تحلیل عوامل تاثیرگذار در پیوندهای روستایی- شهری در شهرستان آستارا

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 11، شماره 35، شهریور 1395، صفحه 1-16   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسفندیار رخسارزاده^{* 1}؛ سیدعلی پورفیکویی²؛ محمدباسط قرشی میناآباد³

¹دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ،رشت، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران

چکیده

پیوند های روستایی- شهری به سبب جریانهای مختلف میان روستاها و شهر به وجود می آید. پیوندهای روستایی- شهری می توانند تاثیر بسزایی در توسعه روستایی محدوده موردمطالعه داشته باشد. بطوریکه از شهر به مثابه موتور توسعه روستایی یاد شده است. با وجود جریان های مختلف اجتماعی-اقتصادی میان روستاها با شهر آستارا پیوندهای مثبت روستایی-شهری قبل ازسال 1370که به توسعه روستایی کمک کرده باشند شکل نگرفته بود. ولی بعد از برقراری رابطه ایران با جمهوری آذربایجان از مرز آستارا روابط ساده و سنتی شهر و روستا به پیوندهای روستایی-شهری با عملکرد دوسویه تحول وارتقاء یافته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی بر مبنای داده های میدانی(پرسشنامه و مصاحبه) و کتابخانه ای و اسنادی استوار است. جامعه آماری کل روستاهای شهرستان آستارا به تعداد62 آبادی بوده است. حجم نمونه 24 روستا یا 38 درصد روستاهای آستارا است. یافته های تحقیق نشان دهنده کاهش مهاجرت از روستاها به نقطه شهری آستارا در دو دهه اخیر بوده است و همچنین رابطه ایران از مرز زمینی آستارا باعث گسترده شدن رفت وآمد افراد روستایی به نقطه شهری، افزایش ارتباطات تلفنی، بالارفتن درک متقابل ساکنین روستایی وشهری آستارا شده است و در بعد اقتصادی هم باعث بهبود وضعیت درآمد، ایجاد اشتغال جدید و رونق گرفتن فعالیتهای تجاری وخدماتی وشکل گیری بازارچه های مرزی شده است و نیزعواملی ازجمله تجارت چمدانی ومشارکت روستاییان از جمله؛ زنان روستایی در اقتصاد شهری باعث شکل گیری پیوندهای روستایی-شهری وایجاد شبکه های اقتصادی و رونق بازار درنقطه شهری و رونق گردشگری روستایی و افزایش میل به خرید زمین و احداث خانه های دوم و مهاجرت معکوس درنقاط روستایی آستارا گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عوامل تاثیرگذار؛ پیوندهای روستایی - شهری؛ شهرستان آستارا

مراجع

1. آذرباد، نسرین. (1388). تبیین شبکه­های پیوندهای روستایی- شهری با تأکید برجریان­های جمعیتی، رساله منتشر نشده دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی.

2. اهلرس، اکارت. (1370). سرمایه­داری بهره وری و گسترش شهری در شرق اسلامی نمونه ایران. ترجمه عباس سعیدی، مجله علوم زمین. دانشگاه شهید بهشتی. دوره جدید. شماره 1.

3. پاپلی یزدی، محمد حسین و حسین، سناجرودی. ( 1389). نظریه­های شهر و پیرامون. چاپ چهارم. تهران: سمت.

4. دلفوس، اولیویه. (1369). فضای جغرافیایی. ترجمه­ی سیروس سهامی. مشهد: نیکا.

5. رضوانی، علی اصغر. (1381). رابطه شهر و روستا. تهران: ماکان.

6. رضوانی، علی اصغر. (1389). روابط متقابل شهر و روستا (با تاکید برایران). تهران: پیام نور.

7. سعیدی، عباس. (1390). روابط و پیوندهای روستایی-شهری در ایران. تهران: مهر مینو.

8. سعیدی، عباس. (1382). روابط و پیوندهای روستایی- شهری یک بررسی ادراکی، نشریه جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، دوره 1، شماره 1، 71 - 90.

9. سعیدی، عباس. (1381). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: سمت.

10. شکویی، حسین. (1380). دیدگاه­های نو درجغرافیای شهری، جلد اول، تهران: سمت.

11. لینج، کنث. (1386). روابط متقابل شهر و روستا درکشورهای درحالتوسعه. ترجمه­ی محمدرضا رضوانی و داود شیخی. تهران: پیام.

12. قادری، طاهره. (1378). مکتب نوسازی و معضل تبیین تغییر و توسعه، ماهنامه سیاسی- اقتصادی اطلاعات. 142- 141، خرداد و تیرماه.

13. صباغ کرمانی، مجید. (1380). اقتصاد منطقه­ای، چاپ اول، تهران: سمت.

14. معیدی­فر، سعید و اکبری، صادق. (1385). مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعه­ای آن مطالعه موردی: شهرستان ساوجبلاغ، نشریه علوم اجتماعی. دوره 6، شماره 8، 75- 96.

15. مرکزآمار ایران. (1365).  نتایج سرشماری نفوس و مسکن شهرستان آستارا.

16. مرکزآمار ایران. (1375).  نتایج سرشماری نفوس و مسکن شهرستان آستارا.

17. مرکزآمار ایران. (1385).  نتایج سرشماری نفوس و مسکن شهرستان آستارا.

18. مکانیکی، جواد. (1376). مناسبات اقتصادی و تولیدی شهر و روستا، نمونه: شهرستان بیرجند، مجله­ی علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان. شماره 4.

19. نظریان، اصغر. (1365). سیر تحول روابط شهر و روستا در ایران، مجموعه مقالات سمینار جغرافیا، شماره 1، مشهد: آستان قدس رضوی.

20. Bobek, H. (1959). Die Hauptstufen der Gesellschafts- und Wirtschafsentfaltung in geographischer Sicht. In: Die Erde, 90S. 259-298.

21. Douglass, M. (1998). ARegional Network strategy for Reciprocal Rural-Urban linkages. in:TWPR, 20 (1), 1-33.

22. Douglass, Mike. (1999). Rural-Urban Intergration and Regional Economic Resilience:Strategies for the Rural-Urban Transition in NortheastThailandm Department of Urban and Regional Planning- University of Hawaii.

23. Lipton, m. (1982). why poor people stay poor, in Harriss(ed) Rural Development, 66-81.

24. Tacoli, Cecilia. (2005). Rural-Urban Interaction In Sub-saharan Africa And Their Impact on livelihoods, l.l.E.D, Briefin paper series on Rural-urban Interaction, N6, London.