضرت، قاطعانه به نفی منطق قبیله ای سقیفه پرداخت اما در همان حال، با هوشمندی و درایت، به اتخاذ «راهبرد صبوری» و اجتناب از وحدت شکنی روی آورد تا کیان اسلام از هرگونه خطر احتمالی در امان بماند.

کلیدواژه‌ها

امام علی؛ سقیفه؛ نهج البلاغه؛ راهبرد صبوری؛ ابوبکر؛ منطق قبیله ای؛ سیادت جاهلی