بررسی فرآیندهای واجی ناشی از افزودن پیشوند وجه‌ساز در گویش مکریانی(براساس نظریۀ واجی خود واحد)

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 3، دوره 6، شماره 2، شهریور 1395، صفحه 44-76   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

سید فرید خلیفه لو^{* 1}؛ فرزاد عزیزی²

¹استادیار زبانشناسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان

²دانشجوی دکتری زبانشناسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

وند وجهی که نشان­دهندۀ امر، شرط و التزام است و در گویش مکریانی از زبان کردی با پیشوندهای (da- وbi-) نشان داده می­شود، هنگام اضافه شدن به ستاک فعلی باعث بروز یکسری از فرآیندهای واجی می­گردد. این مقاله با پیروی از اصول کلی نظریۀ خودواحد سعی در توصیف تحولات واجی ناشی از افزوده­شدن پیشوند (da-) بر ستاک فعل در گویش مکریانی از زبان کردی دارد. چارچوب نظری پژوهش حاضر بر مبنای نظریۀ خودواحد که یکی از مشتقات واج­شناسی زایشی  می­باشد، استوار است. داده­های مورد نیاز از طریق بررسی منابع موجود و ثبت داده­های مکتوب در کتب و متون زبان کردی  بدست آمده­است.
نتایج حاصل از پژوهش اخیر نشان می­دهد که سه فرآیند واجی حین اضافه­شدن این پیشوند به ستاک پررنگتر از بقیه به نظر می­رسند که عبارتند از: غلت افزایی و تبدیل­شدن واکۀ ساده به واکۀ مرکب در پیشوند، حذف همخوان چاکنایی انسدادی و واکۀ همراه آن از ابتدای ستاک و تقلیل هجا و سرانجام فرآیند قلب. پربسامدترین فرآیند واجی ناشی از افزودن پیشوند (da-) در این گویش فرآیند غلت­افزایی و مرکب­شدن واکۀ سادۀ پیشوند است.

کلیدواژه‌ها

وند وجهی؛ گویش مکریانی؛ نظریۀ خودواحد؛ فرآیندهای واجی

مراجع

الف. کتاب­ها:

1 . ترادگیل ، پیتر (1376) زبانشناسی ­­­­­­­‏‏اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی ، تهران : آگاه.  

2 . سازمان جفرافیایی وزات دفاع (1382) فرهنگ جغرافیایی قم و اراک،، ج۲، ص۳ انتشارات جغرافیایی وزارت دفاع.

3 .Doerfer G. (1988). Grammatik Des Chaladsch: Turcologica. Wiesbaden: Harrassowitz

4 .Doerfer G. And Tezcan S.(1980). Woerterbuch Des Chaladsch. Budapest: AkadeÂmiaiKiado

5 .Doerfer G. (1971). Khalaj Materials. UAS 115, Bloomington, Indiana University.

6 .Tezcan, S. (1999).Halaççanõn önemi ve Halaçça araştõrmalarõnõn sürdürül-mesi gerekliligi. [The importance of Khalaj and the necessity to continue the studies on Khalaj.] In: Fujishiro & Shogaito (eds.) 1999: 203.212.

 

7 .Wardaugh, R. (1986). An introduction to sociolinguistics. London: Basic Blackwell Inc.

8 .Hudson, R.A. (1980) Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press

9 .Kiral, F. (2000). "Reflections on -misM in Khalaj." Lars Johanson, and Bo Utas (eds.), Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages. Berlin: Mouton de Gruyter, 89-102.

 

ب. نشریات: 

1 .فتاحی­پور، مجید (1384)  «تاثیر مهاجرت بر ورود واژه های فارسی به زبان  تالشیِ». مجله گویش شناسی، ویژه نامۀ نامه فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

2 .فیض­آبادی، جواد (1376) « مونوگراف فیض آباد»، گاهنامه دانشگاه اراک: دانشگاه اراک.

3 .مدرسی، یحیی (1384)  «گستره گویش­شناسی نوین »، مجله گویش شناسی، ویژه­نامۀ  نامۀ فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

4. Butler Ch. (2008) "Statistics in Linguistics". Web edition accessed 2008-10-29: http://www.uwe.ac.uk/ hlss/llas/statistics -in-linguistics /bkindex.shtml

5 .Chambers, J.K. and Trudgill, P. (1998) Dialectology. Cambridge: CUP

6 .Fatahipour, M. (2005a) "Khalaj - Persian language contact" a paper presented in 6. Deutschen Turkologenkonferenz, J. W. Goethe Universitaet Frankfurt am Main, 23 - 26 July 2005

7 .Fatahipour, M. (2005b) "A study of Khalaj language variability". Proceedings of ICOLLT 1, vol.2. SAMT Publications

 

8 .Johanson, L. (1998a)."Code-mixing in Irano-Tukik languages". Language Sciences. 20: 3,: 325±337

9 .Johanson, L. (2001).Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstitutet i Istanbul Stockholm Journal Skrifter - Publications 5: 18

10 .Minorsky,V. (1940) "The Turkish Dialect of Khalaj", Bulletin of school of Oriental Studies, Vol.10.2:417-439

11 .Poppe, N. N. (1983). "Chaladsch und die altaische Sprachwissenschaft". Central Asiatic Journal 27. 112±126

12 .Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Turkic Khalaj". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.