بررسی انتقادی کتاب «فایل انگلیسی آمریکایی»

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 6، دوره 10، شماره 27، اسفند 1394، صفحه 169-189   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

کلثوم یاسمی¹؛ فردوس آقاگل زاده^{* 2}

¹دانشجوی دکترای زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

²دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

تحقیق حاضر به تحلیل گفتمان انتقادی کتاب «فایل انگلیسی آمریکایی» می‌پردازد. هدف این تحقیق بررسی عوامل گفتمانی، جهت‌گیری‌های ایدئولوژیکی و فرهنگی و چگونگی ارائه آنها درکتاب مذکور است. به این منظور دو متن و چند تصویر از کتاب نامبرده انتخاب شده است. ساختارهای گفتمان‌مدار این دو متن بر اساس چارچوب ون دایک (1998) بررسی شده است. این چارچوب مؤلفه‌های گفتمانی، اجتماعی و‌ شناختی را بررسی می‌کند. در تحلیل تصاویر نیز از الگوی کرس و ون لییون (1996) استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد: کتاب مذکور مملو از عوامل گفتمانی از جمله عناصر واژگانی، ساخت‌های نحوی، معنایی وکاربردی، همچنین مؤلفه‌های اجتماعی، مانند بافت موقعیتی، مشارکین، ساختارهای اجتماعی و قدرت و نیز مؤلفه‌های‌شناختی از جمله مدل‌های ذهنی و بافتی، ارزش‌ها، نظام‌های ارزشی اجتماعی ـ فرهنگی است. نویسندگان، گفتمان این کتاب را با استفاده از این مؤلفه‌های گفتمانی، اجتماعی و‌ شناختی در قالب ساختارهای گفتمان‌مدار طوری طراحی کرده‌اند که اهداف و ایدئولوژی مورد نظر آنان از جمله توصیف و بررسی مسائل اجتماعی جوامع غربی و ارائه دانش ملی و فرهنگی این جوامع، بازنمایی نظام سرمایه‌داری و نگرش نژادپرستانه را در بر می‌گیرد. به‌طور کلی انتقال نرم ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع غربی در قالب این کتاب مشهود است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان انتقادی؛ الگوی ون دایک؛ الگوی کرس و ون لییون؛ انتقال فرهنگی و کتب آموزشی

مراجع

 

جوادی یگانه، محمدرضا و سیدمحمد علی صحفی (1392). «تحلیل گفتمان کتاب دا»، ادب پژوهی. دوره 6، شماره 21.

صابرپور، زینب (1392). «بازنمایی جنسیت در رمان رازهای سرزمین من»، فصلنامه نقد ادبی، پاییز، شماره 23.

کوشا، منصور، محمدرضا طالبی‌نژاد و سعید تاکی( 1384). «تجزیه و تحلیل انتقادی گفتمان کتب رایج آموزش انگلیسی بین‌المللی و داخلی در ایران»، مجله زبان‌شناسی کاربردی، تابستان، شماره 42.

مرادی، لیلا (1389). تحلیل انتقادی کتاب درسی زبان انگلیسی 3 دوره دبیرستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه.

 

Fairclough, N. (1993). Critical Discource Analysis. Unpublished Manuscript.

Giddens, Anthony. (1991). Modernity and Self-Identity. Self and Society in the Late Modern Age. Cambridge: Polity.

Kress, G. Van Leeuwen, T. (1996). Reading Images: The Grammar of visual design, London: Routledge.

Van Dijk , T. A. (1998). Critical Discourse Analysis: http://www.hum. uva. nl/teun/cds. htm.

Van Dijk, T. A. (1993). "Principles of Critical Discourse Analysis", Discourse &Society, 4 (2): 249-283.