بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 6، دوره 8، شماره 28، تیر 1395، صفحه 91-101   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شکوفه زایرتوری^* ؛ علی بحری (طیبی)

دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، گروه فقه و حقوق، قم. ایران.

چکیده

عقد نکاح جزء اسبابی است که برای زوجین ایجاد حق‌ می‌نماید، این حق اعم از حق مالی و حق غیر مالی است. حقوق مالی زوجین را به سه دوره می‌توان تقسیم کرد: در حین زوحیت، پس از طلاق، بعد از فوت. حقوق مالی مختص به زوجه که ناشی از حق نکاح می‌باشد، شامل مهر و نفقه و اجرت المثل و نحله می باشد. هدف این پژوهش بررسی حقوق مالی زوجه در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران در حین زوحیت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلی می باشد. نتایج در این پژوهش نشان داد که مهر یکی از ارکان نکاح است و مقدار مالی است که زوج به زوجه می‌پردازد. سبب وجوب مهر عقد است و به محض عقد نکاح مهر به ملکیت زن در می‌آید و با وقوع نزدیکی تمام آن استقرار می‌یابد. تعبیری که قرآن از مهریه کرده، «صداق» است(قرآن کریم، نساء، 4) و صداق، بی‌شک، همراه با بار حقوقی، پایه‌ای کاملاً اخلاقی دارد؛ زیرا تأیید کننده‌ی راستی و نشان وفاداری شوهر به زن است؛ در واقع، صداق، عنصر سوم و در عین حال اختیاری و غیر‌اجباری در نکاح است که مرد آن را به عنوان هدیه به زن می‌دهد؛ هرچند که گاه، کلان بودن میزان این هدیه، بار معنوی آن را تقریباً از میان می‌برد و به آن صورتی کاملاً مادی می‌بخشد. نفقه زن عبارتست از عموم مایحتاج معیشتی زن که زوج مکلف است این نیازمندیها را متناسب با شان و منزلت اجتماعی و خانوادگی زن بپردازد. نفقه ضمن اینکه یک حکم تکلیفی است حکم وضعی نیز می‌باشد، نفقه مختص به عقد دائم می باشد.

کلیدواژه‌ها

حقوق مالی؛ زوجه؛ زوجیت

مراجع

- قرآن کریم.

- ابن ‌بابویه قمی، محمد‌بن‌علی‌بن‌حسین (شیخ صدوق) (1415ق). من لا یحضره الفقیه، انتشارات اسلامیه.

- بحرانی، یوسف(1409ق.)،الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، مؤسسه نشر اسلامی، قم

- بوازار، مارسل (1362). انسان دوستی در اسلام، برگردان محمدحسن مهدی اردبیلی و غلام‌حسین یوسفی، توس، تهران.

- جبعی العاملی، زین الدین (شهید ثانی) (1416 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چ اول، موسسه المعارف الاسلامیه، قم.

- جبعی العاملی، زین‌الدین (شهید ثانی) (1410ق). الروضه البهیة فی شرح اللمعه الدمشقیة، چ اول،  انتشارات داوری، قم.

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1346). ترمینولوژی حقوق، ابن سینا، تهران.

- جعفری، محمدتقی(1375). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، ج11، دفتر نشر اسلامی، قم.

- جوادی آملی، عبدالله(1375). زن در آیینه‌ی جلال و جمال، ج1، صدرا، قم.

- حلّی، جمال الدین ‌ابی ‌منصور ‌حسن‌ بن یوسف (علامه حلی) (1376). تبصره المتعلمین فی احکام الدین، ج2، دارالفکر، قم.

- زحیلی، وهبة،(1420ق)، الاسرة المسلمة فی العلم المعاصر، دارالفکر، دمشق.

- صفایی، سید حسن، امامی، اسدالله (1378). مختصر حقوق خانواده،  چ5و8، میزان، تهران.

- طالقانی، سیدمحمود (1360). پرتوی از قرآن، ج4، شرکت سهامی انتشار، بی‌جا.

- طباطبایی، سیدعلی‌بن محمد‌بن ابی معاذ (1418ق). ریاض المسائل فی التحقیق الاحکام بالدلائل، موسسه آل‌البیت (ع)، قم.

- طوسی، محمدبن الحسن (1409ق). التبیان، ج6، مکتبه الاعلام الاسلامی، قم.

- ق‍ان‍ون‌ م‍دن‍ی‌ ب‍ا آخ‍ری‍ن‌ اص‍لاح‍ات‌ ب‍ان‍ض‍م‍ام‌ ق‍ان‍ون‌ م‍س‍ئ‍ول‍ی‍ت‌ م‍دن‍ی‌ ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ و م‍ق‍اب‍ل‍ه‌ ب‍ر اس‍اس‌ ک‍ت‍اب‌ ق‍ان‍ون‌ م‍دن‍ی‌ در ن‍ظم‌ ک‍ن‍ون‍ی ن‍اص‍ر ک‍ات‍وزی‍ان‌(۱۳۹۲)زی‍ر ن‍ظر م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌ ش‍ه‍ب‍ازی‌؛ ب‍ک‍وش‍ش‌ ع‍ب‍اس‌ ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ن‍ی‍ک‌. م‍ج‍د‏‫، ت‍ه‍ران‌.

- کاتوزیان، ناصر(1378). حقوق مدنی خانواده، چ2، بهمن برنا، تهران.

- محقق داماد، مصطفی(1365). بررسی فقهی حقوق خانواده، انتشارات علوم اسلامی، تهران.

- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1366). تفسیر نمونه»، ج3، دارالکتاب الاسلامیّه، تهران.

- موسوی الخمینی، روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله، چ2، ج2، انتشارات دارالعلم، قم.

- نجفی، محمّد حسن (1366). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام ، چ2، المکتبة الاسلامیّة، تهران.

- نجفی، محمد حسن(1981). جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام، چ7، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان.