دگرگونی گویش خلجی در برخورد با فارسی تهرانی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 4، دوره 6، شماره 2، شهریور 1395، صفحه 57-76   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسنده

مجید فتاحی پور^*

استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پرند.

چکیده

گویش خلجی از گویش­های کهن ترکی در ایران به­شمار می­رود. این گویش، به­علت قرار داشتن جغرافیای تکلم آن در قلب مناطق فارسی­زبان، با دیگر گویش­های ترکی تبادلی نداشته­است. گویش خلجی تغییرات زبانی بسیارگسترده­ای را در اثر همزیستی و مراودات اجتماعی با فارسی معیار پذیرفته­است. هدف این مطالعه بررسی عوامل دخیل در این اثرپذیری در گویش خلجی مهاجران ساکن تهران است. در این پژوهش، تغییرات واژگان و طرز گفتار مهاجران گونۀ خلجی جامعۀ زبانی تهران بررسی شده­است.  بررسی کیفی نشان داد برخی آواهای خلجی به­طور معنی­داری در گفتار گویشوران گوناگون، شبیه فارسی معیار شده­اند. بررسی کمّی چندین عامل همچون جنسیت، طبقۀ اجتماعی، تحصیلات، شغل، سن گویشور، سن­مهاجرت، مدت­اقامت و منطقۀ اقامت در تهران نشان داد که از این میان، سن­مهاجرت بیشترین تعیین­کنندگی را در این دگرگونی داشته­است.

کلیدواژه‌ها

زبان خلجی؛ جامعۀ زبانی تهران؛ دگرگونگی زبانی؛ پارسی‌گونگی؛ زبانشناسی اجتماعی؛ سن مهاجرت

مراجع

الف. کتاب­ها:

1 . ترادگیل ، پیتر (1376) زبانشناسی ­­­­­­­‏‏اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی ، تهران : آگاه.  

2 . سازمان جفرافیایی وزات دفاع (1382) فرهنگ جغرافیایی قم و اراک،، ج۲، ص۳ انتشارات جغرافیایی وزارت دفاع.

3 .Doerfer G. (1988). Grammatik Des Chaladsch: Turcologica. Wiesbaden: Harrassowitz

4 .Doerfer G. And Tezcan S.(1980). Woerterbuch Des Chaladsch. Budapest: AkadeÂmiaiKiado

5 .Doerfer G. (1971). Khalaj Materials. UAS 115, Bloomington, Indiana University.

6 .Tezcan, S. (1999).Halaççanõn önemi ve Halaçça araştõrmalarõnõn sürdürül-mesi gerekliligi. [The importance of Khalaj and the necessity to continue the studies on Khalaj.] In: Fujishiro & Shogaito (eds.) 1999: 203.212.

 

7 .Wardaugh, R. (1986). An introduction to sociolinguistics. London: Basic Blackwell Inc.

8 .Hudson, R.A. (1980) Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press

9 .Kiral, F. (2000). "Reflections on -misM in Khalaj." Lars Johanson, and Bo Utas (eds.), Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages. Berlin: Mouton de Gruyter, 89-102.

 

ب. نشریات: 

1 .فتاحی­پور، مجید (1384)  «تاثیر مهاجرت بر ورود واژه های فارسی به زبان  تالشیِ». مجله گویش شناسی، ویژه نامۀ نامه فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

2 .فیض­آبادی، جواد (1376) « مونوگراف فیض آباد»، گاهنامه دانشگاه اراک: دانشگاه اراک.

3 .مدرسی، یحیی (1384)  «گستره گویش­شناسی نوین »، مجله گویش شناسی، ویژه­نامۀ  نامۀ فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

4. Butler Ch. (2008) "Statistics in Linguistics". Web edition accessed 2008-10-29: http://www.uwe.ac.uk/ hlss/llas/statistics -in-linguistics /bkindex.shtml

5 .Chambers, J.K. and Trudgill, P. (1998) Dialectology. Cambridge: CUP

6 .Fatahipour, M. (2005a) "Khalaj - Persian language contact" a paper presented in 6. Deutschen Turkologenkonferenz, J. W. Goethe Universitaet Frankfurt am Main, 23 - 26 July 2005

7 .Fatahipour, M. (2005b) "A study of Khalaj language variability". Proceedings of ICOLLT 1, vol.2. SAMT Publications

 

8 .Johanson, L. (1998a)."Code-mixing in Irano-Tukik languages". Language Sciences. 20: 3,: 325±337

9 .Johanson, L. (2001).Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstitutet i Istanbul Stockholm Journal Skrifter - Publications 5: 18

10 .Minorsky,V. (1940) "The Turkish Dialect of Khalaj", Bulletin of school of Oriental Studies, Vol.10.2:417-439

11 .Poppe, N. N. (1983). "Chaladsch und die altaische Sprachwissenschaft". Central Asiatic Journal 27. 112±126

12 .Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Turkic Khalaj". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.