بررسی رسوب شناسی و کانی شناسی نهشته های لس به عنوان مواد اولیه ساخت آجر و سایر فراورده های صنعتی در استان گلستان

فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مقاله 2، دوره 4، شماره 13، دی 1389، صفحه 13-26   

نویسندگان

منصور خواجه¹؛ حسین طلوعیان²؛ اراز محمد مفیدی خواجه³؛ منصور رحمتی²

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

²کارشناس سازمان صنایع و معادن استان گلستان

³کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

چکیده

رسوبات لس حدود 8%مساحت استان گلستان را پوشانده اند.این نهشته ها به دلیل جورشدگی مناسب به طور پراکنده جهت تولید آجر استفاده می شوند،لذا به منظ.ر بهینه سازی بهره برداریهای فعلی ،ضروری است ویژگیهای فیزیکی-شیمیایی  و کانی شناسی آن به طور علمی مطالعه شده و قابلیت بالقوه آن جهت توسعه صنایع ساخت آجر و سفال ارزیابی گردد.بدین منظور،ابتدا با استفاده از نقشه های زمین شناسی،توپوگرافی و عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی ،نقشه تراکنش رسوبات لس محدوده شرق کردکوی تا کلاله تهیه شد.سپس 14 ترانشه و 2 چاهک شناسایی شده و تعداد 59 نمونه رسوب برداشت و مورد بررسی آزمایشگاهی قرار گرفت.نتایج بررسی ها نشان میدهد که قابلیت این رسوبات در تهیه آجر و سفال ،از ترانشه ای به ترانشه دیگر و در افق های مختلف متفاوت میکند ولی به طور کلی رسوبات لسی برای تولید آجر مناسب هستند.به ویژه به لحاظ مقدار بهینه سیلیس،اکسیدآهن،اکسید سدیم و پتاسیم مناسب،مصالح خوبی محسوب می شوند.این نهشته ها،جهت ساخت آجر اندکی کمبود آلومینا دارند که بوسیله افزودن برخی مواد قابل رفع است.وجود پدیده آلووک بویژه در کارگاه های آجر پزی مناطق گرگان تا آزاد شهر ،ناشی از درشت دانه بودن ذرات کلسیت در افق های خاصی از این نهشته هاست ه باعث ترک خوردگی آجر می شود،لذا لازم است در استفاده ااز این افق ها دقت لازم صورت گیرد.رسوبات لس به دلیل کمبود آلومینا که خود حاکی از اندک بودن مجموع کانی های رسی این نهشته هاست نمی توانند برای ساخت سفال و سرامیک منابع مناسبی باشند.

کلیدواژه‌ها

رسوبات لس؛ آجر؛ سیلیس؛ آلومینا؛ استان گلستان