برآورد عیار اقتصادی – توریستی ژئومورفوسایت‌های جزیره قشم و واکاوی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان با روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 10، شماره 33، بهمن 1394، صفحه 91-105   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد رضا ثروتی¹؛ مهدی مزبانی^{* 2}؛ احمد ارجمند³

¹استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دنشکده جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشکده جغرافیا، دنشگاه تهران، ایران.

چکیده

ارزش­گذاری اقتصادی به عنوان ابزاری برای تمایز میان «استفاده ناکارآمد ازکالاها وخدمات زیست­محیطی» و «پی بردن به ارزش واقعی این منابع در فرآیند تصمیم­سازی» در مدیریت زیست­محیطی است. هدف از این مقاله برآورد عیار اقتصادی-توریستی ژئومورفوسایت­های موجود در ژئوپارک قشم و تعیین میزان و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت بازدید­کنندگان برای بهره­مندی از قابلیت­های توریستی این پدیده­های زمین شناختی بوده است. تحلیل عیار توریستی این پدیده­های زمین­شناختی می­تواند نقش مهمی در رفع کاستی­ها و نارسایی­ها، پیش­بینی نیازها و مدیریت کارآمد در راستای پیشبرد اهداف توسعه گردشگری در جزیره قشم داشته باشد. تحلیل عوامل موثر بر تمایل به پرداخت گردشگران، با استفاده از الگوی لوجیت (Logit) انجام گرفته و بر اساس روش حداکثر درست­نمایی، شاخص­های این مدل تعیین شده­اند. داده­های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش­نامه و مصاحبه حضوری با بازدیدکنندگان از ژئوپارک قشم جمع­آوری شده است. این داده­ها در برگیرنده اطلاعات اقتصادی و اجتماعی گردشگران و داده­های مورد نیاز برای تابع تمایل به پرداخت شامل میزان تحصیلات، شغل، جنس و سن پاسخ­دهندگان، درآمد، فاصله، بعد خانوار، تمایلات زیست­محیطی، امکانات رفاهی و بهداشتی و قیمتپیشنهادی بوده است. نتایج این مطالعه نشان می­دهد که حدود 88 درصد افراد مورد بررسی، حاضر به پرداخت مبلغی برای استفاده توریستی از ژئوپارک جزیره قشم بوده­اند. متوسط تمایل به پرداخت گردشگران برای هر بازدید 8341.39 ریال و ارزش توریستی سالانه این ژئومورفوسایت­ها 41706950000 ریال برآورد گردیده است. همچنین متغیرهای تحصیلات، بعد خانوار، درآمد، فاصله، تمایلات زیست­ محیطی، میزان رضایت و قیمت پیشنهادی اثر معنی­ داری روی احتمال تمایل به پرداخت افراد داشته و حائز اهمیت آماری هستند.

کلیدواژه‌ها

ژئومورفوسایت؛ تمایل به پرداخت؛ ارزش‌گذاری مشروط؛ مدل لوجیت؛ جزیره قشم

مراجع

1. احمدیان، مجید؛ مدنی، شیما؛ خلیلی عراقی، منصور و رهبر، فرهاد، 1389، برآوردارزشاقتصادیآبسنگ­هایمرجانیجزیرهکیشباتوجهبهاستفاده تفریحیآن­هاوبهره­گیریازروشتمایلبهپرداختبازدیدکنندگان، اقیانوس شناسی، شماره 4، 48 - 37.

2. امیر­نژاد، حمید؛ خلیلیان، صادق و عصاره، محمد­حسن، 1385، تعیین ارزش حفاظتی و تفریحی پارک جنگلی سیسنگان نوشهر با استفاده از تمایل به پرداخت افراد، مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 72، صص 24-15.

3. پرمن، راجر .ما. یو و مک گیل ری، جیمز، 1387، اقتصاد محیط زیست و منابط طبیعی، ترجمه حمید رضا ارباب، تهران، نشر نی.

4. حیاتی، باب­اله؛ احسانی، مهدی،  قهرمان­زاده، محمد، راحلی، حسین و تقی­زاده، مجید، 1389، عواملمؤثربرتمایلبهپرداخت بازدیدکنندگانپارک­هایائل­گلیومشروطهشهرتبریز:کاربردروشدومرحلهایهکمن،اقتصادوتوسعهکشاورزی، بهار 1389، جلد 24، شماره 1، صص 98-91.

5. خداوردی­زاده، محمد، کاوسی کلاشمی، محمد، شهبازی، حبیب و ملکیان، آرش، 1390، برآورد ارزش اکوتوریستی با استفاده از روز ارزش­گذاری مشروط (مطالعه موردی: غار سعولان مهاباد)، جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص 216 - 203.

6. خوش اخلاق، رحمان، 1378، اقتصاد منابع طبیعی، انتشارات جهاد دانشگاهی، اصفهان.

7. دشتی، قادر و سهرابی، فاطمه، 1387، برآوردارزشتفرجیپارکنبوتکرجبابهره­گیریازروشارزش­گذاریمشروط، منابع طبیعی ایران، سال 61 ، شماره 4، صص 932-921.

8. راحلی، حسین؛ خداوردی­زاده، محمد و نجفی علمدارلو، حامد، 1389، برآورد ارزش تفریحی روستای توریستی بند ارومیه با ارزش­گذاری مشروط، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره 4، صص 62- 49.

9. رجبی، مصطفی؛ موسوی، سید نساء و فلیحی، نعمت،1390، برآورد ارزش حفاظتی میراث فرهنگی با استفاده از روش ارزش­گذاری مشروط (مطالعه موردی: میدان نقش جهان اصفهان)، اولین همایش بین­المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

10. رضایی، عبدالعلی؛ موسوی، سید نعت­اله و شکور، علی،1390، برآورد تمایلا به پدراخت بازدید کنندگان سد درودزن و تحلیل عوامل موثر بر آن "کابرد روش ارزش­گذاری مشروط (CVM)، اولین همایش بین­المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

11. روستا، ابوذر؛ کشاورزی، سلیمان و موسوی، سید نعمت­اله،1390، برآورد ارزش توریستی تفرجگاه جنگلی بهشت گمشده و تعیین عوامب موثر بر تمایل به پرداخت بازدید­کنندگان، اولین همایش بین­المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

12. فرج­زاده، زکریا؛ سلطانی، غلامرضا و روستایی، مهدی، 1388، برآورد تمایل به پرداخت بازدید کنندگان مجموعه تاریخی پاسارگاد و تحلیل عوامل موثر بر آن "کاربرد روش ارزش گذاری مشروط (CVM)، پژوهش­های اقتصادی، سال 9، شماره 4، صص111- 89.

13. فلاحی، سمیرا؛ نصرنیا، فاطمه؛ داریونی، مهدی و مسگر، مریم، 1390، برآورد ارزش تفریحی پارک ملی بمو در استان فارس با استفاده از روش ارزش­گذاری مشروط، اولین همایش بین­المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

14. مافی غلامی، داوود؛ کمری نوری، اکرم و یارلی، نبی ا... ،1390، ارزش­گذاریاقتصادی تفرجگاه­هایطبیعیبااستفادهازروشهزینهسفرمنطقه­ای (مطالعهموردی: چشمه دیمهاستانچهارمحالو ­بختیاری)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 75، صص16- 1.

15. موسوی، سید نعمت­اله؛ روستا، ابوذر و کشاورزی، سلیمان،1390، برآورد ارزش زیبایی آب زاینده­رود و ارتباط   ارزش­های برآوردی به وقوع پدیده قطع آب، اولین همایش بین المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

16. مولایی، مرتضی؛ شرزه­ای، غلامعلی و یزدانی، سعید، 1389، تاثیر روش های استخراج اطلاعات از پرسش­نامه بر مقدار تمایل به پرداخت در ارزش­گذاری مشروط (مطالعه موردی: اکوسیستم جنگلی ارسباران)، مجله تحقیقات اقتصادی، صص 181- 159.

17. Brun, F., 2002, Multifunctionality of Mountain Forests and Economic Evaluation, ForestPolicy and Economics, (4) 101- 112.

18. Guo, Z., Xiao, X. Gan, Y. and Zheng, Y., 2001, Ecosystem functions Services and their values a case study in Xingshan country of China, EcologicalEconomics. 38(1): 141-154.

19. Gutman, P., 2007, Ecosystem Services: Foundations for a New Rural–Urban Compact, Economics, and (383Ecological -387.62).

20. http://jamejamonline.ir.

21. http://www.qeshmgeopark.org.

22. Jones, N., Sophoulis, C. M., and Malesios, C., 2007, Economic valuation of coastal water quality and protest responses: A case study in Mitilini, Greece, The Journal of Socio Economics, article in press.

23. Kant, S., 2007, Economic perspectives and analyses of multiple forest values and sustainable forest management, Forest Policy and Economics, 733-740.

24. King, N. A., 2007, Economic valuation of environmental goods and services in the context of good ecosystem governance; Water Policy 9 (Supplement, 2, 2007), pp: 51–67.

25. Lee, C. and Han, S., 2002, Estimating the use and preservation values of national parks tourism resources using a contingent valuation method, Tourism Management, 531-540.

26. Nabin Barala, M., Stern, J. and Ranju, B., 2008, Contingent valuation of ecotourism in Annapurna conservation area, Nepal: Implications for sustainable park finance and local development, Ecological Economics. 66(2 & 3):218 –227.

27. Reynisdottir, M., Song, H. and Agrusa, J., 2008, Willingness to pay entrance fees to natural attractions: An Icelandic case study,Tourism Management, Fees to natural attractions: An Icelandic case study. Tourism Management, 1076– 1083.

28. Sattout, E. J., Talhouk, S.N., and Caligari, P.D. S., 2007, Economic value of cedar relics in Lebanon: an application of contingent valuation method for conservation, Ecological Economics, 315-322.

29. Shrestha, R.K., Stein, T.V., and Clark, J., 2007, Valuing nature-based recreation in public natural reads of the Apalachicola River region, Florida, Journal of Environmental Management, 977-985.

30. Suparmoko, M., 2008, Economic Valuation for Environmental Goods and Services (Market Price Method); Regional Training Workshop on the Economic Valuation of The Goods and Services of Coastal Habitats, Retrieved from http://www.unepscs.org.

31. Torras, M., 2000, the Total Economic Value of Amazonian Deforestation, 1978-1993, Ecological Economics, (33) 283-297.

32. Tuan, T. H., Navrud, S., 2008, Capturing the benefits of preserving cultural heritage, Journal of Cultural Heritage, 9, 326-337.

33. Vaz, p., 1998, System of environmental and economic accounting (SEEA), Chapter 13, London: ONS, U.K.

34. Whitehead, J. C. and Finney, S., 2003, Willingness to pay for submerged maritime cultural resources, Journal of Cultural Economics. 27(4): 231–240.