واقع گرایی در شعر نو

مطالعات نقد ادبی

مقاله 4، دوره 9، شماره 36، مهر 1393، صفحه 95-122   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد خیالی خطیبی؛ تینا نیکنام^*

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

یکی از مباحث ادبی،بویژه در ضمن مطالب نقد ادبی،مسئله مکتب های مختلف ادبی با گرایش های فکری گوناگون است.این موضوع در شکل و شیوه ی جدید طبعا نتیجه ی افکار و اندیشه های نو می باشد.از جمله ی مکاتب مذکور«واقع گرایی»یا همان رئالیسم است که بی شک ساختار فعلی آن از مغرب زمین به جاهای دگیر انتقال یافته و در مراکز علمی و آموزشی در رشته های گوناگون از جمله ادبیات،تدریس و درباره ی مسائل و مبانی آن بحث و گفتگو می شود و شاید بتوان رگه های آن را در آثار قرون گذشته و اقوام دیگر هم یافت.شیوه و اندیشه های این مکتب در دو قالب منثور و منظوم قابل بررسی است.در ایران در دهه های اخیر پژوهش هایی درباره ی شعر کلاسیک و دوره های گوناگون شعر فارسی و همچنین شعر نو انجام پذیرفته است که از آن جمله پژوهش هایی درباره ی شعر نو بر پایه ی دیدگاه های نو مانند مکتب رئالیسم یا واقع گرایی می باشد.
با توجه به اینکه عمده ویژگی واقع گرایی،توصیف انسان به صورت موجود اجتماعی است و به عبارت دیگر جستجوی ریشه ی رفتار آدمی در شرایط اجتماعی می باشد، بنابراین صفات نیک و بد را ذاتی انسان نمی پندارند و بلکه آنها را محصول جامعه می شمارد.بر اساس مقاله ی حاضر به بررسی واقع گرایی در شعر معاصر بویژه شعر چهار شاعر(اخوان،شاملو،کسرایی،مصدق)و ذکر نمونه ایی از آنان با تجزیه و تحلیل مبانی واقع گرایی و برخی علل و نتایج آن،می پردازد.با توجه به مضمون و محتوای شعر این شاعران اینگونه می توان دریافت که تا حدودی به مانیفیست واقع گرایی پایبند بودند و ضمن جستجوی ریشه ی رفتار مردم جامعه در شرایط اجتماعی،وضعیت نامطلوب اجتماعرا نتیجه ی دیدگاه و رفتار و کردار ناپسند  چرخانندگان آن می دانستند و می دانند.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم؛ شعر؛ معاصر؛ اخوان؛ شاملو؛ کسرایی؛ مصدق

مراجع

آبان افتلتی ، علی .(1390). تاریخ ادبیات و نقد ادبی در ایران و جهان،  تهران : جمال هنر.

ابومحبوب ، احمد .(1380). در هیا و هوی باد : زنگی و شعر حمید مصدق، تهران: ثالث .

اخوان ثالث ، مهدی ( م . امید ).(1374). در حیاط کوچک پاییز در زندان . زندگی می گوید : اما باید زیست... .  دوزخ ، اما  سرد، تهران: نشر زمستان .

همو .(1381). آخر شاهنامه و زمستان ، تهران: انتشارات زمستان.

همو .(1382). از این اوستا، تهران: انتشارات زمستان.

ارسلانی ، فرخ .(1382). بزرگداشت شاملو در سوئد ، ماهنامه ی ادبی ، فرهنگی ، هنری ، شماره ی 4-5 .

انوری ، حسن .(1381). فرهنگ بزرگ سخن ، تهران: سخن.

باقی نژاد، عباس، شاملو،(1386). شاعر زندگی و مرگ، زبان و ادبیات فارسی(دانشگاه آزاد- واحد تهران جنوب)، زمستان، شماره 9.

بهفر، مهری.(1378). سیمای معشوق در عاشقانه های اخوان ثالث، نشریه گلستانه، مهر، شماره 9 .

پرهام ، سیروس (میترا ) .(1360). رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، تهران: آگاه.

پور الاشتی، حسین، اسماعیلی، مراد.(1388). تحلیل اسطوره ها در اشعار سیاوش کسرایی، ادب پژوهشی، پاییز ، شماره 9.

پورنامداریان،تقی .(1381). سفر در  مه(تاملی در شعر احمدشاملو)، تهران: نگاه

جبری، سوسن.(1391). حماسه نو در شعر شاملو، جستارهای ادبی(دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد)، بهار، شماره176.

حسن لی ، کاووس .( 1383). گونه های نو آوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث .

حقوقی، محمد .(1377). مروری بر تاریخ ادب و ادبیات امروز ایران، تهران: قطره .

داد ، سیما .( 1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی ( واژه نامه ی مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوه ی تطبیقی و توضیحی )، تهران: مروارید.

دست غیب ، عبدالعلی .( 1345). تحلیلی از شعر نو فارسی، تهران: صائب.

رافائل ، ماکس .( 1365). نگاهی به تاریخ ادبیات جهان ( تاریخ رئالیسم ) ، مترجم محمد تقی فرامرزی ، تهران: شباهنگ .

سارتر، ژان پل .(1388). ادبیات چیست، مترجم ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی،چاپ هشتم،تهران: نیلوفر.

سپانلو ، محمدعلی .(1377). هزار و یک شعر ( گزارش شعر نو ایران در طی 90 سال )، تهران: قطره.

سید حسینی ، رضا .(1357). مکتب های ادبی، تهران: زمان.

سید، جعفر.(1376). خلاصه سبک شناسی و انواع شعر پارسی، تهران: تربیت.

شاملو ، احمد .(1382). مجموعه ی آثار احمد شاملو، تهران: نگاه .

شریفی، محمد .(1387). فرهنگ ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ نشر نو، انتشارات معین.

شمیسا، سیروس .(1379). سبک شناسی نظم، تهران: فردوس.

صدری افشار ، غلامحسین و نسرین و نسترن حکمی .(1388). فرهنگ نامه ی فارسی واژگان و اعلام،تهران: فرهنگ معاصر.

طبری ، احسان .(1346). شکنجه و امید ، بی تا .

عسکری ( مانی ) ، میرزا آقا .(1382 ). هستی شناسی شغر ، تهران: انتشارات قصیده سرا .

عمید ، حسن .(1375). فرهنگ عمید، جلد دوم ، تهران: امیر کبیر.

کاخی ، مرتضی .(1377). سرکوه بلند ( گزیده ی اشعار اخوان ثالث ) ، تهران: انتشارات زمستان .

کسرایی ، سیاوش .(1380). آرش کمانگیر ، تهران: انتشارات نادر .

همو.(1388). مجموعه ی اشعار سیاوش کسرایی ، انتشارات نگ.

لنگرودی ، شمس ( محمد تقی جواهری گیلانی ) .(1370). تاریخ تحلیلی شعر نو ( سه جلد )، تهران: مرکز.

مصدق ، حمید .(1389). مجموعه اشعار حمید مصدق [ کلیات ]، تهران: نگاه.

ناصر، محمد.(1381). معانی در شعر مهدی اخوان ثالث، نشریه ادبیات و زبانها«نامه پارسی» بهار، شماره 24.

وبستر ، میریام .(1364). فرهنگ وبستر ( Websters new world Dictionary ) ،تهران: نشر سعدی.

هارنبی.آ.اف .(1381). فرهنگ آکسفورد، اصفهان: انتشارات جنگل.